Morgunblaðið - 22.12.1948, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 22. des. 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Isfisksala til Þýzkalands
SAMNINGUR sá, sem nýlega hefur verið undirritaður í
London um sölu á 67 þús. tonnum af íslenskum ísfiski er
miög þýðingarmikill fyrir íslenska útgerð og þjóðina í heild.
Samkvæmt honum er samið um sölu á sama magni ísfiskjar
og samið var um að við seldum þangað á þessu ári. Er gert
ráð fyrir að því verði landað á tímabilinu 1. febrúar til 31.
október 1949. í samningnum er einnig samið um að við get-
um selt 10 þúsund tonn af ísaðri síld til Þýskalands á næsta
ári. — Verðið á ísaða fiskinum er 39 sterlingspund fyrir
tonnið og er það einu sterlingspundi lægra en á fiskmagni
því, sem selt hefur verið í Þýskalandi á þessu ári. En sala
þess var bundin sölu á íslensku síldarlýsi. í þeim samningi,
sem nú hefur verið gerður kemur það hinsvegar ekki til
greina.
Þegar á allt er litið er þessi samningur um sölu ísfiskjar til
Þýskalands því mjög hagstæður. Hversu þýðingarmikill
liann er sjest best á því að athuga hver reynsla okkar er að
Þýskalandssölunum á þessu ári.
í ár munu verða seld um 65 þús. tonn af íslenskum ís-
íiski í Þýskalandi. Samtals munu fara þangað rúmlega 200
skipsfarmar þegar með eru taldir farmar þeirra skipa, sem
leyft hefur verið að landa þar á tímabilinu 18.—28. desember.
En það leyfi er mjög mikilsvert þar sem enski markaðurinn
er þá að nokkru leyti lokaður.
Það er öllum ljóst, sem til þekkja að Þýskalandsmarkaður-
inn hefur að verulegu leyti bjargað afkomu íslenskrar tog-
araútgerðar á þessu ári. Ef hann hefði ekki verið opinn
hefðu íslenskir togarar orðið að selja afla sinn í Fnglandi á
þeim tíma, sem enski markaðurinn var mjög óhagstæður og
ostöðugur. Þýskalandsmarkaðurinn hefur hinsvegar verið
mjög stöðugur, enda þannig gengið frá samningum um sölur
þar að hann hlaut að vera það. Áframhald þessara viðskipta
við hernámssvæði Vesturveldanna í Þýskalandi felur því í
sjer mikla tryggingu og öryggi fyrir útgerðina.
En einnig að öðru leyti er fiskútflutningur okkar til Þýska
lands þýðingarmikill. Það er mjög mikilsvert fyrir okkur að
reytendur í Þýskalandi skuli einmitt nú á þrengingatímum
sinum eiga kost á að fá íslenskan fisk. Fyrir síðustu styrjöld
böfðum við íslendingar mikil og hagstæð viðskipti við Þýska-
land. Það var mikill hnekkur fyrir útflutningsverslun okkar
þegar sá markaður lokaðist. En þegar Þýskaland rís úr rúst-
iim er mikilsvert fyrir okkur að hafa útvegað þýsku þjóðinni
matvæli þegar skorturinn svarf að henni, enda þótt það sje
íyrir milligöngu hernámsþjóða hennar, sem unnið hafa að
því af miklum dugnaði að koma í veg fyrir hungur og algert
ballæri í landinu.
Við íslendingar verðum að nota hvert tækifæri til þess að
treysta markaði okkar og vinna nýja. Þess fjölbreyttari og
íneiri sem útflutningsframleiðsla okkar er, þess meiri verður
nauðsynin fyrir nýja markaði og trausta.
Það er mikið lán fyrir þjóðina að á þeim tímum, er býð-
ingarmest hefur verið að þessum málum væri sinnt af festu
og framsýni, skuli sjerstaklega hæfir menn hafa farið með
stjórn íslenskra utanríkismála og útflutningsverslunar. Bæði
íyrrverandi utanríkisráðherra, Ólafur Thors, og núverandi
utanríkisráðherra, Bjarni Benediktsson, hafa sýnt sjerstaka
árvekni og dugnað í afurðasölu og markaðsöflun fyrir fram-
leiðslu okkar. Verður starf þeirra á því sviði seint fullmetið.
Hafa þó utanríkisviðskipti verið meiri örðugleikum bundin
í stjórnartíð þeirra en oftast áður. Margskonar hindranir
hafa verið í vegi hverskonar viðskipta og hömlur og höft
hafa skapað örðugleika og vandræði. Ríkisvaldið hefur orðið
að hafa alla forystu um samningagerðir og vörukaup. Ein-
staklingsframtakið, sem á venjulegum tímum, hefur annast
þessi mikilsverðu störf, hefur verið sett út í horn.
íslendingar bíða þeirra tíma með óþreyju, eins og flestar
aðrar þjóðir, að nýir og betri tímar renni upp í viðskipta-
málum heimsins. Þeir vænta aukins frjálsræðis í verslun og
viðskiptum. En á meðan þessi mál öll eru í höndum ríkis-
valdsins er þeim það mikill fengur að utanríkismái þeirra
skuli vera í höndum svo mikilhæfs manns sem núverandi
v tanríkisráðherra.
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
GeriS innkaup
tímanlega
ÞAÐ kann að þykja nokkuð
seint. að fara nú fyrst að minna
fólk á að ljúka jólainnkaupun-
um tímanlega. En það eru þó
tveir dagar til jóla enn og því
fleiri sem geyma það fram á
síðustu stund, að ljúka af er-
indum sínum í verslunum,
því meiri ös og erfiðara verð-
ur að komast að.
Nú er það svo með fjölda
manns, að þeir hafa ekki tíma
til að fara í búðir fyr en síð-
ustu dagana fyrir jól. Það eru
svo margir, sem ekki hafa get-
að litið upp úr verki síðustu
dagana. Þessvegna ættu þeir
hinir, sem betri tíma hafa, að
ljúka innkaupum sínum til
þess að hinir komist að, sem
ekki gátu farið frá vinnu sinni.
Það er sagt að ekkert sje til
í verslununum og víst er það
rjett að oft hefir sjest meira
af vörum fyrir jólin en nú, en
samt er það svo, að allar versl
anir eru fullar af fólki. — Og
eitthvað er það að gera.
•
Þarf fleira að gera
en að versla
EN ÞAÐ ER FLEIRA, sem þarf
að gera fyrir jólin en að fara
í verslanir og gera innkaup. —
Þúsundir manna hafa þann
sið, að senda vinum sínum
jólakveðju með póstinum.
Þeir, sem komið hafa inn í
pósthúsið í Reykjavík þessa
dagana, hafa sjeð, að þar er
mikið um að vera. Það er ekki
nóg, að póstmenn þurfi að
koma pósti frá sjer í allar átt-
ir, heldur þurfa þeir að taka
á móti gríðarlega miklum pósti
frá útlöndum og úti á land og
koma því öllu til skila.
•
Erfið vinnuskilyrði
OG VINNU SKIL YRÐIN eru
ekki þannig. eða starsfólkið
margt. að þetta sje auðvelt
verk. Jeg hugsa, að það sje
ekki of mikið sagt, að engin
stjett manna eigi jafn annríkt
núna fyrir jólin og póstmenn-
irnir.
Það væri því ekki nema
sanngjarnt, að almenningur
gerði þeim hægara fyrir, með
því að koma tímanlega með
brjef sín. En það fer nú að
vera hver síðastur að koma
brjefi á póst, ef það á að ná
til viðtakenda hjer í bænum.
En frestur er mönnum settur,
sem ætla að koma brjefum eða
jólakortum til vina sinna hjer
í bænum og skal skrifa ,,Jól“
á umslögin.
•
Os á rakarastof-
unum
OG ÞAÐ fer ekki svo lítill tími
í það hjá karlmönnunum, að
bíða á rakarastofunum eftir
klippingu og annari snyrtingu,
sem nauðsynleg þykir fyrir
jólin.
Venjulega biður hópur
manna fyrir utan rakarastof-
urnar á morgnana, þegar þær
eru opnaðar og svo er ösin all-
an daginn. Það hlýtur að vera
geðgóð stjett, rakarar, að þeir
skuli ekki ruglast á öllum þeim
látum. Og oft hefi jeg dáðst
að því hvað þeir muna röðina
á mönnum, sem inn koma, þótt
það sjeu bráðókunnugir menn,
sem aldrei hafa komið áður.
Það er einhver sjerstakur
hæfileiki, sem rakarar hafa, að
geta munað röðina á þeim, sem
inn koma því örsjaldan verða
árekstrar.
•
Mikið stendur til
JÁ, ÞAÐ MÁ nú segja, að
mikið stendur til. Menn hafa
ekki tíma til að taka eftir því,
að í gær var skemstur sólar-
gangur á íslandi, vetrarsól-
hvörf. En upp úr því tekur að
birta á ný og það er þeim hugg
un, sem illa þola skammdegið.
Annars er skammdegið ekki
mikið fyrir okkur borgarbúa,
þar sem alt er upplýst með raf
ljósum, bæði úti og inni. Það
er einhver munur frá því sem
var og er í sveitinni.
Enda er það svo, að menn
tala ekki mikið um skammdegi
hjer í Reykjavík og gleðin yf-
ir því, að daginn tekur að
lengja þótt ekki birti nema sem
svarar einu hænufeti á dag, er
ekki sú sama og hún var hjer
áður fyr.
•
Verða auð jól?
OG NÚ, þegar jólin eru alveg
að koma, eru það margir, sem
hugsa um það, hvort nú verði
auð jól eða hvít. Það er ekki að
sjá, að hjer verði mikill snjór
á jólunum, en það er mörgum,
sem finst vanta upp á jólin, ef
jörð er auð. Þeir komast ekki í
eins gott jólaskap í rigningar-
súld, eins og í snjó.
En þannig er þetta hjá okk-
ur hjer sunnanlands. ísland er
ekki meira ísland, en það, að
á meðan við getum gengið yfir-
hafnarlaus um göturnar í
Reykjavík dag eftir dag, ber-
ast frjettir utan úr heimi um,
að menn hafi orðið úti í hríðar-
veðrum.
Vill afnema .iólin
EN ÞRÁTT fyrir þetta alt, erf-
iðleikana og áreynsluna fyrir
þessa hátíð, þá held jeg að fá-
ir hugsi, eins og frúin, sem jeg
hitti í gær.
„Þessi blessaður jólaundir-
búningur er að gera mann vit-
lausan“ sagði hún. „Jeg vildi
óska að jólin væru afnumin
með lögum“.
Nei, það munu ekki margir
taka undir þau orð með frúnni
og sennilega meinar hún það
ekki sjálf, ef hún athugar sinn
gang. Því brátt fyrir alt og alt,
þá efú jólin sú hátíð, sem
flestir hlakka til og vilja
leggja mikið á sig til að gera
sem hátíðlegust og skemtileg-
ust, bæði fyrir sig og aðra.
.... •»«mmmMMMmiMmmtnnMirv«viiimiiiiMM' . »«». ...
MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
. bm——M—1—m H— — iniif ■ irfi
Æskuiýðsborg flóltabarna í Þýskalandi
Eftir Guy Bettany,
frjettaritara Reuters
HAMBORG: — Merkileg til-
raun er nú gerð á breska her-
námssvæðinu í Þýskalandi í
sambandi við flóttafólkið þar.
Yfirvöldin hafa komið þarna
upp æskulýðsborg í stórum her
mannaskála í bænum Verden
um 22 mílur frá Bremen. Þar
eru nú meir en 100 „borgarar“
— unglingar, sem hafa hvergi
átt höfði sínu að að halla, en
nú er útlit fyrir að geti lært ein
hverja arðbæra atvinnu og
orðið nýtir borgarar í þjóðfje-
laginu.
Stjórnandi æskulýðsborgar-
innar, sem segir að flóttabörn-
in hafi að mestu leyti sjálf
gert hinn kamla hermanna-
skála að vistlegu heimili, er
sr. Gustav Ulrich, sem bjó á
Rhode Island í Bandaríkjunum.
Hann er fjögurra barna faðir
og á því auðvelt með að skilja
vandamál skjólstæðinga sinna.
• •
PÓLSKUR PILTUR
EINN drengjanna þarna sagði
þeim, sem þetta ritar, eftirfar-
andi: „Jeg er fæddur 10. apríl
1932 í þorpinu Toporow í Pól-
landi. Þar gekk jeg í skóla.
Þegar stríðið braust út, var
skólanum lokað, og til 1943
bjó jeg í Toporow með foreldr
um mínum og einni systur. Þá
tóku Þjóðverjar pabba minn
og systur mína, en jeg bjó á-
fram hjá mömmu.
„1944 drápu skæruliðar móð-
ur mína og jeg fluttist til ná-
búa okkar. Seinna þetta sama
ár fóru Þjóðverjar með mig í
verksmiðjuna í Þýskalandi,
þar sem pabbi og systir mín
unnu, og þar var jeg til 1945.
Þegar bandarísku hermennirn-
ir komu, tók systir mín mig
með sjer en pabbi varð eftir.
Jeg veit ekki hvar hann er“.
í dag er þessi drengur 16 ára
og saga hans er í öllum aðalat-
riðum lík sögum fjelaga hans
í æskulýðsborginni.
• •
ÚR ÖLLUM
ÁTTUM
STARFSFÓLKIÐ í æskulýðs-
borginni kemur frá mörgum
löndum. Auk Þjóðverja og
Bandaríkjamanna, eru þarna
menn frá 11 öðrum þjóðum,
meðal annars júgóslavneskur
sálfræðingur.
í fyrsta barnahópnum, sem
þarna \ kom, voru þjóðernin
lika mörg: 14 Pólverjar, átta
Litháar, fimm Rússar, fjórir
Ungverjar og einn. sem óvíst
er, hvaðan kemur úr Evrópu.
Síðan hefir hópurinn stækkað,
þannig að brátt verða þarna um
150 piltar og stúlkur, auk starfs
fólksins. Flestir drengjanna
eru byrjaðir að læra fatasaum,
skósmíði, vefnað, rafmagns-
og útvarpsfræði eða ýmiskon-
ar smíðavinnu, en stúlkurnar
sauma og vinna að búverkun-
um. Starfsdagurinn byrjar kl.
6.30, en á kvöldin eru „stjórn-
arfundir11, kvikmyndasýningar
o. s. frv.
• •
BANKI OG
PÓSTIIÚS
STJÓRNARFUNDIRNIR eru
ákaflega mikilvægir, þar sem
þeir gefa stúlkunum og piltun
um tækifæri til að taka þátt í
stjórn þessarar litlu flótta-
mannanýlendu. Einn drengj-
anna er pósthússtjóri staðarins
og banki hefir verið stofnaður
með þriggja pilta banka-
stjórn. Ein af stúlkunum gætir
bókasafnsins. Staðurinn þarna
er rekinn að eins miklu leyti
og mögulegt er sem æskulýðs-
lýðveldi og theðlimir þess eru
hvattir til að hika ekki við að
gagnrýna hlutina og koma með
tillögur til úrbóta.