Morgunblaðið - 30.11.1949, Síða 11

Miðvikudagur 30. nóv. 1949
MORGUyBLABlÐ
1U
^^\\\\\\\\\\\\''
\1 JLI ' ‘ VNV\S\ VVV'V
W&.ss>í/////////////,,.
SJÚKRAHÚS Á SELFOSSI
Hjer birtist síðari grein
júðvíks . D. Norðdals um
sjúkrahússtörf á Suðurlandi.
í fyrri grein var greint frá
hinni brýnu þörf slíkrar
byggingar hjer í hjeraði sem
og annarstaðar, þar sem
Sjúkrahús eru ekki til.
Er þess að vænta að Árnes-
ingar lesi með athygli grein-
ar þessar í trausti þess, að
þeir að því loknu, láti sjer
skiljast að framkvæmdin er
auðveld, aðeins ef allir leggj
ast á eitt málinu til fram-
dráttar. Er ekki að efa, að
svo verði og er vel, að um-
ræður eru nú hafnar um
þetta mesta nauðsynja og
framfaramál okkar Árnes-
inga.
Vil jeg færa hjeraðslæknin-
um þakkir fyrir greið og
glögg svör, er hann gerði að
beiðni stjórnar S. U. S. í Ár-
nessýslu varðandi þessa mál.
Gunnar Sigurðsson.
í FYRRI grein minni um
þetta mál, sýndi jeg fram á
hver lífsnauðsyn það er, að
myndarlegt sjúkrahús rísi hið
bráðasta af grunni hjer aust-
anfjalls. Jeg færði og nokkur
rök að því, að það yrði hvergi
ijafn vel sett og hjer á Selfossi,
svo að segja mætti að enginn
annar staður kæmi í rauninni
til álita.
Jeg hygg að þess megi vænta
að svo sje komið, að allur al-
menningur og ráðsmenn hans,
hafi nú áttað sig á því, til fulls,
að eigi verður lengur undan
því komist að sinna þeirri nauð
syn að hefjast handa um sjúkra
húsbyggingu þessa. í»að verk-
efni er því hendi næst, að gera
sjer grein fyrir hversu stórt
sjúkrahúsið þurfi að vera —
það er, með öðrum orðum, að
ákveða tölu sjúkrarúma. Eins
og hjer hagar til verður það þó
eigi gert fyrr en afráðið hefur
verið, hversu stór sjúkrahús-
svæðið skuli vera. Jeg geri ráð
fyrir að um það geti orðið eitt-
hvað skiftar skoðanir. Fátt er
svo augljóst og sjálfsagt, að
eigi sje um það deilt okkar á
meðal. Sjersjónarmið úr ýms-
um áttum virðast einatt eiga
hægan leik með að koma ár
sinni fyrir borð, góðum málum
til andófs og tafar.
Þrátt fyrir mjög aukna og
foætta vegagerð síðarí árin,
verða samgöngur milli suður-
landsundirlendisins og Reykjá-
Víkur meira eða minna örð-
Ugar á vetri hverjum. Því má
altaf við því búast. að sjúkra-
flutningar þessa leið verði oft
itorveldir og raunar ósjaldan
ógjörlegir með öllu. Það virðist
því öldungis augljóst, að stærð
sjúkrahússins hjer, ætti við það
að miðast að því yrði kleift að
Eftir Lúðvík D. Norðda
bæta úr nauðsyn alls þessa
svæðis. Æskilegast væri; án efa
að það yrði einnig þess um-
komið að skjóta skjólshúsi yfir
sjúklinga úr Vestur-Skaftafells
sýslu, þegar svo ber undir. Sje
við þetta miðað verður naum-
ast hægt að komast af með
færri sjúkrarúm en 40^—45. En
að svo komnu máli er ekkert
um það vitað hvort að umrædd
ar sveitir austan Þjórsár æskja
þess að standa að sjúkrahúss-
byggingu með Árnesingum. —
Að óreyndu verður þó eigi um
það efast, að þær sjái sjer hag
í því, og skilji að oft muni það
að höndum bera, að þær eigi
ekki annars völ en leita sjúk-
lingum sínum línkar á sjúkra-
húsi sjer. En enda þótt svo færi
— gegn von og líkum — að
sveitunum austan Þjórsár auðn
aðist ekki að átta sig í tíma,
og vildu því ekki hrinda sjúkra
húsmálinu fram, tengdum hönd
um við okkur vestan ár, þá geta
Árnesingar ekki látið þá af-
stöðu þeirra tefja eða hindra
framgang málsins. Það er svo
brýnt, að lausn þess almenningi
nokkurra mála að leyfa sjer-
svo dýrmæt, að ekki kemur til
sjónarmiðum og sinnuleysi að
spilla því, eða svæfa.
Verði stærð sjúkrahússins
miðuð við Árnessýslu eina. þarf
það að taka 30—35 rúm. Stærra
mætti það vera, en minna með
engu móti. Að sjálfsögðu verð-
ur ráðinn að því sjerstakur yf-
irlæknir, sjermentaður í hand-
læknisfræði. Auðvitað stundar
og hjeraðslæknirinn sjúklinga
þar, óg aðstoðaryfirlæknirinn,
eftir því sem þörf gerist hverju
sinnii.
Þess er ekki að vænta, að unt
sje, á þessu stigi málsins, að
leggja fram örugga kostnaðar-
áætlun um sjúkrahússbygging-
una. Eigi að síður tel jeg rjett
að nefna nú þegar áætlunar-
upphæð, sem jeg hygg, að ekki
muni fara víðsfjarri sanni. Svo
vel vill til, að jeg hefi sæmi-
lega örugga vitneskju við að
styðjast. Á jeg þar við sjúkra-
húsið í Keflavík. Smiði þess
mun nú vera lokið að kalla.
Því er ætlað a ðrúma 21 sjúk-
ling, eða ríflega það, að því er
hjeraðslæknirinn þar tjáði
mjer. Síðar hefi jeg heyrt, að
það muni geti tekið 26—28
sjúklinga. — Hjeraðslæknirinn
skýrði mjer og frá því, að upp-
runalega hafi verið áætlað að
það mundi kosta um 750 þús.
króna, en nærri mundi láta, að
það kostaði um 1 miljón króna,
án innbús og áhalda. Sje við
þetta miðað, ætti að mega gera
ráð fyrir að sjúkrahús með 30
1,2-
—35 rúmum kosti um
milj. kr. —
Einhverjir kunna nú að segja
að þetta sje allmikið fje, og ill—
kleift fram að leggja. Fyrir
nokkrum árum hefði það vísast
verið sannmæli, en nú fer því
víðs fjarri að svo sje. Það er
þvert á móti smáræði eitt, þeg
ar tekið er tillit til hinnar gíf-
urlegu peningaveltu þjóðarinn-
ar, og einstaklinga hennar
flestra. Þessi upphæð mun og
engum þeim í augum vaxa,
sem gerir sjer það ómak að
lesa málið niður í kjölinn.
Sýslubúum mun vissulega
reynast það leikur einn, að inna
af höndum sinn hluta greiðsl-
unnar. Væntanlega hefir og
ríkissjóðurinn einhver ráð með
sitt framlag, enda þótt það eigi
að nema /5 hlutum byggingar-
kostnaðarins, að minnsta kosti.
Skal jeg nú færa að því rök að
sýslubúum hljóti að reynast
næsta auðvelt að láta sinn
hluta fjárins af hendi rakna.
Vissulega er það svo sára-auð-
velt að fullvíst er að enginn
þarf nærri sjer að taka, eða
láta sinn hlut eftir liggja, getu
leysis vegna. Af upphæð þeirri
sem telja má'að sjúkrahúsið
kosti, þurfa Árnesingar að
greiða 3/5 hluta eða 0,72—0,90
milj. kr. Þessi upphæð verður
þó tiltölulega mun lægri, ef
fleiri sýslur standa að bygg-
ingunni, enda þótt hún verði
þá hofð þeim mun stærri. Sje
nú þessari fjárhæð jafnað nið
ur á alla gjaldendur í sýslunni,
og þeim hverjum um sig leyft
að greiða tillag sitt á 4 árum,
— ef þeir óska, — með jöfnum
greiðslum, þá yrði ársframlag
hvers gjaldenda 75—90 krónur,
eða því sem næst. Hvern myndi
muna um þessar krónur? Eng
ann, — alls engann. Það tel jeg
mig bæran um að fullyrða hik-
laust. Enginn þarf af því að
firrtast, þó á það sje bent, að
þessi upphæð nemur ekki meira
en því, sem einn maður, — eða
kona — eyðir mánaðarlega
vindlinga. Og þeir eru óteljandi
sem það gera. Yrði þessi fjár-
öflunarháttur á hafður, gæti
sýslan átt sjúkrahúsið skuld-
laust þegar það væri fullbyggt,
án þess þó að menn hefðu
minnstu vitund til þess fund-
1,5 að húsgögnum og áhöldum
hverskonar. Láta mun nærri að
sú upphæð sem verja þarf í
þessu skyni, muni nema alt að
15 þúsund krónum á sjúkra-
rúm hvert. Jeg hygg að það
sje svo varlega reiknað að eigi
komi til mála að sú áætlunar-
upphæð reynist of lág. Það fje
sem til þessara nauðsynja þarf,
nemur því um 450—525 þús.
kr. — Mjer ókunnugt hvort
að venjan er sú að ríkissjóður
leggi eitthvað að mörkum í
þessu skyni. Vel má vera að svo
sje ekki, enda þótt það væri
í. Þesskonar óhöpp vofa allt af
yfir á meðan ekki er úr bætí.
Því er það óviðunandi fásinna
og ófremd að hefjast ekki'
handa í þessu máli þegar í
stað. Margar aðrar frarn-
kvæmdir, sem í sjálfu sjer
kunna að vera góðar og giidar,
þola bið. En þessi framkvænrrt
þolir hana ekki. Öllum er betta
mál jafn skylt, enda veit eng-
inn, óðar en líður, hver verður
til þess kvaddur næst, að íær;v,
fórnir. Því er það rjettmætt #6'
mæla fram lögeggjan til allra
góðra manna og viturra.
Jeg hefi áður að því vikið,
að sjálfsagt sje að sjúkrahúsið
standi hjer á Selfossi og hvergi
annarsstaðar. Selfoss er íyrir
orðinn ,,höfuðsstaður“
fyllilega sanngjarnt. En hvað löngu
sem nú um það kann að vera, t
þykir mjer vissast að gera ráð st-ærra svæðis. Hann er að
1 Arnessýslu, og þó raunar mun
fyrir að hjeraðsbúar sjálfir
verði einir að leggja fram allt
það fje, sem til áhalda og alls
annars útbúnaðar þarf. Þessi
aukakostnaður myndi valda
því að árlegt framlag hvers
gjaldanda hækkaði um svo sem j
50 krónur. Það er nú allt og
mörgu leyti miðstöð þeirra
sýsla og sveita allra, sem -til
greina geta komið- sem -aðstaKel
andur og aðnjótendur sjúkra-
hússins. Hjer eru ýmsar þær
stofnanir, sem íbúar alls Suður-
landsundirlendisins sækja til
og skifta við, sv osem mjólkur-
'bú og banki og sitthvað fleira
sumt. Raunar er engan vegmn j
víst að hækkunin þyrfti að ^unar. Hjeðan hvíslast vegirn-
iir ut um allar þessar víðlendu
byggðir og þeir er haldið fæ.t-
þyrfti
verða svona mikil, því að í á-
ætlun minni hefi jeg ekki gert
ráð fyrir styrkjum frá ýmsum
fjelögum, svo sem sýslusjóði,
verkamannafjelögum, ung-
mennafjelögum og auðvitað
kvefnjelögum, sem kunn eru að
því, allsstaðar þar sem þeim
er stjórnað af viti og mann-
dómi, að setja sjúkrahúsmálin
efst á stefnuskrá sína. — Mjer
er kunnugt um að sum þessara
fjelagssamtaka eru þegar tekin
að safna sjóðum í því skyni
að styrkja sjúkrahússbygging
una. Jeg er þess fullviss að
gjafafje streymir að úr ýmsum
áttum þegar skriður er kom-
inn á framkvæmdir.
Að þessu athuguðu hlýtur öll
um skynibornum mönnum að
vera það öldungis augljóst, að
öll þau fjárframlög, sem menn
þurfa á sig að leggja til þess
að koma upp myndarlegu
sjúkrahúsi, og búa það bestu
tækjum í hv.ívetna, verða hverj
um manni, ekki einungis vel
viðráðanleg, heldur svo nauða-
ljettbær, að enginn mun þunga
af þeim finna. Þvert á móti
munu menn finna til þess fagn-
aðar sem það veitir hverjum
góðum manni að stuðla að fram
gangi nauðsynlegs menningar-
ið að þeir hafi á sig lagt nokkur mais, og stofnunar sem verða
teljandi aukagjöld. | mun mörgum til líknar og lífs-
Nú er að vísu það að játa, bjargar.
að ekki er allt fengið sem til Þeir sem kunna að láta sjer
þarf, þó að sjúkrahúsið sje af fátt um þetta mál finnast, -
grunni risið og fullsmíðað. — J ef þeir þá eru einhverjir —
All-miklu þarf til að kosta öðru ættu að hugleiða hve tíð hin
en því að koma sjálfu húsinu hörmulegu óhöpp hafa verið,
upp. Búa verður það sem best sem sjúkrahússleysið er orsök
um, vegna mjólkurflutning-
anna, á meðan kleift er, og
kalla má að það reynist allt af
kleift hjer í byggðum niðri.
Enn er þess að geta að Selfoss
er ört vaxandi þorp, og cf til
þess kemur að starfsskilyrði
skapist nokkursstaðar hjer aust
an fjalls, fyrir sjerfi'óða lækna,
þá verður það hjer á Seifossi,
en annarsstaðar hvergi. Ef-til
vill lætur sjer einhver i hug
koma, að Hveragerði gæti kom-
ið til greina sem sjúkrahús-
staður, vegna hins mikla og auð
fengna jarðhita, sem þar er.
Svo er þó eigi, því að enda þótt
jarðhitinn sje metinn svo sem
vert er, verður þess að gæta að
hann er það eina, sem Hvera-
gerði hefir upp á að bjóða íram
yfir Selfoss. Skortir mikið á atJ
sá kostur vegi upp á móti öll-
um hinum, sem Selfoss hefir
um fram, og þvi hagræði öllu,
sem flestum myndi að þvi að
hafa sjúkrahúsið hjer.
Ekki er að efa að við aust-
sveitungar megum fulltreyr.ta
liðsinni landlæknis við frarn-
kvæmd þesas nauðsynjamála.
Er vonandi að gifta okkar encl-
ist til þess að við látum ekki
flokkadrætti og sundurþykki
hjer heima verða dragbýt a
það. Við væntum þess að Al-
þingi það er nú situr taki a
málinu með visku og vihsemd,
og afgreiði það með víðsýni og
rausnarbrag ,áður en það lýkur
störfum að þessu sinni.
Selfossi, 19. nóv. 1949.
Lúðvík D. Norðdal.