Morgunblaðið - 11.09.1949, Page 6

6
MORGUNBLAfílÐ
Sunnudagur 11. sept. 1949.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. 5
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura me8 Lesbók
Ut í ævintýrið
BLAÐ KOMMÚNISTA ræðst í gær á ríkisstjórnina af
mikilii heiít vegna hækkunar mjólkurverðsins og fjölyrðir
um þá kjaraskerðingu, sem hún hafi í för með sjer fvrir
launþega í landinu. Það er 'ljett verk að vekja óánægju
almennings með verðhækkun lífsnauðsynja. Ekkert er eðii-
iegra en að fóik horfi rneð ugg og kvíða á kaupmátt launa
sinna rýrast og hinar svokölluðu „kjarabætur“ verða að
cngu í hít dýrtíðar og verðbólgu.
En engum ferst það ver en einmitt kommúnistum að gagn-
rýna vöxt dýrtíðarinnar. Allt frá því að núverandi ríkis-
stjórn var mynduð hafa kommúnistar sýnt allri viðleitni
hennar til stöðvunar verðbólgunni, fullkominn fjandskap.
Kíkisstjórnin reyndi í upphafi að stöðva kauphækkanir
vegna þess að henni var ljóst að í kjölfar þeirra hlaut að
sigla hækkun afurðaverðsins. Þetta tókst um skeið og verð-
bólgunni var haldið niðri. En barátta kommúnista fyrir
að brjóta niður verðbólguvarnirnar harðnaði stöðugt. Og
það tókst. Á s. 1. vori var svo komið að ekki einu sinni
hin nýkjörna stjórn Alþýðusambandsins treysti sjer til þess
að standa gegn verulegum grunnkaupshækkunum. Afleið-
ing þess urðu almennar kauphækkanir víðsvegar um land.
Þeir, sem fyrir þessum hækkunum stóðu, vissu mæta vel
að þær hlutu að verða launþegum skammgóður vermir.
Kommúnistar vissu t. d. að samkvæmt lögum ber að reikna
árlega út verðlagsvísitölu fyrir landbúnaðarafurðir og á-
kveða verð þeirra í samræmi við hana. Hækkað kaupgjald
hlaut að hafa þau áhrif á verðlagsgrundvöll landbúnaðar-
ins að afurðir hans hækkuðu. Annað var óhugsandi. Komm-
únistar vissu þessvegna að verðbólgan myndi á komandi
hausti jeta upp verulegan hluta kauphækkananna, „kjara-
bótanna“ svokölluðu. Það er þessvegna fullkominn loddara-
skapur þegar þeir láta blað sitt æpa að ríkisstjórninni fyr-
ir þá hækkun afurðaverðsins, sem nú er orðin. Þeir vissu
um að hún var óumflýjanleg afleiðing af þeirra eigin bar-
áttu fyrir opnun allra gátta fyrir nýrri verðbólguöldu.
Sannleikurinn er sá að á s. 1. vori brotnuðu varnirnar
gegn verðbólgunni að verulegu leyti niður. Hin lýðræðis-
sinnuðu öfl í Alþýðusambandi íslands stóðust ekki yfirboð
kommúnista. Þau ljetu undan síga og lögðu út í ævintýrið.
Það hefur því miður ekki leitt til raunverulegra kjarabóta
fyrir almenning. Dýrtíðarhjólið hefur súnist nýjan hring,
verðlagið hefur elt kaupgjaldið, skarðið í íslensku krón-
una hefur orðið stærra, kaupmáttur hennar hefur enn minnk-
að og aðstaða íslenskra afurða á erlendum mörkuðum orð-
ið ennþá erfiðari.
Svo koma kommúnistar og Alþýðublaðið og segjast berj-
nst gegn gengislækkun íslensks gjaldmiðils!! Sjá menn ekki
í gegn um þennan loddaraleik? Sjá menn ekki að það eru
verðbólgupostularnir, sem berjast ákafast fyrir gengislækk-
un? En þeir ljúga því að fólkinu að þeir sjeu að berjast gegn
henni.
Fagerholm, forsætisráðherra finnsku jafnaðarmanna-
r.tjórnarinnar, svaraði kauphækkunarkröfum kommúnista,
sem efnt höfðu til pólitískra verkfalla, fyrir sömmmu á þessa
leið:
„Verkamenn vilja að sjálfsögðu allir fá hærri laun, en þeir
sjá að verkföll eru ekki rjetta aðferðin til að ná því marki
eins og ástandið er nú í landinu. Aðalatriðið er að komist
verði hjá atvinnuleysi næsta vetur. Ef laun verkamanna
iiækkuðu nú og þar með framfærslukostnaðurinn, þá færi
ckki hjá því að atvinnuleysi væri fyrir dyrum í landinu".
Fagerholm datt ekki í hug að segja verkamönnum að
kauphækkun þýddi kjarabætur fyrir þá. Hann sagði þeim
þvert á móti að þær hlytu að hafa hækkun framfærslu-
kostnaðar og atvinnuleysi í för með sjer. Þessvegna fór svo
að kommúnistar einöngruðuust í skemmdarstarfsemi sinni.
Þeir vildu nefnilega skapa atvinnuleysi og örbirgð. Verka-
menn vildu það ekki. Þessvegna fóru þeír að ráðum Fager-
holms.
En íslenskir verkamenn eiga engan Fagerhoím og engan
Stafford Cripps. Þessvegna heldur verðbólgan áfram að
skerða laun þeirra og þrengja hag þeirra.
tar:
uerjl óhrija
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Gamli fiskhjallurinn
[ FYRRAVOR var rifinn gam-
all verbúðarhjallur í verstöð
suður með sjó. Það er svo sem
ekkert tiltökumál. Þeim fækkar
nú óðum gömlu hjöllunum í ver
búðum landsins og sjálfsagt
verður ekki langt þangað til, að
ekkert verður eftir af þeim,
frekar en svo mörgu öðru, nema
sagan.
En það vildi svo til, að nýlega
spurði maður, sem áhuga hefur
fyrir söfnun gamalla þjóðlegra
minjagripa, þá sem rifu hjall-
inn, hvort þar hefði ekki verið
eitthvað af gömlum sjóbúðar-
munum.
— Jú, það mun hafa verið,
sitt af hvoru. Allskonar rusl.
Þar á meðal talsvert af gömlum
vosklæðum, en þessu rusli var
öllu saman ekið í sjóinn, var
svarið, sem hann fekk
VerSmæti, sem glatast
ÞAÐ er því miður ekki eins
dæmi, að „ruslinu hafi verið
ekið í sjóinn“, þegar gamlir
hjallar hafa verið rifnir hingað
og þangað um landið. Á þann
hátt hefur mikið sögulegt verð-
mæti og margvíslegir munir,
sem nú sjást ekki lengur, glat-
ast.
í hugsunarleysi dettur mönn-
um ekki í hug, að gömul skinn-
klæði, sem ef til vill eru orðin
hálf fúin, sjeu neins virði. Eða
gamlar skörðóttar breddur,
krókar, koppar og kirnur.
En ef til vill er sumt af þess-
um munum einmitt það, sem
vantar til að fylla upp í skarðið
í einhverju safninu.
•
Víða geymast góftir
munir
NÚ FER að verða hver síðastur
að safna gömlum þjóðlegum
munum, bæði til sjávar og
sveita. Þó eru þeir víða til, eink
um í gömlum hjöllum og skemm
um. Víðast er litið á þessa muni
sem ekkert gagn gera lengur,
sem ónýtt rusl, en eigendur
hugsa sem svo, „jeg kann ekki
við að fleygja þessu strax. —1
Hann pabbi átti það, eða hannj
afi notaði það, karlinn.“
En ef á að bjarga þessu verð-,
ur að fá fólkið í lið með sjer. I
•
Marga muni
vantar á söfn
ALDA gengur yfir landið, um
stofnun bygðasaína, sjónnn.ia-
safna og svo framvegis. Er ?oil
eitt um það að segia, því á þann
hátt getur kynslóðin sem á nú
byggir landið, sjeð hvaða erho-
leika forfeðurnir áttu við að
stríða, með sínum einföldu verk
iærurn, liinaðarháLum, húsa-
skipan o. s. írv.
Þessvegna ætti hver og einn
einasti maður á landinu, sem
rekst a gamlan grip, að bjarga
honum flá glötun. Þegar rifa
á gamlan hjall eða skenrmu
væri vel gert að kaila til ein~
hvern kunnáttumann, sem á-
huga hefði fyrir sögulegum
j gripum og leyfa honum að sjá
■ muni þá, sem finnast kunna,
i „áður en ruslinu er öllu ekið í
sjóinn.“
Reykjavíkursýningin
Á ÖÐRUM stað hjer í blaöinu
er vikið að undirbúningi Reykja
víkursýningarinnar. Hún hefur
verið nokkuð lengi á leiðinni.
Víst eru liðin þrjú ár frá því að
Jóhann Hafstein bæjarfulltrúi
og alþingismaður, bar fram til -
lögu um, að sýning þessi vrði
haldin hjer í bænum.
Þá var hugmyndin, að halda
sýninguna í hinni nýju skóla-
byggingu Gagnfræðaskólans í
Reykjavík. En því var ekki við
komið vegna þess hve skólanum
sjálfum lá á að fá húsnæði.
I •
| Besta húsplássið
jOG SVO hófst bygging Þióð-
minjasafnsins og einhverjum
glöggum manni kom til liuear,
að þar væri rjetta húsplássið
fyrir sýninguna.
tíetri húsakynni var ekki
hægt að hugsa sjer. Hjer skal
ekki talað meira um Reykjavík-
ursýninguna að sinni nema
bvað allir góðir Reykvíkingar
ættu rð leggjast á eitt og hjálpa
til að þessi sýning verði sem
giæsilegust.
Að hún verður viðburður,
sem bæjarmenn minnast lengi,
það er jeg viss um.
Hvernig gengur
smjerinu að
rkemmast?
Á HVERJUM morgni kemur
húsmóðir ein inn í verslunina
til kaupmannsins síns og spyr
m.a.:
— Jæia, hvernig gengur
smierinu að skemmast?
Það, sem konan á við er
þetta: Flestir eru búnir með
smjörskammtinn sinn fyrir
löngu og verða að kaupa dýra
smiörið, sem oftast er súrt og
vont í bögglunum. Herragarðs-
og rjómabússmjörið, sem fæst
ekki nema út á skömmtunar-
miða selst ekki og liggur því
undir skemmdum.
Iiúsmóðurin, sem spyr um
líðan smjörbirgða kaupmanns-
ins síns á hverjum degi, segist
vera sannfærð um, að þegar
myglublettir fari að sjást á
herragarðssmjörinu og rjóma-
búsbögglunum, þá verði þeir
seldir óskammtaðir fyrir 30
krónur kílóið.
Það verður gaman, að sjá
hvort hún er fornspá.
Tító varpar ljósi
á fa«ismann
TÍTÓ er það að þakka. að
mönnum er nú ljósar en áður
hvað kommúnistar eiga við er
þeir æpa á menn, fasisti. Það
er raunverulega afar einfalt
mál:
I Fasisti er kommúnisti, sem
hefur orðið ósáttur við annan
l kommúnista!
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Viðskiffi Hindusfan og Pakislan aukasf.
Eftir DOUGLAS BROWN
ÞAÐ eru liðin meir en tvö ár
síðan Indlandi var skipt í
tvennt. Skiptingu.ini rjeðu tvær
trúarskoðanir. Yfirgnæfandi
meirihluti Indverja er Brama-
trúar en í Vestur Indlandi og
nokkrum hluta Bengal búa sam
tals um 60 milljónir Múhameðs
trúarmenn. Múhameðstrúar-
menn vildu ekki sætta sig við
að búa undir meirihlutastjórn
Hindúa en svo eru Bramatrúar-
menn nefndir og rifu sig út úr
ríkinu og stofnuðu sitt eigið
ríki, Pakistan.
• •
EINU HAGKERFI
UMBREYTT í TVÖ
HAGKERFI Indlands fram að
þeim tíma hafði verið skipu-
lagt með það fyrir augum, að
landið yrði allt eitt riki. Það
olli því nokkrum glundroða í
efnahagsmálum landsins, hve
skiptingin varð snögg. I báð-
um tilfellum var nokkuð al-
gengt að Indverjar kenndu fyrri
stjórn Breta yfir landinu um.
• o
KENNDU BRETUM UM.
PAKISTAN búar voru margir
þeirrar skoðunar, að Bretar
hefðu komið iðnmálurrf lands-
ins svo fyrir, að hjer um bil all-
I ar verksmiðjur landsins væru
Hindustan megin. Sömuleiðis
| voru Hindustan búar gramir
út í bresku stjórnina fyrir að
[flestar síðari tíma áveitur hefðu
,verið Pakistan megin.
I Þegar Bretar stjórnuðu Ind-
landi höguðu þeir auðvitað
framkvæmdum í samræmi við
það, að Indland yrði allt ein
viðskiptaleg heild. Verksmiðj-
ur voru reistar þar sem iðnað-
ur þótti hentugastur og áveitur
og ræktun sömuleiðis þar sem
aukin ræktur. þótti auðveld-
ust. Með skiptingu landsins
hlaut hin fyrri hagskipun að
bila og þó einkum vegna þess,
að bæði ríkin komu á háum
tollmúrum og gerðu allt mögu-
legt til að torvelda vi iskipti
sín í milli.
• e
TOLLABAN!) \ T AG
SKYNSAMLEG AST
^SKYNSAMLEGAST hefði ver-
ið að koma á tollabandalagi
ríkjanna, en svo mikill rígur
var þegar frá upphafi milli
ríkjanna, að þau settu á hin
verstu verslunarhöft, sem urðu
báðum til mikils ógagns og
kostnaðar.
Til dæmis hefur Hindustan
keypt nokkuð af baðmull' í
Egyptalandi, en Pakistan búar
hafa næga baðmull og verða að
flytja hana annað.
• •
GÆTA FJÁRMÁLA-
HAGSMUNA
Á ÞESSU ári er loks farið að
gera tilraunir til að auka sam-
skipti milli landanna. Nokkr-
ar sameiginlegar efnahagsráð-
stefnur hafa verið haldnar og
þó langt sje að líkindum þar til
algjört tollabandalag kemst á
að nýju milli ríkjanna, er þó
mjög farið að gæta þeirrar skoð
unar meðal indverskra f jármála
sjerfræðinga, að rjettara sje að
láta fjármálalega hagsmuni en
trúmálaríg ráða verslunarvið-
skiptum.
I * *
AUKIN VIÐSKIPTI
AAMKVÆMT síðustu verslun-
iarsamningum milli landanna er
'ákveðið að Hindustan kaupi af
Pakistan hráefni til strigagerð-
ar (júte) og baðmull, en Pak-
istan kaupi í staðinn ýmsar iðn-
aðarvörur svo sem vefnaðar-
vörur. Viðskiptajöfnuðurinn er
óhagstæður fyrir Hindustan.
Aib.ióðleíít þing. i
STOKKHÚLÆuR |— ÞÍng mat-
vælá- ug landbúnaSpretofnunar S. Þ.
hefir staðið yfir í Stokkhólmi að und-
! anförnu.