Morgunblaðið - 04.08.1949, Blaðsíða 2

2
MORGUISBLÁÐIÐ
Fimtudagur 4. ágúst 1949. 1
)Frjúlsar hendur lil iramleiðslu
09 viðskifta
Úivarpsræða Eggerts Kristjánssonar
formanns Verslunarráðsins 1, águs)
ENN Á ný er þessi dagur
risinn. sem orðið hefur að há-
tíðisdegi verslunarmanna Það
nfer að vonum eins um þennan
■dag og aðra daga, að sjaldnast
sama veðrið á sama degin-
um frá ári til árs, þar skiptast
é skin og skúrir, logn eða storm
<ur. Það sama gildir líka um þá
sf.jett, sem helgað hefir sjer dag
•4 an.
A þessum miklu tímum um-
byltinga. sem yfir okkur alla
hafa gengið á liðnum áratug-
um, hefur verslunarstjettin
síst af öllum farið varhluta af
|>ví, hve veður er breytilegt í
lofti. Það er því með misjafn-
tega glöðum huga og góðum
vonum. sem verslunarstjettin
tiefir getað heilsað þessum degi
á ári hverju.
Ef skvggnst er til veðurs í
dag, mundi fáum finnast útlit-
■4ð öruggt og reyndar er það
engin furða. Nýlega er nærfellt
€ ára heimsstyrjöld gengin hjá,
mesti veðurofsi, sem sagan
fiekkir, og þótt niesta veðrið
* tiafi liðið hjá í bili, sjást þó
merki þess alls staðar. og eng-
inn getur um það sagt með
tfullri vissu, hvort varanlegur
friður hafi fengist.
Verslunarstjettin óskar að
■fá að vinna störf sín í friði á
friðartímum. Sá dagur er ekki
enn runnínn, að þessi ósk hafi
rætst. en þar eiga hlut að máli
um margt, voldugri öfl en við
fáum við ráðið.
Jeg sagði áðan, að enn sæj-
ust merki styrjaldarfárviðris-
4'ns alls staðar. Þetta á ekki síst
við um öll þau mál, sem varða
verslun og viðskipti
Jffömlur styrjaldaráranna
Alls staðar blasa við óheilla-
tiömlur, sem styrjöldin lagði á
viðskipti þjóða á milli- Menn
kannast við úr styrjaldarfregn
um, hvernig her, sem var í
vörn, reyndi að tálma sókn
fiins, er leitaði á. Brýr voru
eprengdar, vegir eyðilagðir og
fcyggðar risavaxnar tálmanir
úr steini og stáli. Höf og sund,
. c áður voru frjáls til ferða
friverjum sem vildi, voru nú
etráð tundurduflum. Nákvæm-
fega það sama gerðist í við-
siíiptamálum þjóðana, þótt það
væri í annari mynd. —■ Gömul
viðskiptasambönd og eðlileg
voru höggvin sundur, viðskipta
♦eiðirnar sjálfar tepptust, þeir
eern áður voru vinir, voru nú
orðnir óvinir. Margir, sem
vegna legu lands síns eða stað-
tiátta höfðu skipt við nágranna
f/jóðina, sem nú var annaðhvort
orðin að óvini eða þá haldið
4i greipum útlendra herja, urðu
að leita um viðskipti eitthvað
annað, jafnvel í aðra heims-
élfu.
Það viðskiptakerfi, sem var
-éyrir styrjöldina, hrundi til
^runna. Ríkisvald hvers lands
■ffom til skjalanna og skipaði
tfyrir um tilhögun viðskiptanna
é stað þeirra manna, sem áður
■fcöfðu starfað í friði og byggðu
íitarfsemi sína ekki í valdboði,
fieldur í frjálsu samstarfi. —
fítyrjöldin varð algjör, eins og
f»að hefur verið nefnt, og það
tfáði líka til viðskiptanna. Hin
opinberu skrifstofubákn, sem
<óku við völdum, þegar við-
*kiptasamböndin rofnuðu, urðu
því umfangsmeiri, sem lengra
leið. Einstaklingurinn varð að
lokum lítið annað en tannhjól
í vígvjel, sem hafði það eitt
hlutverk að eyðileggja. Hrunin
hús og borgir eru hin sýnilegu
tákn þess ófriðar, sem mótar líf
okkar að svo mörgu leyti enn
í dag. Eyðilögð samskipti
frjálsra og vinveittra þjóða eru
ekki eins sýnileg, en bau eru
þó engu að síður tilfinnanleg.
Ohjákvæmilegur þattur
endurreisnarinnar
En eins og menn taka nú að
byggja hin hrundu hús á ný,
þá er nú líka hafin hreyfing í
þá átt að tengja þjóðirnar aft-
ur til frjáls samstarfs og við-
skipta. Skrifstofubákn stvrjald
artímans, sem öðlaðist allt vald
sitt frá herguðinum, verður
ekki rifið niður á einum degi.
En það er víst, að sá sannleik-
ur verður alltaf fleirum og
fleirum Ijósari, að einn óhjá-
kvæmilegasti þátturinn i endur
reisninni eftir styrjöldina er að
brjóta niður hið seinvirka skrif
stofubákn ríkisvaldsins. sem
um margra ára skeið hefur
fjötrað viðskipti þjóðanna og
athafnir einstaklingsins.
Víðtæk samtök hafa verið
gerð í þeim tilgangi að auka
framleiðslu þjóðanna. En það
er ekki nóg að farmleiða, það
verður líka að vera hægt að
selja. — I kjölfar átakanna til
meiri framleiðslu fer nú hægt
og hægt viðleitni til að liðka
um vörudreifinguna, losa um
viðskiptahömlurnar, auka at-
hafnafrelsið.
Það mun koma sú stund, og
e. t .v. fyrr en varir, að sú
alda, sem nú er risin erlendis
til að skola burtu því, sem við
köllum oft með einu orði hafta
fargan. — sú alda mun einnig
ná til okkar. Þess vegna er
okkur nauðsyp að hafa þá stað
reynd í huga, að viðskiptaþjóð-
ir okkar ástunda nú sem ákaf-
ast að ryðja af sjer höftum
stríðsáranna, og það væri sann
arlega óhyggilegt, ef við fylgd-
umst ekki með þeim í þessari
viðleitni. — Ef við gerum það
ekki, en stöndum uppi með úr-
elt bákn. sem sitja yfir hlut
þeirra, sem vilja og sem eiga
að hafa frjálsari hendur til
framleiðslu og viðskipta, þá
gæti það orðið örðugt fyrir
okkur að mæta þeim vanda.
Keppum til meira frelsis
Góðir verslunarmenn og
aðrir, sem mál mitt heyra. Það
er mikið talað um ófremdará-
stand í viðskiptum okkar, og
vissulega er þar margt, sem
betur og haganlegar mætti fara.
En ef vel er að gætt, mundum
við geta leyst mikið af þeim
vandræðum sjálfir, ef rjettsýni
og almannahagur fengi að ráða,
þótt margt sje þar okkur líka
ósjálfrátt. Það hefir um ára-
itugi verið reynt að skipta þjóð
finni í tvo flokka einmitt um
Iverslunarmálin, og sú viðleitni
þefur borið ávöxt, — en sá
ávöxtur hefur verið beiskur og
óheillávænlegur. Viðskipti þró
ast best í friði, og er þá alveg
sama hvað þær verslanir
heita, sem hlut eiga að máli.
Við eigum að keppa að því að
losa okkur við þær hömlur, sem
óhjákvæmilega mögnuðust hjer
vegna styrjaldarinnar, og
keppa til meira frelsis.
Jeg tók áður líkingu af styrj-
aldareyðileggingunni og endur-
reisnarstarfinu erlendis. í þessu
sambandi dettur mjer í hug
það, sem undanfarið hefur ver-
|ið að gerast í Hvalfirði. hjer í
nágrenni höfuðstaðarins. Á
styrjaldarárunum var þar flota
höfn, þar sem voru settar girð-
ingar í sjó og alls konar tálm-
anir. Þegar stríðinu lauk, var
mest af öllu þessu, sem nú var
orðið skran — skilið oftir. Þá
fóru menn að hugsa um allt
þetta ónýta dót, hverju nafni
sem það nú nefndist, en sem
var til tálmunar veiði í firðin-
um. Þess vegna var hafist
handa um að hreinsa það burt.
Nú liggja þessar ryðguðu girð-
ingar uppi á landi, alls ónýtar,
en fjörðurinn er hreinn, og þar
er nú hægt að stunda veiði ó-
hindrað. Mjer finnst það vera
nokkuð svipað, sem gera þarf
við haftakerfið okkar, það þarf
að hreinsa það burt, svo að
viðskiptin við aðrar þjóðir og
manna á milli innanlands geti
farið um hreina og óhefta far-
vegi.
Einhuga verslunarstjett
Verslunarstjettinni er þessi
staðreynd augljósari nú en
nokkru sinni áður, fyrir því er
hún einhuga um að efla sam-
tök sín, ekki aðeins hjer í höf-
uðstaðnum, heldur um land
alt. Hver einstaklingur innan
stjettarinnar verður að gera
sjer fulla grein fyrir því, sem
skeð hefur á undanförnum ár-
um, og sem nú er að gerast.
Verslunarstjettin verður að
sameinast í eina samstæða,
starfandi sterka heild, þar
sem hver einstaklingur getur
leitað trausts og halds. Hver
einasti verslunarmaður og hver
einasti kaupmaður á iandinu
hafa hjer sameiginlegra hags-
muna að gæta í baráttunni fyr-
ir bættri skipan -viðskiptamál-
anna. Það ófremdarástand,
sem nú ríkir, verður að hverfa.
Við verðum eins og jeg sagði
áðan að keppa að því að losna
við haftafarganið. Baráttan
fyrir því, að svo megi verða,
kann að verða nokkuð hörð, en
henni hlýtur að ljúka á þann
veg, að almenningur fái víð-
tækara frelsi, — rjett eins og
við fengum nýja stjórnarskrá
um þetta leyti árs fyrir 75 ár-
um síðan,
r
Islenska landsliðið gegn '
ðönum endaniega valið
Liðið fer annað kvöid — Keppir á sunnudag
ÁKVEÐIÐ hefur verið, hvaða knattspyrnumenn verði í iiðif
ísiendinga, í landsleiknum á móti Dönum, sem fram fer J
Arósum n.k. sunnudag. Landsliðsnefnd valdi knattspyrnu-
mennina á fundi sínum í fyrrakvöld ,en það sama kvöld fófl
jafnframt fram síðasta knattspyrnuæfing liðsins á grasvell-
inum við Leirvogsá.
Landsliðið.
Knattspyrnumennirnir, sem
Landsliðsnefndin valdi í ís-
lenska liðið, eru þessir: Herm.
Hermannsson markvörður. —
Bakverðir: Karl Guðmundsson
og Helgi Eysteinsson. Fram-
verðir eru: Sæmundur Gísla-
son, Sigurður Olafsson og Oli
B. Jónsson. Framherjar verða
þeir: Olafur Hannesson, Rík-
arður Jónson, Hörður Oskars-
son, Sveinn Helgason og Ellert
Sölvason. Sigurður Olafsson
verður fyrirliði okkar manna á
leikvelli.
Varamenn liðsins verða þeir
Adam Jóhannsson, markvörð-
ur, Daníel Sigurðsson, Gunn-
laugur Lárusson, Halldór Hall-
dórsson og Hreiðar Sigurjóns-
son.
Fjögurra vikna æfingar.
Fyrir fjórum vikum var byrj
að að æfa knattspyrnumenn
þessa og aðra, á prýðisgóðum
grasvelli við Leirvogsá í Mos-
fellssveit. Voru æfingar að öllu
jöfnu annað hvert kvöld, en
auk þess fór fram kensla inn-
anhúss. Fritz Buchloh, þjálfari
liðsins, annaðist þetta hvoru-
tveggja.
Liðift vel undirbúið.
„Þó jeg segi sjálfur frá, þá
tel jeg lið okkar vera eins vel
undirbúið og frekast má verða,
þegar þess er gætt að 5 lands-
liðsmannanna hafa verið í Nor-
egsför KR-inga og hafa ekki
getað æft með landsliðinu. —
En öllum ætti að vera ljóst hve
nauðsynlegt er að alt liðið sje
samæft“. — Eitthvað á þessa
leið fórust Guðjóni Einarssyni,
formanni Landsliðsnefndar, orð
í stuttu samtali við Morgun-
blaðið í gær.
Sigrum vart.
Um sigur okkar manna er
vart hægt að gera ráð fyrir,
þess ber að gæta, að Danir eru
með allra bestu knattspyrnu-
mönnum í heimi og urðu, sem
kunnugt er, þriðju á Olympíu-
leikunum í London í fyrrasum-
ar. En piltarnir virðast vera í
góðri þjálfun og baráttukjark-
urinn er mikill, enda nauðsyn-
legt í harða keppni sem þessa,
sagði Guðjón.
Dönsk blöð hafa nokkuð
skrifað um þennan væntanlega
landsleik. — Þau spá öll sín-
um mönnum glæsilegum sigri.
Leikur við S. B. U.
íslenska liðið mun keppa
annan leik við danska knatt-
spyrnumenn. Sá leikur er við
úrval knattspyrnumanna frá
Sjálands- knattspyrnusamband
inu, S. B. U. — Þessi leikur
á að fara fram á þriðjudaginn
kemur í bænum Næstved. Bú-
ast má við að lið okkar verði
þá eitthvað breytt frá því sertí
það á að vera í landsleiknum,
sagði Guðjón Einarsson að íol;
um.
Farið flugleiðis.
Hjeðan verður farið flugleið
is til Árósa með flugvjel frá
Loftleiðum á morgun. Jón
Sigurðsson slökkviliðsst.jóri for
maður Knattspyrnusamband9
Islands, verður fararstjóri, eni
auk þess verða með í þessars:
knattspyrnuför þeii Jón Eiríks
son og Björgvin Schram, með-
limir stjórnar KSÍ, Sveinn
Zoega, formaður Knattspyrnu-
ráðs Reykjavíkur, Guðjón Ein
arsson, formaður landsliðs-
nefndar og Buchloh þjálfarf
liðsins.
Knattspyrnumennirnir, sena
hafa verið með KR-ingunum £
Noregi, munu verða komnir til
Arósa, þegar flugvjelin kemui'
þangað.
Svo sem kunnugt er verðufl
millilandaleikurinn á sunnudag
inn sá fyrsti er við keppurn er-
lendis. Við sem heima erum,
óskum okkar mönnum góðrar
ferðar. Megi þeim takast að
sýna góðan leik og drengi-
legan. —
Leikur KR viS :
„Orn' var góíur
EINS og Mbl. skýrðt frá I
gær, vann knattspyrnuijelagicl
„örn“ í Horten KR s.l. þriftju-
dag. Nú hefur blaðinu borisí
skeyti frá Gunnari Akselsoral
um leikinn:
Horten, 3. ágúst: — (irrí
vann KR í gærkvöldi með 3 i
2 í ausandi rigningu og á sleip-
um velli.
örn skoraði fyrsta mark sití
á 12. mínútu, en Ríkarður jafij
aði fyrir K. R. á 42 mín., f í tii1
að hafa leikið einn með knött-
inn í gegnnm vörn Norðmann-i
anna. Þannig endaði fyrri hálf
leikur, með jafntefli, l:í.
örn skoraði á lö. mínútu a!
síðari hálfleik og aftur 5 nun„
síðar. Á 36. mín. skorar svtí
Hörður fyrir K R, eftir að
Gunnar hafði gefið vel fyrir.
Bestu menn í KR-liðiru vorul
Öli B., Hörður og Ríkarður og
Ólafur Hannesson i síðari hálf i
leik.
Leikurinn var besti leikuí:
KR-inganna í Noregi, en and-<
stæðingarnir eru mjög sterkir„
„örn“ er eitt besta knattspyruui
fjelag Noregs.
Fyrri hálfleikur var mjög
jafn, og KR-liðið yfirleitt gutt,
en í síðari hálfleik var vörniií
Ijelegri. Hermann ljek þó ágæt-<
lega í markinu.
Að leiknum loknum var KR->
ingunum haldið veglegt sani-i
sæti. — Akselson.