Morgunblaðið - 17.12.1947, Blaðsíða 14

14
MORGVTSBLAÐIÐ
Miðvikudagur 17. des. 19471
M Á N A D A L U R
Si áldóaqa, ej-tir dja cL cjCondon
83. dagur.
Og svo þekkja þeir hvert ein-
asta ^epli, og þeir lesa eplin
aí trjánum með slíkri nær-
gætni og alúð, og þegar þau
koma á markaðinn þá eru þau
hvorki marin nje skemd, og eru
því seld hæsta verði. Já, það
er ekki nóg að kunna tökin á
jörðinni. Þessir labbakútar frá
Adriahafinu- kunna líka góð
skil á viðskiftum. Það er ekki
aðeins og þeir kunni að rækta
epli öllum mönnum betur, held
ur hafa þeir líka vit á því að
selja epli. En þegar enginn
markaður er fyrir þau? segið
þjer. Hvað gera þeir þá? Já,
þá búa þeir til markað fyrir
þau, en á meðan látum við, hin
ir framtakssömu Ameríkumenn,
okkar epli rotna undir trján-
um. Hvernig fer Peter Mengol
að? Hann fer á hverju ári til
Englahds og flytur með sjer
hundrað eimvagnafarma af
gulum Newton eplum. Og nú
eru þeir að vinna markað fyrir
eplin sín í Suður-Afríku og
græða stórfje á því“.
,,Hvað gera þeir svo við all-
an ,gróðann?“ spurði Saxon.
„Þeir nota hann til þeás að
kaupa lönd undan Ameríku-
mönnum og hrekja þá út úr
Pajaro dalnum“.
„Og hvað gera þeir svo?“
Benson leit á hana.
„Svo kaupa þeir lönd undan
Ameríkumönnum í öðrum döl-
um og hrekja þá þaðan. Arner-
íkumenn eyða peningunum og
eftir lítinn tíma fara þeir og
afkomendur þeirra að grotna
niður í borgunum, eins og þjer
og maðurinn yðar munduð hafa
grotnað niður, ef þið hefðuð
ekki flúið borgina".'
Það fór hrollur um Saxon.
Hún mintist Mary. Hún er að
grotna niður, hugsaði hún, og
Bert og allir hinir grotnuðu nið
ur, og Tom er að grotna niður
og allir sem í borginni eru.
„Þetta er voldugt land“, sagði
Benson. „En við erum ekki
voldug- þjóð. Það er rjett sem
Kipling segir — aðskotadýr
hafa flæmt okkur út úr hús-
um okkar og nú sitjum við
sjálfir á dyraþrepinu. Verst er
að Jietta er okkur sjálfum að
kenna. Nú er verið að reyna
að sýna mönnum fram á þetta
í landbúnaðarskólunum og á
tilraunabúurium. En við viljum
ekki læra. Og innflytjendurnir
sem. hafa alist upp í hörðum
reynsluskóla, snúa á okkur. Þeg
ar jeg var laus úr skólanum
langaði mig til að sjá mig um.
Faðir minn var þá lifandi og
hann hló að þessari vitleysu í
mjer, En jeg fór nú samt til
Evrópu til þess að kynna mp
landbúnað þar og jeg lærði
margt í þeirri för. Fyrst fór
jeg til Japan. Þar sá jeg fjalla-
hlíðar, sem höggnar voru í
stalla. Þær voru svo brattar,
að hvergi var hægt að koma
hesti við. Japönum stóð á sama
um bað. Þeir hjuggu sex feta
breiða stalla í hlíðarnar, hvern
upp af öðrum, og hlóðu upp
brúnina á hverjum með sex
feta háum grjótvegg. Þannig
var öll fjallshlíðin — grjót-
veggir og þrep alveg upp í eggj
ar. Og svo báru þeir mold á
bakinu í öll þessi þrep, til þess
að geta ræktað þar korn og
grænmeti.
Þannig var það víðar, þar
sem jeg kom. Þannig var það
í Grikklandi, Iran og Dalmatíu.
Menn söfnuðu moldinni sam-
an, stálu henni jafnvel, einni og
einni reku eða einni og einni
handfylli. Og svo báru þeir
moldina á bakinu upp í fjöll-
in og bygðu þar bæ á berri.
klöppinni. I Frakkalndi sá jeg
I bæridur vera að grafa eftir
mold í gömlum lækjafarveg-
! um, alveg eins og forfeður okk
j ar grófu eftir gulli 1 gömlum
j lækjafarvegum. Munurinn er
j aðeins sá, að gullið er horfið,
en moldin er til enri og bænd-
ur rækta hana og hún veitir
þeim altaf eirihvern arð. Nú e
uð þjer víst orðin leið á þessu
rausi“. •
„Aldrei hefi jeg nú heyrt
annað eins“, sagði Billy. „Ekki
skal mig kynja þótt við getum
ekki staðið samkeppni við slíka
menn“.
„Hjer kemur nú dalurinn“,
sagði Benson. „Lítið á trjen
þarna. Lítið á hlíðarnar. Þetta
er alveg eins og í Dalmatíu.
Lítið á það: Þetta er einn aldin-
garður. Og sjá hvernig þeir
notg jörðina11.
Dalurinn var ekki stór, en
eftir öllum dalbotninum og í
öllum brekkum mátti líta ár
angur iðju þeirra Dalmatíu-
manna. Saxon horfði hugfangin
á þetta en hlustaði þó jafn-
framt á Benson.
„Hvernig haldið þið að fyrstu
landnemarnir hafi farið með
þennan dal?“ sagði hann. „Þeir
ræktuðu korn í dalbotninum en
höfðu hlíðarnar fyrir beitiland.
En nú er hjer tólf þúsund ekra
eplalundur. Það er sjón að sjá
þegar trjen eru í blóma og
þegar þau eru þakin fullþrosk
uðum eplum. Þá streymir fólk
i hingað til þess að skoða þetta.
1 Matteo Lettunich var einn af
þeim fyrstu sem ræktuðu hjer
eplatrje. Hann kom hingað frá
Casle Garden og byrjaði á því
að bvo diska. En í fyrsta skifti
( sem hann leit dalinn vissi hann
að hjer var-hans þráða land.
Nú hefir hann sjö hundruð ekr
! ur á leigu og á sjálfur hundr-
að og þrjátíu, og það er feg-
ursti eplagarðurinn í dalnum,
og hann fær fjörutíu eða fimtíu
þúsund dollara upp úr honum á
ári. En hann lætur engan snerta
á eplunum nema Dalmatíu-
menn.Einu sinni spurði jeg hann
að því 1 gamni hvað hann mundi
vilja selja þessar hundrað og
þrjátíu ekrur fyrir. Hann svar
aði mjer í fullri alvörij. Hann
sagði mjer hvað hann hefði
haft upp úr þeim á hverju ári
og tók svo meðaltal af því. Svo
sagði hann að jeg gæti sjálfur
reikTjnð hvers virði landið væri
með því að gera ráð fyrir að
þetta væri sex af hundraði. Jeg
gerði það og niðurstaðan varð
sú, að hver ekra var rúmlega
þriggja þúsunda dala virði“.
,.En hvað gera allir þessir
Kínverjar, sem hjer eru?“
spurði Billy. „Rækta þeir líka
epli?“
Benson hristi höfuðið.
„Það er nú eitt dæmi um það
hvernig aðrir skjóta okkur Am
eríkumönnum aftur fyrir sig“.
sagði hann. „Hjér fer ekki neitt
til spillis, ekki svo mikið sem
eitt eplahýði eða einn kjarni.
Og ekki eru það Ameríkumenn,
sem hafa verið frumkvöðlar að
þeirri nýtni. Hjer eru fimtíu
og sjö ofnar, þar sem epli eru
þurkuð og svo eru ótal brugg-
hús bar sem menn vinna mjöð
og edik úr eplum. Það eru vin-
ir vorir Kínverjarnir, sem hafa
þá atvinnu. Þeir framleiða hjer
fimtán þúsund tunnur af miði
og ediki -á hverju ári“.
,,Þ?ð voru feður okkar, sem
námu þetta land“, sagði Billy
eins og við sjálfan sig. „Þeir
börðust fyrir það og þeir opn-
uðu það fyrir öðrum þjóðum
og gerðu allt •— — —“
„Já. Þeir gerðu allt nema
hagnýta sjer kosti þess“, sagði
Benson. „Við eyðilögðum jörð-
ina í Nýja Englandi og við
vorum á góðum vegi með að
gera hið sama hjer“. Hann
j benti fram úr dalnum. „Þarna
j handan við hæðirnar er Sali-
nas. Sá sem kemur þangað gæti
, ímyndað sjer að hann væri kom
inn til Japan. Japanar hafa nú
sölsað undir sig nokkra frjóv-
sama dali í Kaliforníu. Þeir
hafa aðra aðferð en Dalmatíu-
menn. Fyrst komu þeir gang-
andi og unnu í daglaunavinnu
við uppskeru ávaxtanna. Þeir
voru miklu slyngari við það
en aðrir og Ameríkumenn þótt
ust góðu bættir að hafa náð
í þá. En þegar þeim fjölgaði,
þá stofnuðu þeir með sjer fje-
lög til þess að heimta hærra
kaup. Bændur ljetu sjer þetta
enn vel líka. En svo kom að
því ‘áð þessi fjelög vildu ekki
láta meðlimi sína vinna að á-
vaxtauppskeru. Þá voru amer-
ísku verkamennirnir farnir og
bændur stóðu upp ráðþrota. Á
vextirnir rotnuðu á trjánum.
Nú voru það Japanar sem höfðu
tökin á bændum. Og nú buð-
ustTþeir til þess að kaupa upp-
skeruna á trjánum. Hinir neydd
ust til að ganga að því. Og
brátt verða Japanar alls ráð-
andi í dalnum. Bændur þurfa
nú ekki lengur að hugsa um
jarðir sínar. Þeir fara til borg-
anna og lifa þar í vellystingum
eða fara í skemtiferðir til Ev-
rópu. Þá er skammt til sein-
asta stigsins. Japanar kaupa
jarðirnar af þeim. Þeir eru
neyddir til að selja því að Jap-
anar hafa vald á vinnukraft-
inum og geta gert þá öreiga
hvenær sem þeim sýnist“.
„Hvernig fer þá að lokum ef
þessu heldur áfram?“ spurði
Saxon.
„Við sjáum dæmin fyrir okk-
ur“. sagði Benson. „Þeir sem
ekkert eiga grotna niður í borg
unum. Við, sem eigum jarðir,
seljum þær, og flytjumst til
borganna. Sumir verða við-
skiftarekendur, aðrir hand-
verksmenn, en sumir eyða öllu
sínu og grotna svo niður. En
hafi beir átt svo mikið fje að
það nægi þeim þeirra, þá eru
það börn þeirra sem grotna
niður“.
Samvistum þeirra var nú lok
ið. En áður en þau skildu minti
Benson Billy á það að hjá sjer
gæti hann altaf fengið vinnu,
hvenær sem hann vildi.
„J^g ætlá nú fyrst að líta á
þessar jarðir, sem ríkið hefir
upp á að bjóða“, svaraði Billý.
„Við vitum enn ekki hvað við
munum taka fyrir, en eitt er
þó alveg víst“.
„Hvað er það?“
SILFURDEPILLINN
Eftir ANNETTE BARLEE
2.
Þarna var ^rgagrúi af örsmáum ljósálfum, sem ljeku sjer
á blómunum og sveifluðu sjer á milli háu puntstráanna. —
Einkennilegur kliður barst í gegnum gluggann minn, og vel
getur verið að þetta hafi verið söngur eða hjal álfanna, nú,
eða þá bara eitthvað af þessum dularfullu hljóðum, sem við
stundum heyrum á nóttinni.
Rjett undir trjegirðingu, sem þarna var, sást ljósbjarmi.
Nú getur vel verið, að þetta hafi stafað af tunglskininu c^ða
einhyerju öðru, en bjarminn virtist koma undan runnunum
þarna og trjárótunum og út úr smáholum í jörðinni. Og alt
i einu mundi jeg eftir silfurdeplinum á landakortinu.
Þetta hlaut að vera ljósálfaborg — og það rjett í námunda
við bústaði venjulegs, dauðlegs fólks.
Og það var engin mishfeyrn hjá mjer þetta með kliðinn.
Hann barst frá einhverjum sæg af örsmáu fólki, sem var að
dansa og skemta sjer í kringum stærsta eikartrjeð.
Það var eiginlega engu líkara en trjeð væri lifandi, því
hátt uppi í því var dúfuhreiður og á huldum stöðum innan
um laufskrýddar greinarnar var fjöldi annara hreiðra. Og
við þetta bættist svo það, að þúsundir og aftur þúsundir
farfugla hvíldu sig oft í trjenu og fengu sjer jafnvel matar-
bita í hænsnabúinu, sem var rjett við húsið mitt.
Hænurnar sváfu þarna á nóttinni í fínum húsum, og þær
höfðu meir en nóg að borða.
.... Ljósálfarnir hjeldu áfram að dansa, og jeg gat ekki
betur sjeð, en þetta væri sjálfur Regnbogadansinn.
í kringum eikartrjeð var um áttatíu álfa hringur." Þeir
hjeldust í hendur og fötin þeirra voru ljósblá, en fyrir aftan
þá var svo annar álfahringur, og ljósálfarnir í honum voru í
bleiklitum fötum. Fyrir utan þann hring voru svo enn fleiri
álfar, og sumir þeirra voru í rauðum silkipilsum og enn aðrir
í grænum fötum eða gulum.
Þetta var því til að sjá alveg eins og regnboginn, og þú
getur rjett gert þjer í hugarlund, hvað þetta var fögur sjón!
Og þeir dönsuðu og dörtsuðu og dönsuðu, en á einni grein
eikarinnar sat örlítill ljósálfur og ljek á lúður.
— Þjel• neyðist til þess að
flytia. Það á að leggja nýju járn
brautina hjerna í gegn.
★
Eldri maður, dálítið drukk-
in, var að streitast við að finna
skráargatið.
Vingjarnlegur lögregluþjónn,
sem átti leið fram hjá, sá vand
ræði mannsins, og spurði: —
„Get jeg ekki hjálpað yður við
að finna skráargatið?“
„Það er ekki nauðsynlegt“,
svaraði maðurinn, „ef þú bara
heldur húsinu kyrru eitt augna
blik“.
★
— Hvað myndirðu gera, ef
jeg kyssti þig?
— Kalla á ömmu, blessaða
ömmu, sem er heyrnarlaus.
★
— Gaman þætti mjer að vita,
hvað þetta tígrisdýr myndi
segja, ef það gæti talað.
— Sennilega myndi það
segia: Afsakið ungfrú, en jeg
er hljebarði.
★
Öld.ungur: — Hvað ertu gam
all, drengur minn?
— 12 ára.
— Þá verður ekki langt þang
að til þú verður fermdur.
— Nei, en hvað ertu gamall?
— 79 ára.
— Þá verður ekki langt þang
að til þú verður grafinn.
★
Snánverji, Ameríkani og
Skoti ræddu um það, hvað þeir
myndu gera, ef þeir kæmust
að því einn morguninn, þegar
þeir vöknuðu, að þeir væru
orðnir miljónerar.
Spánverjinn sagðist myndi
koma upp nautaatssvæði í
Madrid.
Ameríkaninn kvaðst myndi
fara til Parisar og skemmta
sjer þar.
Skotinn sagði að hann myndi
strax fara að sofa aftur til þess
að vita, hvort honum áskotn-
aðist ekki önnur million í við-
bót, þegar hann vaknaði.
★
Alkohol: — Vökvi, sem fær
menn til þess að gleyma öllu,
nema leyndarmálum.
★
Hún: — Drottinn skapaði
okkur konurnar fagrar og
heimskar.
Hann: — Hversvegna?
Hún — Fagrar til þess að
þið karlmennirnir elskuðuð
okkur, og heimskar til þess að
við elskuðum ykkur.
★
— Þjónn, hvað á þetta að
þýða, það flaut dauð fluga of-
an á súpunni minni.
— Hvernig ætti jeg að vita
um það, jeg er engin spákerl-
ing.