Morgunblaðið - 21.11.1948, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. nóv- 1948.
Reykjavík fyrr og nú
FYRIR nokkrum dögum
kom út hjer í bænum falleg
bók, sem Reykvíkingar munu
hafa ánægju af að eiga og gefa
vinum sínum. Það er bókin
„Reykjavík fyrr og nú“. ísa-
foldarprentsmiðja kostar útgáf
una, en bókin er gerð í sam-
vinnu við Reykvíkingafjelagið,
sem virðist vera mjög þarfur
fjelagsskapur og athafnasamur
á síðari tímum.
Það er fróðlegt og skemmti-
legt að sjá á myndum, hvernig
Reykjavík hefur vaxið og
breytst. Maður gerir sjer miklu
gleggri grein fyrir því, þegar
það er sýnt með myndum en
með tölum. Sjáið breytinguna
á bæjarbrag, klæðaburði og lifn
aðarháttum fyrr og nú. Gömlu
myndirnar, sem eru fremst í
bókinni, rifja upp endurminn-
ingar rinna eldri, en sýna hin-
um yngri kjör og aðstæður for-
eldra þeirra, ömmu og afa. Við
sjáum á þessum myndum, að
það er ekki ýkja langt síðan
ferðamenn tjölduðu og sváfu á
Lækjartorgi og Austurvelli, þeg
ar gert var við skúturnar í fjör-
unni, karlarnir flöttu gráslepp
una á Klapparvörinni, póstur-
inn fór austur yfir fjáll á hest-
vögnum og Jens gamli sagaði
í eldinn við Ingólfsstræti.
Þarna sjáum við konurnar
í Laugaferð, ökutækið er gam
all barnavagn (og sjáið hvern-
ig þær eru klæddar). Þarna eru
franskmennirnir í þvottalaug-
unum og karlar að setja á flot
uppskipunarbátana, sem róið
var allan daginn milli skips og
lands, en skúturnar þekja höfn
ina. Mjer finst þó vanta mynd
af fólkinu, er í gamla daga vann
að uppskipun á kolum og salti.
Það er glæsilegra yfir bæn-
um í dag. Á fyrstu myndinni
brunar einn af hinum stóru og
fallegu nýsköpunarbátum inn í
hafnarmynnið, borgin breiðir
sig út, stór og skipuleg með
fagurri fjallasýn. í staðinn fyr
ir kálgarðana og fiskreitina, eru
nú komin skrúðgarðar og með-
fram mörgum götum og að húsa
baki er samfeldur skógargróð-
ur.
Á þessum myndum sjáum við
best, hver geysimunur er á að
stæðum og aðbúð fólksins nú
og fyrir fáum áratugum. Mynd-
irnar munu líka geyma margt,
sem fróðlegt verður að minn-
ast síðar. Það eru fallegar
myndirnar af æskufólkinu,
hinni uppvaxandi Reykjavík.
Þarna eru hugir barna, glaðleg,
frjálsleg og hlýlega klædd. —
Líka mun mörgum þykja síðar
meir gaman að minnast peysu-
fatadaganna, sem er skemtileg
ur siður og mun eiga drýgstan
þáttinn í því að halda við lýði
hinum gamla, þjóðlega búningi.
í bókinni eru alls um 200
myndir. Margar þeirra eru
glæsilegar og sýna það falleg-
asta, sem við eigum í Reykja-
vík, aðrar eru úr atvinnulífi
bæjarmanna og skemtanalífi,
og sumar sýna bæjarbrag og
byggingar.
Eitt vildi jeg benda á, sem
gefur þessari nýju bók sjerstakt
gildi. Það eru myndirnar á saur
blöðum bókarinnar. Þar eru
fjögur merkileg blöð úr sögu
þjóðarinnar. Fyrst er samning
urinn, sem gerður er milli
Trampe greifa og Francis John
jNott, sem var skipstjóri á her-
' skipinu Rover. Samningurinn
er undirskrifaður 16. júní 1809.
Þá er ófriður milli Englendinga
og Dana, en Nott gengur inn á
að gera hjer engum mein og
verja auk þess skip og strend-
ur landsins eftir getu. A öðru
blaðinu er fyrsta auglýsing Jör
undar hundadagakonungs, þar
sem hann auglýsir, að „ísland
er laust og liðugt frá Dan-
merkur ríkisráðum”.
Þriðja er Placat Jörundar.
dagsett 11. júlí, þar sem hann
hvetur fulltrúa frá nærliggjandi
plássum að koma saman, til
þess að afgjöra sitthvað, er þjen
anlegt væri landinu til gagns.
— Fjórða er samningur, dag-
settur 22. ágúst 1809, milli
Magnúsar Stephensen og Stef-
áns Stephensen annars vegar og
Alexander Jones skipstjóra á
enska herskipinu Talbot og
Samuel Phelps hinsvegar, um
afnám allra orða og gerða Jör-
undar. 1. grein hljóðar svo:
„Allar auglýsingar, tilskipan-
ir, boðorð etc. etc., gefnar af
herra Jörgen Jörgensen, eftir
það hann kom hjer við land,
skulu vera afmáðar og að öllu
leyti sem ekkert og ógildar, frá
því augnabliki þessi samning-
ur er urtdirritaður“.
Þessi bók er saga Reykjavík-
ur svo að segja frá fyrstu
byggð til vorra daga.
J. S.
5 ára sfarfsafmæíi
Mandóiínhljómsveifar
Reykjavskur
18. ÞESSA mánaðar átti Man-
dólínhljómsvgit Reykjavíkur 5
ára starfsafmæli. Var afmælis-
ins minnst með hófi sem hald-
ið var í Breiðfirðingabúð.
Var hófið fjölsótt og voru
margar ræður haldnar undir
borðum og barst hljómsveitinni
fjöldi heillaóska víðsvegar að.
Mandólínhljómsveit Reykja-
víkur hefur haldið 7 hljóm-
leika þessi fimm ár, sem hún
hefur starfað, þar af tvo úti á
landi, auk þess hefur hljóm-
sveitin leikið nokkrum sinnum
í útvarp og lítið eitt á skemmt-
unum. Auk þess eru starfandi
jinnan hljómsveitarinnar kvart-
! ett ,tríó og okkett.
| Stjórnandi hljómsveitarinnar
| frá byrjun er Haraldur Guð-
! mundsson og á hljómsveitin
honum mikið að þakka fyrir á-
huga og dugnað í starfi.
Útvarpið minnist afmælis
hljómsveitarinnar með flutn-
ingi verks eftir einn meðlim
hljómsveitarinnar Karl Sigurðs
son, er nefnist „Hugleiðing11 og
er í fjórum köflum. Flutning
verksins annast oktekt hljóm-
sveitarinnar undir stjórn höf-
undar, verkið verður uppfært á
laugardagskvöld.
Núverandi stjórn hljómsveit-
arinnar skipa þeir Karl Sigurðs
son, form., Nói Bergmann gjald
keri og Tage Ammendrup rit-
ari.
Ársritið Klín
FYRIR löngu hef jeg hugsað
mjer að drepa niður penna og
minnast 30 ára afmælis „Hlín-
ar“ ársrits íslenskra kvenna.
í dag á 75 ára afmæli fram-
kvæmdarstjóri Halldóra Bjarna
dóttir. Hún hefur á þessum 30
aldurs árum Hlínar annast upp
eldi og áhrif hennar svo lof-
samlega. „Hlín“ er tvímæla-
laust með bestu ársritum ís-
lands, og svo ódýr að undrun
sætir.
Óska af alhug ritstýrunni til
hamingju með eigið afmæli, og
samgleðst henni með efnisval
Hlínar, sem er bæði fjölbreytt
og fræðandi.
Er ekki vel þess vert að
kvennasíðan í dagblöðunum og
kvennaþáttur útvarpsins mint-
ust afmælis þessa og með því
sýndu því verðskuldaða virð-
ingu.
Könur þær, sem eru því vaxn
ar að koma opinberlega fram
í ræðu og riti ættu síst að láta
lógjört að vekja áhuga kvenna
fyrir lestri góðra bóka fyrir sig
og börn sín. Það er illa farið
að valdar sjeu bækur hvort
sem er til dægrastyttingar eða
þá fyrir fróðleikslöngun, sem
varhúgaverðar eru í þessa orðs
fyllstu merkingu fyrir gylling-
ar því miður oft kærulausra rit-
dómara.
Reykjavík, 14. okt. 1948.
M. S.

3
~ „Ingólfur"
(Framh. af bls. 9)
og sitthvað fleira, sem ekki má
koma fyrir í siðuðu þjóðfjelagi.
Ef þetta alt mætti hepnast, þá
yrði fólkið skapendur með al-
náttúrunni svo sem vera ber,
því þá fyrst er stefnt að rjettu
marki.
Einn af gestunum.
M.s. Oronning
Mexandrine
fer áleiðis til Færeyja og Kaup
mannahafnar 27. þ.m. Pantað-
ir farseðlar óskast sóttir, sem
fyrst.
Skipaafgreiðsla
Jes Zimsen.
— Erlendur Pjetursson. —
(fiMiiiiifiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiMmiiiiiiit .iMiiiMimiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiMtnnniiiiiiiiiiiniiiiiiiimiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiivni
mniinmmmiimiimmimmiimi'*
Markús
£
^IIIMIIIIMMIIIMIIMMIIMIIIIIIIMMIIIMIMIIIIMIIIMIIMMMIIMIIIIMIMIIII
—Ekki getum við komist út,
þar sem fossinn slegndi okkur
inn.
—Og ef við höldum áfram
niður með ánni, þá hljótum við
Eftir Ed Dodd
iiMMmimiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiimMmiMMmiMmmmimiiMimiiii?
weNe munted an
OUTLET FOR AT LEA5T TWO
að drukkna í henni.
—En einhvernveginn hljót-
um við að komast út. Jafnvel
þótt við verðum að grafa okk-
ur út í gegnum bergið.
SÍÐAR: — Jæja, Towne, við
erum búnir að vera að leita að
einhyerri útgöngu í minnsta
kosti tvo klukkutíma og engin
von enn.
— Við skulum snúa við að
eldinum og hvíla okkur, áður
en við gerum fleiri tilraunir.
SKIPAUTGCRÐ
RIKISINS
ll.s. Skjaldbreið
Tekið á móti flutningi til Vest-
mannaeyja á morgun.
H.s. Kerðubreið
austur um land í strandferð um
miðja vikuna. Tekið á móti
ílutningi til Hornafjarðar,
Djúpavogs, Breiðdalsvíkur,
^töðvarfjarðar, Borgarfjarðar,
Vopnafjarðar, Bakkafjarðar,
Þórshafnar, Raufarhafnar,
Flateyjar á Skjálfanda og Ól-
afsfjarðar á morgun og þriðju-
dag. Pantaðir farseðlar óskast
sóttir á þriðjudaginn.
Il.s. Skjaldbreið
Áætlunarferð til Breiðafjarð-
ar hinn 25. þ.m. Tekið á móti
flutningi til Arnarstapa, Sands,
Ólafsvíkur, Grundarfjarðar,
Stykkishólms, Salthólmavíkur,
Króksfjarðarness og Flateyjar
á mánudaginn. Pantaðir far-
seðlar óskast sóttir á þriðju-
daginn.
Heimilis-
bókasafn!
Odysseifskviða í þýðingu Svein
bjarnar Egilssonar. Brjef og
ritgerðir Stephans G., I.—III.
b. (Bæði Odysseifskviða og
Brjefin fást í vönduðu skinn-
bandi). Saga íslendinga, IV.,
V. og VI. b. (örfá eint. eftir í
skinnb). Heiðinn siður á ís-
landi. Almanak Ólafs S. Thor-
geirssonar. Land og lýður. —
Brjef Jóns Sigurðssonar.
Fjelagsbækurnar 1948: —
Þjóvinafjelagsalmanakið 1949,
Andvari, Úrvalssögur frá Nor-
egi, Heimskringla III. b. og Úr-
valsljóð Stefáns Ólafssonar.
Fjelagsmenn fá allar þessar
bækur fyrir 30 kr. — Þrjár
hinna síðastnefndu fást í bandi
gegn aukagjaldi.
Athugið! Nýir fjelagsmenn
geta fengið als 40 bækur fyrir
160 kr. Meðal þessara bóka eru
úrvalsljóð íslenskra skálda, al-
manök Þjóðvinaíjelagsins,
Njáls saga, Egils saga, Heims-
kringla (öll bindin) og fleiri
ágætar bækur.
Frestið ekki að nota þessi
kostakjör. Sendum gegn póst-
kröfu. Afgreiðsla í Reykjavík
að Hverfisgötu 21, fyrstu hæð,
símar: 3652 og 80282.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
og Þjóðvinafjelagsins.
...................
Skúlagötu, slmi 7360. f
Bíócamp |
Gólfteppahreinsunin, 1
OTTO B. ARNAR
1 Klapp. 16 — Sími 2798. 1
s útvarpsvirkjameistari 1
llllll iimiiiiiimmimmiimiimmmmmmimmmmmmmmmimiiim