Morgunblaðið - 03.12.1949, Blaðsíða 8

8
WOffí.L B L A Ð I Ð
Laugardagur 3. des. 1949
(
S
f'
Otg.; H.í. Árvakur, Reykjavík
B'ramkv.atj.: Sigíús Jórissvu
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarxn.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar• Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsíngar og afgreiðsla-
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskríftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
fcr. 15.00 utanlands
I lausasölu 10 aura eintakiO, 71 «ura með Leabeát
Rödd skáldsins
RÆÐA SÚ, sem Tómas Guðmundsson skáld flutti í sam-
sæti stúdenta 30. nóvember s. 1. hefur vakið mikla athygli
cg verið almennt fagnað af öllum frjálslyndum mönnum.
Hinsvegar eru kommúnistar mjög sneypulegir á svip eftir
hana.
Tómas Guðmundsson ræddi mjög hreinskilnislega, hversu
herfilega hugtakið akademiskt frelsi væri misnotað af
mönnum, sem væru svamir fjandmenn alls frelsis og byrj-
uðu allar sínar bænir á „Faðir vor, þú sem ert í Moskva“.
Hann hæddi napurlega hinar hræsnisfullu yfirlýsingar
kommúnista um hollustu þeirra við íslenskt þjóðerni og
sjálfstæði.
Þessi einarða lýsing eins gáfaðasta menntamanns þjóðar-
innar á yfirdrepsskap og falsi kommúnista er íslending-
um holl og tímabær hugvekja. Það var sjerstaklega vel við-
eigandi að hún skyldi vera haldin á vegum stúdenta. ís-
lenskir menntamenn hafa jafnan staðið fremstir í fylkingu
í baráttu þjóðar sinnar fyrir auknu frelsi. Meðan þjóð þeirra
var fátæk og menntunarsnauð voru það efnalitlir stúdentar
og menntamenn í Kaupmannahöfn, sem hófu merki frelsis-
ins og lögðu grundvöllinn að endurheimt sjálfstæðisins.
Kommúnistar hafa hjer á íslandi eins og annarsstaðar lagt
á það mikið kapp ða vinna fylgi menntamanna með þeim
árangri að töluverður hópur ístöðulítilla manna hefur glæpst
á skrumi þeirra. Höfuðeinkenni kommúnistiskra mennta-
manna er bjánalegt yfirlæti og gáfnahroki. En þessir vesa-
lings menn gæta þess ekki að menntun og kommúnismi
eru algerar andstæður.
Kommúnisminn miðar að því að byrgja ljós bekkingar
og sannrar menntunar. Hann boðar blinda trú á páfadóm
einræðisherra í fjarlægu landi.
Þeir menntamenn, sem þessa trú hafa tekið eru þessvegna
eumkvunarverðir fyrir vanþroska sinn. Ræða Tómasar Guð-
mundssonar skálds var þeim og öðrum kommúnistum ágæt
leiðbeining út úr myrkviði hjátrúar þeirra.
Próíkosning
Sjálfstæðismanna
KJÖRNEFND Sjálfstæðisfjelaganna hjer í Reykjavík hef-
ur ákveðið að prófkosning skuli fram fara um val manna
á framboðslista flokksins við bæjarstjórnarkosningarnar,
sem fram eiga að fara 29. janúar n. k. Er þessi kosning þegar
hafin og mun standa yfir til mánudagskvölds. Allir með-
limir Sjálfstæðisfjelaganna í bænum eiga rjett á að taka
þátt í henni og hafa þeim verið send kjörgögn heim til sín.
Ófjelagsbundið Sjálfstæðisfólk getur hinsvegar einnig tekið
þátt í kosningunni með því að koma á skrifstofu flokks-
ins og fá þar kjörgögn.
Það er ástæða til þess að fagna ákvörðun kjörnefndarinn-
s.r. Með henni er mjög frjálslegur og lýðræðislegur háttur
hafður á um val manna á frámboðslista flokksins. Við síð-
ustu bæjarstjórnarkosningar, sem fóru fram í ársbyrjun
1946 var einnig efnt til prófkosningar, sem gafst mjög vel.
Má vænta þess að svo reynist einnig nú. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur tekið upp þessa aðferð vegna þess að hann vill
að fylgismenn hans hafi sem almennust áhrif á það, hvaða
mönnum verður falið það trúnaðarstarf að stjórna málefn-
um höfuðborgarinnar. Hann treystir á þroska fólksins og
hikar ekki við að fela ákvörðunarvaldið um skipun bæjar-
stjórnarlista síns hinum mörgu þúsundum Reykvíkinga,
sem skipa sjer undir merki sjálfstæðisstefnunnar.
Gunnar Thoroddsen borgarstjóri skoraði á Reykvíkinga
í ræðu, sem hann flutti í landsmálafjelaginu Verði fyrir
skömmu að tryggja sigur Sjálfstæðisflokksins og þar með
gæfu og gengi Reykjavíkur, í bæjarstjórnarkosningunum,
sem framundan eru. Undir þau ummæli hans mun meiri-
hluti bæjarbúa áreiðanlega taka.
tÁhuerjL ábrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Silkihanskalaus
gagnrýnf
GLCGGUR maður, Snæbjörn
Jónsson, skjalaþýðandi, hefur
sent hugleiðingar um póstþjón
ustuna í tilefni af skrifum um
hana hjer í dálkunum og svör-
um póststjórnarinnar. — Gagn
rýnir hann póstþjónustuna —
og tekur ekki á málunum með
neinum silkihönskum. — Höf-
undurinn nefnir dæmi, sem
hann sjálfur hefur orðið fyrir.
Póstþjónustan er almennings
þjónusta, borin upp af ríkinu
og almannafje. Þegnar lands-
ins eiga heimtingu á, að hún
sje í eins góðu lagi og frekast
er unt. Þessvegna hefur hún
verið gagnrýnd hjer í blaðinu.
•
Deilt á fyrirkomu-
lagið — ekki
einstaklinga
ÞAÐ er ekki deilt á einstak-
linga, enda viðurkent, að póst-
menn eiga ekki sök á ófremd-
arástandinu, hver og einn. —
Þessvegna er það heldur ekki
svaravert, þegar einn og einn
vindbelgur þenur sig út og
heldur, að til hans hafi verið
talað, er rætt var um póstþjón
ustuna í heild (Sbr. skrif spek
ingsins á Keflavíkurflugvelli).
En hjer fer á eftir fyrrihluti
af hugleiðingum Snæbjarnar:
•
Aðalpósthús —
aðeins kytra
,,EF nefna ætti einhverja eina
stofun, — sem allir eru óánægð
ir með, þá er það póstþjónust-
an okkar. Hún má heita með
endemum. enda eru starfsliði
hennar í þessum bæ búin svo
hrakleg og fráleit vinnuskil-
yrði, sem mest má verða. Hjer
er vitaskMd aðalpósthús lands
ins, ólánskytra, sem með ná-
grannaþjóðunum mundi vart
þykja boðleg fimm þúsunda
bæ — I stað þess að Reykjavík
er 55 þús. bær, þaninn yfir
svæði, sem jafnast mun á. við
marga 2Ö0 þúsunda borg.
•
Möglað í barminn
„EN þessi stórskammarlegi að-
búnaður hrekkur þá skamt til
rjettlætingar allri þeirri háð-
ung, sem íslensk póstþjónusta
er og h,efur ætíð verið. Um
hana má, segja að hver maður
mögli, en vitaskuld aðallega
niður í barminn. Opinberlega
sjást varla aðrar aðfinslur en
þær, sem „Víkverji" stöku
sinnum birtir, öllum til þakk-
ar, nema ef vera skyldi að þá,
sem sökina eiga, skorti vits-
muni til að minnast þess, að
sá er vinur, sem til vamms
segir.
•
Gagnlegar
upplýsingar
„UMKVARTANIR hans hafa
leitt til þess, að í dag, 30. nóv.,
fær almenningur nokkrar gagn
legar upplýsingar í Mbl. Þær
hefðu gjarna mátt koma án
þess að vera þannig togaðar út
með töngum.
Virðist, sem ekki hefði verið.
úr vegi, eða væri enn úr vegi,
að festa slíkt og þvílíkt upp
innan á veggjum pósthússins.
• .
* ■ ■'tt " -SEarr
Hið einstaka
kvittanagjald
„BURÐARGJÖLD öll hafa ný-
lega verið hækkuð svo gífur-
lega (og gifurlega há voru þau
samt áður), að menn munu nú
varla nota póstinn fram yfir
það, sem allra brýnasta nauð-
syn krefur. Starf póstmanna
hlýtur að ljettast. Borið er við
fjárhagslegri nauðsyn, og þarf
ekki að efa að rjett sje. En
ekki stafa kröggurnar af því,
að pósthúsið vanræki að ,næla‘,
eins og það er kallað.
Þannig er kvittanagjald
þess sennilega einstætt í víðri
veröld. Hjer verður að greiða
gjald til þess að fá kvittun
fyrir móttöku ábyrgðarbrjefs,
en annarsstaðar er ófrávíkjan-
leg skylda að gefa slíka kvitt-
un. Og þegar við greiðum reikn
ing fyrir símskeyti er við höf-
um sent, þá er okkur refsað
fyrir skilvísina með sjerstöku
kvittunargjaldi. Á hvaða sið-
menningarstigi skyldu þeir
menn standa, sem slíkar kröf-
ur gera?
•
Flennistóru
frímerkin
„NÚNA þegar breytingin mikla
var gerð á burðargjöldunum,
hlýtur fjöldi manna að hafa
átt meiri eða minni birgðir af
frímerkjum, sem mjög óþægi-
legt er að nota lengur, einkum
vegna flennistærðar þeirra. —
Svo er t.d. um 12-aura frí-
merkin, sem nú henta hvergi.
Jeg fór í morgun með mínar
birgðir á pósthúsið og ætlaði
að fá þeim skift fyrir önnur.
Jú, gengið gat það, en 10%
skatt átti jeg þá að greiða. —
Það afþakkaði jeg og mun
klastra frímerkjunum á brjef
mín. En'af því að þetta mun
þykja afkáraleg sjón erlendis,
mun jeg, sjálfs mín vegna,
skýra ástæðuna fyrir viðtak-
endum.
Annars mun nú fleirum en
mjer ganga erfiðlega að sjá
sanngirnina í þessari skatt-
lagningu (en í skat.tlagningum;
er nú yfir höfuð hætt að hugsa
um sanngirni), þegar komið er
með hrein frímerki og jafnvel,
í heilum, ósnertum örkum“.
Síðari hluti af gagnrýni Snæ-
björns birtist á morgun.
»
Er nú nýja brumið
farið af?
FYRSTU dagana, sem umferð-
arljósin loguðu fóru flestir eft-
ir þeim og alt virtist ætla að
ganga að óskum. Menn voru
farnir að vona, að þessi nauð-
synlegu tæki kæmu að gagni.
Margir glöddust er það var
tilkynt, áð lögreglan myndi
miskunnarlaust sekta þá, sem
brytu reglurnar og stofnuðu
umferðinni í stórhættu með
því að hlýða ekki ljósmerkj-
unum. — Hæstu sekt, var sagt,
verða þeir að greiða, sem
brjóta reglurnar.
En það er eins og athygli al-
mennings og lögreglunnar sje
farin að slógvast. Eins og oft
vill verða þegar nýja brumið
er farið af hlutunum.
•
Margföld brot
í GÆR og í fyrradag — í
hættulegasta færi, sem komið
hefur á götunum á vetrinum
— hafa menn getað sjeð, bæði
fótgangandi óg akandi, brjóta
umferðarreglurnar. — Aka og
ganga gegn rauðu ljósi.
Ef ljósin eiga að vera áfram,
öllum til hagræðis og öryggis
þá verður lögreglan að gæta
þess, að reglunum sje fylgt skil
yrðislaust.
Ef það ei/ekki gert, þá eru
umferðarljósin ekki aðeins vita
gagnslaus, heldur blátt áfram
hættijleg.

nmvtninffnB
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
IMIIIIIIIIIIMIMMIMMIMU(*M||IUIIMtaMMU|l«IMUMiilll|i||||||||lll
Herraþjóðin og leppríkið.
illllllllllllllMIIIIIIIMMMMIIIIMIinilllllllllMIIIIIIIMnuÍ
Frá frjettaritara Reuters.
BELGRAD. — í blaði júgó-
slavneska flughersins, „Cuvari
Neba“, hafa að undanförnu birst
frásagnir af slæmri meðferð á
þeim júgóslavneskum flugmönn
um og hermönnum, sem sendir
hafa verið til náms í Sovjet-
ríkjunum. Kvarta menn þessir
yfir því, að þeir hafi mætt ó-
kurteisi og fyrirlitningu og orð-
ið þess varir, að njósnað var um
einkalíf þeirra, auk þess sem
þeim var bannað að tala sitt
eigið tungumál, meðan þeir
voru við nám í rússnesku skól-
unum.
í greinunum kemur fram, að
flugmenriirnir hafi átt þessari
framkomu að mæta jafnvel áð-
ur en til átakanna kom á milli
Tito og Kreml. En þegar þau
hófust, versnaði framkoma Rúss
anna um allan helming.
SLÆMAR
MÓTTÖKUR
Í EINNI greininni í nfangreindu
málgagni flughersins. júgóslav-
neska er skýrt frá því, að „mik-
ill fjöldi“ herforingja og ó-
breyttra hermanna frá Júgó-
slavíu hafi farið til framhalds-
náms í Sovjetríkjunum að ó-
friðnum loknum. Síðan segir
orðrjett: „Þegar hermenn okk-
ar komu til Sovjetríkjanna,
urðu þeir fyrir sárum vonbrigð-
um. Móttökurnar voru ólíkar
því, sem þeir höfðu búist við
í forysturiki sósíalismans.“
Hermennirnir, sem fyrstir
fóru, kvörtuðu meðal annars
yfir því, að þeir hefðu ekki
jafnan rjett á við sovjetnem-
endur, auk þess sem þeim var
bannað að syngja þjóðsöngva
og hlusta á útvarpið í Belgrad.
PÓLITÍSKA
LÖGREGLAN
JÚGÓSLAVNESKU nemend-
urnir skýra ennfremur svo frá,'
að kennarar herskólanna rúss-
nesku, sem þeir voru sendir á<
hafi reynt að gera sem minnst
úr menningu Júgóslava og af-
rekum þeirra í stríðinu. Auk;
þess, segir í einni greininni,;
„hafði NKVD (pólitíska lög-
reglan) nákvæmar gætur á
júgóslavnesku nemendunum. —í
Rússneska leyniþjónustan beitti
og öllum brögðum til að fá þá
í þjónustu sína og til að svíkja
föðurland sitt.“
• •
RÚSSNESKIR
SÖNGVAR
EINN þeirra júgóslavnesku flug
manna, sem dvöldust í Sovjet-
ríkjunum, segir svo frá:
Þetta gekk svo langt,
að 1945 var oákuð bannað að
syngja skæruliðasöngva Júgó-
slava, en skipað í staðinn að
syngja i einungis rússneska
Framh. á bls. 12.