Morgunblaðið - 28.03.1950, Side 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 28. mars 1950.
Gengisskráningarfrumvarpið og sjómenn
ÞAÐ KANN að vera óvinsælt.
að láta í ljósi álit sitt um jafn
viðkvæmt mál og hið nýaf-
greidda gengisskráningarfrum-
varp er, sjerstaklega ef í pví á-
liti kennir ádeilu á, hvermg
gengið var frá því á síðustu
stundu. En vegna þess, hvernig
sjeð var fyrir hagsmunum skips
hafna botnvörpuskipanna sjer-
stakl., við lokaafgr. þess, þá
verður ekki hjá því komist, og
sjer í lagi vegna þeirra opin-
beru ummæla, sem f jellu í garð
togarasjómanna, bæði á fundi
Stúdentafjelags Reykjavíkur og
eins á Alþingi og höfð eru eftir
hr. Emil Jónssyni alþingis-
manni, í Alþýðublaðinu um 3.
mars s. 1., þar eð þessi ummæli
virðast hafa orðið jafn afdrifa-
rík við afgreiðslu málsins ein;
og raun ber vitni.
Gengisbrej tingar-
frumvarpið í sinni upp-
haflegu rnynd.
Eftir, að hafa hlustað á lest-
ur frumvarpsins, eins og það
var lagt fram af háttv. fyrver-
andi ríkisstjórn, var mjer það
að orði, að jeg teldi, eftir því
sem við væri að búast, um slík-
ar aðgerðir, mætti vel við una,
þar sem svo virtist, sem reynt
hefði verið að velja þær leið-
ir, sem sársaukaminnstar væru
fyrir þjóöina. Einnig virtist
vilji vera fyrir hendi til að
ganga ekki svo nærri eignum
þeirra, sem lítið ættu, að þeir
misstu þær. En jeg bætti við,
að menn skyldu taka eftir því,
að þær breytingar, sem kæmu,
mundu ganga í þá átt, að ganga
nær efnahag manna, en frum-
varpið gerði ráð fyrir.
Það þurfti heldur ekki að
bíða lengi eftir að fá staðfest-
ingu á þessu. Hið næsta, sem
við heyrðum um málið, var út-
varp af stálþræði frá fundi,
er Stúdentafjel. Reykjavíkur
hjelt út af gengisskráningar-
frumvarpinu. Þar kvað hr.
Klemens Tryggvason hagfræð-
ingur upp úr með það, að ekki
kæmi til mála, að, gengisskrán-
ingarbreytingin yrði látin
verka til hækkunar í launa-
greiðslum til þeirra, er fengju
laun sín greidd í hundraðshluta
af aflasölum botnvörpuskip-
anna. Einnig var hann með
tillögur um stórkostlegar skatta
hækkanir á eignir og fer jeg
ekki nánar út í þau atriði.
Prófessor Ólafur Björnsson
svaraði ummælum hr. Klemens
Tryggvasonar í sambandi við
launahækkanir togarasjómanna
og gat þess, að ýmsir tæknileg-
ir örðugleikar hefðu við athug-
un komið í Ijós, í sambandi við
framkvæmd launagreiðslna,
með þeirri aðferð, sem hr. Kl.
Tryggvason drap á og ennfrem-
ur við athugun, þá hefði launa-
hækkanir til þeirra ekki virðst
verða svo neinu næmi, frá því
sem verið hefði.
Það næsta sem við heyrðum
var í Alþýðublaðinu 3. mars s.l.,
þar sem feitletruð fyrirsögn e.
um ummæli hr. Emils Jónsson-
ar, sem höfðu komið fram á
Alþingi skömmu áður. Þar
stendur orðrjett: „Hæst laun-
uðu menn landsins, yfirmenn á
íogurunum. senq nú fá um 100,
000 kr. árslaun, munu, ef gengis
botnvörpuskipanna
lækkunarfrumvarp stjórnarinn
ar nær fram að ganga, fá kaup-
hækkun um 74% og komast
þeir því upp undir 200,000 kr.
í árslaun."
Hvað er svo rjett í þessu?
Eins og öllum er í fersku
minni, var samið um kaup á
s. 1. vetrarvertíð, fyrir allar
skipshafnir hins ísl. botnvörpu-
skipaflota. Þetta var gert á
þeim tíma, sem.ágætur afli var
a veiðisvæðunum hjer í kring-
um Faxaflóann og einnig stand-
andi hámarksverð á ísfiski í
Englandi. Ennfremur var búið
að semja um sölur á miklu fisk-
magni í Þýskalandi, með hag-
stæðu verði. Það kenndi því
nokkurrar bjartsýni um fram-
tíðarafkomu skipanna.
Samningarnir fólu í sjer, eft
ir áætlun, sem gerð var í sam-
bandi við samningana, mögu-
leika til þess að laun 1. vjelstj.
og 1. stýrimanns gætu náð 82
þús. kr. með orlofsfje. En ef
þeir tækju sjer frí 2 túra á ár-
inu, hefðu þau orðið ca. 68300
krónur.
Laun 2. vjelstjóra áttu að
vera 70% hækkandi upp í 77%
af launum 1. vjelstj. á þremur
árum. Laun 3. vjelstj. 56%
hækkandi ,upp í 60% á þriðja
starfsári.
Allir yfirmenn skipanna
verða að kosta frí sín sjálfir,
þegar þeir taka sjer frí. En aft-
ur á móti var öllum öðrum trygt
minnst 60 daga siglingafrí á ári,
á fullum launum, miðað við
sömu áætlun. Áttu þau að geta
náð ca. 39—40 þús. kr. yfir
árið.
Því miður varð reyndin sú,
að mjög mikið vantaði á, að
þessi áætlun stæðist, bæði vegna
miklu lægri lifrarhlutar, en á-
ætlað var, vegna verðfalls og
allskonar erfiðleika, í sambandi
við sölu fiskjarins og einnig
vegna aflabrests. Eins og öllum
landsmönnum ætti að vera kunn
ugt um. Þó gætti þessara erfið-
leika mest nú síðast á árinu og
hefir það ekki breyst neitt enn-
þá. Allt útlit er fyrir, að það
haldi áfram, þó hamingjan gæfi
að svo yrði ekki.
Til þess að gera sjer einhverja
hugmynd um hvers við getum
vænst um afkomuna á komandi
ári, þá verðum við að gera á-
ætlun í samræmi við ástand og
markaðshorfur eins og þær eru
nú. Það er ekki hyggilegt að
áætla meðalsölu meira en ca
6 þús. stpd. tólf túra á ári. Ef
hún yrði hærri, þá yrði það
allra hagur. Þetta gerir 72 stpd.
yfir árið. Lifrarhlut er tæplega
hægt að áætla meira en kr.
11,000 yfir árið. Samkv. þess-
ari áætlun yrðu laun eftirtal-
inna manna sem hjer segir, með
gengi kr. 26.09 á stpd. eins og
áður var:
1. stýrimaður og 1. vjelstjóri:
Laun .......... kr. 44,577,00
Orlof......... kr. 1,783,00
■ í .
Samt kr. 46,360,00
Ef þeir tækju sjer frí í tvo
túra, eins og frí háseta eru, þá
dragast frá kr. 7,720,00 og yrði
laun 1. vjelstj. og 1. stýrimanns
kr. 38.630.00.
Reiknað á sama hátt verða
laun 2. vjelstj., ef hann tekur frí
tvo túra á árinu samt kr. 29,655,
00, og laun 3. vjelstj. samt. kr.
23,160,00 með jafn löngu fríi.
Laun loftskeytam. kr. 27,817,00
með jafnlöngu fríi, ef miðað er
við hæsta launastiga, en það
munu fleiri vera á lægri laun-
um. — 2. stýrimenn hafa svip-
uð laun og lofskeytamenn.
Þessi greinargerð ætti að
nægja til að sýna fram á sann-
leiksgildi þeirra ummæla, sem
höfð eru eftir hr. Emil Jóns-
syni í Alþýðublaðinu 3. mars
s. 1. Þó skal athugað, hvað orð-
ið hefði, ef áður gerðir samn-
ingar okkar hefðu fengið að
standa óbreyttir, þannig, að við
fengjum laun okkar af hundr-
aðshlutanum, eftir skráðu út-
borgunarverði bankanna til
þeirra aðila sem afla gjaldeyr-
isins, sem verður ca 45 kr. af
hverju pundi eða ca 19 kr.
meira en nú er ákveðið.
. Þetta yrðu kr. 17,784,00 með
orlofsfje, fyrir 10 túra á árinu
fyrir 1. vjelstjóra og 1. stýri-
mann. Launin yrðu þá samtals
kr. 56,414,00. Launin til 2 vjel-
stjóra yrðu á sama hátt kr.
13,167,00 til viðbótar eða ca
43,349,00 samtals fyrir 10 túra
á ári.
Á sama hátt bættist við 3.
vjelstj. kr. 10,670,00 með or-
lofsfje.
Þetta gerir samtals kr. 33,
830,00 í árslaun, miðað við 10
túra.
Þetta nær að sjálfsögðu einn-
ig til allra annara sjómanna á
botnvörpuskipunum, því allir
fá einhvern hundraðshluta af
aflasölu skipanna.
Ekki sje jeg að þessar upp-
lýsingar verði heldur til að
rjettlæta þau ummæli, sem tek-
in voru úr Alþýðubl. 3. mars
s. 1., heldur þvert á móti, til
að sanna, hversu þar er farið
með staðlausa stafi. Einnig
sannar þetta rjettmæti þeirra
orða hr. prófessors Ólafs Björns
sonar á Stúdentafjel.fundinum,
um að ýmsir tæknilegir örðug-
leikar yrðu á framkvæmd slíkr
ar aðferðar. Og þó henni yrði
sleppt, mundu launin ekki
hækka, svo neinu næmi, frá því
sem upphaflega var gert ráð
íyrir.
Hjer vil jeg meina, að kom-
íð sje að þungamiðjunni í þessu
máli. Við, sem talið hefur verið
að ættum rjett á hærri laun-
um, en þeir sem lægst eru laun
aðir á skipunum, höfum talið
sanngjarnara og eðlilegra að við
tækjum laun okkar í hundraðs-
hluta af rekstri skipanna, því
þá fengjum við allgóð laun þeg
ar allt gengur vel en mundum
hinsvegar lækka þegar miður
gengi.
Nú hefur hinsvegar keyrt svo
um þvert bak, seinast á árinu
1949 og um útlitið á þessu ári,
að allur grundvöllur fyrir af-
komu skipanna og um leið um
afkomu okkar prósentumann-
anna, raskaðist algjörlega. —
Hver og einn getur gert sjer í
hugarlund um aðstöðu vjelstj.
og stýrimanna með kr. 15 þús.
til 32 þús. kr. í opinber gjöld,
ef launin fara allt niður í 25 til
40 þús. kr. á þessu ári og þeg-
ar menn eiga að greiða þessi
háu gjöld af þeim tekjum.
Gjaldeyrisskráningin nýja er
gerð til þess að vinna upp péssa
röskun á útgerðarmöguleikum
botnvörpuskipanna, að þvi
leýti, sem hún nær til þeirra
Sá hundraðs hluti, sem skips-
höfnum þeirra ber skv. samning
um við þá, er gerðir voru á s.l.
vetri, á milli stjettarfjelaga
þeirra og FIB, hlýtur að tryggja
þeim skýlausan rjett til þess
hundraðshluta. Að öðrum kosti
hljóta samningarnir að vera
fallnir úr gildi. Það er svo ann-
að mál, að ef sú leið hefði ver-
ið farin, að bera þetta undir
okkur, hvort þá hefði ekki mátt
finna einhverja sanngjarna
lausn á þessu máli. En svöna
aðferð er algjörlega óþolandi,
sjerstaklega þegar henni er líka
aðeins beitt við þessa einu
stjett manna, togarasjómanna.
Það lítur helst út fyrir að
þeir sjeu einhverjar hornrek-
ur þjóðarinnar, sem ekki sje
talandi við.
Nú er sagan þó ekki að fullu
sögð ennþá. Eins og kunnugt er
hafa sjómenn botnvörpuskip-
anna fengið 30 stpd. í hverri
utanlandssiglingu. Eftirleiðis
munu þeir verða að greiða kr.
45,60 pr. stpd.
Hjá þeim skipsmönnum, sem
sigla 4 túra á ári yrði þetta
120 stpd., en hjá yfirmönnum,
sem sigldu 10 túra á ári, yrði
þetta 300 pund.
Kostnaðaraukinn við þetta er
einfalt reikningsdæmi. Frá því
sem var, verkar þetta til lækk-
unar á laun þeirra. En hundr-
aðshluti hinna sömu aðila á að-
eins að reiknast á kr. 26,09 eða
því sem næst, samkv valdboði
frá hæstv. Alþingi.
Nei. Hjer vil jeg jeg meina
að sje of langt gengið. Það
hefði áreiðanlega verið heilla-
vænlegra, að háttv. alþingi
hefði borið gæfu til að breyta
ekki þessu atriði gengisskrán-
ingarfrumv. frá því, sem það
var frá fyrstu hendi. Þá mundi
öll sjómannastjetti'n á botn-
vörpuskipunum hafa litið með
skilningi til þessara aðgerða. En
nú munu togarasjómenn vera
mjög andvígir frumvarpinu og
er ekki útsjeð um afleiðingar
þess.
Þetta er svo mikið sameigin-
legt hagsmunamál allra togara-
sjómanna, að það er hreinn mis
skilningur þeirra aðila, sem
hafa gert sjer vonir um að þeir
sjeu sundraðir um þessi sjónar-
mið.
Að endingu vil jeg eindreg-
ið óska þess, að núverandi rík-
isstjórn sjái sjer fært að end-
urskoða þetta atriði og athuga
hvort ekki er fært að finna ein-
hverja sanngjarna lausn, þar
sem menn reyndu að mætast á
friðsaman hátt.
Mjer er vel kunnugt um að
háttvirt ríkistjórn hefir tekið
að sjer erfitt hlutverk. En svo
best tekst henni að leysa það af
hendi á heilladrjúgan hátt fyrir
þjóðarheildina, að friður hald-
ist á milli starfsgreina þjóðfje-
lagsins og hennar.
Skrifað um borð í Ingólfi
Arnarsyni 19. 3. ’50.
Þorkell Sigurðsson
vjelstjóri.

: Vil kaupa
manna bs!
flestar teg. koma til greina. Fkki j
iiauðsynlegt aS bíllinn sje í ak- j
færu standi. Tilboð merkt: „Bíll ;
—- 633“ sendist afgr. Mbl. fyrir j
laugardag. j
Sfofa !il leigu
= Frá næstu mánaðamótum er til
§ leigu góð kjallarastofa, forstofu-
: inngangur, a Fjólugötu. Tilboð
: leggist inn á afgr. blaðsins fyr-
I ir miðvikudagskvöld merkt:
: „Fjólugata — 629“.
rtiiiMHiiinmiiiiHiiiiiiimiiuiiiiiiiHiifiiiiiiiiiuuiiinia
tiiiHiiiiiiiiiimimHiimmmimimmmimiiiiiiiiimiiiti
IMýr bíll!
Sem nýr amerískur bill til rölu |
nú þegar. Leggið nöfn yðar í jj
lokuðu umslagi á afgr. Mbl. 1
merkt: „Nýr bíll“ og ieg .run :
gefa yður nánari upplýsing-r. |
FYRIRTÆKI
sem gefur góðar árstekjur og þarf lítið rekstrarfje, er
til sölu, ef samið er strax. Tilboð sendist blaðinu fyrir
föstudagskvöld, merkt: „Gróðavegur — 0605“.
Tvær stúlkur
geta fengið atvinnu við ljettan iðnað
Upplýsingar hjá verkstjóranum frá kl. 5—6.
HANSA H.F.
Laugaveg 105 (Inngangur frá Hverfisgötu).