Morgunblaðið - 29.01.1949, Blaðsíða 7

Laugardagur 29. janúa; 1949.
MORGUISBLAÐIÐ
Meira um símamálin:
mimsEu o
£>AÐ má sennilega lengi deila
um, hvort rjettmæti og viðeig-
andi sje, að starfsmaður opin-
foerrar stofnunar geri starf-
rækslu og stjórn hennar að um-
tali í blöðunum, en hva.ð á að
gera ef skellt er við skoliaeyr-
unum þegar venjulegar leiðir
eru farnar til að koma hags-
munamálum hennar á framfæri
Ætti þá að leggja árar í bát og
láta reka í von um að einhvern-
tíma muni þetta lagast.
Mjer hefur verið bent á í
sambandi við grein mína um
Landssímann 8. desember s. 1.,
að til væri innanfjelagsmálgagn
F.I.S. (Fjelags ísl. símamanna),
sem fjallaði um fjelagsmál,
framkvæmdir og áhugamál
Stofnunarinnar. Þetta vissi jeg
vel um. Jeg veit einnig að mál-
gagn þetta hefur mjög takmark
aðan lesendafjölda, og er hægt
að segja, að það sje eingöngu
lesið af starfsfólki stofnunar-
innar og það veit mæta vel um
þau atriði sem greinin fjallar
um. Aftur á móti veit hvorki
það eða jeg um, þrátt fyrir skrif
legar fyrirspurnin til hæstvirts
Samgöngumálaráðherra, hverj-
ir eiga sæti í póst- og síma-
málastjórninni umfram póst-
og símamálastjóra og yfirverk-
fræðing síma og útvarps.
Fulltrúi v frá símanotendum.
Þegar talað er um stjórn ein-
hvers fyrirtækis, felst í hugtak-
inu að um sje að ræoa fleiri en
einn eða tvo menn, og í stóru
fyrirtæki eins og Landssíman-
um með öllu sem honum er á-
hangandi, væri þess að vænta
að hin ýmsu starfssvið stofn-
unarinnar ættu þar fulltrúa,
þannig að yfirmenn og starfs-
fólk hennar viti hvert það eigi
að snúa sjer um framkvæmdir,
tillögur oe áhugamál stofnun-
arinnar. Ei.nnig væri ekki úr
vegi, að faelærSur fulltrúi frá
símanotendum ætíi sæti í póst-
Og símamálastiórn’nni. svo að
einnig þeir. sem ..borga brús-
ann“ hefðu tillöguriett um starf
rækslu og frrmkvæmdir Lands-
símans.
F ramk væm d a áætlun.
Jeg benti á í grein minni 8.
desember s. 1. nauðsvn sam-
ræmdra framlcvæmda Lands-
símans og að gera þyrfti 5 til
10 ára framtíðaráætlun. Þetta
stendur óhaggað og þarf að ger-
ast. En hverjir eiga_ að gera
þessa áætlun og hvernig á hún
að framkvæmast? Því miður
er fyrirsjáanlegt að með núver-
andi skipulagi símamálanna er
engra samræmdra framkvæmda
að vænta. Það verður því að
fá aðstoð annarsstaðar, það er
að vísu leiðinlegt, en Lands-
síminn hefur áður þurft á ut-
anaðkomandi aðstoð að halda,
sbr. uppsetning Ameríku sam-
bandsins, samningsgerð við
stöðvarstjóra 1. fl. B. og 2. fl.
landssímastöðvanna, svo tekin
sjeu tvö dæmi.
Við erum það langt á eftir
t. d. Bandaríkjunum, Bretlandi
I og Danmörku í símamálum okk
I ar, að við getum hagnýtt okkur
J þeirra reynslu og alveg hoppað
i vfir byrjunarörðugleika þeirra.
| Þetta höfum við því miður ekki
' gert. Landssíminn hefur ekki
. fylgst nægjanlega vel með þró-
uninni og við erum nú í dag að
i detta ofan í pyttina sem revnsla
símamálanna í áðurnefndum
(löndum var búin að brúa fyrir
okkur.
| Það sem fjrnst af öllu þarf að
gera, er að skipuleggja fram-
kvæmdir Landssímans á fjár-
hagslegum grundvelli, þannig
að tekjumöguleikarnir sjeu not
. færðir, og kemur þá fyrst til
greina, að við nýjar línulagnir
. verði saníhliða sjeð um áhöld
| til símskeyta og símtalaaf-
! greiðslu á þeim. Þetta atriði
! virðist ekki vera áhugamál yfir
verkfræðings síma og útvarps
og stafar sennilega af vanþekk-
I ingu hans á símtalafgreiðslunni
i og hvað hún útheimtir.
I
I 5 milj. kr. nær ónotaðar. .
t Mjer finnst rjett að minnast
lítillega á hinn mikið umtal-
[ aða jarðstreng frá Hvalfirði til
Holtavörðuheiðar, sem giskað
er á að kosti nú um 5 miljónir
króna og liggur ennþá að lang-
mestu leyti ónotaður í jörðinni.
Oðrum 5 milljónum króna má
sennilega gera ráð fyrir við
framlengingu hans yfir Hval-
fjörð til Revkjavíkur. Þess
hefði mátt vænta, áður en ráð-
ist var í svo dýrar framkvæmd-
ir að nákvæmlega hefði verið
athugað hve margra línu streng
þörfin krefðist og ráðstafanir
gerðar til að hagnýta sjer hann
til tekjuöflunar strax og hann
var lagður.
Jarðsírengur þessi er 24 lín-
nr og virðist eiga eftir áætlun
vfirverkfræðingsins, ef nokkur
hefur verið gerð, að nægja tal-
síma og ritsímaafgreiðslunni
rnilli Reykjavíkur og Vestur-,
Norðvestur- og Norðurlands-
ins. Væri fróðlegt að fá að vita
hjá yfirverkfræðingnum hve
mörg ár fram í tímann hann
hefur reiknað út að jarðstreng-
ur þessi anni afgreiðslueftir-
spurninni og hvernig hann hef-
ur hugsað sjer að skipuleggja
talsima- og ritsímaafgreiðsluna
í sambandi við hann.
I
Er komið í veg fyrir
skemmdir?
| Annað veigamikið atriði er
! að fá að vita, hvort gerðar hafa
verið í’áðstafanir til þess að
strengurinn skemmist ekki þar
sem hann liggur í jörðinni. Er
fyrirspurn þessi borin fram
vegna samtals sem jeg átti við
yfirverkfræðinginn í d'esembér
1945, þegar jeg var nýkominn
! heim frá London. Sagði jég hon
um frá því, að verkfræðingar
hjá bresku póst- og símamála-
stjórninni, hefðu tjáð mjer, að
eitt af þeirra stærstu áhyggju-
efnum þá, væri skemdir sem
orðið hefðu í jarðstrengjum af
völdum tilbúins áburðar. Jarð-
strengir þessir voru á sínum
tíma lagðir um óræktað land,
en meðan á styrjöldinni stóð var
mikið af slíku landi tekið til
ræktunar og við hana notaður
tilbúinn áburður. Sýrur úr hon
um átu sig gegnum einangrun
jarðstrengjanna, en við það
myndaðist skamhlaup sem eyði
lagði afgreiðslumöguleika í
þeim, að meira eða minna levti.
En úr því jarðstrengurinn frá
Hvalfirði var ekki lagður fyrr
en árið 1946 verður að gera ráð
fyrir að yfirverkfræðingurinn
hafi gert sínar ráðstafanir til
að detta ekki ofaní enn einn
pyttinn. Jarðstrengurinn liggur
um tún og engjár í Borgarfirð-
inum, en úr því eitt af aðal ný-
sköpunarmálunum einmitt er
áburðarverksmiðja, má gera
ráð fyrir stórkostlega aukinni
notkun tilbúins áburðar, jafnt
í Borgarfirðinum sem annars-
staðar.
Hvaða ráðstafanir hefur svo
yfirverkfræðingurinn gert til að
jarðstrengurinn liggi ekki að
mestu ónotaður i jörðinni næstu
3 til 4 árin eða jafnvel lengur.
Hvar eru magnararnir og skifti
borðin sem nota þarf við af-
greiðsluna.
Úrelt tæki.
Talsímnafereiðslan þarf enn-
þá að búa við ónóg. úrelt og
afkastalítil tæki og ekkert raun
hæft er gert til að bæta úr
þessu þrátt fyrir munnlegar og
J skriflegar umkvartanir. Þau
. fáu tæki se.m yfirverkfræðing-
urinn hefur pantað er handa-
ihófsval og hvorki nægileg eða
'samkvæmt kröfum tímans og
hefur þaraðauki í langflestum
tilfellum þurft að breyta þeim
hjer þó ný væru og þrátt fyrir
það ekki komið að fullum not-
i um.
Það þýðir ekki að sakast um
orðinn hlut, en það þarf að
koma ný stefna í símamálum
1 okkar ef þau eifa ekki að enda
í algjöru öngtaveiti. Það eru
margir, sem siá hvert stefnir,
en andrúmsloftið innan Lands-
símans virðist hafa drepandi á-
hi if á dug og dáð einstaklings-
ins, sem annaðhvort flýtir sjer
burtu áður en hann hefur and-
að að sjer af miklu af því, eða
hann verður smámsaman sam-
dauna. Það tekur misjafnlega
langan tíma en það er ekki
nema tvent.til.
Kyggjum á reynslu annara.
Orðið ,,samvinna“ hefur al-
I veg sjerstaka merkingu innan
Landssímans, sem sje, leýfi éin-
Iiver af starfsmönnuni sjer að
gera athugasemdir út áf‘áhöld-
um eða aðferðum sem eru tugi
ára á 'eftir tímanum og vilji að
Framh. á bls. 12
VERK
IÍSSLIM1S
KOMMÚNISTAR hafa lagt
á þao mikla áherslu á undan-
förnum árum að reyna að sanna
fólki, að lífskjör verkafólks x
Rússlandi sjeu betri heldur en
í lýðræðisrikjunum. Hafa þeir
skákað í því skjóli, að Rússland
er lokað land, sem útlendingai
hafa mjög takmarkaða mögu-
leika til að kynnastt. Fn þrátt
fyrir alla leyndina hefur þó
sannast, að í „fyrirtnyndar-
ríki“ kommúnismans er rerka-
lýðurinn ver settur og rjett-
indaminni heldur en í nokkru
öðru ríki, er við þekkjum til.
Lítil Iaun, en niikil d> rlíð.
Meðal verkamannslaun i
Rússlandi eru nú um 700 rúbi-
ur á mánuöi. Við skuíi.m nú
athuga hvað er hægt að kaupa
fyrir þá upphæð, eins og verð-
lag er þar á nauðsynjum: Kiló
af srnjöri kostar 64 rúfolur, af
nautakjöíi 30 rúblur, svkri 16
rúblur, kaffi 75 rúbíur. Sænii-
legir karl- og kvenskór kosta
260 rúblur. Karímannsföt úx-
baðmullarefni 500 rúblur, en
úr uilarefni 1600 rúblur Kven-
kjólar 700 rúblur og '•æmiieg
kvenkópa 900 rúblur.
Meðal mánaðarlaun verka-
manna nægja því til að kaupa
10 kg. af smjöri eða einn sæmi-
legan kvenkjól.
En þetta er nú verðlagið i
ríkisverslununum, en þar er oft
vöruþurð vegna þess að svarta-
markaðsverð er miklu hærra og
fólk sækist efíir að selja vörui
sínar fyrir það verð er þar
býðst. Og hin lögvcrndaða yfir-
stjett, sem er með fuller hentí-
ur fjár, býður í vörurnar, enda
cr svartamarkaðsverðið fjóruin
sinnum hærra.
Ilúsnæði ahnennings.
Vegna hinna lágu launa verða
verkamenn að sætta sig viö
húsnæði, sem alls ékki er mönn
um bjóðandi: Margar fjölskyld
ur búa nú í gömlum timbur-
húsum, sem reist voru á keís-
aratímanum og‘ notuð voru þá
sem. gripahús. Maður er sá þessi
hús, lýsir þeim á efti.'farantíi
hátt: Jeg klifraði upp dimmar
og rakar tröppur. Á hverjum
stigapalli eru dyr inn • rakar
og kaldar íbúðir fólksins. Gang
ur sem liggur inn eftir og marg-
ar hurðir hlið við hlið Fyrir
innan hverja hurð er e’n íbuð,
eitt herbergi og hafa þessar
fimm fjölskyldur sameiginiegi
eldhús. Slíkur er aðbúnaður
hins fátæka fólks í „fyrirmjmd
arríkinu“.
Skólarnir eru fyrir
yfirstjettina.
Árið 1940 var komið á mjög
háu skólagjaldi í Rússlandi, sem
útilokar börn láglaunuðu st jett-
anna frá skólunum. Iiinsvegar
eru börn þeirra manna, sem
ekki hafa ráð á að greiöa fyrir
þau skólagjöld við framhalds-
skólana, kvödd til 4ra ára
Skylduvinnu. Eru þau þá þjálf-
uð í sex mánuði og allt að
tveimur árum, en að þeim tíma
liðnum er þeim skylt að taka
að sjer störf hvar sem vera
skal. Af þessu fyrirkomulagi
leiðir það, að börn verksr- .mua
og bænda verða að öllum jafn-
aði að sætta sig við það sem
stjórnin ákveður um f,: ir.ntíð
{xeirra.
Staðreyndin er sú, að börn
fátækra manna þurfa að sýna
frábæra hæfileika til þess að
fá að afla sjer þeirrar mennt-
unar sem rjett er skilyrðislaust
að sonum liinna ríku. Þetta stad
festir betur en ilest annað þa<3
mikla djúp, sem er miMi hinna
fátæku og hinnar lögverr. duðu
yfirstjettar.
Verkföli bönnuð.
En hversvegna velta verha-
ir.enn þessu oki ekki af sjer Því
er fljót svarað. Það e: ”egna
þess að verkföll eru bermuCJ
með lögum og ef að cinhver
verkamaður hreyfir óánægju á
hann það á hættu að veroa sett
ur í þrælkunarvinnu. Og verka
lýðsfjelögin eru þannig skipu-
lögð að þau eru verkfæri i
hendi ríkisstjórnarinnar til að
kúga verkamenn. Þannig e: þá
ástandið i þessu „fyrirmyndar-
ríki" kommúnismans, sem
kommúnistar urn allan heima
telja íöðurland sitt og fyrir-
mynd alls hins besta.
Þetta mundu „ ábvggilaga
þykja harðir kostir í hinum svo
nefndu ,,auðvaldsríkjum“. sem
vonlegt %-æri og sú stjórn sern
það reyndi sæti ekki lengi. En
í skjóli einræðis og kúgunar er
hægt að gera menn þanr.ig Vð
ríkisþrælum og að því steína
kommúnistar um heim ollan, þó
þeir af hagkvæmum ástæðum
kveði ekki upp um það
Gegn slikri helstefnv verða
allir heiðarlegir menn að berj-
ast og beita áhrifavaldi sínu'á
hverjum stað til að þurka út
áhrif hepnar.

Sem nýr enskur |
Barnavagn j
■t.Í!
til sölu. Tilboð sendist af- : |
greiðslu blaðsins fyrir ^ jj
miðvikuöagskvöld, merkt f
„Barnavagn—711 “.
KtniMMMinMii 'MiiiiiiiiiiriiiiiiiMMMHMimiii irmfttt
mmmmmmm tinntii
íiðltekensla
Tek byrjendur og lengra .
komna í fiðluleik. — Við-
talstími daglega kl. 2—6. .
Josef Felzmann
Holtsgötu 13. — Sími
4049.

i
220 volta jafnstraums, 5 |
ha., til sölu. Tilb. merkt f
„Mótor—708“, sendist af- i
greiðslu Mbl„ fyrir þriðju í
dagskvöld.
1
itvntiimtncnw*
liimnnittannnr r ntnn
AV GLÝ SIN G
ER GVLLS ÍGÍLDt