Morgunblaðið - 11.05.1948, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. maí 1948

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson,
Ritstjórn, auglýsingaí og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innanlandj,
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakiö. 75 aura með Lesbófe.
Lýðræðisírjettir
NLJ SKRIFA þeir í Þjóðviljanum hverja síðuna af annari,
um það, að stjórnarflokkarnir sitji á svikráðum við lýð-
ræðið í landinu(!) En kommúnistar sjeu hinir sönnu iýð-
ræðissinnar(!) Þetta er alveg eftir kokkabókum Komin-
form. Þar er kommúnistum allra landa gert að meginreglu,
að þykjast styðja þau málefni, sem þeir ætla að svíkja.
Þeir þykjast vinna fyrir freisi þjóðanna. Þeir vinna að
því að svifta þær frelsi, bæði þjóðirnar í heild og hvem
einstakling. Þeir þykjast vinna fyrir friðinn. Af því þeir
styðja það stórveldi, sem sækist eftir landvinningum, og
yfirráðum yfir allri álfunni.
Þeir þykjast vilja vinna að velferð verkalýðsins. En stefna
að því, að koma á því stjórnarfari, sem gert hefur vei'ka-
iýðinn að þrælum og sviftir verkalýðsfjelögin öllum áhrifum
í verkalýðsmálin.
Þegar Þjóðviljamenn þykjast bera lýðræði fyrir brjósti,
á einni síðu blaðs síns, en lofsyngja hið rússneska stjórnar-
far á annari, og dásama „lýðræðið” í Tjekkóslóvakíu á hinni
þriðju, þá verður blað þeirra að grínblaði, sem enginn viti-
borinn maður tekur mark á.
Síðasta myndin af lýðræðinu í ríki Gottwalds er þessi:
Þar eiga að fara fram kosningar í maílok. Kosninga-
undirbúningur er hafinn. Ekki á sama hátt og í lýðræðis-
löndum. Því málfrelsi er afnumið í landinu. Tilkynt var
fyrir nokkm, að „lýðræðið“ væri komið þar á svo fullkomið
„austrænt stig“, að ekki yrði leyfður nema einn framboðs-
listi í hverju kjördæmi. Og þeim lista rjeði ríkisstjómin
vitanlega.
Nú hefur líka verið skýrt frá því, hvemig flokkaskiftingin
eigi að vera í þinginu, eftir kosningarnar. Því ekki það! Úr
því ríkisstjórnin ræður hverjir verða í kjöri, og aðrir koma
ekki til greina, þá er eins hægt að gera upp dæmið þegar
íramboðin eru komin, hvernig flokkaskiftingin í þinginu
eigi að vera.
Fregn frá Prag þ. 6. maí segir, hve marga fulltrúa hver
flokkur eigi að fá í þingi Tjekkóslóvaka eftir kosningarnar.
Af 300 þingfulltrúum eiga tjekknesku kommúnistarnir að
fá 160. Þeir höfðu eftir kosningarnar í maí 1946 93 fulltrúa.
Slóvakísku kommúnistarnir eiga að fá 50 (höfðu 21). Tjekk-
nesku jafnaðarmennimir eiga að fá 23 fulltrúa, höfðu 37.
Slóvakisku jafnaðarmennimir eiga að fá að halda tveim
fulltrúum, sem þeir höfðu. En tjekknesku jafnaðarmennirnir,
flokkur Benesar forseta, sem hafði 55 fulltrúa, á ekki að
fá nema 23. Og kaþólski þjóðflokkurinn á að fá helming á
við það, sem flokkurinn hafði, 23 í stað 46. Slovakiski
Endurreisnarflokkurinn á að fá 12, hafði 43, en slovakiski
frelsiflokkurinn fær 4 fyrir 3. Ólháðir Slóvakar 3.
Alt þetta ákveður rikisstjórnin, samkvæmt því einræðis-
valdi, sem hinar auðvirðilegu undirlægjur hjer við Skóla-
vörðustiginn kalla hið eftirsóknarverðasta lýðræði í heim-
inum í dag.
Það væri handhægt fyrir Þórodd Guðmundsson, þann
útskrifaða, Brynjólf, Einar, Áka Jakobsson, og hvað þeir
allir heita, menn Moskvavaldsins hjer á landi, ef þeir, mán-
uði fyrir kosningar, gætu raðað niður í kjördæmin, og sagt
hvaða fugla ætti að kjósa á Alþingi íslendinga. Það bætti
ekki málstað þeirra vitundar ögn, þó þeir gerðust svo „höfð-
inglyndir" eins og flokksbræðurnir i Prag, að tína saman
fáeina menn, sem að nafninu til eru í öðrum flokkum, en
geta fengið af sjer, að eiga sæti á því fkrípaþingi, sem er
ekki lengur nein mynd af þjóðarviljanum, heldur samsett
eftir geðþótta einræðisstjórnar, sem metur þjóðarviijann
álíka mikils eins og fótaþurkur sinar.
Síðast er Tjekkar og Slóvakar nutu frelsis við kosningar,
fengu kommúnistar samtals 38% þingfulltrúanna. Það var
augljóst að við næstu frjálsar kosningar myndu þeir ekki
fá svo marga kosna. Þessvegna hröðuðu þeir valdaráni sínu
í vetur. En nú er þeim skamtað 70% þingfulltrúanna.
Islenskir menn, sem gera sig að þeim fífJum, að þykjast
'vera unnendur þjóðfrelsis, og lýðræðis í sömu andránni og
þeir dásama aðfarimar í Tjekkóslóvakíu smána íslenskan
almenning, með því að bjóða honum önnur eins öfugmæli.
DAGLEGA LÍFINU
Borg eða bær.
REYKJAVÍK er höfuðborg
Islands. Hún hefir sinn borgar-
stjóra, borgarritara og borgar-
lækni, borgardómara og borg-
arfógeta með meiru. En borg-
inní. er stjórnað af bæjarráði,
bæjarstjórn og menn greiða út-
svör sín til bæjarsjóðs og bæj-
argialdkeri kvittar fyrir.
Og það er ekki nema eðli-
legt, að menn velti því fyrir
sjer hvers vegna þessi bæjar-
bragur skuli vera hafður í
borginni.
Það er sennilega ekki mikið
atriði hvort Reykjavík er borg
eða bær. En annaðhvort ætti
hún að vera og samræmi mætti
gjarnan vera í nöfnum staðar-
ins, þannig að ekki sje einn
borgar- þetta eða hitt og annar
bæjar- sitt hvað.
Vilja nú ekki borgarstjórn-
arfulltrúar eða bæjarráðsmenn
irnir ákveða að annaðhvort
skuli vera?
•
Frumlegt flugmerki.
ÞAÐ HEFIR verið nokkuð
tíðrætt um flugpóstsmerki í
þessum dálkum og áróður hafð
ur fyrir þvi, að flugmerki væru
gerð fallegri en þau gerast al-
ment. Flugfj. Loftleiðir benti á
að bað hefir smekkleg merki
og nú hefir prívatmaður sent
mjer nókkur flugpóstsmerki,
sern hann hefir látið gera í lit-
um. Hann vill þó ekki láta
nafns síns getið, en notar þetta
merki fyrir sig.
Það er smekklega teiknað og
aðalmerkið í því er kría á flugi.
Hann segist hafa byrjað að nota
þessi merki daginn, sem krían
kom í fyrrasumar.
Og þá er það krían.
OG ÞETTA FRUMLEGA flug
póstsmerki minnir á, að nú fer
krían að koma í Tjarnarhólm-
ann.
Ef alt er með feldu koma
framverðir kríunnar í dag eða
á morgun á Tjcrnina íil að gá
hvert alt sje nú í lagi og síðan
á krían að koma til dvalar á
föstudaginn, 14. maí, ef hún
bregður ekki vana sínum.
Verður nú gaman að fylgj-
ast með hvort hún heldur áælt-
un að þessu sinni.
Búast má við, að henni þyki
brevting orðin á í Tjörninöi,
þar sem kominn er nýr hólmi
og nú er að sjá hvernig henni
líkar sú nýsköpun.
•
Reynt að binda rykið.
ÞAÐ .VAR gerð tilraun í
fyrra til þess að binda götu-
rykið og gafst sú tilraun vel,
þótt ekki væri haldið áfram
með þessar tilraunir til þraut-
ar. Það voru verkfræðingar og
heilbrigðisyfirvöld bæjarins,
(borgarinnar?) sem þessar til-
raunir gerðu.
Aðalástæðan til þess, að ekki
var haldið áfram og rykið bund
ið með klórkalefni, mun vera
sú, að það þykir nokkuð dýrt
og svo kostar það gjaldeyri. En
eítir því, sem jeg hefi frjett
mun vera talsverðúr áhugi með
al ráðandi manna í bænum
(borginni?) fyrir því, að gera
eitthvað til þess að binda ban-
sett rykið. ,1 &lúÍÉi
Götuþvottur.
EINN VINUR minn, sem
hugsar mikið um þrifnað á göt
um bæjarins og vill losna við
rykið eins og aðrir, minnir á,
að enn sje ekki kominn á götu-
þvottur, sem stungið var upp á
hjer í dálkunum í fyrra.
Þeir hafa tekið upp á því, við
höfnina að þvo göturnar þar og
með ágætum árangri.
Það þyrfti að athuga það bet
ur en gert hefir verið, hvort
ekki borgaði sig að þvo mal-
bikuðu göturnar og steinlögðu
gangstjettirnar reglulega.
•
Lokadagurinn.
í DAG ER lokadagur, vetr-
arvertíðarlok á Suðurlandi. Það
var oft líf í tuskunum á loka-
daginn hjer í gamla daga, en
nú er það breytt.
Hinsvegar hefir Slysavarna-
fjelagið tekið þenna dag til
merkjasölu og til fjáröflunar-
dags fyrir sig. Er það vel til
fundið. Allir góðir menn
styrkja þann fjelagsskap, sem
hefir unnið svo margt þarft
yerkið og á eftir að gera.
Það ætti að vera óþarft að
hvetja menn sjerstaklega til .að
kaupa og bera merki Slysa-
varnafjelagsins í dag.
Spóinn byrjaður
að vella.
„ÞEGAR spóinn vellir graut,
þá er úti vetrarþraut“, eða eitt-
hvað þessu líkt, sagði fólkið í
gamla daga.
Og nú hefir heyrst í spóan-
um vella hjer í nágrenninu og
þá vonandi úti vetrarþraut.
| MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
■ Eftir G. J. Á. - ■ - ■»■ ■' ■ —■■ ■■ - "
EINHVERNTIMA núna á styi„-
aldarárunum, nokkru eftir að
sýnt þótti að bandamenn mundu
sigrast á Þjóðverjum, ítölum og
Japönum, tóku ýmsir málsmet-
andi stjórnmálamenn skipulagn
ingarsýkina svokölluðu. Hún
hafði að vísu gert vart við sig
iðulega áður, en í þetta skifti
reyndist hún frámunalega skæð
og stjórnmálaspekingar allra
landa voru sammála um, að
eina leiðin til þess að bjarga
heiminum væri að skipuleggja
og skipuleggja rækilega og vel.
Þessi sjúkdómur hefir verið
með okkur ætíð síðan. Hvert
einasta þjóðfjelag hefur keppst
við að skipuleggja, og sú þjóðin
hefur þótt standa sig best, sem
hefur geftað sýnt það svart á
hvítu, að hún hafi skipulagt hjá
sjer allt milli himins og jarðar,
alt frá hundaveðreiðum upp í
barnseignir.
• •
STUNDATAFLA
Og þessi skipulagningarbóla
á að heita að stefna að því, að
bjarga mannkyninu. Talsmenn
hennar, og þeir eru örðnir ákaf-
lega margir, vilja halda því
fram, að mannfólkið sje orðið
svo ruglað á allri menningunni,
að ekkert ráð sje annað eftir,
en skipuleggja alt líf þess — fá
því nokkurskonar stundatöflu
til að lifa eftir.
Að margra áliti er þessi skipu
lagningarákafi orðin hreinasta
plága. Þetta er fyrst og fremst
fram úr hófi tilbreytingarlaust
og leiðinlegt ástand, og það er
Of mikil skipulagning.
' sannast að segja engin furða
þótt ýmsir vilji halda því fram,
að öll þessi skipulagning hljóti
' að lokum að kaffæra og stein-
drepa einstaklingsframtakið.
BRETAR GANGA
ÁUNDAN
Það eru Bretar, sem verið
hafa postular þessarar öfga-
stefnu s.l. þrjú ár. Alþýðuflokks
stjórn þeirra hefur að vísu
reynt eftir fremsta megni að |
kalla skipulagningarsýkina þjóð
nýtingu, en það hefir oftast orð-
ið ofan á, að fyrirtækin ein hafa
ekki verið „þjóðnýtt", heldur
einnig starfsmenn þeirra og
allir þeir aðrir, sem eitthvað
hafa verið bendlaðir við málið.
Það er því engin furðai þótt
fregnirnar beri það sífelt ljósar
með sjer, að breska þjóðin sje
orðin dáuðleið á skipulagning-
árherferðinni, hundleið á ölluín
tilkynningunum um að fram-
leiða eigi svo og svo marga
metra af vefnaðarvöru á þessu
og þessu tímabili og drepleið á
hinurn vikulegu blaðaviðtölum
Sir Staffords Cripps, þar sem
hann hótar Bretum eilifri glöt-
un, ef ekk.i takist að framleiða
og flytja til Bandaríkjanna
13,752 bíla, eða hvað það nú
kann að vera, frá 1. júní til 1.
desember. Sir Stafford Cripps
er vafalaust dugnaðar maður
og þarfur þjóð sinni, en sann-
leikurinn er sá, að Bretar eru
með öllu búnir að missá áhug-
ann fyrir skipulagningarkenn-
ingunni og virðast nú ekkert
þrá meira en aukið einstaklings
frelsi og einstaklingsframtak.
• •
Jeg held það sje líkt komið
hjerna heima. Jeg held við sje-
um að komast meir og meir á
þá skoðun, að við getum gengið
of langt í skipulagningunni, að
við getum skipulagt svo ræki-
lega og algerlega, að þegnarnir
verði að lokum orðnir þrælar
síns eigin þjóðskipulags.Er ekki
kominn tími til þess að við för-
um að skipuleggja skipulagn-
inguna sjálfa.
Njáll Þóroddsson
íslandsmeisfari í víða
vangshlaupi
MEISTARAKEPPNI í viða-
vangshlaupi fór fram við Fje-
lagsgarð í Kjós s.l. sunnudag og
voru keppendur aðeins fimm,
Er þetta í fyrsta sinn, sem
meistarakeppni fer fram í þessu
hlaupi og varð Njáll Þórodds-
son, Ármanni, fyrsti meistari
þar. Vegalengdin var 5 km.
Úrslit urðu þessi: — 1. Njáll
Þóroddsson, Á, 18.37,4 mín., 2.
Stefán Gunnarsson, Á, 10.38,8
mín., 3. Guðmundur Bjarnason,
ÍR, 19.07,6 mín., 4. Sigurður
Björgvinsson, Á, 22.28,0 mín.
Verslunarviðræður.
OSLÓ: — Bresk sendinefnd kom
nýlega til Osló, til þess að ræða
um verslunarsamninga milli Nor-
egs og Bretlands.' * >