Morgunblaðið - 15.11.1947, Qupperneq 9

Laugardagur 15. nóv. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
3
Ný gerð toghlera
1 AMERÍSKA fiskveiðitímarit-
inu „Fishing Cazette" maíhefti
birtist grein um nýja gerð tog-
hlera, sem fundin hefur verið
upp af John C. Worthington, og
birtist hún hjer í lauslegri þýð-
ingu.
Hin nýja gerð toghlera, sem
nefnist „Hydroflow" var fyrst
sett um borð í ms. Delaware sem
er eitt af best útbúnu fiskveiða-
skipum Atlantshafsstrandar
Bandaríkjanna, en eigendur
þessa skips er Booth Company,
og þykja það strax örugg með-
mæli með hlerunum, að þetta
fyrirtæki tók að sjer tilraunir
með að nota þá.
Síðan hafa þessir toghlerar
verið reyndir á átta skipum öðr-
um, og líkað mjög vel við þá.
Þeim er m. a. talið til gildis að
nær óhugsandi er að fá óklára
botnvörpu, ef þessir hlerar eru
notaðir, og ekki þó beinar til-
raunir hafi verið gerðar til slíks.
Þeir hafa verið reyndir í marg-
breytilegum veður- og-straum-
skilyrðum, og gefa betra svig-
rúm til stjórnar skipinu.
Þegar botnvarpan er dregin
upp, koma þeir beint í gálga, án
þess að sveigja til hliðar. Lars
Lunde skipstjóri á m.s. Delaware
sagði, að vegna þess hve ljett-
ara hefði verið að draga botn-
vörpuna með þessum hlerum,
heldur en gamla laginu, hefði
verið hægt að draga mikið úr
snúningshraða. skrúfunnar, sem
þýðir talsverðan brennslusparn-
að auk þess sem það dregur úr
áreynslu vjelarinnar.
Það sem hefur unnist með
þessari nýju gerð hlera, er að
draga að miklum mun úr mót-
stöðu þeirri, sem hamlar ferð
skipsins með hinni flötu hlera-
gerð. — Mótstaða hinna gömlu
mótstaða og þungi á vjel skips-
ins ljettist um alt að 32% og
jafnvel meira. Hinir flötu tog-
hlerar verða að hafa mjög sterk-
an framdrátt til þess að mót-
staðan haldi þeim jfráskildum,
en með Iíydroflow-laginu skilur
straumhraðinn á milli hleranna.
Eins og sjá má af meðfylgj-
andi myndum (mynd B) liggja
brakketin samhliða með hleran-
um, svo að þau draga ekki úr
því að hið bogmyndaða lag hler-
ans vinnur að því að aðskilja
hlerana hvorn frá öðrum. —
Fremri hluti hlerans, sem ligg-
ur nærri því í beinni línu við
sjálfan togvírinn, þvingar aftari
hluta bogans til þess að vinna
sama hlutverk og flugvjelavæng
ur. Alveg eins og flugvjel, sem
rennir sjer beint áfram í loftinu
fær jafnan þrýsting upp undir
aftari hluta vængjanna, fær
Hydroflow hlerinn straumþrýst-
ing á aftari enda af framdrætti
hlerans í sjónum.
Á Hydroflow hleranum verður
mótstaðan aðeins gftur að aft-
ara brakketi (sjá mynd C), en
þaðan yinnur straumþunginn
sem þrýstiafl. Hlerinn er bog
myndaður og allur sljettur nema
þar sem brakket-tengslin koma
á hann að innanverðu og tengsl-
in á hleraskónum og tveir styrkt
arlistar að utanverðu.
Ofan á hleranum er sljett
plata, sem stendur jafnt út af
Með ameríska hernum Kyrrahafi
slenskur hermuður
@r
(F7&B.
Forwerd endin acrtkn
hlera var maximum, þessara
verður minimum.
Þetta mun að sjálfsögðu koma
best fram á olíu- og kolareikn-
ingum skipanna. Hin stöðuga
báðumegin, en hlutverk hennar
er að halda hleranum stöðugum,
hún vinnur einnig að því að
halda straumnum sem myndast
við framdráttinn að hleranum,
svo að straumurinn verður jafn
framanfrá og aftureftir. Hlerar
með gamla laginu liggja í sjón-
um með 45 gráðu fláa, og taka
á sig jafnan sjóþrýsting á allan
flötinn sem mótstöðu, og aftan
við þá myndast sogstraumur,
sem einnnig vinnur sem mót-
staða. ÖIl þessi mótstaða hefur
í för með sjer mikla áreynslu á
togvírinn, skipsgálgana og spil-
ið og orsakar mikið slit á vjel
skipsins fyrir utan brennslutap-
ið, sem fer til slíkrar orku-
eyðslu. Hydroflow hlerarnir eiga
að vinna gagnstætt hlutverk
þannig, að þeir taka á sig sjó-
mótstöðu á aðeins % hluta hins
bogna hlera, en sjórinn sem
lendir á hinum % hlutum hler-
ans vinnur sem þrýstingur i
framdráttaráttina án mótstöðu.
Hið nýja toghleralag ætti því
að draga mjög úr sliti á skipi og
tækjum, auk þess sem það hefði
í för með sjer beinan eldsneytis-
sparhað.
ÞEGAR þeim 17 vikna æf-
ingatíma var lokið, sefn hver
nýliði í hérnum verður að
ganga í gegnum, var jeg einn
sendur til austurstrandar
Bandaríkjanna, af öllum þeim
fjölda hermanna sem æfingum
lauk samtímis mjer.
Þetta þýddi að mig ætti að
sepda til Evrópu en hina alla
til Kyrrahafsins.
Það fór þó á gnnan veg. því
eftir nokkurra vikna dvöl í
Marj'land-fylkinu, var jeg aft-
ur sendur iil vesturstrandar-
innar og þaðan áfram til Filips-
eyjanna.
Á leiðinni þangað var komið
við á Hawaii-eyjunum. svo og
eyjum úr Marshall og Carolina
eyjaklösunum og síðast á Nýju
Guineu,
Ekkert var þarna að sjá af
þeim dásemdum, sem svo eru
alræmdar af suðurhafseyjun-
um, heldur gaf að líta miklar
hernaðaraðgerðir hvarvetna,
enda var svo að segja hver eyja
skiki, sem völ.var á, notaður
sem her- eða flotastöð.
Á Filipseyjum.
Við komum til Manila á Filips
eyjunum eftir rúmlega mánað-
a» siglingu frá San Francisco í
Bandaríkjunum. All-miklir eld
ar voru uppi í borginni þegar
við komum, og munu japanskir
skæruliðar hafa komið þeim af
stað.
Eldsvoði þessi verður mjer
með öllu ógleymanlegur þar
sem hann blasti við okkur í
húmi næturinnar, snarkandi og
ægilegur.
Strax næsta dag vorum við
svo fluttir tli herstöðvar nokk-
urrar skammt fyrir norðan
Manila, sem hafði það hlutverk
með höndum að sjá um dreif-
ingu liðsauka á þessum slóð-
um, en þar varð ekki nema
fárra daga viðdvöl, bví strax
og hægt var að útbúa okkur,
vorum við, á annað hundrað
menn, sendir til vígstöðvanna
þarna skammt fyrir norðan.
Er til vígstöðvanna kom vor-
um við tveir fjelagar settir í
flokk þungrar vjelbyssu, en alls
hafði sá flokkur 6 mönnum á
að skipa.
Viðdvölin á þessum vígstöðv-
um varð þó heldur ekki löng,
því við fjelagarnir tveir vor-
um fluttir aftur til fyrrnefndr-
ar herstöðvar, eftir að vjelbvssa
okkar hafði verið eiðilögð af
Japönum, sem einn daginn
gerðu heiftúðlega árás á hreið-
ur okkar.
Við þetta sama tækifæri
særðist jeg lítilsháttar á vinstra
fæti, en fyrirliði flokksins fjekk
mikið sár á aðra öxlina*og illi-
legt brot á framhandlegg.
Við fjelagarnir tveir vorum
nú aftur sendir til Manila, en
þar stigum við á skipsfjöl og
var síðah siglt til
bardögum
eyjum og
Philips-
n
Ungur Reykvíkingur, Júlíus M. Magnúss, sonur
Maggii Júl. Magnúss lœknis, gekh í ameríska her-
inn í heimsstyrjöldinni siðustu og var sendur til víg-
stöðvanna ú Kyrrahafi. í eftirfarandi grein segir
liann frá veru sinni í hernum.
á að reka þar skipulagðan hern-
að.
Smáskæruhernaður.
Smáskæruhernaður var þó
rekinn áfram í nokkuð stórum
stíl, en fór smá minkandi eftir
því sem á leið.
Jeg og fjelagi minn, sem áð-
ur getur, (hann var æfinlega
kallaður Sisí, eftir enska fram-
burðinum á upphafsstöCum
tveggja fyrri nafna hans, en
þeir voru C. C.j vorum aftur
settir í flokk þungrar vjelbyssu.
Hersveit sú sem við lentum
í að þessu sinni, var send í her-
ferð rjett eftir að við komum
til Cebu og stóð hún yfir í tæp-
an mánuð. Sísí kom aldrei aft-
ur úr þessari ferð og tveir menn
aðrir úr flokknum særðust mik-
ið. '
Minniháttar eftirlitsferðir
voru farnar eftir þetta, en þar
kom aldrei til alvarlegra átaka,
og enginn mannskaði varð á
þeim liðum sem jeg fór með.
Fyrir utan þessar eftirlits-
ferðir höfðum við það mjög
náðugt eftir fyrstu árásarferð-
ina, og gafst þá tími og tæki-
færi til að kynnast dálítið hög-
um og lifnaðarháttum fólksms
sem í allflestum tilfellum er á
mjög lágu stigi.
Eftir að frjettir bárust þess
Lendingin gekk prýðilega og
slysalaust, en hægri vængur
flugvjelarinnar brotnaði af,
rjett áður en hún. stöðvaðist
alveg.
Við bjuggumst við að okkur
yrði flogið strax næsta dag íil
Atsugi aftur, en i þess stað var
okltur fjórum, sem komið höfð-
um frá Americal-herdeildinni
og vorum í þessari flugvjel,
flogið til baka til Filippseyj-
anna.
Americal herdeildin steig þð
á skipsfjöl daginn eftir að við
komum og' sigldi beint til
Yokohama, Japan,
í Japan.
Frá Yokohama vorum við svo
fluttir, eftir að skipið hafði ver-
ið affermt, í gamlar japanskar
riddaraliðsherbúðir; en þar ið-
aði allt og skreið i fló og lús,
og hvað svo rammt að þessu,
að allir völdu þann kostinn a'ð
sofa úti í tjöldum sínum þang-
að til braggarnir hefðu verið
rækilega sprautaðir með DDT.
Úr herbúðum þessum vorum
við fluttir til smábæjar um 40
km. fyrir sunnan Yokoharna,
sem Odawara nefndist. Þang-
að voru einnig flut.tir á þriðja
þúsund japanskra ,marines''1
um hálfum mánuði eftir komu
okkar. Menn þessir ljetu a.Il
efnis að Japanir vildu gefast ófriðlega fyrst eftir komuna;
upp, kom til greina að herdeild
sú sem jeg var í yrði leyst upp,
þar sem hún var ekki deild úr
hinum reglulega her Bandaríkj
anna, og var þá hafið útboð
íyrir fallhlífarherinn, en þang-
að eru aðeins teknir sjálfboða-
lðiar. Við gáfum okkur nokkr-
ir fram og var því skömmu
síðar flogið til Manila, en þar
hafði 11. fallhlifarherdcildin að
setur sitt.
Flogið til Okinawa.
Þaðan vangðo flogið sem leið
liggur til eýjarinnar Okinawa,
og svo áfram til Atsugi flug-
vallarins, sem stendur skammt
frá Yokohama, hafnarborg
Tokio.
En þegar þar átti að lenda
eyjarinnar ! kom í ljós að ekki var hægt að
Cebu, sem er ein af smærri eyj- ! koma hjólum fWjgvjelarinnar
um Filippseyjanna. niður svo það vav aftur flogið
Því hafði verið opinberlega j til Okinawa, því þar var þó
lýst yfir, nokkrum dögum áður sjúkrahús til reiðu ef eitthvað
en við komum til Cebu, að or-
ustum væri þar lokið, en það
þýddi í sjálfu sjer ekki annað
en að Japanir hefðu gefist upp
kæmi fyrir, og svo eins hitt að
nokkur hætta var talin á því að
flugvöllurinn væri settur
sprengjum.
stálu t. d. töluverðu af hand-
sprengjum og gerðu með þeim
mikinn usla.
Misti heyrnina.
Jeg varð fyrir barðinu á
þeim eina nóttina er jeg stóð
á verði. Þeir köstuðu að mjer
nokkrum handsprengjum meíl
þeim afleiðingum að jeg tap-
aði mest allri heyrn og algjör-
lega öllu jafnvægi.
Jafnvægistilfniningin lagað-
ist þó smám saman þar sem
jafnvægistaugin hafði ekki al-
gjörlega eyðilagst heldur bara
lamast um tíma af þrýstingn-
um. Jeg varð þó að læra að
ganga aftur eins og barn, en
fórst það heldur klunnalega á
stundum.
Ekki þótti ástæða til að senda
mig á sjúkrahús vegna heyrn-
artapsins, svo jeg var fluttur til
11. fallhlífarherdeildarinnar
skömmu eftir þetta, en hún
hafði nú aðsetur sitt við smá-
bæ sem Shiogama nefnist, og
er rjett fyrir utan hina miklu
(Framhald á bls. 12)