Morgunblaðið - 07.10.1949, Qupperneq 9

Föstudagur 7. okt. 1949.
MORGUNBLAÐ1B

55
Lengstu jafðföng tieimsins“^ardómur Frsmséknar
Það er v;Sa miög fagurt í Finnlandi.
ir lestina og aiveg skipt um a- 'manna, sem ljetu líf siti i bar-
myrkur
þegar fariS er
um Porkala
Eftir Þorbjörn Guðmundsson.
ÞIÐ VITIÐ það kannske ekki,
en á leiðinni til Helsingfors far-
ið þið í gegnum lengstu jarð-
göng heimsins, sagði finnskur
stúdent, sem jeg gaf mig á tal
við á járnbrautarstöðinni í Ábo.
— Nei, jeg hafði ekki heyrt
getið um slík járnbrautarjarð-
göng á flatlendi Suður-Finn-
lands.
Finninn sá, hve vantrúaður
jeg var. — Ja, sko, hjelt hann
áfram, jeg á við Porkala-svæð-
ið. Við köllum það lengstu jarð-
göng heimsins. Þið skiljið hvers
vegna, þegar þið farið þar í
gegn.
Það höfðu allir heyrt getið
um Porkala, strandlengjuna
með fram Finnska flóanum,
sem Rússar tóku af Finnum við
friðarsamningana. Þetta svæði
liggur á milli tveggja stærstu
borga landsins, Ábo og Helsing-
fors, en þó miklu nær höfuð-
borginni.
Eitt af því fyrsta, sem menn
reka augun í í járnbrautarlest-
inni, er spjald með eftirfarandi
aðvörun:
— Stranglega er bannað, þeg
ar farið er í gegnum Porkala-
svæðið, að fara út í vagngang-
inn eða út á stöðvarpallana sem
og hver tilraun til þess að sjá
landið, sem farið er um.
Ekið frá Ábo.
Sveitirnar sem farið er um
frá Ábo eru blómlegar. Þar
skiptust á víðáttumiklir akrar
og skóglendi með stórum og
smáum vötnum hjer og þar. Það
hreif að sjá þessa mikiu
gróðursæld. Veðrið var einnig
dásamlegt, sólskin og mikill
hiti. Garðyrkjumennimir, sem
voru með í ferðinni, veittu því
þó strax athygli, að hjer höfðu
verið næturfrost, þótt ekki væri
sýnilegt, að þau hefðu valdið
mjög tilfinnanlegu tjóni.
Sveitabæirnir eru allir úr
timbri, enda er timbrið það bygg-
ingarefnið, sem mest er af í
landinu sjálfu. Sjerstaka eftir-
tekt vakti, hve viða hafa
verið reist nýbýli og byggðin
aukist. Ástæðan fyrir þessu er
sú, að eftir að Rússar fengu
yfirráð yfir Porkala, Kirjála-
eiði og fleiri finnskum hjer-
öðum, urðu þeir Finnar,
sem þar bjuggu, að yfirgefa
heimili sín. Var þessu fólki kom
ið fyrir víðsvegar í landinu. En öiiu öðru vill fá að lifa í friði
til Þess, að svo mætti vera, í landi sínu, hvað hafði hún
urðu þeir, sem fyrir voru,
þrengja að sjer.
höfn. Þeir, sem höfðu stjórnað
henni frá Ábo, fengu ekki að
íhalda áfram.
Rússneskir hermenn komu nú
til skjalanna og byrgðu alla
glugga mjög vendilega og inn-
sigluðu þá. Síðan lokuðu þeir
öllum dyrum með innsigli, þann
ig að engum var kleift að faræ
á milli vagna. í hverjum vagni
var svo sjerstakur eftirlitsmaður.
Þegar rússneski hermaðurinn
kom til þess að loka dyrun-
um á ,,okkar“ vagni, stóðu tveir
íslendingar hjá eftirlitsmannin-
um. Eftirlitsmaðurinn og Rúss-
inn skiptust á sígarettum, og
þegar Rússinn einnig bauð Is-
lendingunum sígarettu, buðu
þeir honum ,,Chesterfield“. —
Hánn hristi höfuðið afsakandi
og bað Finnann um að túlka,
að hann mætti ekki taka við
þeim, þar sem þær væri amer-
ískar.
Andrúmsloftið breytist.
Lestin hafði „stungið“ sjer
niður í jarðgöngin — eða var
það kannske járntjaldið, sem
hjer hafði fallið?
Andrúmloftið var gjörbreytt.
Menn reyndu að vera kátir og
giaðir eins og áður og gera að
gamni sínu, en það var eins
og allii ýndu að það var upp-
gerð. Enda fór svo að drungi
færðist yfir flesta.
Finnar — þessi þrautseiga
og menntaða þjóð, sem framar
að
áttunni fyrir föðurlandið.
„Nýr dagur“.
Lestin stansaði 2—3 sinnum
á leiðinni. í hvert skipti von-
uðum við, að nú væri ,,myrkv-
uninni“ lokið. Fyrst eftir nokk-
uð á aðra klukkustund, voru
hlerarnir teknir frá gluggunum
og sólin fjekk að skína inn í
klefana. „Það er eins og kom-
inn sje nýr dagur“, varð einum
landanum að orði um leið og
hann reis upp úr sæti sínu.
Sennilega hefir hann túlkað
hugsanir okkar allra.
Hjá flestum hafði ,,nóttin“
verið andvökunótt, þótt sumir
ifefðu fengið sjer lúr og ver-
ið hálf utangátta, þegar ein-
kennisklæddur embættismaður
vakti þá til að sjá farmiðana.
Jeg veit ekki hvort tilfinn-
ingar Finnanna voru svipaðar
og okkar, eða hvort fyrir þeim
rann upp nýr dagur.
Vildum fá hreint loft,
en brutum af okkur.
Loftið í járnbr3utarklefun-
um var orðið þungt eftir inni-
lokunina. Við íslendingarnir
vorum fljótir að ryðjast út úr
lestinni, nær strax og hurðin
var opnuð, til þess að anda að
oltkur hreinu lofti. Rússenskir
hermenn voru að rífa innsigl-
in frá og draga gluggahlerana
til hliðar. Nú var einnig verið
að skipta um eimvagn. Vagn-
inn. sem dregið hafði lestina yf
ir Porkala-svæðið, losaður frá
og annar settur i staðinn.
En Adam var ekki lengi
í Paradís“. Við höfðum gert það,
sem við máttum ekki. Vopnað-
ur hermaður kom auga á okk-
ar. Hann hraðaði sjer til okkar
og rak alla aftur inn i vagn-
inn. En nú sakaði það ekki. Klef
Bjáffadémur
BÆNDUR eru almennt óá-
nægðir með það að gerðardóm-
ur ákvéði verðlag afurðanna
og þar með árstekjur bænda.
Þetta er ekki af því, að
sveitamenn sjeu yfirleitt and-
stæðir því, að gerðardómar úr-
skurði deilumál. Hitt geta þeir
ekki sætt sig við. að þeir einir
af öilum stjettum þjóðfjelags-
ins sjeu settir undir gerðar-
dóm. Auk þess telja þeir flest-
ir, að sá verðlagsdómur sem
þeim hefur verið ákveðinn sje
ekki gerðardómur í venjuleg-
um skilningi, heldur einræði
eins embættismanns, þvi aldrei
þarf að búast við að andstæðir
stjettafulltrúar komi sjer
saman um svo viðkvæmt deilu
mál, sem allt afurðaverð land-
búnaðarins er.
Gerðardómurinn er afkvæmi
Framsóknar. Það veit öli þjóð-
in. Eíi bjálfadómur Tímans
gengur svo iangt, að hann er
að burðast við að sverja fyrir
móðernið að þessu ófjelega af-
kvæmi. Þetta þýðir þó ekkert. | öænda (líka Framsóknárbænd
Staðreyndinni þýðir ekki að
reyna til að ljúga sig frá.
.Lögin um Búnaðarráð voru
einhver hagkvæmustu lög fyr-
ir bændastjettina, sem nokkru
sinni hafa verið sett. — Þau
voi-u líka sett með samþykki
allra fulltrúa neytendanna,
sem sæti áttu á Alþingi. •—
Þeirra velvilji hefur mikla
þýðingu fyrir óhindraðan mark
að. Þess vegna var þetta fyrir-
bændur mikill kostur við
þessi lög. Andstaða Framsókn-
ar gegn þessari löggjöf var ein
hver mesta heimska og ofstopi,
sem sögur fara af, því áreiðan-
legt. er, að sá flokkur mundi
ekki fús til þess að samþykkja
það .að 25 verkamenn ættu að
ákveða allt kaupgjald í land-
inu eða 25 embættismenn ættu
að ákveða öll laun fastlauna-
manna, enda þó fjelagsmála-
ráðherra ætti að tilnefna
mennina.
Vegna ofstopa Framsóknar
í þessu máli gerði flokkurinn
það að skýlausri kröfu við
stofnun núverandi ríkisstjórn-
ar, að búnaðarráðslögin væru
afnumin. Meiri óleik var ekki
voru á móti. Það voru: Jónas
Jónsson, Sigurður Kristj#ns-
son og undirritaður. En við
greiddum atkvæði gegn hverri
einustu grein í þessum óhappa
lögum og svo frumvarpinu í
heild. — Við vildum engan
hlut að því eiga, að leggja
bændur og þeirra hag undir
nýja Framsóknar fjötra. —
Margir fleiri þingmenn í neðri
deild voru að vísu andvígir
þessum lögum, en þeir voru
fjarstaddir þessa nótt. Vissu
líka allir, að Framsóknarflokk
urinn var búinn að binda það
með stjórnarsámningi, að óska
barnið fengi að lifa.
Nú ferst Tímamönnum lítil-
mannlegar gagnvart sínum gerð-
ardórr^. en flestum þeim, sem
eignast ógæfubörn. — Þann
kross bera flestir er fyrir verða
með þögn og bolinmæði. En
Tímamenn fara að á annan
veg, enda er lítilmennska
þeirra meiri en almennt ger-
ist. Þegar stjettasamband
ur) afneituðu gerðardóminum
og heimtuðu hann afnuminn
vegna almennra óvinsælda, þá
hrópar Tímaliðið: Þetta ó-
gæfubarn er ekki okkar
barn. Það er annara eign“. —
Þannig er Framsókn gamla,
sem móðir. Henni fara flestar
flíkur eins.
Jón Pálmason.
Bæjarráð aihugar
reksiur Síeypu-
stöðvarinnar
Á BÆJARSTJÓRNARFUNDJ í
gær vakti Sigfús Sigurhjartar-
son máls á því, að reikningar
Steypustöðvarinnar h.f. hefðu
að áliti endurskoðenda verið
athugaverðir. En þar eð bæjar-
sjóður á einn fimmta af hluta-
fje fjelags þess, taldi hann óum
flýjanlegt, að bæjarstjórn eða
bæjarráð tæki rekstur þessa
fjelags til athugunar.
Sigfús Sigurhjartarson tók
það sjerstaklega fram, að fyr-
hægt að gera bændum, því að jrtæk;j eins bæjarfulltrúans,
vitað var að aldrei fengjust Hallgrims Benediktssonar væri
aftur svo hagstæð lög með rneðeigandi í þessu fjelagi. •—
samþykki neytenda eða iulF.Hann leit svo á, að það væri
trúa þeirra. | hagkvæmast að bæjarráð tæki
Gerðardómurinn er lika máj þetta til athugunar.
sönnun þess. Margir kaupstaða
þingmenn tóku því eðlilega
með fögnuði, að Framsóknar-
menn, sem stundum kalla sig
bændafulltrúa, heimtuðu skipti
á Búnaðarráði og gerðardóm-
inum. Auðvitað gerðu margir
Hallgrímur Benediktsson var
í öllum aðalatriðum á sama
máli og Sigfús. Hann skýrði
frá, að fulltrúi sinn í hlutafje-
laginu Steypustöðin hefði marg
sinnis gert athugasemdir við
þeirra um leið grín að því, að reikningsfærslur fjelagsins. en
slíkir bændafulltrúar skyldu
geta verið til. Það er að vísu
satt, að þó Framsókn sje móð-
irin að gerðardóminum þá er
hann hefði verið þar í minni-
hluta og ekki fengið kröfum
sínum fullnægt.
Borgarstjóri tók einnig til
til þess unnið að þurfa að ferð-
ast um svæði af sínu eigin landi
Komið að Porkala- ,1 alSeru myrkrl? Og þurfa að
svæðinu. j b-í®ða gestum sínum upp á það
í bænum Karis urðu menn £ama' e*skaði land-
fyrst varir við nálægð Pork- ! ið> sem hún byggði, og frelsi sitt
ala. Þá voru hlerar settir fyr- j og sJálfstæði sv'o mjög, að hún jnn var afjUr orðinn vistlegur.
ir gluggana á annarri hlið járn ’ vllc11 leggja alu í sölurnar fyr- Lengstu „jarðgöng11 heimsins
brautarvagnana og byrgt fyrir 11 ^erla Þd^ elns lengi °S voru að baki. Það kvað við hvell ;
kostur væii. Það kostaði fórn- ur Llátur. Menn höfðu aftur' greidd um gerðardómslögin á|að gefa skýrslu um málið til
ii. Miklai fórnir. Porkala var fg^jg gieði sína. j næturfundi. Marga vantaði, en j bæjarráðs. Hann var á sama
ein þeiria. Að sjálfsögðu mikil| Nokkrum mínútum siðar ók flestir Framsóknarmenn voru máli og hinir tveir ræðumenn-
íóxn en þó kannske hveifandi iesfjn jnn j Helsingfors, hina ^ við til að tryggja lifið í barni ^ irnir, að rjett væri að bæjar-
Þá var nýr eimvagn settur fyr-1 Þjá Þelm tugum þúsunda ungra fögru höfuðborg Finnlands. ' sínu. Einir þrír þingmenn, ráð fjallaði um málið.
útsýnið. Þar varð einnig fyrst
vart við hermenn. Viðbúnaður-
inn varð þó enn meiri, þegar
komið var að „landamærunum“.
hann ekki eingetinn frekar en máls. Sagði að bæjarverkfræð-
önnur börn. j ingur hefði verið fulltrúi bæj-
Við aðra umræðu í neðri j arráfi í stjórn þessa fyrirtæk-
deild Alþingis voru atkvæði is og myndi honum verða falið