Morgunblaðið - 17.01.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNPLAÐIÐ
Ctg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
t lausasölu 50 aura eintakið, 71 aurm m#8 LeslM< J5
kr. 15.00 utanlands.
A th yglisverðar
útvarpsumræður
ÍSLENDINGUM gafst s.l. sunnudag tækifæri til þess að
heyra í útvarpi umræður þær, sem fram fóru á fundi Stúd-
entafjelags Reykjavíkur í síðustu viku. Er rík ástæða til
þess að fagna því að þjóðinni skyldi gefast tækifæri til þess
að kynnast þessum umræðum um andlegt frelsi og þeim
viðhorfum, sem þar komu fram.
Kjarni þessara umræðna var þessi:
Af hálfu frjálslyndra manna, sem þátt tóku í þeim var
haldið fram að meginatriði andlegs írelsis væru ritfrelsi,
málfrelsi, trúfrelsi og almennt skoðanafrelsi yfirleitt. Þessi
rjettindi einstaklinganna væru grundvöllur frelsisins. Án
þeirra væri öll menningarleg framvinda ómöguleg eins og
Tómas Guðmundsson skáld komst að orði í hinni afburða
rökföstu og glæsilegu framsöguræðu sinni.
í þeim ríkjum, sem afnumið hefðu allar þessar greinar
andlegs frelsis ríkti kúgun og andlegt þrælahald. Forystu
fyrir þeim hefði Sovjet-Rússland, sem læst hefði allt ein-
staklingsfrelsi í viðjar ríkisvalds undir járnhæl kommúnista-
flokksins.
Óhætt er að fullyrða að yfirgnæfandi meirihluti mennta-
mannanna, sem hlýddu á þessar umræður á stúdentafund-
inum, hafi aðiiyllst skoðanir Tómasar Guðmundssonar og
annara málsvara vestræns lýðræðis í þessu máli. Málflutn-
ingur kommúnista var með þvílíkum endemum að annað
eins hefur aldrei heyrst, jafnvel ekki af þeirra eigin hálfu
En kjarní kon'múnistamálflutningsins var þessi:
Frumskilyrði andlegs frelsis er að einstaklingurinn verð;
losaður við persónuleika sinn, andlegt og efnalegt sjálfstæði
sitt. Það hefur kommúnismanum tekist í Rússlandi. Þess
vegna ríkir þar fullkomið andlegt frelsi!!
Frumskilyrði lýðræðisins er að komið verði á svokölluðu
e insflokksskipulagi, sem er í því fólgið að aðeins einn stjórn-
málaflokkur er leyfður, öll gagnrýni á stjórnarhætti hans
bönnuð, aðeins blöð hans leyfð og vísindi og listir eingöngu
notuð í flokkspólitíska þágu hans. Listin fyrir listina er
gömul og fráleit kénning, sem kommúnisminn viðurkennir
ekki. Þetta skipulag hefur verið tekið upp í Rússlandi og
þess vegna ríkir þar hið eina sanna lýðræði!!
Þetta voru meginatriðin úr ræðum kommúnista á stúd-
entafundinum. Alþjóð manna hefur fengið tækifæri til þess
að kynnast þeim þannig að kommúnistar geta ekki, hversu
fegnir sem þeir vildu, sagt þessa frásögn ranga.
En á eitt atriði verður að drepa í sambandi vlð
frá stúdentafundinum. Eina ræðuna þaðan vantaði. Henni
var ekki útvarpað. Vegna hvers var henni ekki útvarpað
eins og öðru er þar gerðist? Það var vegna þess að maður-
inn, sem flutti hana og flokkur hans þorðu ekki að láta hana
heyrast. Ræðumaðurinn hjet Björn Þorsteinsson og flokkur
hans kommúnistaflokkurinn. En hundruð manna heyrðu
þessa feluræðu á stúdentafundinum. Það var höfundur henn-
ar, sem sagði að það væri ekki andskotalaust, hversu komm-
únistar væru fylgislausir í einu öndvegisríki lýðræðisins,
Bretlandi. En skýring hans á því fyrirbrigði var sú, að Bret-
ar hefðu verið velmegandi þjóð og mikilsráðandi í heims-
málunum. Þess vegna hefði kommúnisminn ekki getað fest
þar rætur. Velmegun og viðgangur Bretaveldis hefðu varnað
honum vaxtarskilyrða. Nú væri hins vegar farið að halla
undan fæti fyrir þessari þjóð, vandræði og bágindi í upp-
siglingu. Nú gerðu kommúnistar sjer þess vegna vonir um
vaxandi fj’lgi meðal hennar.
Það er ekki að furða þó kommúnistar ljetu klippa þessa
ræðu út af stálþræði útvarpsins. Hún sannar nefnilega að
kommúnistar telja eymd og vandræði fólksins frumskilyrði
þess að flokkur þeirra geti dafnað og þrifist. Velmegun al-
mennings og þjóðarheildar er þess vegna versti óvinur og
Þrándur í Götu kommúnismans. Þess vegna berjast komm-
únistar hvarvetna fyrir fátækt og volæði.
Að öllu samanlögðu ér óhætt að fullyrða að kommúnistar
hafi aldrei fengið aðra eins hýðstrýkingu eins og í þessuni
úmræðum. Er vel farið að állri þjóðinni skyldi gefast tæki-
færi þl þess að hlýða á þær.
Þriðjudagur 17. janúar 1950
ra*:
XJíLuerjl ábripa
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Dregur úr
naeturgöltri
ÞAD ER sem betur fer ekki eins
mikil þörf bifreiða að nætur-
lagi og áður var hjer í borg-
inni, er dansleikir voru í öðru
hvoru samkomuhúsi jafn virka
daga sem helga, til klukkan 4
og 5 á morgnana.
Eftir að næturklubbafyrir-
komulagið var afnumið við al-
mennar skemmtanir hjer í
bænum hefir mjög dregið úr
næturgöltri. Er jeg ekki-frá því
að þessi þarfa ráðstöfun Bjarna
Benediktssonar hafi beinlínis
bætt heilsufarið í bænum. Að
minsta kosti er munur að sjá
hve útlit margra er hraustlegra
nú að mof'gni dags, en áður var.
En það var leigubílavörður-
inn, sem ræða átti.
•
Nauðsynlegt að geta
náð í bíl
EN ÞÓTT dregið hafi mjög úr
svalli og næturvökum almenn-
ings, fer ekki hjá því í jafn-
stórri borg og Reykjavík er, að
einhver þurfi að vaka. Og enn-
fremur geta komið fyrir margs-
konar atvik, veikindi og fleira,
sem heídur fyrir fólki vöku.
Mörgum er nauðsynlegt að
komast milli húsa að næturlagi
og stundum milli bæjarhverfa,
en það getur verið löng leið.
Með öðrum orðum, margir
þurfa á bifreið að halda að næt-
urlagi.
Þessvegna væri heppilegt, ef
bifreiðastjórasamtökin, sem
hafa komið svo ágætu fyrir-
komulagi á bifreiðaþjónustu í
bænum tækju sig nú til og sæju
til þess að ávalt væri tveir, þrír
leigubílar til taks að nóttunni.
•
Brjef frá í fyrra
í GÆRMORGUN fjekk jeg bréf
austan úr Skaftafellssýslu, um
ljelegar póstsamgöngur þangað
austur eftir. Brjefið er dagsett
21. desember í fyrra, en ekki
sent fyr en 27.
Brjefið hefir því verið tæpar
þrjár vikur á leiðinni austan úr
Skaftafellssýslu og er varla
hægt að fá betri sönnun fyrir
því, að rjettmæt er kvörtunin
hjá brjefritara um slæmar póst
samgöngur austur þangað og
að austan.
Er því best að birta brjefið,
en það er á þessa leið:
Minnstu
framfarirnar
..Herra Víkverji!
í DÁLKUM þínum hefir oft
komið fram gagnrýni á því
sleifarlagi sem virðist vera ríkj
andi á póstmálunum í þessu
landi. En sennilega hafa á fá-
um sviðum orðið jafn litlar
framfarir á síðustu áratugum
eins og í póstsamgöngum.
Ástandið er nú þannig hjer
í austúrhluta Vestur-Skafta-
fellssýslu að jólapósturinn er
ekki kominn ennþá og er lítil
von til þess að hann komi aust-
ur hingað á þessu ári hjeðan af.
Það eru sennilega einir þrír
áratugir síðan að farið var að
flytja póst tvisvar í mánuði
hingað. Og við það situr enn,
nema nú er ástandið í þessu
efni bó verra_ en nokkru sinni
fyr. Forráðamenn þessara mála
virðast telja sig geta boðið al-
menningi hvað sem er í þessu
efni.
•
Lítil fyrirhyggja
PÓSTUR frá því í byrjun des-
ember mun jafnvel liggja enn
í Reykjavík, þegar þessar línur
eru skrifaðar (21. des. 1949).
Póstferðum á hestum til Víkur
í Mýrdal hafa ekki enn verið
hafnar. En vegir eru nú ófærir
bifreiðum. Ætlunin mun hafa
verið sú að flytja póstinn með
flugvjelum og vegna þess að
snjóþungt er á flugvellinum
hjá Kirkjubæjarklaustri, þá var
ruddur nýr völlur hjá Fossi
á Síðu. Þar er nú enginn snjór
til baga, en verkið mun hafa
verið þannig af hendi leyst að
ekki mun vera talið forsvaran-
legt að láta flugvjelar lenda
þar. Ekki veit jeg hver hefir átt
að sjá um það verk og einkenni
legt er það líka af forráðamönn
um flugmálanna að athuga ekki
lendingarskilyrðin fyr en í ó-
tíma, þegar ekkert er hægt að
lagfæra vegna frosts í jörðu.
•
Vikulegar póstferðir
í allar sveitir
ÞAÐ er krafa almennings að
póstsamgöngunum verði nú
tafarlaust kippt í lag. Lágmarks
krafan hlýtur að vera vikuleg-
ar póstferfiir í ai'ar sveitir
landsins. Því mun verða svar-
að til að þetta kosti mikla pen-
inga og auðvúað pr hað rjett.
En það getur líka verið dýrt að
búa við slæmar nnstcamgöngur.
Þurfi að spara. vo’-ður að gera
það á öðrum sviðum.
S. B.
,.Í*VÍ prrpptnr þú,
b»rn mitt?“
ÞAÐ varð h<’1'''”- «1 ekki uppi
fótur og fit híó p/tc-onm 0g öll-
Um aftaníncrmv, he>irra { Aust-
ur-Berlín á döcnir\"m.
Hljóðfærekno r,c,vvurt hafði
látið gera «HÍarc(í,a auglýs-
ingu til að nu rrhroa vinsælt
dans- og d^miriacr. ?em geng-
ur bar eystra.
Á auglvsimmrmi st,óð nafn
lagsins: „Því grætur bú, barnið
mitt?“
Það sem fnr , taugarnar á
Rússum og heirra mnnnum var,
að einhveriír rr4r,,nnar höfðu
skrifað svari^ f-'rir rogan:
,,Af því að á hQima á her-
námssvæði Rússa“.
n«niuiii«iiiii»uuuuimutmiiiinuiiuiiiiiiiiuiniiiiiuiniiiiiiinniuuniniuinmniiim#iwiiiuiiiiiiiinuniiiiiumniniiii|tiumi,. ‘*'r«n»itiiiiirivmi
MEÐAL ANNARA ORÐA . 1
3
..................................................................... .rail
Sífelf fleiri amerískar konur við framleiðslusförfin
Frá frjettaritara Reuters
NEW YORK: — Færri konur
vinna nú úti í Bandaríkjunum
en í lok síðari heimsstyrjaldar-
innar, en þó stunda allt að
því 4,800,000 fleiri konur þar
nú ýmiskonar vinnu en 1940,
þegar Bandaríkjamenn voru
ekki komnir í stríðið.
í dag er áætlað, að um
18,600,000 konur vinni utan
heimila sinna í Bandaríkjunum,
eða um 30% af öllum vinnandi
mönnum í landinu.
Fleiri giftar konur vinna en
ógiftar, en 1940 var þessu þver-
öfugt komið.
• •
FÆKKAR
EKKI
OFANGREINDAR tölur koma
fram í skýrslu, sem bandarískt
tryggingafjelag hefir gefið út.
í skýrslunni segir, að það hafi
löngu orðið ljóst, að konur í
Bandaríkjunum mundu leggja
fram sívaxandi skerf í atvinnu
lífi landsins. Nú sje þess ékki
að vænta, að konunum fækki
úr þessu við framleiðslustörfin,
heldur megi við því búast, að
tala þeirra eigi eftir að fara
vaxandi í framtíðinni.
• •
FÆRRI
VINNUKONUR
VINNUKONUM fer óðum fækk
andi í Bandarikjunum. Fyrir
stríð voru átján af hundraði
þeirra kvenna, sem atvinnu
stunduðu, vinnukonur, en nú
er hlutfallið um 10%. Skrif-
stofustúlkum hefir á hinn bóg-
inn fjölgað, og eins því kven-
fólki, sem starfar í verslunum
og verksmiðjum.
Það var á stríðsárunum, sem
þeim Bandaríkjakonum fjölg-
aði geisiört, er rjeðu sig til
starfa utan heimila sinna. —
Stjórnarvöldin hófu mikla her-
ferð til þess að hvetja konur
til að taka virkan þátt í fram-
leiðslustörfum, þótt þau gengju
aldrei eins langt og í Bretlandi,
þar sem konur voru skyldaðar
til starfa eða þátttöku í hjálpar
sveitum.
• •
í SKIPASMÍÐA-
STÖÐVUM
TIL ÞESSA ráðs gripu Banda-
ríkjamenn þó ekki, enda reynd-
ist það svo, að konurnar, eink-
um úr millistjettunum hófust
óhræddar handa.. Þær flykkt-
ust til vinnumiðlunarskrifstof-
anna og rjeðu sig til hinna ó-
líklegustu starfa, meðal annars
í skipasmíðastöðvum og stál-
smiðjum. Þá varð það heldur
ekki óalgengt að sjá konur sem
leigubílstjóra, verkamenn og
umsjónarmenn við járnbrautir,
og yfirleitt má seeja, að þær
hafi unnið f jöldan allan af þeim
störfum, sem fvrir stríð voru
eingöngu ætluð karlmönnum.
• •
OG NÚ
OG ÞEGAR stvrjöldinni lauk,
brá svo við, að marcar af þess-
um konum vildu halda áfram
við vinnuna. í sta^ bess að sitja
auðum höndum. Þær voru bún-
ar að uppgötva, að líf heima-
sætunnar getur verið furðu
leiðinlegt, og að konum stóð til
boða margvíslep vinna önnur
en vinnukonustörfin.
Yerkfall um borð
í farþegaskipi
PARÍS, 14. jan.: — Komið hefir
til verkfalls um borð í farþega
skipinu Ile de France, er var
í þann veginn að leggja af stað
frá L’Havre til Bandaríkjanna.
Ekki er kunnugt um ástæðu til
verkfallsins.
Yfir 1000 farþegum, sem
komnir voru til L’Havre, hefir
nú verið snúið við. Sagði for-
stjóri skipafjelagsins í kvöld,
að skipið mundi sennilega ekki
fara fyrr en 2. febrúar, vestur,
en þá er næsta áætlun þess;
— Reuter.