Morgunblaðið - 22.07.1949, Blaðsíða 9

Föstudagur 22. júlí 1949.
HORGUNBLAÐiS
9
Norðmenn ieita öryggis frelsi sínu
HALVARD LANGE utanrík-
isráðherra Norðmanna átti tal
við blaðamenn í gær i riorska
sendiráðinu við Hverfisgötu. —
t>ar voru þeir líka staddir sendi-
herra Norðmanna hjer, T. And-
ersén-Rysst, og hinir þrír full-
trúar norsku verkalýðshreyf-
ingarinnar, er sátu fund hinnar
norrænu samvinnunefndar
ásamt með utanríkisráðherran-
um.'
Er Lange utanríkisráðherra
tók til máls, kvaðst hann lengi
hafa haft hug á því, að koma
hingað til lands, því miður yrði
hann að láta sjer nægja, mjög
stutta viðdvöl í þetta skifti,
gæti því aðeins fengið tak-
mörkuð kynni af lands og þjóð-
arháttum. Eins og allir skilja,
sem kunnugir væru stjórnmál-
um, sagði hann, er annríki
stjórnmálamanna meirá en
endranær, þegar kosningar
standa fyrir dyrum Kosið verð-
ur til Stórþingsins í haust.
Sjerstaklega yrði heimsóknin
á Þingvöll sjer ógleymanleg,
sagði hann. Þar finndu Norð-
menn sjerstaklega til skyldleik-
ans við íslendinga, minntust
þeirra tíma, er hið íslenska rjett
arríki var stofnað, að miklu
leyti eftir norskri fyrirmynd,
þar minntist hann Snorra
Sturlusonar, sem gaf Norð-
mönnum hina elstu sögu þeirra.
Þakkar vinarhug á
erfiðum tímum
Sem utanríkisráðherra Nor-
egs, sagði Lange, vil jeg nota
tækifærið til að þakka íslend-
ingum vinarhug þeirra og góðar
viðtökur norskra flóttamanna,
er komu hingað á síðustu stvrj-
aldarárum og dvöldu hjer í
styttri og lengri tíma. Sú vin-
átta og sú hjálp, er þeir mættu
hjer, mun aldrei líða norsku
þjóðinni úr minni, sagði hann.
Jeg vil einnig þakka þær vin-
argjafir, er hjeðan komu að
styrjöldinni lokinni, er vissu-
lega voru höfðinglegar, saman-
borið við fólksfjölda og efni
þjóðarinnar.
Stöndum saman í
Atlantshafsbandalaginu
Þá vil jeg ennfremur, sagði
ráðherrann, geta .þess, að við
Norðmenn glöddumst yfir því,
að íslendingar, ásamt Dönum,
og okkur Norðmönnum gerðust
þátttakendur í Atlantshafs-
bandalaginu. Ánægjulegt er að
horfa fram á það, að Norðmenn
og íslendingar geti á fleiri svið-
um staðið saman að lausn vanda
mála.
Viljum öryggi og frið
Er ráðherrann var beðinn að
gera stuttlega grein fyrir stefnu
Norðmanna í utanríkismálum,
komst hann að orði á þessa
leið:
Frá því styrjöldinni lauk. hef-
ur utanríkisstefna okkar Norð-
manna fyrst og fremst mótast
af reynslu okkar og þrautum á
styrjaldarárunum.
Aðalatriðið hefur verið, að
gera allt, sem í okkar valdi
stendur, til þess aff kortia í veg
fyrir, að atburðir slíkír og að-
farir gagnvart norskri þjóð,
endurtaki sig. Að við aldrei lif-
um aftur þann hörmungadag,
Fjekkst hest i At(antshafsbandalaginu
Samial við Halvard Lanye utanríkisráðherra Norðmanna.
í NORSKA sendiráðinu í gær. — Talið frá vinstri: Elías Volan, ritari norska Alþýðusam-
bandsins, Halvard M. Lange utanríkisráðherra, T. Andersen Rysst, sendiherra, Martin Tran-
mæl, ritstjóri og Torbjörn Henriksen, formað m sambands bæjarvinnumanna.
sem 9. apríl 1940, og þær þraut-
ir, er á eftir komu.
Við tókum þátt í samtökum
Sameinuðu þjóðanna í þeirri
von, að með því móti gætum við
öðlast það öryggi og frið, sem
við óskuðum eftir, en komumst
að raun um, að vegna ósam-
lyndis milli stórveldanna væru
Sameinuðu þjóðirnar með nú-
verandi fyrirkomulagi eigi nægi
lega styrkar, til þess að Jeysa
þau deilumál, er upp kæmu
milli stórveldanna.
I Norræn samtök ekki
nægilega sterk
j Þareð Norðmenn gátu ekki
einir fyrir sig skapað sjer það
örvggi, sem þeir telja sjer nauð
svnlegt, til tryggingar trelsi
sínu í framtíðinni. urðu þeir að
leita til samtaka við aðrar þjóð-
ir, til tryggingar fvri^ nægileg-
um vörnum landsins.
Eðlilegast var, að snúa sjer
fyrst til nágrannaþjóðanna á
Norðurlöndum. til þess að ganga
úr skugga um, hvort t.akast
mætti. að fá með þeim samein-
uðim nægiJeg áhrif á heims-
málin og næpile^a vörn gegn
því. að atþurðirnir, sem þeir er
gerðust 9. apríl endurtækju sig.
Eftir þær athueanir og rann-
sóknir, er fram fóru á s.l. hausti
og vetri, komumst við að raun
um, að hin norrænu samtök
vrðu þess ekki megnug, að afla
okkur nægilegs örvggis. Þá var
eðlilegt, að við gerðumst þátt-
takendur í Atlantshafsbanda-
laginu.
Stöku menn þ. e. kommún-
istar, hafa viljað líta svo á, að
með þátttöku okkar í Atlants-
hafsbandalaginu værum við að
vinna gegn Sameinuðu þjóðun-
um. En þetta er hin mesta fjar-
stæða. Einmitt með Atlantshafs
bandalaginu er verið að draga úr
þeirri ófriðarhættu, seni verið
hefur ó milli stórveldanna. —
Þetta var beint skilyrði ti] þess,
að Sameinuðu þjóðirnar gætu
haldið áfram að vinna að öryggi
heimsins, og hefur stofnun At-! Sammála um margt
lantshafsbandalagsins þess \
vegna orðið Sameinuðu þjóð-
unum beinn styrkur.
Síðan barst talið að norskum
innanríkismálum og væntanleg
um haustkosningum. Ráðnerr-
ann komst þá m. a. að orði á
þessa leið:
Haustið 1945 var að verulegu
leyti samkomulag um endur-
reisnarmálin. En nokkur ágrein
ingur var um leiðirnar að því
marki. Þá var Verkamanna-
flokknum falið að vinna að end-
urreisninni. Við teljum, að hún
hafi tekist það vel, að við fáum
umboð kjósendanna til þess að
halda stjórninni áfram.
Samkomulag var um að gera
upp sakirnar við 1 andráða-
mennina frá styrjaldarárunum,
reisa rjettarríki að nýju í land-
inu og byggja upp lýðræði í
norskum anda.
Floklíarnir voru einnig sam-
mála um landvarnir, þangað til
nú á síðustu tímum, að komm-
únistar hafa skorist þar úr leik.
Samkomulag hefur verið um
það, að réisa þvrfti að sjálf-
sögðu þau hjeruð og fyrirtæki
úr rústum, sem gereydd voru í
stvrjöldinni og skapa fólki með
því minsta kosti svinuð lífsskil-
j>rði, og það hafði áður.
En menn hefur greint nokk-
sje eingöngu Atlantshafsbanda- uð á um það, hve hægt væri að
Heimurinn venst frið-
samlegri samvinnu
Eins og þið vitið allir, er starf
Sameinuðu þjóðanna margþætt,
á sviði fjármála, stjórnmála,
heilsuverndar lista. samgangna
og þetta alþjóðastarf snertir
fjölda mörg svið í lífi þjjóðanna.
Við Norðmenn tökum þátt i
öllum greinum þessa samstarfs
vegna þess m. a.. að þeim mun
meir og betur sem Sameinuðu
þjóðirnar vinna að hinni pólit-
ísku starfsemi, sem ekkert kem-
ur valdastreitu við, eftir því
venjast þjóðirnar því æ meir,
að vandamál þeirra sjeu Jeyst á
þéssum vettvangi.
Menn skilja það betur oe bet-
ur að mannkynið þarf að læra
að leysa deilumáJ sín á prakt-
ískan og friðsaman hátt.
Sáttmálinn opnaði
samningaleiðir
Ef til vill er það of djúpt tek-
ið í árinni, heldur ráðherrann
áfram, að komið sje nú að enda
lokum ,,kalda stríðsins“ og það
laginu að þakka.
En hitt er hægt að fullyrða,
að hin eindregna og a linenna
ætlast til, að sú endurreisn
eengi ört, eins og menn hafa
líka ekki verið sammála um hve
þátttaka 1 ýðræðisþjóðanna í At- I mikið ætti að byggja af sjúkra-
lantshafsbandalaginu hefur orð húsum, skólum og þess konar
ið lil þess, að komið er eins
konar vopnahlje í hinu ,,kalda
stríði“, er gerir það að verkum,
að samningar geta haldið ófram
um deilumálin.
stofnunum, á meðan væri ver-
ið að vinna að endurreisn og
þróun framleiðslunnar.
Allir voru að sjálfsögðu sam-
mála um, að ekki væri hægt að
Uppbætur þriðjungur
útgjaldanna
Um fjármálin sagði ráðherr-*
ann m. a.:
Síðustu fjárlög námu 2,300
miljónum króna. Af útgjöldun-
um fóru 700 miljónir í verð-
uppbætur, eða tæpur þriðjung-
ur. Fjárlög þau, sem nýlega
voru samin fyrir næsta ár,
hljóða upp á rúmlega 2,50ð
miljónir. Verðuppbæturnar
verða svipaðar næsta ár, því
verðlagssamningur, sem gerður
befur verið við bændur, rennur
fyrst út í júlí 1950. Honum
verður ekki breytt fyrr en, nýtt
samkomulag er fengið. En það-
eru uppbæturnar, sem gera
mesta skattabyrði.
Landbúnaðarframleiðslar: var
á síðasta ári 85—90% af því,
sem hún var fyrir stríð. Það
fer því eftir tíðarfari og upp-
skeru, hvort landbúnaðarfram-
leiðslan verður meiri eða minni
en meðalframleiðslan var íyrir
styrjöldina.
Tekjur af útflutningi ásamt
tekjum af siglingum erlendis og
ferðamönnum, voru á síðasta ári
um 2 miljarðar. Er það svipað
og var fyrir styrjöld. í sumum
greinum er útflutningurinn þó
minni en fyrir stríð, en i öðr-
um greinum meiri svo sem af
heimilisiðnaði Skipastóll okkar
á að vera orðinn sá sami og
hann var fyrir stríð, að ári
liðnu.
Marshall - aðstoðin
kom sjer vel
Er ráðherrann var spurður
um, hvernig MarshaJlaðstoðinni
hafi verið tekið meðal Norð-
manna, sagði hann, að allir
flokkar væru henni að sjálf-
sögðu fegnir nema kommún-
istar, þvi þeir skærust úr leik
í því sem öðru. Marshallaðstoð-
in hefur numið 600 miljónum
kr. síðasta árið og því, að sjálf-
sögðu kornið að góðu gagni. M.
a. til þess að fá til landsins efni
vörur, er hefð uaukið atvinnu
í ýmsum greinum og komið í
veg fyrir atvinnuleysi. — Að
sjálfsögðu tekur slík aðstoð
enda. Norðmenn kærðu sig ekki
um að þurfa á slíkri aðstoð að
halda til lengdar, sagði ráðherr-
ann. Þess vegna hefur verið
gerð fjögra ára áætlun um auk-
inn útflutning, sem á að geta
gefið þjóðinni sem svarar þess-
um gjaldeyristekjum innan
fárra ára. En í því sem öðru,
beittu kommúnistar sjer gegn
umhótum í landinu.
Er ráðherrann var að því
spurður, hvernig fylgi komm-
únista væri háttað í Noregi,
sagði hann, að það færi ört
minkandi. Þetta kom m. a.
greinilega í ljós á þingi verka-
lýðsfjelaganna nýlega, þar sem
saman voru komnir um 300 full
trúar. En futltrúar kommún-
ista voru aðeins 16.
Þareð samningaleiðirnar eru | komast hjá skömtun á ýmiskon-
opnar, þá eru líka leiðir til þess, j ar nauðsynjavörum fyrst í stað,
að samtök Sameinuðu þjóðanna ' höftum og eftirliti með verðlagi
geti haldið áfram að vinna að . í ýmsum greinum. En menn
.heimsfriði, og geti fengið þann
styrkleika, sem nauðsynlegur er
^til þess, að friðarhugyónir. geti
orðið að veruleika, og öryggi
skapast fyrir frelsi smáþjóða,
eins og okkar.
hefur greint á um það, hve víð-
tækar hömlur væru nauðsyn-
legar i atvinnu- og viðskifta-
lífinu, eða hver nauðsyn bæri
til þess fvrir þjóðf|elagið, að
takmarka kauphækkanir.
Slóvenar í Austurríki.
BELGRAD — Júgóslavnesk.
blöð segja frá stofnun nýs stjórn-
málaflokks meðal Slóvena í
Karnthen í Austurríki, vill hann
sameiningu við Júgóslavíu jafn-
framt því, sem hann verður and
vígur kommúnistum og austur-
rísku stjórninni í væntanlegum
kosningum.