Morgunblaðið - 11.05.1948, Qupperneq 2

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagux' 11. maí 1948.
Tónleikar í Tripolileikhúsinu
LJOSM. MBL: OL. K. MAGNUSSON.
Keppendur í 100 m. skriðsandi karla (talið írá v’nstri): Si"ui'ður Þiageyingur, Egill Groseíh, Tor
Rreen og Ari Guómundssoo.
Isle
eftir fyrri
aginrs
ÍSLENDINGAR ha?a fjögur
KÍ ig yfir Norðmenn eftir fyrri
dag landskeppninnar í sundi.
iEem. hofst í Sundhöllinni í
T’eykjavík s.l. sunnudag Sig-
urður Þingeyingur og Sigurð-
<ur ER-ingur tryggðu okkur
tvöfaldan sigur i 200 in.
’toringusundi og Ari Guð-
rnundsson og Sigurður Þing-
eyingur i 100 m. skriðsundi.
•Hri Norðmenn unnu bæði
tívenr.asundin, 200 m. bringu-
íiundið eftir að Kari Kjelsby
tókst á siðustu metrunurn að
skjótást fram úr önnu Ólafs-
dóttur. ?
Forseti Isí, Benedikt G. <
V/aage, setti mótið. — Kvaðst J
tianrx gleðjast mjög yfir hinnij
auknu íþróttasamvinnu þess-i
ara tveggja frændþjóða og ósk-!S
aði Norðmennina sjerstaklega|j
yélkonina, en áhorfendui' hylltu |
t>á með lófaklappi og ferföldu j
ftúrrahrópi. Þá hljómaði ,,Ja, vi Kari Kjelsb.v, 14 ára landsliðs-
élsker" í Sundhöllinni, en siðan í sigurvegari.
tók Rolf Johansen, fararstjóri j
■tiorsku sundmannanna, til máls j stöðugt. Halvoi sen var orðinn
<fg þakkaði hinar ágætu mót- j 3—4 m. á eftir hinum við 100
tökur, sem þeir hefðu fengið og! m. markið, en þegar 50 m. eru
fcýsti ánægju sinni yfir að af j eftir fer hann að vinna áber-
-fte.ssari landskeppni hefði orðið. j andi mikið á KR-inginn og hef-
Svðan kvað við norskt húrra, en j ur nálgast hann mjög þegar 25
ftð iokum var íslenski þjóðsöng- m. eru eftir, en þeir, sem kann-
Sigurður Þingeyingur og Ari setja
enn islandsmei.
LJDSM. MBL: UL. K. MAQNUSEQN.
érinn leikinn.
Ahorfendur voru
ems margir
ast við endasprett Sigurðar,
vissu að hjer var engin hætta á
•óg Sundhöllin freitast rúmaði. j ferðum. Sigurður Þingeyingur
Jkeðai þeirra voru ncrsku sendi-; var um 5 nteírum á undan nafna
lierrahjónin, hr. og frú Ander- j sínum, en bilið milli hans og
sen Rysst, Bjarni Benediktsson, j Halvorsen var nálægt þremur
élanríkisráðh. og frú Gtinnar j metrum.
Thoroddsen, borgarstjóri og frú. i
4g formaður Olympíunefndar, j Síærsta Olymaíuvonin
feáligr. Fr. Hallgrimsson og frú. j Enn einu sinni bætti Sigurður
J Þingeyingur metið í þessu sundi.
^igtsrðarnir í tveim fyrstu j Færði það nú niður í 2,45,1 min.
s-eíumim j (var áður 2,46,7) og er farinn
| Keppnin sjálf hófsí á 200 m. j að nálgast Norðurlandametið.
éringusundi karla. íslendingar | — Sigurður er crðinn stærsta
ÉÖfðu þar gert sjer vonir um j von ísiands á Olympíuieikunum. I sprettinn, baksundið. Ballintijn
þá tók hún forystuna. Eftir 50
m. var Ballintijn önnur, en hin-
ar líkar. Þannig helst það fyrstu
100 m., en þá er Anna um metra
á undan Ballintijn. Er 75 m.
eru eftir er Anna enn vel fyrst,
en athyglin er nú farin að bein-
ast að Kari Kjelsby, 14 ára
Oslo-stúlku, sem lítið hafði
látið yfir sjer. Hún er að ná
landa sinum og er orðin önnur
þegar 50 m. ei'u eftir að marki,
um tveimur rnetrum á eftir
Onnu. Það bil er óbreytt, þegar
þær snúa við í síðasta sinn. —
Ánna hafði losað sig við Ball-
intijn, en Kari, sem nú hafði
hlaupið í skarðið, varð henni of
erfið. Jafnt og þjett dró hún á,
og6 — 5 — 4 — 3 — 2 síðustu
metrana að marki syntu þessar
tvær kornungu stúlkur sam-
hliða, en Kari var ljettari, átti
meira eftir, og vann — ef til vill
landskeppnina íyrir Noreg.
Tvöfaldur sigur í 100 m.
skriðsundi
Það var fyrir fram vitað að
Ari Guðmundsson myndi vinna
100 m. skriðsundið með yfir-
burðum. sem hann og gerði,
synti á nýju ísl. meti, 1,00,5
mín. (var áður 1,00,8), en bar-
áttan stóð um snnað sætið milli
Sigurðar Þingeyings og Norð-
mannanna. Keppnin á milli
þeirra var líka mjög hörð. Sig-
urður var samt allt af á undan
og í markinu var munurinn á
honum og Groseth um 1 metri,
en Breen kom þar fast á eftir.
Norskur sigur í þrísundi
Þrísund kvenna fór eins og
vænta mátti, að Norðmenn ynnu
það glæsiiega. Bea Ballintijn og
Kolbrún Ólafsdóttir syntu fyrsta
fvöfaldan sigur, þar sem Sig- j KR-ingurinn setti einnig per-
érðaœir eru nú betri en þeii' j sónulegt met. Bætti tíma sinn
4afa nokkru sinni verið áður. i um 1,6 sek., eða nákvæmlega
|>að brást heldur ekki. í við- j það sama og nafni hans. Hal-
Sragðinu v’oru þeir allir mjög j vorsen synti einnig á persónu-
§kir, Eftir laugarlengdina (25 1 legu meti.
éætra) var Sigurður KR-ingur
íyrstur, en nafni hans annar og Kjelsby vann 200 m,
fiaivorsen þriðji. Eftir 50 m. bringusund kvenna j vel hún synti. — Jafnöldrurnar
-éetdu- KR-ingurinn enn foryst- j í 200 m. bringusundi kvenna j Þórdís Árnadóttir og Kari Kjels-
tók þcgar forystuna, en Kolbrún
fylgdi henni þó fast eftir. Tvo
metra hafði Ballintijn unnið af
henni eftir 50 m., en 3—4 í
markinu. Áberandi var hve Kol-
brúrf tapaði miklu í snúningun-
um, altaf 1—2 metrum, en kom
annars mörgum á óvart með hve
tlnni. Það er fyrst þegar snúið var keppnin mjög hörð og jöfn.
er við I þriðja sinn, aö Þingey- j Þórdís Árnadóttir var á 1. braut,
éigurinn hefur náð honum, en Kari Kjelsby á annari, Anna ÓI-
fbjrðmer.nimir Halvorsen og afsdóttir á þriðju og Bea Ball-
Gjestvang eru nokkuð á eftir.! intijn á fjórðu. Anna náði mjög
•Sigurður Þingeyingur hefur nú vondu viðbragði, en var samt
4rI:i;V við forystunni og bilið j búin að vinna upp hilið, þegar
éiillí hans Og hir.na breikkar ■ þær snjeru við í fyrsta sinn, og
by syntu bringusundið. Þórdís
vann þar á og minnkaði bilið
niður í tvo metra. En þá var
komið að skriðsundinu. Anný
Ástráðsdóttir synti fyrir íslend-
inga, en Liv Staib fyrir Norð-
menn. Synti hún sjerstaklega
Framh. á bls. 12
SÁ MERKISVIÐBURÐUR gerð-
ist hjer í Trípólí-leikhúsinu á
sunnudaginn var, að tvö stór
verk voru flutt þar eftir íslenskt
tónskáld: Karl O. Runólfsson.
Verk þessi voru Svítan „Á
krossgötum", sem höfundurinn
samdi fyfir nokkrum árum og
leikin hefur verið áður, og svo
Kantata fyrir blandaðan kór,
tvær sólóraddir og hljómsveit
við kvæði Daviðs Stefánssonar,
„Vökumaður, hvað líður nótt-
inni?“
Undirritaður treysti því sem
á aðgöngumiðanum stóð, að tón-
leikarnir byrjuðu kl. 2,30, og
uggði því ekki að sjer, en kom
hálíri klukkustund of seint, því
auðvitað hófust tónleikarnir kl.
2! En fyrir bragðið var Svítan
um það bil að enda, svo mjer
gafst ekki tækifæri til að heyra
hana. En þessa Svítu telja
kunnugir meðal þess besta er
tónskáldið hefur samið.
Því hefur nýlega verið haldið
fram af einu stórskálda vorra,
að íslenskur tónskáldskapur
væri á svo lágu stigi, aðdslensk
tónverk teldust ekki hlutgeng
erlendis. Mjer aatt í hug er jeg
las þetta: Þeir sletta skyrinu,
sem eiga það. Þessari vinsam-
legu athugasemd um íslenskan
tónskáldskap hefði þó mátt
J fylgja önnur athugasemd til
skýringar. Sem sje sú, að tón-
listin er yngst allra lista í land-
inu (þessu þýðir ekki að mót-
mæla) og hefur átt við slíka
örðugleika að stríða, að furðu-
iegt má teljast, að hún skuli
ekki hafa verið kyrkt í fæðing-
unni. Þá er það rangt, að ís-
lensk tónlist sje að engu metin
erlendis þá sjaldan íslensk verk
eru flutt þar. Mætti margt um
þetta rita, en jeg læt hjer stað-
ar numið að sinni. En hefðu ís-
lensku tónskáldin átt sjer slíka
brautryðjendur, sem íslenskir rit
höfundar hafa átt, hefðu þeir
átt sinn Snorra og Hallgrím, þá
er óvíst að þeir ættu mun lengra
en rithöfundarnir til viðurkenn-
ingarinnar erlendis.
íslendingar bafa vanalega tvo
mælikvarða á list og listamenn:
heimsmælikvarða og alheims-
mælikvarða. Hver munurinn er
veit jeg ekki, nema átt sje við
vetrarbrautina alla með þeim
síðarnefnda? Við skulum halda
okkur við íslenskan mælikvarða
í þetta sinn. Og við skulum mæla
með þessum þjóðlega mæli-
kvarða, ástandið, eins og það
er hjer hjá oss.
íslensku tónskáldin, að einu
undanskyldu, verða að vinna að
tónskáldskap sínum algjörlega
í hjáverkum, en vinna frá
morgni til kvölds að öðrum
störfum til að geta framfleytt
lífinu. Er þessi aðstaða æði ólik
aðstöðu þeirri, sem margir rit-
höfundar vorir og málarar hafa
nú orðið. Karl O. Runólfsson
kennir allan daginn að heita
má, leikui' í liljómsveitum og
stjórnar lúðrasveit! Það má því
teljast þrekvirki að semja verk
á borð við þau, sem hjer um
ræðir, auk allra annara starfa.
Það fer auðvitað ekki hjá því,
að þess gæti að nokkru í verk-
unum, hver aðstaðan er. Það má
án efa að miklu leiti kenna
hinni illu aöstóðu um það, að í
þessu nýja verki Karls er frem-
ur um frumdrög að ræða en
fullskapað list.averk. Á jeg þá
sjerstaklega við ýmsa form-
galla, svo sem losaraleg milli-
spil og þá einnig óþjálar og of
brattar
sumum
moduiationir, t.d. í
fúgu-expositionunum,
en lengra ná fúgurnar yfirleití
ekki,- en leysast þá upp í frjáls-
an óbúndin stíl. Þá finnst rnjer
samræmið milii texta og tóna
tæplega nógu náið á sumura
stöðum. En jeg tel heldur ekki,
að þetta kvæði Davíðs sje sjer-
lega vel til þess íallið að semja
um það tónverk. Um instru-
mentationina mætti og ýmislegt
segja. Mjer finnst hún víða o£
nakin, skorta fvllingu og mýkt
og þá „holdgun andans", seni
maður óskaði eftir.
En þó hjer sje drepið á eíti:
og annað, þá ber að geta þess, aö
víða er um góða spretti að ræða
og sterk átök, sem vitna um
skapandi gáfur og innsæi. Besfc
finst mér Karl njóta sín í þvl
frumstæða, t. d. í orgelpunkts-
stemmingunni í upphafsþættin-
um, með hanagals-mótívum í
flautunni. Margt fleira gott
mætti nefna, svo sem a-molí
sóló- og kórþáttinn framarlega
í verkinu, sem er elegiskur í
stemmingunni, en virðist þó
koma úr annari átt en textinn,
Verkið var yfirleitt vel flutt,
en þó skorti nokkuð á að hljóm-
sveitin skilaði sínu hlutverkl
nógu vel á köflum. Einsöngvar-
ar voru Birgir Halldórsson (ten-
ór) og Ólafur Magnússon (bary-
ton). Leystu þeir hlutverk sín
vel af hendi, en óþarflega mikil’i
bar á fláa í framburði Birgis.
Dr. Urbantsxhitsch stjórnaðx
tónleikunum, en söngfjelagið
„Harpa“ og Symfóníuhljómsveit;
Reykjavíkur önnuðust flutning-
inn. Dr. Urbantschitsch hefur,
eins og fleiri, of mörg járn í
eldinum. En hann er ótrauðui’
verkmaður og ósjerhlífinn og
var auðheyrt að hann hefur unn-
ið mikið að ílutningi verkanna,
Kórinn söng vel en vara helsí:
til lítill til að gera sig gildandi
við hlið hljómsveitarinnar.
Karl Ó. Runólfsson, sem Ijek
á trompett í sínum eigin verk-
um, var að lokum kallaður frarr s
og hyitur af mannfjöldanum,
sem fylt hafði Trípólíleikhúsið,
Var hann vel áð því kominn,
því hann á heiður skilið fyrip
stórhug sinn, og væri óskandi,
að hann öðlaðist betri aðstöðu
til að semja stór tónverk í fram-
tíðinni.
P. L
--—s,—
F. í. vil! kema á fiug-
samgongum
22ja FARÞEGA'Duglasflugvjel
Flugfjelags íslands lenti á
Langasandi á Akranesi í gær. Er
það í fyrsta sinn sem svo stórr!
flugvjel er lent þar.
Jóhannes Snorrason flugstjóril
flaug vjelinni í þessari ferð. —
Voru með honum nokkrir aðrir
flugmenn og var betta tilraunai’
flug. Flugmenn höfðu áður kanrx
að staðinn vel og voru því siað-
háttum vel kunnugir.
Jóhannes Snorrason sagði i
viðtali viö Mbl., að Langisandur
væri sjerlega heppilegur flug-
völlur. Nú er flugbrautin um
kílóm. löng, en hann telur aði
sprengja þurfi klappir, sem eru
við suð-austur enda brautarinn-
ar, en þá lengist brautin um 500
metra.
Að lokum sagði Jóhannes, ao
Flugfjelagið hefði nú til athug-
unar möguleika á því að taka
upp daglegar áætlunarferðir ti2
Akraness með fiugvjelum sínum.
1