Morgunblaðið - 31.12.1949, Page 2

M ORGVNBLAÐlÐ
Laugardagur 31. des. 1949. 1
irufoss-stöðin faki tÍIFrá því Marshallaðstoðin
\ ' .
starfa haustið 1952 hófst, hefur ísland fengið
HIÍÍ FYRIRHUGAÐA viðbót-
aj virkjun við Sog er eitt mikil-
vægasta framfaramálið, sem nú
er á dagskrá Reykvíkinga. Með
Jiessari virkjun fást 31.000 kíló-
■wött raforku. En nú getur Raf-
veitan í hæsta lagi haft til um-
táða 27,000 kw. Svo með þess-
ari virkjun verður raforkan
númiega tvöfölduð.
Fyrir nokkru var frestur út-
Kuiminn til að skila tilbóðum í
vjelarnar og í byggingavinn-
una. En athugunum á tilboð-
unum er ekki enn lokið og þvi
ekki ákveðið hvaða tilboðum
verði tekið. Átti blaðið tal við
Steingrím Jónsson rafmagns-
stjóra í gær um þetta mál, og
skýrði hann frá á þessa leið:
Byggingavinnan.
í byggingavinnuna við Sog
feafa borist tvö föst tilboð. En
önnur tilboð sem bárust, voru
|>annig, að firmun buðust til,
að taka nokkurn hluta verks-
ins í ákvæðisvinnu, en að vinna
hítt eftir reikningi. Það þykir
óhentugt, samanborið við hitt,
að alt sje tekið í ákvæðisvinnu.
Verið er að athuga, hvort hinna
tveggja föstu tilboða sje hag-
kvæmara.
Mismimandi afgreiðslu-
tími vjelanna.
Tiiboðin í Vjelarnar liggja
einnig ákveðin fyrir.
t túrbínurnar hafa komið 17
tilboð, frá 15 firmum, í raf-
magnstækin frá 12 firmum og
frá 11 firmum í rafalana. Eru til
boðin bæði frá Ameríku og frá
Evrópulöndum. En firmun í Ev
rópu áskilja sjer mikið lengri
tíma, til að afgreiða vjelarnar,
hetdu. en amerísku firmun
þurfa að reikna sjer og gerir
það ínikinn mun.
Ef það tekst, sem jeg vona,
segi. rafmagnsstjóri, ag ganga
frá samningum um byggingar-
vinnuna- í jan. eða febr. næstk.,
ætti að mega vænta þess, að
hyg'gingavinnunni verði svo
langt komið haustið 1951, að þá
verði hægt að taka á móti vjel-
unum og byrja uppsetningu
þeírra. Sem svo ætti að vera
lokið haustið 1952. Svo mikil
er rafmagnsþörfin, að ekki er
hægt að láta starfrækslu hinn-
ar nýju stöðvar dragast leng-
ur, en nauðsynlegt er.
Áætlanir og tilboðin.
— Hvernig koma tilboðin
heim við þær kostnaðaráætl-
anir sem gerðar hafa verið um
verkið?
— Talið var, að verkið ætti
í heild sinni að kosta 74 millj.
kr. En með hliðsjón af tilboð-
unum, hefir sú upphæð hækk-
að í 38 milljónir. Er það svo til
eingöngu vegna þess, að hinn
erlendi kostnaður verður hærri
en búist var við. Aftur á móti
er þess að vænta, að bygginga-
kostnaðurinn eða hinn innlendi
kostnaður verði svipaður því,
sem áætlað var, eins og tilboð-
in bera með sjer.
Síofnkostnaðurinn
Hve mikill verður kostnaður
ínn viÓ nýju virkjunina í sam-
nnið að santan-
burði tilboðanna
anburði við þann stofnkostnað,
sem áður v'ar kominn í virkjun
ina og rafveitukei'fið?
Sogsvirkjunin hefir kostað
hingað til 18 milj. króna. Og frá
Ljósafossstöðinni fást nú 16
þús. kw. Raforkan frá Soginu
evrkst því úr 16.000 kw. í 47,000
kw. Eða hún þrefaldast að heita
má. En stofnkostnaður hennar
5-faldast.
í rafveitukerfið alls hafa
farið 58 milj. kr. með stöðvum
við Elliðaár, en fyrir utan Sogs-
virkjunina. Svro stofnkostnað-
urinn rúmlega tvöfaldast frá
því sem hann er nú. En rekst-
urskostnaðurinn, eftir viðbótar-
virkjunina, verður tæplega tvö
faldur, á við það sem nú er.
Markaður fyrir þriðjunginn
strax
En þegar hin nýja írufossstöð
tekur til starfa, haustið 1952, er
samstundis markaður fyrir þriðj
unginn af þeirri viðbótarorku,
sem þá kemur í. gagnið. Svo
sýnilegt er, að ekki má það drag
ast lengi, að bæta við rafork-
una. Ekki síst þar eð þá eru
fengin skilyrði fyrir því, að
reist verði áburðarverksmiðja,
sem rekin yrði með raforku frá
Soginu.
Stofnkostnaður þessarar við-
bótarvirkjunar er að vísu tais-
vert mikill. En hann ætti ekki
að vaxa neinum manni 1 aug-
um þegar þess er gætt, hversu
þörfin fyrir raforku er þegar
orðin mikil og fer ört vaxandi.
Og meðan raforkan frá vatns-
aflstöðvunum verður nægileg,
þarf ekki að nota olíukynding-
una við varastöðina hjerna við
Elliðaárnar. Svo sá tilkostnað-
ur sparast.
Tvær vjelasamstæður verða
settar í byrjun í hina nýju neð
anfjarðarstöð við Irufoss. En
þar verður rúm fyrir þriðju
vjelasamstæðuna, sem getur
bætt við raforkuna 16 þús. kw.
Svo írufossstöðin ein getur síð-
an framleitt 47,000 kw.
Kaup og kjarasamningar
víða útrunnir um áramót
KAUP OG KJARASAMNINGAR víða um land renna út um
áramót og hefir verið sagt upp, en ekki hafa nema tvö fjel. boðað
verkfall frá áramótum, ef ekki semst áður. Eru það Fjelag
ílugvjelavirkja, sem tekur til um 30 manna og verkalýðsfie-
lagið í Grundarfirði. Samningaumleitanir standa yfir og hafa
staðið yfir hjá mörgum öðrum fjelögum víða um land, en ekki
komið til verkfallsákvörðunar. Eins og kunnugt er er ekki
hægt að gera verkfall, nema með viku fyrirvara og er því
víst, að ekki verða alvarlegar vinnustöðvanir strax um ára-
mótin.
Yfirmenn á kaupskipaflotanum®'
Samningar yfirmanna á kaup
skipaflotanum runnu út þann
30. þ.m. Voru það samningar
milli stýrimanna, vjelstjóra,
loftskeytamanna, rafmagns-
manna og vinnuveitenda. Einn
ig eru útrunnir samningar við
matsveina og veitingaþjóna á
skipum. Hafði fjelag þeirra
samþykkt verkfall, en sam-
komulag varð um að það fylgdi
með í. samningaumleitunum
milli vinnuveitenda og yfir-
manna á skipunum, án þess að
til vinnustöðvunar kæmi.
Sáttasemjari ríkisins hefir
nú fengið þessi mál til meðferð-
ar. —
Flugvirkjar
Flugvirkjar höfðu boðað verk
fall frá áramótum. Er hætta á,
að flugvjelaflotinn stöðvist, ef
þeir Ieggja niður vinnu. Fyr í
mán. höfnuðu flugvirkjar
tilboði, sem_þeim var gert. — í
gærkveldi tóku þeir svo fyrir
á fundi nýtt tilboð.
Aðrir samningar, sem
renna út ^
Samkvæmt upplýsingum, er
Morgunblaðið fjekk í gær hjá
framkvæmdastjóra Alþýðusam-
bands íslands, falla kaup- og
kjarasamningar eftirtaldra fje-
laga úr gildi um áramót og hef-
ir verið sagt upp.
Sjómanna á Akranesi og í
Stykkishólmi, sjómanna og
landverkafólks í Ólafsvík,
verkamanna, verkakvenna og
vjelstjóra við hraðfrystihús í
Vestmannaeyjum. Landverka-
fólks í Kefiavík og Höfnum.
Svörtu augun
LONDON — Fyrir tveirn-
ur árum skeði það, að
fjögra ára hnokki, að nafni
Malcolm Fairlan, fjell nið-
ur stiga, skömmu áður en
hann var sendur flugleið-
is til Tripoli. Sá litli var
með glóðarauga, er hann
lagði upp í langferðina.
Nú er hann kominn aft-
ur til London, í fylgd með
móður sinni. Þegar flug-
vjel hans lenti, var hann
enn með glóðarauga: hafði
gengið á hurð, nokkru áð-
ur en vjelin fór frá Tri-
poli! — Reuter.
rúmlega 13 iuil], dollara l
A SEINNA misseri ársins 1949 hefur efnahagssamvinnu-
stjórnin,ECA, ákveðið að láta íslandi í tje 4.9 millj. dollara.
Er gert ráð fyrir að 2.9 milljónir dollara sjeu framlag án
endurgjalds en 2 milljónir lán.
Á þriðja ársfjórðungi var ekki farið að nota þessi Mars-
hallframlög, þar eð þá var ekki fullnotað 2.5 milljón dollara
framlag án endurgjalds, er veitt var í apríl 1949. Nýjar
innkaupaheimildir voru gefnar út af ECA, að upphæð
2.110.000 dollarar, frá júlíbyrjun til septemberloka. Á sama
tíma fengu innflytjendur heimildir til eftirfarandi vöru-
kaupa, er samtals námu 1.409.389 dollurum eða 9.144.121
krónum miðað við eldra gengi:
tonn kr.
Hveiti ................................... 1240 1.022.833
Hrísgrjón ................................... 77.5 95.749
Smjörlíkisolíur ............................ 416 973 200
Fóðurvörur ............................... 5333 2.264.375
Baunir ....................................... 92 97.320
Pappír til fiskumbúða ........................... 210.016
Stálbönd, stálplötur og dósablikk ............... 389.280
Niðursuðudósir, olíubrennarar fyrir togara o. fl. 234.490
Dieselrafstöðvar fyrir Hitaveitu Reykjavíkur
(seinni greiðsla), Eskifjörð og Hólmavík .... 560 160
Tæki til spennustöðvar fyrir ísafjörð, tæki og
varahl. fyrir Landssímann, Ríkisútv. og flugráð 390.902
Dieselvjelar og varahlutir ...................... 528.929
Beltisdráttarvjelar, 13 stk...................... 569.484
Jarðýtur, 9 stk.................................. 120.352
Vegavinnuvjelar og varahlutir til þeirra ........ 578.165
Sláttuvjelar, herfi og plógar ............... 267 411
Varahlutir fyrir landbúnaðarvjelar .............. 162.200
Iðnaðarvjelar og varahlutir ..................... 130.479
Bifreiðamótorar og varahlutir ................... 548.276
Samkvæmt farmskírteinum voru flutt inn á þriðja árs-
íjórðungi 5152 tonn af vörum frá Bandaríkjunum, en þac
af voru 4050 tonn eða 78.6% greidd af Marshall-framlögum,
Síðan efnahagssamvinnan, sem kennd er við Marshall,
fyrrverandi utanríkisráðherra, hófst, hefur íslandi verið
uíhlutað 13.2 millj. dollara. í septemberlok var þó efna-
hagssamvinnustjórnin ekki búin að greiða meira en 6.241 424
dollara fyrir vörur til íslands. Af þessari upphæð voru
441.424 dollara framlag án endurgjalds, og var samsvarandi
upphæð, 2.721.116 krónur, að frádregnum 5%, lögð í mót-
virðissjóð, sem geymdur er á nafni ríkissjóðs hjá Lands-
banka íslands.
30. des. 1949.
(Frjett frá ríkisstjórninni).
13 leikritahandiil
höfðu borist í gær
Leikritagerðarkeppninni lýkur í dag.
SVO SEM kunnugt er hefur Ríkisútvarpið boðið til sam-
keppni um leikritagerð og er þessi keppni hjer liður í sam-
norrænni samkeppni. í dag er frestur sá útrunninn, sem veitt-
ur var til að skila handritum. Samkvæmt upplýsingum frá
útvarpsráði höfðu í gærkvöldi borist 13 leikritahandrit til
skrifstofunnar. t
Vera má þó að tala þessi4
breytist, því eins og fyrr er
sagt, er fresturinn útrunninn
í kvöld.
Þátttaka íslands
íslenska útvarpið tók þátt í
norrænu samkeppninni með
þeim fyrirvara, að það áskyldi
sjer rjett til að veita engu leik-
riti fyrstu verðlaun, en þau
vérk er slík verðlaun hljóta í
samkeppninni, fara fyrir sam-
norræna dómnefnd, sem úfl
sker um verðlaun.
í j
Dómnefnd
Það, sem næst liggur fyrir er,
að Útvarpið skipi sjerstaká
dómnefnd, er fjalli um leikrií
þau er borist hafa, en leikrita-
gerðina bar að miða við flutn-
ing í útvarp.