Morgunblaðið - 19.09.1948, Blaðsíða 7

Sunnudagur 19. sept. 1948
MORGUNBLAÐÍB
7
laugardapr
18, sepfember
Góð karíölfu-
uppskera.
UM þessar mundir stendur yf
ir uppskera garðávaxta. Er hún
yfirleitt með besta móti og eru
líkur til að hún verði töluvert
meiri en undanfarið. Meðal-
uppskera af kartöflum hefur
nokkur s.l. ár verið 80 þúsund
tunnur á ári eða sem svarar
'65 kílóum á mann. í Bretlandi
og á Norðurlöndum er talið að
meðalneysla af kartöflum sje
rúmlega 150 kíló á mann á ári.
Til þess að við geturri neytt á-
líka mikils af þessum garðivöxt
um, sem taldir eru meðal binna
íiollustu og næringarmestu,
þyrftum við að auka fram-
leiðslu okkar úr 80 þús. tunnum
upp í 200 þús. tunnur eða um
það bil um 150%. Sú fram-
íeiðsluaukning nemur með nú-
verandi verðlagi 16—17 millj.
króna verðmæti. Framleiðendur
eiga því geysilega markaðs-
möguleika ónotaða í þessari
grein landbúnaðarins.
En afleiðing þessa ástands er
sú, að við höfum orðið að_ílvtja
inn kartöflur fyrir stórfje og
eyða til þess erlendum gjald-
eyri, sem mikill hörgull er á.
Þannig er gert ráð fyrir því að
á þessu ári verði fluttar inn
kartöflur fyrir 2 milljónir kr.
Sumar sendingar hiniia erlendu
kartaflna hafa auk þess verið
mjög ljelegar.
Við svo búið má ekki standa.
,Við getum hæglega sparað okk-
ur þann erlenda gjaldeyri, sem
varið er til kaupa á þessari
vörutegund frá útlöndum. Við
getum auk þess gert framleiðslu
garðávaxta að miklu þýðingar-
meiri lið í búrekstri okkar en
menn gera sjer almennt grein
fyrir nú.
Skortur á
geymslum.
EN hverjar eru orsakir þess
að svo er ástatt í þessum mál-
um? Það er nauðsynlegt að gera
sjer þess grein. Ástæðurnar
kunna að vera ýmsar. En höf-
uðorsökin er sú að hjer vantar
öruggar og góðar geymslur fyr-
ir garðávexti.
Á undanförnum árum hefur
hið opinbera öðru hverju hafið
áróður fyrir aukinni garðrækt.
Það hefur oft borið. þann ár-
angur að framleiðendur hafa
aukið hana. En að hausti hafa
þeir uppgötvað að þqir gátu
ekki losnað við uppskeruna. —
Dreyfingarmiðstöð þessara
yara, Grænmetisverslun ríkis-
ins, hefur ekki getað veitt fram
leiðendum liðsinni í þessu vanda
máli þeirra. Hún hefur engar
ráðstafanir gert, sem leysi
málið almennt. Þessvegna hefur
farið svo að framleiðsluaukn-
ing hefur stöðvast og jafnvel
dregið úr framleiðslunni á
næsta ári.
Það eru þessvegna emgar líkur
íil þess að garðræktin aukist
hjer að mun fyrr en geymslu-
vandamál hennar hefur verið
leyst. Framleiðendur, verða að
geta losnað við framleiðslu
sína á haustin á sama hátt og
þeir losná við kjöt og mjólk.
En leiðin til þess er ekki sú að
hver einstakur bóndi byggi
geymslu yfir uppskeru sína. í
því felst engin framtíðarlausn.
Það verður að koma upp
geymslustöðvum á aðalfram-
leiðslu- og markaðssvæðunum.
Þangað á bóndinn að geta sent
framleiðslu sína strax á haustin.
Þetta er þýðingarmikið mál,
bæði fyrir framleiðendur og
neytendur. — Samtök bænda
verða að taka það upp hið fyrsta
og er ekkert eðiilegra en að
þau hafi um það samvinnu við.
neytendur í bæjunum. — En
málið verður að leysa hið fyrsta.
Við höfum ekki efni á því að
kaupa kartöflur fyrir milljónir
króna frá útlöndum. Og þó við
hefðum efni á því ættum við
ekki að gera það.
Jarðhúsin í
^ Keykjavík merki-
leg nýjung.
HJER í Reykjavík hefur á-
hugi almennings fyrir garðrækt
farið mjög vaxandi. — Hefur
stjórn bæjarins greitt götu
fólks í þeim efnum með því að
leigja út garðlönd, plægja þau
og annast fyrirgreiðslu í útveg-
un áburðar og útsæðis. Má full-
yrða að Reykvíkingar hafa und
anfarin ár framleitt kartöflur
fyrir milljónir króna. En þeir
hafa ekki hvað síst átt við
jgeymsluvandamál að etja, sjer-
staklega eftir að Iiitaveitan tók
til starfa. v
En hjer hefur verið gerð
merkileg tilraun til þess að
leysa þetta vandamál.
Er þar um að ræða byggingu
Jarðhúsanna við Elliðaár. Þau
voru á sínum tíma alger nýung
hjer á landi og þótt víðar væri
leitað. í þeim eru notaðar frysti
vjelar, sem kæla loftið til við-
bótar jarðvegskuldanum. Þar
eru geymslur fyrir mikið magn
garðávaxta, sem síðan hafa ver
ið leigðar almenningi út fyrir
ákveðið gjald yfir árið.
Enda þótt fá ár sjeu liðin
síðan þetta fyrirtæki tók til
starfa er óhætt að fullyrða að
það hefur reynst mjög vel og er
orðið vinsælt. Eru dæmi til þess
að sumir viðskiptamenn þeirrá
sjeu ennþá að börða góðar kart
öflur, sem þar hafa verið
geymdar en voru teknar upp í
september í fyrra.
Þessi tilraun bendir langt á-
leiðis um það, í hvaða átt beri
að halda í þessum efnum. Eiga
forvígismenn hennar þakkir
skildar fyrir framtak sitt.
Hafnarstræti.
UNDANFARIÐ hefur tölu-
vert verið rætt um nokkra ó-
gæfusama menn, sem oft sjást
reikulir í spori í Hafnarstræti
og öðrum götum höfuðborgar-
innar. Það er eitt af algengustu
skyldustörfum lögreglunnar að
hirða þessa vesalings menn og
troða þeim niður í andstyggi-
lega kjallaraholu undir sjálfri
lögreglustöðinni. Þessi saga end
urtekur sig kvöld eftir kvöld.
Sömu mennirnir reika um Hafn
arstræti, lögreglan hirðir þá,
lætur þá ólrpast eða sofa í
kjallaragrófinni nokkra klukku
tíma og sleppir þeim svo út aft-
ur til þess að byrja „nýtt líf“.
En hvað er gert til þess að
verða þessum mönnum að liði
og lækna þá og þjóðfjelagið af
sjúkdóm þeirra?
Það er skrifað í blöð um
„vandamálið mesta'1, jafnvel
jafnvel gefin út blöð til þess að
útmála áfengisbölið. En ekki
dugir það.
En eitthvað hlýtur að vera
gert meira?
Já, mennirnir, sem segjast
vilja hjálpa þessum mönnum
og þjóðfjelaginu, hafa komið
því í kring, að brennivín er að-
eins selt í þriggjápela flöskum.
Minna en þrír pelar mega ekki
fara ofan í þessa vesalings menn
í einu, minna dugir líklega ekki
til þess að þeir verði kjallara-
hæfir!!
En hvað hefur verið gert
meira?
Það er talað um að byggja
hús til fjelagsstarfsemi, funda-
halda, kaffidrykkju o. s. frv.
Hversvegna skyldu menn
ekki byggja slík hús. Hjer vant
ar margskonar hús, góð og nota
leg veitingahús og kaffisali líka.
En það er mikill misskilningur
að halda að mennirnir úr Hafn-
arstræti og lögreglukjallaranum
komi þangað þó þeim verði
boðið upp á kaffi. Þeir þarfnast
allt öðru vísi húss. Þeir þurfa
að komast á hæli eða sjúkrahús.
Og það ber miklu meiri nauð-
syn til þess að taka upp bar-
áttu í alvöru fyrir því að koma
slíku húsi upp en að slá skjald-
borg um þriggjapela flöskuna.
Sú barátta er jafnvel miklu mik
ilvægari en baráttan fyrir
stækkun lögreglukjallarans.
Yfirdrepsskapur-
inn í öndvegi.
EN í þessum málum verður
ekki gengið á snið við þá sorg-
legu staðreynd, að þótt ýmsir
ágætir menn vinni að aukinni
hófsemi og skynsemd í meðferð
áfengis situr yfirdrepsskapur-
inn og skammsýnin þar í önd-
vegi. Á meðan svo er verður
baráttan fyrir þriggjapelaflösk
unni og stækkun kjallaraand-
stygðarinnar í lögreglustöðinni
stærsta áhugamál þeirra, sem
segjast vilja „bjarga þjóðinni"
og leysa „vandamálið mesta“.
En vandamál mannanna í
Hafnarstræti verður jafn óleyst
eftir sem áður. Þá heldur áfram
að vanta hæli, sjúkrahús fyrir
fólk, sem er veikt af hræði-
legum sjúkdómi.
En allir hleypidóma- og öfga
lausir menn verða að koma þess
um ógæfusömu mönnum til
hjálpar. Vandamál þeirra, sem
jafnframt er djúptækt þjóðfje-
lagslegt vandamál, verður ekki
leyst með fundasamþykktum,
sem hóað er saman af handa-
hófi. Aðeins raunhæfar aðgerð-
ir fá leyst það. Það verður að
byggja fullkomið sjúkrahús fyr
ir hina sjúku menn og fá mennt
aða sjerfræðinga til þess að
veita því forstöðu. En það þarf
að gera margt fleira til þess að
gera umgengni íslendinga við
áfenga drykki siðsamlegri og
hættuminni. Aðalþröskuldurinn
á vegi slíkra ráðstafana er ófga
fólkið, sem sífellt talar um ó-
gæfu mannanna í Hafnarstræti
en hefur stækkun lögreglukjall
arans og þriggjapelaflöskuna að
aðaláhugamáli.
Hver eru bjargráð
Framsóknar?
TÍMINN er nú gugnaður á
því að telja fólki trú um að síld
veiðin hafi aðeins brugðist í eitt
sumar. Hann er líka hættur að
tala um meðaltalsafla. — Svo
rækilega hafa staðhæfingar
hans um þessa hluti verið rekn-
ar ofan í hann. En nú er aðeins
eitt eftir, dýrtíðin, sem er Ólafi
Thors og nýsköpunarstjórn hans
að kenna. Um leið er þess getið
að ef fylgt hefði verið ráðum
Framsóknarmanna væri hjer
engin dýrtíð.
Nú er fróðlegt að horfa sem
snöggvast um öxl, t.d. aftur til
ársins 1942. Þá voru í ársbyrj-
un sett lög, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn og Framsóknarflokk
urinn stóðu að í sameiningu,
gerðardómslögin frægu. Með
þeim var hækkun kaupgjalds
og verðlags í aðalatriðum stöðv
uð. En vegna ágreinings um
önnur mál en dýrtíðarmál slitn-
aði upp úr stjórnarsamvinnu
Sjálfstæðismanna og Framsókn
ar. Þá snerust Framsóknarmenn
gegn sínu eigin afkvæmi. Þá
varðaði ekki lengur neitt um
baráttuna gegn dýrtíðinni. Þeir
voru ekki lengur við- völd og
flokk, sem ekki hefur völd varð
ar ekkert um hagsmuni þjóðar
sinnar. Það er meginlífsregla
Framsóknarmanna. Hlutverk
flokks, sem ekki hefur völd er
þvert á móti það, að gera stjórn
landsins eins erfitt fyrir og
hugsast getur í viðureign henn-
ar við vandamálin. Að þessu
leyti er sáralítiil munur á
stjórnarandstöðu Framsóknar
og kommúnista.
En nú er Framsókn í stjórn-
araðstöðu og segist vilja berja
niður dýrtíðina.
Akureyrarblaðið íslendingur
gerir aðstöðu Framsóknar-
manna í dýrtíðarmálunum ný-
lega að umtalsefni á þessa leið:
. „En hvar eru bjargráð
Framsóknarmanna? Hafði
Ólafur Thors dyrnar kannske
svo þröngar, að þeir yrðu að
skilja bjargráðin eftir í poka
fyrir utan. Eða eru ráðherr-
ar Framsóknar svo mjög of-
urliði bornir í ríkisstjórninni,
að þeir megi ekki einu sinni
mæla? Og er þá enginn ann-
ar Framsóknarmaður, sem
getur sagt frá bjargráðunum
fyrir þá?“
Hvað er í
pokanum?
ÞAÐ er sannarlega von að
menn spyrji um bjargráð Fram-
sóknar og úrræði í dýrtíðarmál
unum. Komu þau fram á síð-
asta þingi þegar rætt var um
lausn þeirra mála og lög voru
samþykkt um leiðir í baráttunnj
við verðbólguna?
Nei, enginn minnist þess að
hafa sjeð þau eða heyrt þá.
Þau hafa heldur ekki sjest í
Tímanum, sem sífellt deilir
harðlega á Sjálfstæðisflokkinn
fyrir að hafa skapað dýrtíðina.
Þar er bara talað um að það
þurfi að minnka hana.
Sjálf bjargráðin eru líklega
geymd einhversstaðar í poka,
sem spekingar Tímans sitja á
til þess að koma i veg fyrir að
Sjálfstæðisílokkurinn og Ólafur
Thors komist að leyndarmálinu,
steli „patentinu“ og slái tíýrtíð-
ina niður með því í einu vet-
fangi!!
En meoan að Framsóknar-
flokkurinn liggur á þessum
bjargráðum og sýnir þau hvergl
er ekki hægt að taka raus Tím-
ans um þessi mál alvarlega.
Raunar er óþarfi að spyrja
Framsókn um hvað sje í poka
hennar. Það vita allir að þar eru
engin bjargráð. Hitt er sönnu
nær að hann sje úttroðinn af
hugsjónalausum klíkusjónarmið
um og pólitískum brasktilboð-
um.
Framsóknarmenn tala líka
mikið um fjársóun og há fjár-
lög. En hafa þeir staðið að lækk
unartillögum við afgreiðslu
fjárlaga undanfarin þing síoan
þeir komust í ríkisstjórn?
Nei, ekki alveg, það vita áll-
ir, sem fylgst hafa með i þeim
málum. Og hafa fjárlög lækk-
að síðan þeir tóku ábyrgð á
rikisstjórn?
Ekki aldeilis, þau hafa hækk
að um miljóna tugi og hafa
aldrei verið hærri en síðan.
En Tíminn mun segja, að það
sje að kenna lögum, sern Ól-
afur Thors hafi látið samþykkja
á dögum nýsköpunarinnar.
En hafa Framsóknarmenn
komið með tillögur um að fella
þau lög niður? Hafa þeir t. d.
flutt frumvörp um að afnema
lögi,n um framlög ríkisins til
byggingar og ræktunarsjóða
landbúnaðarins, sem eíldir
voru mjög í stjórnartíð Ólafs
Thors? Eða hafa þeir komið
með tillögu um að skila strand-
ferðaskipunum, sem bygð voru
fyrir atbeina nýsköpunarstjórn
arinnar?
Nei, Framsóknarmenn hafa
engin slík frumvörp flutt. —•
Vegna hvers? Vegna þess, að
þessj lög voru sjálfsögð og fólk-
ið vill ekki missa þær umbæt-
ur, sem þau höfðu í för með
sjer. En það er einn af hinum
fáu ckostum umbóta og nýrra
og nytsamlegra framkvæmda,
að þær kosta oftast fje.
Allsherjarþiiiig
SÞ. að hefjast.
Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna hefst í París n.k.
þriðjudag, 21. sept. Verkefni
þess munu verða mörg og erfið
viðfangs. Mun hið sorglega og
viðurstyggilega víg Bernadctto
greifa, sáttasemjara Samemuðu
þjóðanna í Palesínudeilun:ni,
síst gera það mál auðveldara
viðfangs. En auk Palestínudeil-
unnar eru ýms stórmál, sem
koma.munu til kasta þingsins
svo sem framtíð hinna ítölsku
nýlendna, deilan milli Hydera-
bad og Hindustan, Berlínardeil
an og íleiri vandamál.
Af bálfu okkar íslendinga
munu þeir sitja þingið Thor
Thors sendiherra Islands í Was
hington, sem frá upphafi hemr
verið fulltrúi okkar hjá Sam-
einuðu þjóðunum, Ólafur Thora
íyrv. forsætisráðherra, Bjarni
Benediktsson utanríkisráð-
herra, Hermann Jónasson fyr-
verandi forsætisráðh. og Firxn-
ur Jónsson alþm.
Við Isíendingar höfurn ekki
Framh. á lls. 11,