Morgunblaðið - 24.02.1949, Qupperneq 9

Fimmtudagur 24. febrúar 1949
MORGUJSBLAÐIÐ
9
Hann gerðs fiSraunir
í baðkeri sínu
Hin nýja flotvarpa til síldveiSa.
MÖNNUM hefir orðið tíðrætt ^ togað í þá. Sje togað í efri vír-
um hina nýju flotvörpu, sem : inn. en slakað til á þeim neðri,
netagerðarmaður á Jótlands-1 þá beinist varpan niður á við.
skaga hefir fundið upp og gef-1 En sje farið hinsvegar að, tog
ið hefir mjög góða raun, við
síldveiðar í Skagerak og víðar.
Arni Friðriksson hitti út-
gerðarmann einn frá Fredriks
havn á ráðstefnunni í Was-
hington, er kunnugur var þessu
nýjá veiðarfæri. Lýsti hann
vörpunni fyrir Árna á þessa
leið, eftir því, sem Árni hefir
skýrt blaðinu frá:
Varpan er þanng útbúin, að
hægt er að draga hana, í hvaða
dýpi sem er. Hún er í lögun
eins og ferstrendur poki í op-
íð, og mjókkar eftir því sem
áftar dregur. í opið er hún 8
faðmar á hvern veg, þ. e. a. s.
hver teinn er áíta faðma lang-
ur. En á hverjum hliðartein
eru tveir vængir, svo als eru
vængirnir fjórir. Eru vængirn
ir efst og neðst á hvorum tein, |
og er hver vængur tveir faðm-
ar á breidd við rót, en mjókka
fram, svo þeir eru fremst ekki
nema einn faðmur. Framúr
hverjum væng gengur „hana
fótur“„ þ. e. vír úr hvorum hlið
artein vængsins, sem samein-
ast í blökk. Úr þeirri blökk
ganga svo aðalvírarnir úr vörp
unni upp í skipin.
Tvö skip draga vörpuna, með
vír sem festur er sinn úr hvor
um væng. Til þess að hafa flot
vörpunnar not, þurfa veiði-
skipin að hafa bergmálsmæli,
og finna með honum, hve djúpt
er á síldinni í sjónum. Sökkva
þau svo vörpunni í það dýpi til
dráttar. Er hægt að ráða því, í
hvaða dýpi varpan er, eftir því,
hve mikið er gefið út af vírun-
um. Síðan er hægt að beina
vörpunni uppá við, eða niður
á við, í sjónum, eftir því, hvern
ig er slakað til á vírunum eða
að í neðri vænginn og slakað
til á þeim efri, þá beinist varp
an upp á við.
Kobert Larsen, höf. vörpunnar
Varpa þessi er ætluð fyrir
50—60 tonna báta. Hægt er að
taka nokkur hundruð tunnur
í nótina í einu. Bátar, sem not
að hafa þetta veiðarfæri í
Skagerak í vetur, hafa fengið
tvöfalda veiði, á við aðra báta,
sem verið hafa við veiðar á
sömu slóðum. Varpan kosta rum
4,000 danskar krónur.
Höfundur vörpunnar hefir
unnið að tilraunum með veiðar
færi þetta í mörg ár, jafnvel
tugi ára. Tilraunir sínar gerði
hann lengi vel m. a. í baðkeri
sínu- Var ekki laust við, að
kunningjar hans hölluðust að
því á tímabili, að hann væri
ekki með öllum mjalla. Svo
þrár var hann við það áform
sitt, að finna upp nothæft
veiðarfæri við síldveiðar, er
tæki öðrum veiðarfærum fram.
„Meðan við bíhum"
msyniMi i ic¥§
í KVÖLD hefur leíkfjelagið Fjalakötturinn frumsýningu í Iðnó
á sjónleiknum Meðan við bíðum, eftir norska rithöfundinn Johan
Borgen. Er þetta í fyrsta sinn, sem Fjalakötturinn tekur alvar-
leg viðfangsefni til meðferðar, því áður hefur hann einvörðungu
gefið sig að gamanleikjum, eins og kunnugt er.
Johan Borgen er fæddur 1902
og hefur lengst af verið blaða-
maður, en hann er auk þess af-
kastamikill rithöfundur og er
nú talinn í fremstu röð nor-
rænna leikritaskálda. „Meðan
við bíðum“, er samið rjett fyrir
síðustu heimsstyrjöld og hefur
verið leikið í Oslo, Stokkhólmi,
Kaupmannahöfn og víðar, og
hvarvetna vakið hirsa mestu at-
hygli.
Indriði Waage hefur leik-
stjórnina á hendi og einnig
leikur hann aðalhlutverkið:
Þreytta manninn. Önnur hlut-

^verk eru sem hjer segir: Öku-
maðurinn (Alfreð Andrjes-
son), Herrann (Jón Aðils),
I Ókunna konan (Inga Þórðar-
dóttir), Bóndinn (Karl Guð-
mundsson), Bóndakonan (Her-
|dís Þorvaldsdóttir), Prjedikar-
inn (Róbert Arnfinnsson), Leik
arinn (Guðjón Einarsson), Leik
konan (Hildur Kalman), Hvísl-
arinn (Arndís Björnsdóttir),
Stöðvarstjórnn (Þorgrímur Ein
arsson).
Tómas Guðrhundsson hefur
snúið leiknum á íslensku.
Ræll um lífrænar
ræklunaraðlerðir
NÁTTÖRULÆKNINGAFJE-
LAG íslands og Garðjn-kjufje-
lag íslands hjeldu sameiginleg-
an fund í húsi Guðspekifjelags-
ins s.l. miðvikudag.
Björn L. Jónsson, veðurfræð-
ingur flutti þar erindi um líf-
rænar ræktunaraðferðir, sem
eru í því fólgnar að nota ein-
vörðungu safnhaugaáburð —
(kompost-áburð), en engan til-
búinn áburð. Húsdýraáburður,
ásamt hálmi, moði, heyi,. alls-
konar úrgangi úr görðum og
frá heimilum o. fl. er sett í safn
hauga eftir vissum reglum. Það
hitnar í haugnum, og á stuttum
tíma, venjulega nokkrum mán-
uðum, ummyndast hann og
verður að fíngerðri og lyktar-
góðri áburðar- og gróðurmold-
armylsnu, sem er borin á tún
eða í garða og akra. Aðalkostir
þessarar aðferðar eru þeir, að
hverskonar jurtasjúkdómar
hverfa svo að segja alveg, án
þess að nokkur lyf þurfi að
nota. Og tilraunir hafa sýnt, að
dýr, sem eru aiin á fóðri rækt-
uðu á þennan hátt, þurfa minna
magn af því en ella og verða
auk þess lítt eða ekki næm fyr-
ir sjúkdómum, þar á meðal smit
andi sjúkdómum, eins og t. d.
gin- og klaufaveiki. Enskur vís
indamaður Sir A. Howard, sann
aði ágæti þessarar aðferðar með
ítarlegum og nákvæmum til-
raunum austur í Indlandi á ár-
unum 1905 til 1925. Síðan hefur
hún verið tekin í notkun af
fjölda bænda og garðyrkju-
manna víðsvegar um heim, m.
a. er hún orðin allútbreidd í
Englandi og Danmörku, og hvar
vetqg er árangurinn á sömu
lund. Fyrirlesarinn sýndi marg-
ar skuggamyndir máli sínu til
skýringar.
Björn Kristjánsson, kaupmað
ur, lýsti glerhlífum af sjer-
stakri gerð, sem lengi hafa ver-
ið notaðar í Englandi og hann
hefur útvegað þaðan til reynslu
við Atvinnudeild Háskólans.
Þær koma í stað vermireita og
að nokkru í stað gróðurhúsa,
eru ódýrar, Ijettar og handhæg-
ar og eiga sjerstaklega vil við
heimilisræktun. Hann sýndi og
útskýrði kvikmynd um gerð og
notkun hlífanna.
'Þá sýndi Vigfús Sigurgeirs-
son kvikmynd, sem hann tók
fyrir nokkrum árum fyrir Garð
yrkjufjelagið og sýnir ýmsar
helstu garðyrkjustöðvar sunn-
anlands og norðan.
Að lokum mælti Jónas Krist-
jánsson, læknir, nokkur orð og
benti á, að heilbrigði manna og
dýra væri fyrst og fremst kom-
in undir heilbrigðum jurtum
og heilbrigðum jarðvegi.
Fundarstjóri var E. B. Malm-
quist, ræktunarráðunautur.
70 breskar konur fflutfar
frá Burma
RANGOON, 23. febr. — 70
breskar konur og börn voru í
dag fluttar frá olíuhjeruðun-
um í Burma hingað til Ran-
goon, en sumar þeirra hjeldu
áfram til Singapore. — Bardag
ar halda enn áfram víða í land
inu, og tóku Karenar mikil-
vægan járnbrautarbæ í dag.
— Reuter.
Fiskaflinn
méin
minni
Samial vi5 Davíð Ólafsson fiskim
3
Á SÍÐASTLIÐNU ári varð heildaraflinn 409 þús. smái. i\ m'óU
431 þús. smál. árið 1947 og 326 þús. smál. á árinu 1946, Lækk-
unin á aflamagninu á s.l. ári, kemur eingöngu niður á síldinni,
þar eð þorskaílinn var allverulega meiri á árinu en hann varð
árið 1947. Síldaraflinn var 150 þús. smál. á móti 217 þús. 1947,
en þorskaflinn 259 þús. smál. á móti 214 þús. Aflinn er rniðaður
við slægðan fisk með haus.
Fiskifjelag íslands skýrði'
Mbl. frá þessu í gær og í til-
efni að því ræddi blaðið við
Davíð Ólafsson fiskimálastjóra,
um fiskveiðarnar á árinu 1948.
Þorskveiðarnar
Af því sem veiddist á þorsk
veiðunum, var langsamlega
mestur hluti aflans þorskur,
eða 146 þús. smál., sem er þó
sex þús. smál. minna en árið
áður, þrátt fyrir aukningu afl-
ans á þessum veiðum. En þetta
liggur í því, sagði fiskimála-
stjóri, að aðrar fisktegundir
voru miklu meir að magni
en áður hefir verið. Sem dæmi
má nefna að upsaaflinn nam
54 þús. smál. á móti 26 í fyrra,
karfaaflinn var um 20 þús.
smál., á móti átta í fyrra og
steinbýtur var um 10 þús. smál.
á móti fimm þús. smál. árið
1947.
Þýskalandsmarkaðurinn
Þessi mikla aukning á þess-
um fiskitegundum liggur í þvi
að togaraflotinn sigldi með afla
sinn til Þýskalands að veru-
legu leyti um sumarið og fram
á haust, en verðlagi á þessum
mai'kaði þannig háttað, að sama
verð fæst fyrir allar bolfisk-
tegundir. Af þessu ieiddi það,
að togararnir gátu lagt sig
meira eftir öðrum tegundum af
fiski, en þorski, sem kemur ser
einkar vel á þeim tímum þegar
lítið er um þann fisk eða auð-
veldara að ná í aðrar tegundir
svo sem upsa og' karfa.
Hagnýting aflans
Um hagnýtingu aflans er svo
þetta að segja, sagði fiski-
málastjóri:
Langsamlega mestur hluti
i síldarinnar var settur í
bræðslu, eða sem svarar um
87 % af heildaraflanum. Afgang
urinn fór til söltunar eða var
frystur til beitu. Þó var lítið
saltað, um sumarið, þar eð
treyst var á vetrarsíldveiðina,
er brást algjörlega sem kunn-
úgt er.
Aflinn á þorskveiðunum var
aðallega hagnýttur með þrennu
móti. í fyrsta lagi fluttur ís-
varinn út. í öðru lagi frystur
og í þriðja lagi saltaður.
Togaraaflinn tæplega
hclmingi meiri
Togararnir fluttu allir eigin
afla á erlendan markað og nam
að magni 143 þús. smál., en var
á árinu þar áður 72 þús. smál.
og árið 1946 54 þús. Þessi
geysilega aukning aflans, staf-
ar af tveim ástæðum. í fyrsta
lagi hin mikla aukning á af-
kastagetu togaraflotans, með
komu hinna nýju skipa, og í
öðru lagi opnun Þýskalands-
markaðarins, með samxáhgum
við hernámsyfirvöldin. En þá'<4
gerði togurunum mögulegt áð
stunda veiða^r óhindrað alt
sumarið, einmitt á þeim tíma,
sem breski markaðurinn er
þrengstur.
Bátafiskurinn
Nokkuð var um það að báta-
fiskur væri fluttur út ísvarinn
og nemur það magn ufn 11 þús.
smál. Er það um 2000 smál.
meira en árið áður. Bátafisk-
urinn var aðallega fluttur frá
þeim stöðvum, sem erfitt er aö
hagnýta hann á annan hátt, svo
sem frá Hornafirði og Eyja-
firði. Þá fóru nokkrir hinna
stærri vélbáta um haustið, með
eigin afla á erlendan markað.
■Aldrei naeira fryst
Á árinu 1948 fór meirs mag.rv
af fiski til frystingar en nokkru
sinni áður, eða 76 þús. smál. á
móti 71 árið áður og nam frarn
leiðsla frystra fiskflaka úr því
magni tæplega 29 þús. smál.
— Af þorskaflanum fóru ti\
söltunar um 28 þús. smá'J. Yarð
saltfiskframleiðslan milli 13—
14 þús- smál. Það er um helm-
ingur þess er framleiðslan nam
árið 1947.
Skóiamenn frá Akir®p
fænSaniegir Sii Rvíkur
AKUREYRI, 23 febrúar. — í
gær, þriðjudag, kallaði ménta-
málaráðuneytið þá Þórarinn
Björnsson, skólameistara og Þor
stein M. Jónsson, skólastjóra,
til Reykjavíkur til viðræÆina
um skólamálin hjer vegná fram
komins frumvarps um gagn-
fræðadeild Mentaskólans á Ak-
ureyri.
Munu þeir fara flugleiðis
suður við fyrsta tækifæri.
—H. ValdL