Morgunblaðið - 21.11.1948, Blaðsíða 8

8
M O R G V /V B L A Ð I Ð
Sunnudagur 21,-nóv- 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson,
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla-
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Leabók.
Jafnari lífskjör
ÍSLENSKA ÞJÓÐIN hefir síðustu áratugi unnið markvist
að því að treysta efnahagslega afkomu sína, skapa sjer at-
vinnuöryggi eins og það er kallað. Árangur þeirrar baráttu
er örari þróun atvinnulífsins í þessu landi en í flestum öðr-
um löndurn. Stærstu framfaraskrefin hafa þó verið stigin
sllra síðustu árin á tímabilinu 1944 fram til þessa dags. Á
þeim tíma hafa stórstígari framfarir orðið á íslandi en
nokkru sinni fyr. Þessi saga er svo kunn að óþarfi er að
rekja hana hjer.
★
íslendingar fagna þessum glæsilegu umbótum í þjóð-
lífi þeirra. En barátta þeirra hefir ekki aðeins miðast við
það að efla atvinnutækin. Megin takmark hennar hefir
verið að bæta og jafna lífskjör fólksins í landinu. Frum-
skilyrði velmegunar almennings eru góð atvinnutæki og
sem fjölbreyttastur atvinnurekstur.
Hín stórfelda nýsköpun íslensks atvinnulífs hefir haft
mikil áhrif til jöfnunar lífskjara almennings á íslandi um
leið og hún hefir bætt þau stórum. Afkomuskilyrði fólks-
ins eru nú alt önnur en þau voru t. d. fyrir upphaf síð-
i;stu heimsstyrjaldar. Þá grúfði skuggi atvinnuleysis yfir
þúsundum heimila í landinu og atvinnutekjur almennings
voru víða svo rýrar að þær hrukku aðeins fyrir frumstæð-
ustu nauðsynjum heimilanna.
Orsakir þessa voru fyrst og fremst þær að þjóðina
skorti tæki til þess að bjarga sjer með. Togaraílotinn og
mikill hluti bátaflotans var úr sjer genginn. Landbúnaðinn
skorti tilfinnanlega hverskonar tæki.
Ofan á þetta bættist svo það að þjóðin var pínd til hins
ýtrasta með opinberum álögum og hverskonar óstjórn.
★
Það var aðeins eitt fyrirtæki ,sem stóð með blóma á þess-
um erfiðu árum þegar almenningur í landinu varð að láta
hverjum deginum nægja sína þjáningu. Þetta fyrirtæki var
Framsóknarflokkurinn. Mitt í hallærinu stóð veldi hans
með fullum blóma. í slíkum jarðvegi óx hann og dafnaði.
íslendingar vona að erfiðleikar og stjórnarfar þessara ára
eigi ekki eftir að endurtaka sig. Þjóðin gerir sjer vonir um
að þeim lífskjörum sem hún hefir um skeið búið við, verði
víðhaldið og haldið áfram að bæta þau og treysta grund-
völl þeirra.
Þetta er stærsta áhugamál alls almennings á íslandi í dag.
Þessvegna er það meginviðfangsefni ráðamanna þjóðarinn-
ar að tryggja það, sem áunnist hefir og ko'ma í veg fyrir
að utanaðkomandi erfiðleikar og heimatilbúið öfugstreymi
grandi því, grafi undan þeim stoðum, sem reistar voru und-
ir betra og fegurra þjóðlíí af miklum skiiningi á þörfum
landsmanna.
★
En íslenska þjóðin getur ekki krafist þess af ráðamönnum
sínum, sem hún sjálf vinnur á móti að geti tekist. Því aðeins
geta hin nýju atvinnutæki hennar haldið uppi arðvænlegri
atvinnu að framleiðsla þeirra sje samkeppnishæf á heims-
markaðinum.
Það er staðreynd að íslensk framleiðsla er trauðla sam-
keppnisfær. Orsök þess er hinn mikli kostnaður við sköpun
útflutningsverðmætanna, Það er líka staðreynd að mikið
brestur á að þjóðin átti sig á þessu og taki afleiðingunum
af því eins og vera ber. I þessu felst mikil hætta, hætta,
sem hlýtur að bitna á því, sem hún síst vill, lífskjörum
hennar, atvinnumöguleikum og allri afkomu ef ekki er í
tíma snúist gegn henni.
★
Við viljum ekki hopa í baráttunni fyrir betrí og jafnari
lífskjörum. Við viljum þvert á móti halda sókninni áfram
og höfum uppi ráðagerðir um nýjar stórframkvæmdir. Þess
vegna er það óumflyjanleg nauðsyn að þjóðin snúist að því
með aukinni festu að treysta grundvöll lífsafkomu sinnar,
rekstrarafkomu atvinnutækja sinna.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Flugvöllur í
hverri sveit
ENGINN efast lengur um, að
flugvjelin verði aðalfarartæki
framtíðarinnar, fyrst og fremst
til fólksflutninga og einnig til
vöruflutninga.
Fyrir okkur íslendinga, sem
byggjum víðáttumikið, en strál
bygt land, er flugvjelin það
farartæki, sem kemur okkur
að mestum og bestum notum,
enda hefur verið stefnt að því,
að auka flugflota landsmanna
og það með góðum árangri.
En til þess, að flugvjelarnar
komi að fullum notum þarf
flugvelli og það verður að
stefna að því, að gerðir verði
flugvellir, helst í hverri ein-
ustu sveit á landinu.
Hlutverk fyrir
ungmcnnafjelögin
FLESTIR munu segja: Þetta
er alveg hárjett. Ríkið á að
koma upp flugvöllum í hverju
einasta hjeraði og það strax.
Það er orðin föst venja, að
heimta alt af ríkinu. En ríkið
hefur í 'mörg horn að líta og
fyrirsjáanlegt er, að það verð-
ur langt þangað til, að það
lætur gera alla þá flugvelli,
sem gera þyrfti.
En það er til annað ráð og
það er, að hjeraðsbúar í hverju
hjeraði fyrir sig komi upp sín-
um flugvelli. Og það vill svo
til, að víðast hvar í sveitum
landsins eru fjelög, sem gætu
hrundið þessu verki í fram-
kvæmd. Það eru ungmennafje-
lögin.
•
Þarft verkefni
EF unga fólkið í landinu setti
sjer, að koma þessu þarfa verki
í framkvæmd þá hefði ung-
mennafjelagsskapurinn þar
með reist sjer óbrotgjarnan
minnisvarða. En það þarf tals-
vert átak til.
En ef unga fólkið í hverri
sveit tekur forystuna, þá munu
hinir eldri hjálpa til.
í flestum sveitum landsins
er landslagi þannig háttað, að
hægt er að gera flugvelli. —
Sumstaðar með lítilli fyrirhöfn.
ungmennafjelögin gætu safnað
fje til verksins með samkom-
um, dansleikjum og með því
að fjelagar gæfu vinnu sína.
Aðstoð
flugstjórnar
FLUGMÁLASTJÓRNIN myndi
án efa hjálpa til með ráðum,
ef ungmennafjelögin tækju að
sjer að koma upp völlum og
halda þeim við. Flugstjórnin
gæti látið sjerfræðinga sína
mæla upp staði fyrir væntan-
lega flugvelli og segja hvernig
ætti að leggja þá.
Hjer er um hugmynd að
ræða, sem sett er fram, án
þess, að höfundur hennar hafi
ráðfært sig við flugstjórnina,
nje ungmennafjelagsskapinn
og þess vegna á ábyrgð hans
eins. En þyki hugmyndin ein-
hvers virði, þá er að nota hana.
•
Strákarnir ,,stúta“
ljósaperum
BORGARBÚUM finst borgin
ekki of vel upplýst á kvöldin.
Einkum er kvartað yfir myrkr
inu á götunum í úthverfunum.
Það er komin skýring á því
hvernig á því stendur. — Það
stafar, eins og margt annað, af
gjaldeyrisskorti.
En ástæðurnar eru fleiri. •—
Það er siður stráka, að ganga
um og „stúta“ ljósaperum í
götuljóskerum með grjótkasti,
snjókúlum og baunabyssum.
Aldraður borgari segir frá því,
að eitt kvöldið hafi strákpa-
hópur _gengið um hverfið, þar
sem hann býr og brotið hverja
einustu ljósaperu.
Ætti að hýða
óþektarangana
„ÞAÐ ætti að fara að eins og
í mínu ungdæmi“, sagði þessi
roskni borgari. „Að hýða ó-
þekka stráka fyrir hrekkja-
brögð og skemdarverk.
En það má víst ekki, sam-.
kvæmt reglum hinna nýu upp
eldisfræðinga. Börnin verða að
fá að vera „eðlileg“, eins og
þeir segja og þetta er „bara
leikur“.
„Jú, sjer er nú hver leikur-
inn!“
Og að lokum sagði maður-
inn: „Það er tilgangslaust, að
kæra til lögreglunnar. — Hún
vísar til einhvers sjerfræðings
í afbrotum barna og unglinga,
en hann er af, nýa skólanum,
sem ekki vill láta ávita, eða
hirta óþekka krakka“.
Það liggur í augum uppi, að
það verður að stöðva ósómann
hvort heldur það verður gert
með hýðingum, eða aðferðum
hins nýja uppeldisskóla. hverj-
ar svo, sem þær kunna að vera.
•
Hraðfryst
grænmeti
NÝTT grænmeti í skammdeg-
inu._ Það var eitthvað vit í því.
Sölumiðstöð garðyrkjumanna
gerði tilraun í sumar með að
hraðfrysta grænmeti og geyma
þannig til vetrarins. Tilraunin
hefur hepnast vel og nú er
grænmetið komið á markaðinn.
Blómkál, hvítkál og gúrkur.
Húsmóðir, sem hefur reynt
það, segir að það sje alveg eins
og nýtt. Best sje að setja það
frosið í pottinn og sjóða það
lítið. í framtíðinni þyrfti, að
merkja pakkana greinilegar og
helst láta fylgja leiðarvísi um
hvernig best sje að matbúa.
Þessi geymsluaðferð ætti
að tryggja grænmeti alt árið, 1
þegar ræktun grænmetis er
komin á það stig, að ræktað er
nóg til að fullnægja eftirspurn-
inni alt árið.
'iwnniiiiiiimiiimsiinnmnv***
i munBmnimrtim1
I MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
Yinsælusfu dagskrárliðir bandartskra úivarpssiöðva
Eftir David Briggs,
frjettaritara Reuters.
WASHINGTON — Stærstu út-
varpsstöðvar Bandaríkjanna
eiga nú í mikilli deilu við yfir-
völdin í sambandi við svokall-
aða gjafadagskrárliði, sem náð
hafa geysimiklum vinsældum.
Kann svo að fara að lokum, að
þessir dagskrárliðir verði bann
aðir með öllu, en áætlað er, að
fyrirtæki þau, sem nota þá, gefi
hlustendum gjafir fyrir um
2,500.000 dollara á ári.
• •
ÉINN ET HRINGDUR
UPP
ENDA þótt þessir gjafadag-
skrárliðir sjeu mismunandi,
byggjast þeir allir á sömu meg
inreglunni: meðan leikin eru
ljett lög, eða gátur og spurn-
ingar lagðar fyrir áheyrendur
í útvarpssal, er valið nafn af
handahófi úr símaskráasafni
Bandaríkjanna og viðkomandi
að því loknu hringdur upp. —
Þegar sá, sem hringt er til,
svarar simanum, er venjulega
lögð fyrir hann ein tiltölulega
auðveld spurning: ,,Hvað heit-
ir lagið, sem víð vorum að
leika?“ eða: „Getið þjer nefnt
nöfnin á skipunum þremur,
sem Columbus notaði í fyrstu
ferð sína til Ameríku?“
• •
SÁ HEPNI
EF sá spurði svarar rjett, fær
hann vinning eins og tíl dæmis
ísskáp, rafmagnseldavjel eða
þvottavjel, og hefur nú rjett
til þátttöku í loka verðlauna
kepni. í lokakepninni eru
spurningarnar mun erfiðari.
En ef viðkomandi svarar rjett,
hreppir hanh margvíslega verð
launagripi, sem stundum hafa
verið alt að því 45,000 dollara
virði.
Stóri vinningurinn er venju
lega bíll, húsgögn, skartgripir,
pelskápur, ókeypis skemti-
ferðalög o. s. frv. Á einum dag
skrárlið var sigurvegaranum
fyrir nokkru boðnir
tveir farseðlar með járnbraut,
skipi eða flugvjel hvert sem
hann vildi í veröldinni og heim
aftur.
• •
VINSÆL DAGSKRÁ
SAMKVÆMT skoðanakönnun-
um, serri framkvæmdar hafa
verið, eru þessir dagskrárliðir
ákaflega vinsælir, enda þótt
reiknað hafi verið út, að lík-
urnar fyrir því, að hringt sje
sjeu ein af þremur miljónum.
— En í augum litlu útvarps-
stöðvanna, atvinnulausra út-
varpsleikara, hljómlistarmanna
og ýmissa annarra, sem við
önnur dagskráratriði, en gjafa
liðina starfa, er þetta gjafa-
faraldur hreinasta plága.
• e
MÓTMÆLI
ÁTÖKIN hófust í Washington
fyrir skömmu síðan, þegar
hópur smærri útvarpsfjelaga,
fóru fram á það við stjórnar-
völdin, að gjafadagskrárliðir
yrðu bannaðir, á þeim grund-
velli, að hjer sje um happ-
drætti að ræða, sem eru ó-
heimil samkvæmt lögum
Bandaríkjanna. Nefnd sú, sem
hefur með útvarpsmál að gera,
fjelst á það að lokum að semja
vissar reglur fyrir þessa dag-
skrárliði, en stóru útvarpsstöðv
arnar mótmæltu, með þeim for
sendum, að reglurnar kæmu í
bága við hefðbundnar venjur
um málfí’elsi. Nú er talið lík-
legt, að þetta mál fari fyrír
dómstólana.