Morgunblaðið - 20.01.1948, Síða 7

Þriðjudagur 20. janúar 1948.
MORGUIS BLAÐIÐ
7
Aril sem leið var onnað mesta aflaór \ sögu landsins
ARIÐ 1947 var annað mesta afla-
ár, sem komið hefir hjer á landi.
Ofluðust um 475 þús. smál. fiskj-
ar (miðað við fisk upp úr sjó), en
aðeins 3 ár áður hefir fiskaflinn
komist yfir 400 þús. smál. Það
var 1940 er aflinn varð 443 þús.
smálestir, 1943 er hann varð
432 þúsund smálestir og met-
aflaárið 1944, er aflinn nam
samtals 511 þúsund smálestum.
Það eru vetrarsíldveiðarnar í
byrjun ársins 1947 og síðustu
tvo mánuði þess, sem hleypa
fram heildar aflanum, en Faxa-
flóasíldin nam samtals um 90
þúsund smálestum s.l. ár.
En þrátt fyrir þenna góða
afla, er hagur útvegsmanna
ekki, að sama skapi góður og
ríkissjóður hefir orðið að greiða
uppbætur á afla, vegna ábyrgð
arverðsins yfir 22 milj. kr.
Morgunblaðið heíir snúið sjer
til Davíðs Ólafssenar fiskimála
stjóra og fengið hjá honum eft-
irfarandi yfirlit yfir aflabrögð
ársins, sem leið. Fiskimálastjóri
segir svo frá:
Vetrarvertíðin.
I vetrarvertíð, sem talin er frá
áramótum fram í miðjan maí,
tóku þátt fyrst í stað 300 vjel-
bátar, alt frá opnum vjelbátum
upp í 80—100 smál. báta, en er
vertíð stóð sem hæst, stunduðu
380 vjelbátar veiðar og flestir
með línu, eins og venja hefur ver
ið undanfarið. Má reikna með
um 10 manns hafi til jafnaðar
verið á hverjum báti og því.3000
•—4000 sjómenn haft atvinnu af
vertíðinni á vjelbátaflotanum.
Bátafjöldinn skiftist þannig eftri
landsf j órðungum:
I Sunnlendingafjórðungi stund
uðu 240 bátar veiðar, 62 í Vest-
firðingafjórðungi, 52 í Norðlend-
ingafjórðungi og 25 í Austfirð-
ingafjórðungi.
Gæftir voru óvenjulega góðar
framan af vertíð, en afli nokkuð
misjafn eftir því, hvar var við
landið. Við Suðausturland var
afli góður, einkum fyrri helming
vertíðar, og sama má segja um
Vestmannaeyjar og Vestfirði. i
Faxaflóa var afli venju fremur
lítill, en góðar gæftir bættu þar
úr og í febrúar og marsmánuði
gátu bátar stundað veiðar við-
stöðulaust að kalla, en það er
óvenjulegt og oftast öfugt, að
gæftir batna eftir þvx, sem líður
fram á vorið, en eru stirðastar í
upphafi vertíðar.
Éftir að koma fram x apríl má
segja, að botninn dytti úr vertíð-
inni. Þá voru gæftir stirðar og
afli tregur. Brá þá og venju, því
oftast er apríl aflatryggasti rnán-
uðurinn og gæftir þá tryggari en
framan af vertíð.
Togarar stunduðu veiði að
venju á vetrarvertíðinni. En þeir
voru nú færri en áður. Nokrrir
togarar höfðu verið seldir úr
landi, en nýju togararnir ekki
komnir svo nokkru næmi.
Heildaraflinn 145,7
þus. smáiestir.
HEILDARAFLINN varð á vertíð
innni hjá öllum skipum er þorsk-
veiðar stunduðu 145,7 þús. smá-
lestir. Þar af veiddu vjelbátarnir
113,7 þús. smál., en togararnir
samtals 32 þús. smálestir.
Togaraaflinn varð 3000 smál.
minni en árið áður, en bátaafl-
inn 5000 smál. meiri. Varð heild-
arafli vertíðarinnar því 200 smál.
meiri, en árið þar á undan.
Er hjer, eins og annarsstaðar
í þessari grein, miðað við slægðan
an fisk með haus, þegar getið
er um magn.
Hagnýting vertíðar-
aflans.
A vertíðinni í fyrra urðu nokkr-
ar brcytingar á hagnýtingu fisk-
aflans frá því, sem áður hafði
tíðkast um nokkur ár. Oll styrj-
aldarárin og fyrsta árið eftir
styrjöldina, hafði allur afli vjel-
bátaflotans annað hvort verið
En hagur útgerðarinnar varð ekki
góður — Ríkissjóður greiðir rúml.
22 miljónir í uppbætur
Frásocjii Davíðs Ólafssonar fiskimálasfj.
frystur, eða fluttur ísvarinn á
erlendan markað.
En nú varð sú breyting, að
verulegur hluti aflans var sait-
aður, en útflutningur á ísvörð-
um bátaíiski hvarf svo að segja
Óvæntar síldveiðar.
I BYRJUN síðasta árs kom óvænt
síldveiði í Faxaflóa, einkum í
sundin við Reykjavík og Kjalar-
nes. Það var í desember 1946, að
menn urðu fyrst varir við mikla
alveg úr sögunni, Astæðan til síldargöngu á þessum slóðum, en
þessa var sú, að verðlag hafði j aðalveiðin var þó ekki fyr en í
lækkað á ísvörðum fiski á bresk- j janúar og íebrúar og stóð þar til
um markaði og auk þess hafði j fyrstu vikuna í mars. I janúar
tilkostnaður allur við fiutninga j Var fyrst farið að veiða síld með
hjeðan stórum hækkað. tlefði
verið ógerningur að flytja fiskinn
út á þenna hátt, nema með stór-
um halla.
Það varð því að salt allan þann
bátfisk, sem frystihúsin gátu
ekki tekið á móti. A vetrarvertíð
'46 hafði farið til söltunar 116000
en nú fór til söltunar 54.400 smál.
A vetrarvertíðinnni 1948 höfðu
verið flutt út 34 þúsund smál.
af ísvörðum fiski, en nú nam ís-
varði fiskurinn til útflutnings ein
um 1300 smál., aðallega frá Vest-
mannaeyjum.
Margskonar erfiö-
leikar.
ÞESSI breyting á hagnýtingu afl
ans olli útvegsmönnum talsverð-
um erfiðleikum. Það skorti vana
menn við flatningu. Landsmenn
höfðu lítið sem ekkert gert af
því að fletja fisk í 7—8 ár og
þeir, sem höfðu alist upp á þess-
um árum kunnu ekkert til verks
ins. Þá var víða skortur á hent-
herpinót í Kollafirði. Aður höfðu
nokkrir bátar reynt með botn-
vörpu og aflað vel, en þó fyrst
komst skriður á aflabrögðin, er
farið var að nota herpinót.
Fyrstu tvo mánuði ársins
veiddust 12000 smálestir síldar
og var veiðin langmest í febrú-
armánuði, eða 7000 smálestir. —
Mest af þessum síldarafla var
flutt til Siglufjarðar til bræðsiu
þar, eða um 80 þúsund mál. —
Nokkuð var fryst til beitu, salt-
að og flutt ísvarið til Englands.
Alls veiddust sem svarar til 88
þús. síldarmála.
SumarveiíYi'.i bregst
MIKLAR vonir stóðu til sum-
arsíldveiðanna fyrir Norðurlandi
og var undirbúmngur undir
þær mikill. Bar einkum tvennt
til Tvö undanfarin ár höfðu síld-
veiðar brugðist og síldarútvegs-
mönnum því mikið í húfi að
vinna upp að nokkru tap þeirra
ára. En hin ástæðan var, að meg-
ugu geymsluplássi fyrir saltfisk j ;nhluti freðfisksaflans hafði ver-
og loks var erfiðleikum bundið
: um tíma, að afla salts til lands-
ins, þar sem ekki hafði verið bú-
ist við að jafnmikið yrði saltað
I og raun varð ár.
| Afskipun á frysta fiskinum
gekk seint frá frystihúsunum. —
Það olli aftur því, að frystihúsin
j gátu ekki tekið á móti eins miklu
| af nýjum fiski og æskilegt hefði
I verið og af þeim ástæðum var
, minna fryst af aflanum en eila
hefði mátt gera ráð fyrir.
Togararnir hagnýttu afla sinn
með líkum hætti og áður. Fluttu
hann ísvarinn á breskan mark-
að. Tveir togarar fóru á veiðar í
salt, stuttan tíma á vertíðinni.
Frystihúsin tóku á móti 60 þús.
smálestum af fiski á verlíðinnni
og var það svipað magn og árið
áður.
I mars einum tóku frystihúsin
á móti 18 þúsund smálestum fiskj
ar og hafa þau aldrei íyr nje
síðar tekið á móti svo miklu
magni í einum mánuði.
Sumar og haustveiði.
ÚTGERÐ á þorsveiðar að sumr-
inu og haustinu var að venju lít-
il í fyrra. Flestir bótar stunduðu
síldveiðar að sumrinu og voru
það helst smærri bátar, er þorsk-
veiðar stunduðu fyrir Austur-,
Norður- og Vesturlandi. Afli var
yfirleitt góður hjá þeim.
Togararnir stunduðu flestir
veiðar yfir sumarið og bættust
enda nýir togarar við, er kom
fram á haustið. Markaður var ó-
tryggur í Englandi yfir sumar-
mánuðina. Ekki settu Bretar nið
ur hámarksverð um sumarið, eins
og þeir höfðu gert undanfarin
sumur. I mars var samið við
Breta um sjerstakan kvóta fyrir
togara til ágústloka, en ekki'kom
ið seldur með þeim ákvæðum, að
kaupendur fengju hlutfallslega
keypta síldarolíu frá sumarsíld-
veiðinni.
í síldveiðunum tóku þátt 264
skip með samtals 254 nætur. (10
skip voru tvö um nót).
Aflinn brást gjörsamlega, eins
®g kunnugt er og var þessi síldar-
vertíð ein sú lakasta, sem komið
hefur þegar miðað er við fjölda
þeirra skipa, sem þátt tóku i veið
unum.
Veiðin hófst um mánaðamótin
júní—júlí. Meginaflinn veiddist í
júlí, en eftir það tók nær alveg
fyrir aflabrögð.
Heildarafli sumarsíldarinnar
var 831 þúsund mál í bræðslu.
Saltað var í 63.000 tunnur og
frystar voru til beitu 14.000 tunn -
ur. Meðalafli á bát var 3447 maj
og tunnur.
Afkoma þeirra útvegsmanna.
sem bygðu aðallega á sildveiðum
var eftir þessum aflabrögðum
hörmulega ljeleg, enda fór svo,
að fjöldi skipa öfluðu ekki fyrir
kauptryggingu til sjómanna.
Haustsíldveiði
UM miðjan október mánuð varð
vart síldar á ísafjarðardjúpi. Þær
veiðar stóðu fram í byrjun nóv-
I ember og tóku.þátt í þeirr. all-
: margir bátar, einkanlega af Vest-
fjörðum.
Það er venja, að reknetaveiðar
hefjist í Faxaílóá að aflokinni
sumarvei-tíð fyrir Norðurlandi, en
í fyrrahaust brugðust þessar veið
ar svo að segja algjörlega.
En 1. nóvember hófst síldveiði
í Hvalfirði. Hafa síðan um og yfir
100—150 skip stundað veiði þar
og í sundunum við Reykjavík.
Hefur verið mikill landburður
af síld, en hagnaður ekki að sama
, skapi. Veiðarnar hafa reynst ákaf
til að sá kvóti yrði notaður, en , iega dýrar, einkum i veiðarfæi -
hann var miðaður við magn það, I um j-iöfðu útvegsmenn ekki henl
er islenskir togarar höfðu landað ug veiðarfæri tilbúin til þessar
urnar hafa verið svo stórar, að
nætur hafa rifnað í þeim.
Vetrarsíldarmagnið hefur .verið
miklu meira nú, en það var í
fyrravetur og betri undirbúning
ur til að koma síldinni í bræðslu
Hefur fjöldi skipa verið í flutning
um norður til Siglufjarðar með
síld, en meginið af aflanum hefur
farið í bræðslu þar, en einnig hef-
ur síldin verið brædd í verksmiðj
um hjer við Flóann. Voru fiski-
mjölsverk«—''"iur í verstöðvun-
um útbúna, síldarbræðslu. Þá
hafa verksmiðjur á Patreksfirði.
Flateyri og Seyðisfirði einnig
brætt Hvalfjarðarsíld. Eftir að
samningar höfðu tekist við her-
námsyfirvöld Breta og Banda-
ríkjamanna um sölu á isaðri síld
til Þýskalands hófust flutningax
til Þýskalands og annast þýskir
togarar þá flutninga. Byrjuðu
þeir ferðir í miðjum desember.
Flutningar þessir hafa gengið
mjög vel og neytendum í Þýska-
landi líkar síldin með afbrigðum
vel.
I janúar í fyrra var gerð til -
raun með sölu ísaðrar síldar tii
Englands, en kostnaður reyndis*
svo mikill við að hlaða skipið
hjer, að sú tilraun var ekki end-
urtekin.
Heildaraflinn á öllu landinu
hjá öllum skipum árið sem leið
nam um 475 þús. smál.
Skiftist aflinn þannig, að þorsk
veiðarnar, (og fisktegundir aðr-
ar en síld) urðu um 259 þús. smá
Síldaraflinn varð á árinu um
216 þús. smál.
Fiskafurðasalan
VEGNA mikillar óvissu í lok
ársins 1946 um sölu afurða báta-
útvegsins, þá varð það úr, að
ríkisstjórnin tók ábyrgð á sölu-
verði saltfiskjar og freðfiskjar,
sem veiddist á árinu 1947.
Síðar tókust samningar við
Rússa og Breta um kaup á freð-
fiski, alt að 22 þúsund smálestum
freðfiskjar, en þó með því skil-
yrði, að þeir fengju 50% meira
magn af síldarolíuframleiðslu
sumarsins. Það er alkunna, að
þetta bróst.
Salan á freðfiskinum tókst þó
betur en áhorfðist, þar sem telja
má að ailar fiskbirgðir væru farn
ar úr landinu og seldar um ára-
mót. En þó fer ekki hjá því að
ríkissjóður verði aþ greiða tals-
verðar f járhæðir í uppbætur, þar
sem sá fiskur, sem seldur var fyr-
ir utan samningá við Rússa og ,
Breta var seldur fyrir minna en
ábyrgðarverð. Selt var til Hol-
lands og Tjekkóslóvakíu og ioks
nokkuð magn til Bandaríkjanna,
en miklar uppbætur verður að
greiða ó þann fisk.
Saitfiskui'inn
UM saltfiskinn er það að segja,
að ítrekaðar tilraunir voru gerð-
ar til þess, að reyna að selja Rúss
um saltfisk, en þeir töldu sig að
lokum ekki hafa not fyrir hann
Sala til annara landa var því ekkl
reynd fyr en seint og varð salt
fiskurinn að liggja hjer í landi
sumarmánuðina.
Við það rýrnaði fiskurinn mjög
til stórtjóns fyrir saltfiskeigend-
ur. Er viðbúið, að þeir útvegs-
menn, sem söltúðu afla sinn hafi
tapað mikið á því.
Salan á saltfiskinum tókst von
um framar. Var nokkur hluti
hans seldur til hernámssvæðis
Frakka i Þýskalandi, til Grikk-
lands og Ítalíu. Var búið að flytja
út meginhl. saltfiskbirgðanna fyr-
ir áramót.
Ekki tókst þó að selja salt-
fiskinn fyrir það háu verði, sem
ríkisstjórnin hafði ábyrgst. Koma
þar til greina uppbætur, lögum
samkvæmt.
fjamarne
Ssl1
épavogshr.
vann si|ur s
en A-lisfi í Képavogslt
i Englandi árið áður í somu
mánuðum. — I lok sept-
ember var hámarksverð í Eng-
landi hækkað og var markaður
fyrir afla togaranna all stöðugur
það sem eftir var ársins.
veiða. Þeir hafa notast við gaml-
ar nætur frá sumarvertiðinni og
mikið hefur rifnað af veiðarfær-
um, bæði vegna allskonar rusls,
sem skilið hefur verið eftir í Hval
firði og vegna þess, að sílöartorf-
SELTJARNARNESHREPPI hefur nú verið skipt í tvo hreppa:
Seltjarnarneshreppur og Kópavogshreppur. Þessi skipti fóru frai i
um s.l. áramót. Á sunnudaginn fóru fram hreppsnefndarkosning-
ar í hreppnum. í hvorum þeirra komu fram íveir listar, sem ekk'
voru háðir neinum sjerstökum stjórnmálafiqkki eða flokkum.
Vroru á sama lista menn úr öllum flokkum.
Skifting þessi fór fram sam-**
kvaemt ósk Seltirninga., Við
skiftinguna takmarkast Sel-
tjarnarneshreppur við Reykja-
vrík. Eyjarnar hjer fyrir utan:
Akurey, Engey og Viðey, til-
heyrandi Seltjarnarneshreppi.
Ibúar hreppsins eru á sjötta
hundrað.
Kópavogshreppuf takmark-
ast af Reykjavík að norð-
an. Garðahreþpi að sunn-
án, en að austan tilheyra hon-
um Vatnsenda-land, Gunnars-
hólmi og Lögbergsland. í Kópa-
vogshreppi eru um 1000 íbúar.
Kxtsningarnar.
I Seltjarnarneshreppi voru á
kjörskrá við hreppsnefndar-
kosningarnar 334. Af þeim
neyttu kosningarjettar síns
258. Kjörfundur fór fram í Mýr
arhúsaskóla. Eins og fyrr seg-
ir komu fram tveir listar, A-
listi og B-listi.
Við talningu atkvæða fjekk
A-listinn 101 atk"æði og tvo
menn kjörna. þá: Konráð Gísla
son kompásasmið að Þórsmörk
og Kjartan Einarsson bónda að
Bakka. B-Iistinn fjekk 137 at-
kvæði og þrjá menn kjörna.
Jón Guðmundsson endursk. að
Nýjabæ, Erlend Einarsson múr-
arameistara. Lundi og Sigurð
Flygering. verkfræðing, Tjörn.
Þá fór fram kosning sýslu-
nefndarmanns og var Björn
Olafsson i Mýrarhúsum kosinn.
Við talning atkvæða reyndust
20 seðlar vera auðir en enginn
ógildur.
I Viðey voru fimm menn á
kjörskrá og gátu fjórir þeirra
ekki komist á kjörstað vegna
veðurs.
I Kópavogshreppi.
Þar voru á kjörskrá 441 og
greiddu aikvæoi 339. Kjörfund
urinn þar fór fram í skóláhús-
inu á Marbakka.
Frli. á bls. 11.