Morgunblaðið - 07.12.1949, Page 2

2
* O R GV H Bl. A Ð i B
Miðvikudagur 7. des. 1949.
- Ríkisstjórnin undirbýr lausn vandamálanna
Frh. af bls. 1
• persónurjettarih'ái,
eignarrjettarmál, yfirfjárráðs-
*nál, íög um kosningar til Al-,
fi.ngis og kjördæmaskipting,
eitósjón með framkvæmd al-
l> Lttgi.skosninga, ríkisborgara-
cjeftfur, útgáfa Stjórnartíðinda
og Lögbh’tingablaðs, húsameist-
ari rikisins, verslunarmál, sem
ekki eru í úrskurði þessum fal-
in öðrum ráðherrum, þar undir
■versluaarskólar. Menntamál,
|i -r uridir skólar, sem ekki eru
ejerstaklega undan teknir. Út-
varpsmál og viðtækjaverslun.
Eimaverndarmál. Menntamála
c'ié. Leikhúsa- og kvikmynda-
*i íl. Kirkjumál. Ennfremur ut-
anríkismál.
Káðherra Björn Ólafsson. —
Undir hann heyra f jármál ríkis-
ÍR3, þar undir skattamál, tolla-
* .il og önnur mál, er varða
tekjur ríkissjóðs, svo sem ef
verslun er rekin til að afla rík-
> „ijöði tekna. Undirskrift rík-
i,, .ikuldabrjefa, fjárlög, fjár-
aukalög og reikningsskil ríkis-
sjóðs, hin umboðslega endur-
skoðun, embættisveð. Eftirlit
»i. ið ir.nheimtumönnum ríkis-
tns, íaun embættismanna, eftir-
laun, lífeyrir embættismanna
og ekkna þeirra, peningamál,
fj • ndir peningaslátta. Yfir-
f • tt fer þessi ráðherra með öil
f?y.u mál, er varða fjárhag rík-
l-.i.as eða landsins í heild, nema
|i su eftir eðli sínu eða sjer-
Sl'jku ákvæði heyri undir ann-
au. ráðherra. Hagstofan. Við-
slriptamál, þar undir innflutn-
irigsverslun og utanríkisversl-
uu, örutur en verslun með siáv-
arafurðir. Bankar, sparisjóðir,
gjaldeyrismál og- verðlagsmál
( dýrtíðarráðstafanir).
fíáðherra Jóhann Þ. Jósefsson.
Unáir hann heyra sjávarútvegs
ca.íl, þar undir Fiskif jelagið og
liiiikiraálanefnd, síldarútvegs-
ru.il (síldarverksmiðjur, síldar-
tútvegsnefnd), utanríkisverslun
rið sjávarafurðir. Landssmiðj-
are. IHælitækja- og vogaráhalda
Ciiíl. Skipagöngur. Atvinna við
sigíir. gar. Stýrimannaskólinn.
íífctpaskoðun ríkisins. Mæling
og skrásetning skipa. Vitamál.
Kafnarmál. Iðnaðarmál, þar
tiadir iðnskólar, iðnaðarnám,
iðr.fjelög. Eftirlit með verk-
smiðjum og vjelum. Einkarjett-
aA“yfi. Veðurstofan. Ríkisprent
smiðjar.. Heilbrigðismál, þar á
cr.rjil sjúkrahús og heilsuhæli.
Ermfremur flugmál, þar undir
fli-igvaílarekstur.
SSáðherra Jón Pálmason. —
fjníirhann heyra landbúnaðar-
tnM, þar undir ræktunarmál,
fi / . á meðal skógræktarmál og
sai'i-igræðslamál, búnaðarfjelög,
fcur.aðarskólar, garðyrkjuskól-)
a>, hásmæðraskólar í sveitum,
dyi i [ækningamál, þjóðjarða-
triií,. Búnaðarbanki íslands. —J
Euniremur rafmagnsmál, þar á
meðal rafmagnsveitur ríkisins
og í afmagnseftirlit. Vatnamál,
fc •/ uadir sjerleyfi til vatnsorku
rs.ifkunar, jarðboranir eftir ^
fceitu vatni og gufu. Námurekst-
ur. Kaupfjelög og samvinnu-.
fjelog'. Atvinnudeild háskólans.
R annsóknarráð ríkisins. Vega- (
nál. Póstj-, síma- og Ioftskeyta- j
rnúl.
P.áðherrafundi skal halda. um
nýmæli í lögum og mikilvæg l
stjii r.armál. Svo skal og ráð-
ÓLAFUR THORS forsætisráðherra flytur ræðu sína á Alþingi.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. Magnússon).
herrafundi halda, ef einhver
ráðherra æskir að bera þar upp
mál.
Með úrskurði þessum er úr
gildi felldur forsetaúrskurður
frá 4. febrúar 1947, um skipun
og. skipting starfa ráðherra o.
fl., svo og forsetaúrskurður frá
28. febrúar 1947, um breyting
á þeim úrskurði.
Gjört í Reykjavík,
6. desember 1949.
Sveinn Björnsson.
Ólafur Thors.
•k
í umræðum þeim, er fóru
fram fyrir alþingiskosningarn-
ar í október s.l., gerði Sjálf-
stæðisflokkurinn grein fyrir
því, með hverjum hætti hann
teldi hyggilegast að vinna bug
á þeim örðugleikum, sem nú
steðja að í þjóðlífi íslendinga,
og þá einkum í atvinnu- og
fjármálum. Þess var að vísu
getið af flokksins hálfu, að ekki
væri unnt að fullyrða, að hann
rjeði fremur en aðrir yfir alveg
óyggjandi úrræðum til lausnar
þessum vanda, en á það var lögð
höfuðáhersla, að skilyrði þess,
að úrræði flokksins yrðu fram-
kvæmd, væri, að hann fengi
rr.eirihluta á Alþingi.
Sjálfstæðisflokkurinn vildi
sem víðtækast samstarf.
Flokkurinn fjekk ekki þenn-
an meirihluta. Og þar sem eng-
inn annar flokkur öðlaðist held
ur meirihluta á Alþingi, ákvað
Sjálfstæðisflokkurinn að beita
sjer fyrir sem víðtækustu sam-
starfi þeirra flokka er stóðu að
fyrv. stjórn, um stjórn lar.ds-
ins og löggjöf. Taldi flokkurinn
þó óvænlega horfa um frið milli
flokka, og eru auk þess að
sjálfsögðu löngu ljósir annmark
ar slíks samstarís. .
I samræmi við þessa ákvörð-
un og eftir umboði forseta ís-
i * ‘ i if !?■*'
lands gerði Sjálfstæðisflokkur-
inn tilraun til myndunar meiri-
hluta stjórnar og tók einnig vel
umleitunum Framsóknarflokks
ins meSan stóð ,á tilraunum
hans til stjórnarmyndunar.
Eftir að sannprófað var, að í
bili var ekki auðið að mynda
meirihluta stjórn, beindi for-
seti íslands þeirri beiðni til mín
að jeg myndaði innanþings-
stjórn, enda þótt hún hefði ekki
fyrirfram tryggðan stuðning
meirihluta Alþingis.
Sjálfstæðisflokkurinn ræddi
málið á tveimur fundum, 25. og
26. fyrra mánaðar. Leit flokk-
urinn svo á, að athuguðu máli,
að með því að hann er stærsti
flokkur þings og þjóðar, bæri
honum ótvíræð skylda til þess
að verða við framangreindum
tilmælum forseta íslands, úr því
( að eigi hafði reynst auðið að
mynda meirihlutastjórn. Til-
kynnti jeg því forseta íslands,
laugard. 26. f. m., að jeg, í sam-
ræmi við vilja flokksins, tæki
að mjer að mynda stjórn, svo
sem forseti hafði farið fram á.
Var ætlunin að leggja ráðherra-
listann fyrir forseta til skipunar
ráðuneytis fyrrihluta síðustu
viku. En þennan dag að kvöldi
lagðist jeg í lungnabólgu, og
hefur því þessi dráttur orðið á
stjórnarmynduninni.
Nýtur aðeins stuðnings
Sjálfstæðismanna.
Stjórn sú, sem nú sest að völd
um, hefur ekki tryggt sjer hlut
leysi nje stuðning neinna þing-
manna utan Sjálfstæðisflokks-
ins. Hún er því viðbúin van-
trausti hvenær sem er. En á
meðan hún fer með völdin mun
hún leitast við að leysa þann
vanda, er liggur fyrir, með
þeirri samvinnu við þingið, sem
nauðsynleg er og kostur er á.
jEnda er það ljóst, að svo sem
ÍAlþingi nú er skipað, verður
úrlausn þeirra mála, sem log-
gjafar þarf um, en flokka grein
ir á um, ekki náð, nema með
samningum þeirra í milli.
Vandamál útvegsins.
Það mál, sem nú þarfnast
skjótastrar úrlausnar, er, með
hverjum hætti verði greitt fyrir
því af hálfu Alþingis og ríkis-
stjórnar, að útgerðin þurfi ekki
að stöðvast nú um áramót. En
svo sem kunnugt er, hefur allt
frá því 1946 þurft að leysa þann
vanda með löggjöf. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur lýst yfir því,
að hann teldi þau úrræði, sem
beitt hefur verið, ekki vera til
frambúðar. Þótt menn greini
mjög á -um, hvernig til fram-
búðar skuli ráða fram úr þess-
um málum, eru allir, eða flestir,
sammála um, að úrlausn fáist
ekki, nema gerðar sjeu margar
samfelldar ráðstafanir, sem
verulegs undirbúnings þarfnast,
og verða því ekki framkvæmd-
ar án nokkurs aðdraganda. Næg
ir um það að vísa til yfirlýsinga
flokkanna fyrir kosningar. Til
bráðabirgða verður því senni-
lega nú um áramótin að fara
troðnar slóðir, jafnframt því
sem þegar í stað verður að hef ja
undirbúning lausnar, sem var-
anlegri geti orðið, og er þar
fyrst að telja samþykkt greiðslu
hallalausra fjárlaga.
VíStækara samstarf.
Svo sem afstöðu ríkisstjórn-
arinnar til Alþingis er háttað,
telur hún á þessu stigi að öðru
leyti ekki ástæðu til að fjölyrða
um fyrirætlanir sínar. Þær
munu koma fram í málum þeim,
er ríkisstjórnin leggur fyrir Al-
þingi og daglegum stjórnarhátt-
um, og gefst Alþingi þá að
sjálfsögðu færi á að kveða á
um traust sitt eða vantraust á
stjórninni. En sú skoðun Sjálf-
stæðisflokksins er óbreytt, að
úr því honum tókst ekki að ná
þinglegum meirihluta við kosn-
ingarnar, þá sje farsælast að
koma á sem víðtækustu sam-
starfi milli áðurgreindra flokka
um stjórn landsins og löggjöf.
Að þessu mun stjórnin vinna,
og sjálfur finn jeg ástæðu til
að taka það sjerstaklega fram,
að slíkt samstarf er á engan hátt
háð forsæti mínu eða þátt-
töku í væntanlegri ríkisstjórn.
★
Afstaða Framsóknar.
Er forsætisráðherra hafði lok
ið máli sínu tók til máls Her-
mann Jónasson, formaður Fram
sóknarflokksins.
Lýsti hann því yfir, að Fram-
sóknarflokkurinn myndi hvorki
styðja þessa stjórn nje veita
henni hlutleysi.
Væri það vegna þess, að Sjálf
stæðisflokkurinn hefði ekki vilj
að styðja ,,umbótatillögur“
Framsóknar.
Annars var ræða Hermanns
mestmegnis skætingur og fúk-
yrði í garð Sjálfstæðisflokks-
ins og forseta íslands og stakk
í stúf vir5 hina virðulegu at-
liöfn í þinginu.
Aframhaltlancli samstarf
lýðræðisflokkanna
í utanríkismálunum.
Næstur tók til máls Stefán
Jóhann Stefánsson fyrrverandi
forsætisráðíherra, formaður Al-
þýðufl.okksins.
Kvaðst hann vilja taka það
fram, að Alþýðuflokkurinn
hvorki styddi nje veitti stjórn-
inni hlutleysi, en hann mundi
eins og hingað til miða afstöðu
sína við málefnin. Flokkurinn
mundi styðja þau mál, er hann.
áliti þjóðinni til heilla, en berj-
ast gegn þeim, er hann áliti
stefnt gegn hagsmunum al-
mennings.
Endaði Stefán Jóh. Stefáns-
son ræðu sína með því að segja
að hann vænti þess fastlega, að
áfram mætti haldast samstarf
lýðræðisflokkanna í utanríkis-,
öryggis- og' sjálfstæðismálum
þjóðarinnar.
|
.Kommúnistar andvígir
Einar Olgeirsson, formaður
kommúnistaflokksins, tók því
næst til máls.
Lýsti hann yfir því, að Soc-
ialistaflokkurinn væri andvígur
stjórninni. Hún væri á ábyrgð
Alþýðuflokksins og vissrar
klíku í Framsóknarflokknum,
|sem komið hefðu í veg fyrir
aðrar stjórnarmyndanir.
Sagði E. O., að flokkur sinn
myndi fylgja vantrausti á stjórn
ina, ef Alþýðufl. eða Framsókn
bæru það fram. L2 þeir gerðu
það ekki, þá myndi kommún-
istaflokkurinn kanna fylgi rík-
isstjórnarinnar í þinginu þeg-
ar honum þætti henta.
Þar með var þessum umræð-
um lokið.
Á þingbekkjum var hvert'
sæti sltipað og áheyrendapallar
þingsins troðfullir.
Fiskiþingi lokið !
■Davið Ólafsson end-
: urkjörinn fiskimála-
isijóri
FISKIÞINGINU var slitið I
gær með hófi fulltrúa og gesta
í Oddfellow-húsinu.
í lok þingsins fóru fram kosn
ingar í stjórn Fiskifjelagsins.
Fiskimálastjóri var einróma
kjörinn Davíð Ólafsson. Vara-
fiskimálastjóri Hafsteinn Berg
þórsson.
Aðalmenn í stjórn Fiskifje-
lagsins voru kjörnir:
Pjetur Ottesen, Ingvar Vil-
hjálmsson, Emil Jónsson og
Þorvarður Björnsson.
Varamenn: Margeir Jónsson
Keflavík, Ól. B. Björnsson,
Akranesi, Jón Axel Pjetursson,
Reykjavík og Arngr. F. Bjarna
son, Isafirði.
í stjórn Bjargráðasjóð var
kjörinn Þorsteinn Þorsteinsson
Þórshamri, aðalmaður, og Arn-
ór Guðmundsson skrifstofustj.
varamaður.
Fiskiþingið hefir gert sam-
þykktir um flest hagsmunamál
útvegsins. Hefir þeirra flestra
verið getið jafnótt hjer í blað-
inu; hinar verða birtar næstu
daga.
Margir. fultrúanna munU
strax halda heimleiðis, en aðr-
ir taka þátt í fulltrúafundi
Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, sem hefjast á 8,
þ. m. —
► ^ 8 ■•* *•* - "•**'» ‘ '■ »1 > ’lt, V V. T. 4