Morgunblaðið - 25.01.1949, Síða 2

MORGVNbLAÐIÐ
Þriðjudagur 25. janúar 1949-
/>
FRÁSOGUR FÆR4IMDI
Afteirol unglinga að und-
atifðtnu — Þjóðfjelagið
<(©liur sjer fáft um finnast
EF NONNI LITLI hefði átt heima
þav í landi, sem sprengjugigirn-
ir enn minna á hálfgróin tófta-
brot og brunarústir borganna
ber.da kræklóttum fingrum
beint til himins, hefðu sálfræð-
1 ingarnir og uppeldisfræðing-
arnir að líkindum valið nafni
hans stað þar í spjaldskrám sín-
um. sem ætla má að þeir geymi
margan fróðleik um áhrif styrj-
aiaa á barnssálina. I Rússlandi
byltingaráranna mundi Nonni
litlL sennilega hafa verið af-
gre.ddur með stimpilmerkinu
„flakkari“, í Þýskalandi nútím-
ans má með nokkurri sann-
girrú ætla, að honum hefði ver-
ið gefið hið opinbera heiti
„flóttabarn", og í stórborgun-
um. þar sem menningin ekki
ea hefur ratað inn í þrengstu
fylgsni fátækrahverfanna, er
ekki ósennilegt, að yfirvöldin
hefðu sæmt hann nafnbótinni
„vandræðabarn11 eða „betlari *.
Er. hvort sem hlutaðeigandi að-
ila! hefðu kallað Nonna litla
fla kkara, flóttabarn eða betlara,
má hiklaust slá því föstu, að
Þemn hefði orðið starsýnt á
syndaregistur þessa hnokka,
jafnvel eytt kvöldstund í að.
kynna sjer það örlítið og ef til
ViJ lagt á sig það erfiði að
reyna að leysa þá gátu, hvað
gCi i getur dreng á líku reki og
blaðasalarnir hjerna á götunum
að rfkastameiri ,,afbrotamanni;'
en margdæmdir sakamenn á
fukorðinsaldri.
I-ví Nonni litli er þjófur á Is-
íaridi, og hvorki jeg nje þú nje
yfirvöld þessa litla þjóðfjelags
gfcta kippt afbrotabyrði hans
yf)r á hinar breiðu herðar stríðs
giiðsins: Nonni er ekki „ein af
afieiðingum striðseyðileggingar
innar“, hann er ekki „flótta-
bai:n“, eins og það orð er útlagt
á ntegirJandi Evrópu og i Asíu
—, hann er 15 ára gamall ís-
lenskur piltur, sem nýlega var
haudtekinn fyrir 16 þjófnaði, og
nú er á „biðheimili“ Barna-
vc ndarnefndarinnar við Elliða
va; a ,.til frekari ráðstöfunar*4.
FíONNI — hann heitir raunar
ekki • Nonni. en það skiptir
ihiimstu máli — er fæddur 1933.
Hann er á þeim aldri, sem ung-
lingarnir eru að byrja í fram-
haldsskólunum, verslunar og
ski .fstofusendlarnir farnir að
ynrtpra á því, að kominn sje tími
til að hækka í stöðunni, og strák
Srnir í samfestingunum orðnir
plvanlega ósparir á vinsamleg-
r leiðbeiningar til verkstjór-
■ anna. Hann er á því óþolandi
’ ald irsskeiði stráksins, þegar
i dyraverðir kvikmyndahúsanna
j hugsa sig um oftar en einu sinni,
áður en þeir hleypa honum inn
í a l>aonaðar sýningar.
Nonni er munaðarlaus. Hann
■ er, eins og Sigurður Magnússon
! löggæslumaður orðaði það,
„sjúklingur, sem þarf læknis-
1 lý jipar við, engu síður en hand
1 leggsbrotinn maður“. Hann er
að saffiu leyti „hvorki verri
nj'1 loetri en börn gerast“,
svo tilfærð sjeu orð Þor-
kr-t, Xristjánssonar, fulltrúa
N '-iV.nefndar um afbrotabörn
i)>, >em hann hefur haft afskipti
af. En skömmu eftir áramótin
varð hann uppvís að 16 þjófnuð-
um, þar af einum i Hafnarfirði,
þar sem hann stal 1000 krónum.
Hann komst fyrst í kynni við
lögregluna þegar hann var átta
ára gamall. Það var 1941. Þá
brýtur hann rúðu og hnuplar
reiðhjóli. Tveimur árum seinna
er hann orðinn „einn af þeim
verri“. Hann er tíu ára gamall,
og hann er búinn að missa
stjórn á sjálfum sjer, ef þannig
er þá hægt að komast að orði
um tíu ára gamalt barn. En það
er ógæfa hans, að þjóðfjelagið
hefur hvorki tæki nje vilja
til að rjetta honum hjálp-
arhönd og taka örugglega við
stjórninni, þegar viljaafl barns-
ins þrýtur.
SYNDAREGISTUR Nonna litla
er langt og fjölskrúðugt. Það er
„í lengra lagi“. Hann brýst inn
í hús hvað eftir annað, hann
hnuplar peningum, stundum
talsverðum upphæðum, hann
stelur reiðhjólum, armbandsúri,
jafnvel 22 grammófónsplötum.
Skýrsla lögreglunnar lengist ár
lega: 1943 — innbrot, reiðhjóls-
þjófnaður, innbrot á ný: 1944
— reiðhjólastuldur, margir
þjófnaðir, innbrot . . .
Og í dag er Nonni 15 ára
gamall.
I augum stjórnarvaldanna
hefur hann gerst brotlegur við
lögin. Hann er kominn á lög-
aldur sakamanna. Ef ekkert
verður að gert, kann svo að
fara, að þessi 15 ára piltur verði
að þremur árum liðnum orðinn
„gestur" á Litla Hrauni. „Þeg-
ar þangað er komið“, segir Þor-
kell Kristjánsson, „er pilturinn
búinn að vera“.
En Nonni er ekki eini óláns-
sami unglingurinn, sem nú horf
ist í augu við þetta ömurlega
hlutskipti. Drengirnir fjórir,
sem um áramótin stálu 1500
krónum og fóru í skemmtiferð
til Keflavíkurflugvallarins, eru
í hans hópi. Piltarnir, sem blöð-
in skýrðu frá, að stolið hefðu
gólfábreiðunum, eru það einnig.
Og svo mætti lengi telja.
Hvað gerir þá þjóðfjelagið
fvrir þessa unglinga, sem af
ýmsum ástæðum hafa leiðst inn
. á afbrotabrautina? „Sáralítið",
segir Þorkell Kristjánsson full-
trúi. „Hjer má heita að sjeu eng
ar stofnanir til þess að verða
drengjunum að liði“, segir Sig.
Magnússon löggæslumaður.
Bæði Þorkell og Sigurður eru
þaulkunnugir þessum málum.1
HJER ERU örfáir „púnktar" úr
stuttu viðtali, sem jeg síðastlið-
inn föstudag átti við Siguið
Magnússon löggæslumann, og
Valdimar Stefánsson sakadóm-
ara:
Heimili piltanna, sem brot-
legir gerast, eru oft mjög
sæmileg frá almennu sjónar-
miði sjeð. Flest taka þau vel
afskiptum lögreglunnar af
drengjunum, en sjaldnast geta
þau gefið ástæður fyrir af-
brotahneigð þeirra.
Sjálfir eru piltarnir varla ó-
greindari en jafnaldrar þeirra.
Hvað viðvíkur greind og af-
brotahneigð, virðist engri
„fastri reglu“ vera, til að
dreifa. En drengirnir eru flest
ir hverjir vinnulitlir.
Algengast er það — og þó
ekki regla — að þeir sjeu sam
an í smáhópum. Þó fer því
fjærri, að um „skipulagða
glæpastarfsemi" sje að ræða.
Stundum er eins og þeir brot-
legu sjeu að þessu af fikti.
Þeir undirbúa eða „skipu-
leggja" sjaldnast þjófr.aði. —-
Hæffulegf slnnuleysi rík-
isvaldsins sem síðar kann
að heína sín
Þeir eru úti saman á kvöldin,
sjá sjer leik á borði ... og
notfæra sjer það.
Þýfinu er eytt í sælgæti,
bíóferðir, bíla og stundum en
ekki altaf — tóbak og áfengi.
Við handtöku eru drengirn-
ir yfirleitt rólegir. Þeir játa
misjafnlega. Sumir játa alt
saman um leið og þeir koma
inn á skrifstofu rannsóknar-
lögreglunnar, aðrir, sjerstak-
lega þeir „reyndu", eru treg-
ari. Þess eru dæmi, að þeir
neiti, þar til sönnunargögnin
eru lögð á borðið. En aðgætni
í meðferð mála þessara
drengja er höfuðnauðsyn,
enda um ákaflega viðkvæm
mál að ræða. — Fulltrúar
Barnaverndarnefndar eru
stundum viðstaddir yfirheyrsl-
ur.
Eins og gefur að skilja, eru
sumir piltanna, sem lenda í
höndum lögreglunnar, alveg
nýir á nálinni. Margir hafa
sáralítið brotið af sjer. Hjá
þeim kann að vera um að ræða
smávægilega yfirsjón, og marg ■
ir endurtaka ekki brotið.
Þjófnaðarbrot unglings-
stúlkna eru hverfandi fá.
EN HVAÐ er þá gert fyrir þessa
unglinga? Saga Nonna litla
svarar þeirri spurningu. Hann
er nú á „biðheimili" Barna-
verndarnefndar við Elliðavatn.
Hann hefur verið þar áður.
Hann verður væntanlega send-
ur í sveit. Hann hefur verið
þar áður — margoft. Hann var
í sveit í fyrrasumar, þegar
hann brá sjer niður að Sel-
fossi og stal þar bíl. Hann var
þá 14 ára gamall.
Nú er hann á „biðheimilinu“
.... og bíður. Eftir hverju?
Fáist eitthvað sveitaheimili til
að taka við honum, má þá
ekki kalla það óhóflega bjart-
sýni, að búast við því, að hann
fái þar lækningu?
Svarið er að finna í skýrsl-
um lögreglunnar. í afbrotaskrá
Nonna eru áberandi eyður,
einkum yfir sumarmánuðina.
Þá er Nonni í sveit. Á haustin
og veturna fyllist „einkana-
bókin“. Nonni er kominn úr
sveitinni — „læknaður“ í aug-
um þjóðfjelagsins, að því er
best verður sjeð.
ALLIR ÞEIR menn, sem við dag-
leg störf mæta Nonna og fje-
lögum hans, virðast sammála
um að fordæma afstöðu islenska
ríkisins til minnstu „afbrota-
mannanna". Enginn einstakl-
ingur er hjer öðrum sekari:
fásinna almennings er að sjálf-
sögðu rót þeirrar deifðar, sem
umlykur mál hinna ólánssömu
í hópi yngstu borgaranna. En
er það þá ekki loksins orðið
ljóst, að værðin í dag getur
orðið stærsta ólán þjóðfjelags-
ins á morgun, þegar blöðin geta
þess í einni frjett, að 19 piltar
á aldrinum 14 til 17 ára, hafi
verið handteknir fyrir innbrot
og þjófnaði (Mbl. 19. jan.)?
Bæði Sigurður Magnússon
og Þorkell Kristjánsson eru a
einu máli um það, að stofna
þurfi nú þegar fullkomna at-
hugunarstöð, þar sem brotlegir
Framh. á bls. 12
Stjórn Dagsbrúnar leyfir
utanbæjarmönnum að
sitja fyrir vinnu
í bænum
Er hún að reyna að skapa
hjer alvinnuleysi!
VEGNA ÞESS hve - veturnir
eru langir og kaldir hjer hjá
okkur, þá leiðir það af sjer, að
þær framkvæmdir, sem vinna
verður við úti og eru þannig
háðar tíðarfarinu, dragast mik-
ið saman að vetrinum.
Þetta skapar öryggisleysi hjá
þeim mönnum, sem vinna við
þessar atvinnugreinar. T. d.
hjer í Reykjavik dregst vinna
við byggingar altaf mikið sam
an. Reynt er að ljúka við sem
mest, þannig að hægt sje að
steypa upp hús og gera þau
fokheld áður en vetur gengur
í garð.
Þá er ekkert fyrir þá menn,
sem þarna losna, annað en að
leita á þann eina frjálsa vinnu
markað, sem hjer er til, og það
er við höfnina. Enda er þar oft
mikið meiri mannskapur á þess
um tíma árs en þörf er fyrir.
Og svo mun vera nú, og er hætt
við að verði eitthvað fyrst um
sinn ,eða að minsta kosti þang
að til bátaflotinn fer almennt
af stað. En afkoma verkamanna
er ekki betri en svo, að þeir
mega ekki við því að missa
nokkurn dag.
Dagsbrúnarmenn hafa forgangs
rjett á vinnu
Það er eitt, sem skapar mikla
óánægju hjá Dagsbrúnarmönn-
um. Það er sá mikli fjöldi af
óf jelagsbundnum mönnum, sem
fá að vinna við höfnina og ann
arsstaðar í bænum, án þess að
Dagsbrúnarstjórnin geri nokk-
uð til að sjá um, að því ákvæði
í samningi Vinnuveitendafje-
lags íslands og Dagsbrúnar sje
framfylgt, þar sem Vinnuveit-
endafjelagið skuldbindur sig til
að láta fullgilda Dagsbrúnar-
menn ganga fyrir vinnu, þegar
Dagsbrúnarstjórnin óskar eftir
því og telur þess þörf vegna
minkandi atvinnu. En sannleik
urinn er sá, að stjórn Dags-
brúnar hefir algerlega vanrækt
þetta. Hún skiptir sjer ekkert
af því, hverjum er sagt upp
vinnu eða hvort svo margir ut-
anbæjarmenn og ófjelags-
bundnir stundi vinnu við höfn
ina svo að Dagsbrúnarmenn
verði atvinnulausir.
A8 hverju vinna starfsmenn
Dagsbrúnar?
Það er mörgum orðin ráðgáta
hvað starfsmenn Dagsbrúnar
eru að gera, — þeir eru tveir
og þrír á skrifstofunni, en van-
rækja svo gjörsamlega störf sín,
að það er alveg eins og fjelagið
j sje stjórnlaust. Það er sama
hvar maður vinnur, alsstaðar
verður maður var við svo og
svo marga menn, sem ekki eru
! í fjelaginu. Þeir hafa sama rjett
og njóta sömu hlunninda og f je
lagsmenn, en hafa qngar skyld
ur við fjelagið. Eins er með
innheimtu fjelagsgjalda. — Á
síðasta aðalfundi voru útistand
andi fjelagsgjöld um 40 þús-
und krónur. Svo ekki er út-
koman betri þar. Þetta svarar
til þess, að um 1/9 hluti fjelags
manna skuldi ársgjöldin.
Jeg hefi unnið á ýmsum
vinnustöðvum undanfarin ár,
en það hefir ekki komið fyrir,
í eitt einasta skipti, að jeg hafi
orðið var við starfsmenn Dags
brúnar þar. Þeir hafa haft eitt-
hvað annað að gera.
Seldi happdrættismiða
kommúnista
En nú í desember var jeg að
vinna við síldarverksmiðjuna í
Örfirisey. Þá skeður það, að
formaður Dagsbrúnar birtist.
þar alt í einu. Þá varð mörgum
að orði, að þetta væri nýr gest-
ur, og nú hlyti eitthvað mikið
að standa til, þar sem formaður
Dagsbrúnar gerir sjer ómak til
að koma á vinnustað og tala
við menn. Og hans sjónar-
miði var það áríðandi. En það
var ekki velferð þeirra manna,
sem þarna voru að vinna, sem
knúði formanninn til að leggja.
á sig þetta erfiði. Hann kom til
þess að selja happdrættismiða
fyrir Kommúnistaflokkinn.
En jeg held, að Sigurði hafi
verið gefið það í skyn, að Dags
brúnarmenn ætluðust til ann-
ars af formanni sínum en að
hann eyddi tímanum til. þess
að afla þeim flokki fje sem er
undir erlendri stjói’n, og er
reiðubúinn til að svipta alla
landsmenn frelsi, svo framar-
lega sem hann fær mátt til
þess. Er það kannske vegna
þessara starfa, sem Dagsbrún-
arstjórnin hefir vanrækt störf
sín í þágu fjelagsins, eins og
drepið hefir verið á hjer að
framan.
Sveinn Sveinsson,
Umhyggja Rússa fyr-
ir norskum selveiði-
mönnum
OSLO í gær: — SOVJET-
STJÓRNIN hefir neitað norsk-
um selveiðimönnum um leyfi
til selveiða í Hvítahafi.
Rússar segjast verða að neita
tilmælum Norðmanna um sel-
veiðirjettindi vegna þess, að
skipum sje hætta búin í Hvíta-
hafi vegna tundurdufla.
Norðmenn halda því fram, aði
þetta sje aðeins fyrirsláttur,
þar sem búið sje að hreinsa
tundurduflasvæðin í Ilvítahaf.i
fyrir löngu.