Morgunblaðið - 22.04.1951, Blaðsíða 6
6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 22. apríl 1951
Útg.: H.f. Árvakur, Rcykjavík.
Framkv.stj.:: Sigfús Jónssón.
FJtstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sírni 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
CengislækkiEiiÉii og vísitalan
í TILEFNI af forsíðugrein i Þjóð-
viljanum á sumardaginn fyrsta,
þar sem það var m. a. gert að
umtalsefni, að vísitalan sje nú
orðin 135 stig, „þótt Benjamín og
Ólafur hafi talið mönnum trú
um það, að hún myndi aðeins
hækka um 13 stig vegna gengis-
lækkunarinnar", er rjett að vekja
athygli á eftirfarandi upplýsing-
um:
Um s. 1. áramót var gerð á því
athugun hvernig þau 27 stig, sem
vísitalan hafði hækkað um frá
því í mars 195C skiptust niður
eftir orsökum þeirra verðhækk-
ana, sem átt höfðu sjer stað.
Leidd'i sú athugun í ljós, að
af hækkununum stöfuðu 11—
12 af beinum áhrifum geng-
islækkunarinnar, 5 stig af
verðhækkunum erlendis, en
10—11 stig voru verðhækkan-
ir innanlands, sem nær ein-
göngu eiga rót sína að rekja
til uppbóta þeirra á Iaun, er
greiddar voru samkvæmt
gengisskráningarlögunum. Þar
sem dr. Benjamín og prófessor
Ólafur tóku aðeins tillit íil
hinna beinu verðhækkana af
völdum gengislækkunarinnar,
ætti það af þessu að vera
Ijóst, að áætlun þeirra hefir
fyllilega staðist.
Jafnframt sýna þessar upp-
lýsingar, hve gífurleg verð-
bólguáhrif vísitölufyrirkomu-
lagsins eru, þar sem uppbæt-
urnar hafa ýtt verðlaginu upp
ar, heldur orsakast þau af er-
lendum verðhækkunum, og
þeirri hækkun kaupgjaldsvísi-
tölumiar, sem varð um ára-
mót.
Rjenun
UMRÆÐURNAR í háskólanum í
eær við doktorsvörn Sigurðar
Sigurðssonar berklayfirlæknis
voru hinar merkilegustu. Með
þeim var nýju ljósi varpað yfir
hina ötulu baráttu, sem hjer hef
ur verið háð undanfarin ár fyrir j og skiptist í 7 kafla.
útrýmingu berklaveikinnar. Það
DáncsrSalan a§ völdnm ifeeírkla
komin niðar fyrir 2 af 16 þús.
Siarf, sem é hug þjóðarinnar allan.
Frá dokfersvörn Sigyrðar Sigurðssonar í gær
SIGURÐUR SIGURÐSSON
berklayfirlæknir varði í gær dokt
irsritgerð sína um berklaveiki á
íslandi við læknadeild Háskóla
slands. Fór sú athöfn fram í há-
tíðasal háskólans og stóð yfir í
íálfa fjórðu klukkustund.
Forseti læknadeildar, Jóhann
Sæmundsson prófessor, stjórnaði
athöfninni. Andmælendur af
hálfu deildarinnar voru prófessor
arnir Níels Dungal og Júlíus Sig
urjónsson.
58 ÞÚS. MANNS
BERKLASKOÐAÐIR
Doktorsefni, Sigurður Sigurðs-
son, tók fyrstur til máls, er deild
arforseti hafði veitt honum orðið.
Gerði hann fyrst grein fyrir að-
draganga doktorsritgerðar sinnar.
Hún væri byggð á berklarann-
sóknum, sem fram hefðu farið á
58.837 manns í 12 læknishjeruð-
um árin 1940—1945. Árangur þess
ara rannsókna hefði gefið sjer til
efni til þess að semja hana. I
janúar 1949 hefði svo verið ákveð
ið að heilbrigðisstjórn Bandaríkj
anna gæfi hana út.
Sigurður Sigurðsson gerði síð-
an grein fyrir höfuðefni ritgerðar
innar, sem er 86 bls. í stóru broti
er staðreynd, sem þar kom fram
að rjenun berkladauðans hjer á
landi hefur verið um það bil tí-
föld s.l. 20 ár. Dánartalan af völd
um hins hvíta dauða hefur á þess
um tíma fallið úr 21,6 ef miðað
er við 10 þús. íbúa árið 1930, í
2,6 árið 1949. Árið 1950 hefur
hann sennilega verið orðinn
minni en 2 af 10 þús.
Rjenun berkladauðans hjer
hefur þannig gerst örar en í
nokkru öðru landi. Stendur
þessi þjóð nú meðal hinna
fremstu í baráttunni gegn
berklaveikinni.
Af hálfu allra andmælenda,
sem töluðu í háskólanum í gær,
kom það greinilega fram að
primdvöllur þess árangurs, sem
um nær því jafnmikið og náðst hefur í þessum efnum, væru
sjálfri gengislækkuninni nam., hinar víðtæku rpnnsóknir og
Þar sem gerðar voru þó sjer- starf Sieurðar Sigurðssonar og
stakar ráðstafanir til þess að samstarfsmanna hans. Það er því
fyrirbyggja verðbólguáhrifin, j vissu!e?a ástæða til þess að öll
svo sem þær að atvinnurek- j bióðin þakki það og meti að verð
endur voru látnir bera hækk-
anirnar fyrstu þrjá mánuðina
og síðan ekki veittar uppbæt-
. I
ur fyrr en eftir 6 mánuði, ætti
að verða augljóst, hve geysi-
ör verðbólguþróunin yrði, ef
mánaðarlegar uppbætur yrðu
teknar upp, svo fremi að ekki
yrðu gerðar rcttækar gagn
ráðstaíardr.
Ennfremur eru með þessum
upplýsingum hraktar þær stað-
hæfingar, sem fram hafa verið
bornar þess efnis, að launþegar
hafi ekki fengið verðhækkanir af
völdum gengislækkunarinnar
bættar að fullú með hærra
kaupi. Sannleikurinn er sá, að
launabæturnar hafa numið nær
tvöföldum þeim verðhækkunum,
sem urðu vegna gengisíækkunar-
innar.
Menn kunna nú að spyrja sem
svo: Hversvegna hafa kjör laun-
þega þá ekkert batnað, heldur
jafnvel rýrnað, þrátt fyrir þessar
launahækkanir? Við þeirri spurn-
ingu er það einfalda svar, að al-
mennar kauphækkanir bæta ekki
er frá líður kjör launafólks,
nema grundvöllur sje fyrir þeim
í auknum framleiðsluafköstum.
Sannleikurinn er sá, að viðskipta
hættir nútímans hafa engu um
það breytt sem gilti í gamla
daga, að lífskjör fólksins ákvarð-
ast af aflabrögðunum, veðrátt-
unni og verslunarárferðinu, þótt
fólki sje af sumum talin trú um
það með því að blanda á yfir-
bo^ðslegan hátt saman sjónar-
miðum einstaklings og þjóðar-
hei’dar ,að það sje gengisskrán
ing og hæð hins almenna kaup-
gjalds, sem ákveðí lífskjörin.
Þau 8 stig, sem vísitalan
hefir hækkað um frá áramót-
um, geta með engu méíi veríð
afleiðing gengislækkunaiinn-
leikum.
Til þess er líka ástæða að full-
vissa forvígismenn berklavarn-
anna um það að þeir eigi vísan
stuðning bæði stjórnarvalda og
almennings í þeirri baráttu, sem
hivt.ur að vera fram undan þótt
mikið hafi áunnist
frá
PERON, forseti og einræðisherra
Argentínu, virðist ekki hafa náð „
Því marki sínu að kæfa alla gagn ■ 0,
rýni á stiórn sína með þjóðnýt-
ingu La Prensa, áhrifamesta blaðs
landsins og allrar Suður-Ame-
’úku. Ennþá kemur út blað í
Argentínu, sem ekki hikar við að
dei'a á núverandi valdhafa. Er
það La Nacion, sem er áhrjfa- j
mihið ov fríálslynt blað. Síðan
að T.a Pre^sa var bannað hefur |
bað þrátt fyrir stöðugar ógnanir
um að mæta sömu örlögum, for-
FER I VOXT UPP UR 1880
í fyrsta kaflanum er rætt um
berklaveikina á Islandi frá upp-
hafi byggðar landsins og til árs
ins 1911. Af hauskúpum frá fyrri
öldum þykir mega ráða að berkl
ar hafi fundist hjer á landi frá
því nokkru eftir að byggð hófst
hjer. En mjög lítið er vitað um út
breiðslu veikinnar fram til þess
tíma er lærðir læknar koma til
sögunnar um 1760. Af síðári gögn
um má ætla að fram til síðari
þluta 19. alda^ hafi berklar verið
fátíðir í landinu. Frá 1880 hafi
þeir hinsvegar tekið að breíðaSt
út off stöðugt færst í aukana fram
til ársins 1911.
DÁNARTALAN HÆST
ÁRXÐ 1925
í öðrum kafla ritgerðarinnar er
rætt um berklaveikina hjer á I
landi eftir 1911. Lýst er skrásetn !
ingu berklasjúklinga, dánarskýrsl :
ur teknar til athugunar en þær
eru taldar öruggasta heimildin
um tíðni og gang berklaveikinn
ar á þessu tímabili allt til ársins
1940. Dánartalan af völdum berkl
anna verður hæst árið 1925. 21.7
ef miðað er við 10 þús. íbúa. Ár-
ið 1930 er tilsvarandi tala 21.6.
En árið 1945 hefur hún lækkað
niður í 6.8. Árið 1950 hefur hún
lækkað niður fyrir 2 miðað við
10 þús ibúa.
Á fvrrgreindu tímabili fjölgar
siúkdómstilfellum stöðugt fram
til ársins 1935. Eftir það byrjar
þe'm að fækka.
’ í þessu sambandi gat doktors
efni þess einnig að dánartalan
hefði verið hærri í kaupstöðum
þorpum en í sveitahjeruðum.
Sigurðar Sigurðsson berkalyfir
læknir, ver doktorsritgerð sína.
(Ljósm. bl. Ól. K. M.)
ur sjerstakur læknir til þess að
stjórna þeim. Frá þeim tíma hafi
skipulögðum rannsóknum verið
haldið uppi ýmist frá heilbrigðis
stöðvum í aðalkaupstöðunum eða
með flytjanlegum röntgentækj-
um, serh ferðast hefur verið með
til hinna ýmsu landshluta.
Þá minntist Sigurður Sigurðs-
son hins merka starfs Sambands
ísl. berklasjúklinga.
í fimmta kaflanum er rætt um
upphaf berklarannsóknanna. Má
segja að þær hafi hafist árið 1932
þ. e. a .s. sú aðferð að rannsaka
ur og ítarl rgastur er skýrt frá
hinum víðtæku berklarannsókn-
im, sem fram fóru árin 1940—-
1945 og náðu til 48.837 manns í
2 læknishj 1 uðum. Eru það um
47% af allri þjóðinni. Allir þeir
iem skoðað’*’ voru og sýndu já-
kvæða útkomu voru röntgen-
myndaðir.
í hinum ýmsu byggðarlögum,
sem rannsókn var framkvæmd í,
var þátttakan í henni frá 89,3%
þeirra, sem gátu komið til greina,
upp í 100%. í Reykjavík var þátt-
takan í berklaskoðuninni 99,32%.
Af þeim 43,595 mönnum, sem
berklaskoðaðir voru í Reykjavík
var 1,6 af þúsundi, sem ekki var
áður vitað um að væru berkla-
sjúklingar. Tilsvarandi tala af
þeim, sem berklaskoðaðir voru
utan Reykjavíkur var 2,4.
EÓLUSETNÍNC GEGN
BERKLUM
í sjöunda og síðasta kafla rit-
gerðarinnar eru svo ræddar leið-
ir og framtíðarhorfur í barátt-
unni gegn berklaveikinni. Þar er
í fyrsta lagi gert ráð fyrir áfram-
haldandi heildarrannsóknum og'
leit að smitberum og berklasjúkl
ingum með aðstoð röntgenljós-
mynda, heilsuverndarstöðva og
öðrum tiltækum ráðum.
í öðru lagi sjúkrahúsvist handa
öllum, sem hennar þarfnast. I
þriðja lagi hvíldar og vinnuheim
ili fyrir þá, sem útskrifast hafa
frá heilsuhælum og í fjórða lagi
berklabólusetningu á eins mörgu
gang berklaveikinnar í einstökum og er á aldrinum 12-
hjeruðum.
47% AF ÞJOÐINNI
BERKLASKOÐUÐ
I sjötta kaflanum, sem er lengst
29 ára. Doktorsefni skýrði i
þessu sambandi frá því að fram
til síðustu áramóta hefðu um
6500 manns verið bólusettir gegn
Framh. á bls. 8.
—Vskverji skrifarr —----
m DAGLEGA LÍFINU
H1
Óvænt heimsckn.
LÍÐABÚI sendir Víkverja eft
arandi sögu:
„Einsog við öll vitum eru hús-
næðisvandræðin mikil, en þó átti
jeg ekki von á því, sem fyrir mig
kom núna rjett fyrir sumarmáhn.
Nótt eina er jeg var í fasta svefni
komu hjón inn um gluggan hjá
mjer. Og þar sem jeg bý á ann-
ari hæð, átti jeg á öðru von en
gestum innum gluggan og það uip
hánótt.
Jeg reyndi að malda ,í móin,
þvi jeg þekkti ekki þessi hjón. En
þau virtu mig ekki einu sinni
svars, heldur kúrðu sig, lögðust
til svefns og sváfu til morguns
inn í hí’oýli mann, rjúpurnar
borða úr lófa manna fyrir norð-
ar og hreindýrin gera sig heima
komin á Hjeraði.
Það er víst best að ráðleggja
mönnum að loka vel hjá sjer
gluggum svo að þeir fái ekki ó-
boona gesti inn til sín.
BERKLAR FATIBIR
í ALIDÝRUM
í þriðja kafla doktorsritgerðar
innar er fjallað um berklaveiki I
í alidýrum. Telur Sigurður Sig-
urðsson að hún hafi verið fátíð. ,
Nautaberklar hafi aldrei gert hjer ,
vart við sig hvorki í mönnum nje
nautpeningi. Hinsvegar h'afi fund
ist mannaberklar- í alifuglum og
“Nl
Eip-a von á erfingja
dæmt ofbeldi stjórnarinnar harð- sauðfje. Berklasmitun, sem orðið
lega.
„Enpinn mun li hafa trúað“, I
s~-Hr hlað'ð nýlp-ra. „að svo'
ri5rræðiRfniI ráðstöfnn gæti
hrfa <rersí < Argentínu. En við |
stöndum iri frammi fvr«>- verð
i>m hlut. Það hefur verið þapg !
?ð niður í voldusri rödd. En '
ómur hennar mun halda áfram j
?ð bergmála í hjörtum allra !
frelsisunnandi manna. Rev”sla
?”*’ara hjóða Suðar-Ameríku
s^nir að slíkar aðfarir hafa
aldrei varanlea: áhrií. Saunle;k !
r" o<r riott’æti mnn fvrr eða
síðar sigru. Þannig kempf * a
Nacion að orði um ofbeldi
Peronstjóriiarinn.-.r gagrrvart
La Prensa.
hafi vart við í nautpeningi muni
vera af völdum mannaberkla.
BERKLAVARNIR
Þá gerði doktorsefni grein fyr
ir efni fjórða kafla ritgerðar sinn
, ar. En þar ræðir um berklavarn
I ir og gagn þeirra.
| Opinberar aðgerðir í þessum
i málum hafi byrjað með berkla-
logunum frá árinu 1903. Fyrsta
heilsuhælið hafi síðan verið
byggt árið 1910. Síðan árið 1921
I hafi sjúkrahúsvist og meðferð
; berklaveikra verið að öllu leyti
greidd af ríkinu.
I Árið 1933 voru berklavarnirn-
ar svo byggðar upp á grundvelli
r.ýs kcrfis. Var þá jafnframt sett-
U ERU liðnir nokkrir dagar
og hjónin eru algjörlega
sest að í herberginu mínu. Þau
eiga augsjáanlega von á erfingja
— og jeg er ekki það harðþrjósta,
að jeg geti fengið mig til að reka
þau út á gaddinn. — Auðvitað
hafa þau ekki minst á að borga
húsaleigu, hvað þá ljós og hita.
En bað, sem veldur mier mest-
um áhyggjum er að vita ekki
hvenær jeg muni losna við hjóna-
j kornin og þess vegna sný jeg mjer
tíl þín, kæri Víkvtrji.
„Getur þú sagt mjer hvað dúf-
ur liggja lengi á eggjum sínum?"
Fl
Fyr mra nú vera
harðindin
iUGLAFRÆÐINGUR vor er
ekki við hendina er þetta er
skrifað og þótt jeg hafi vetið einh
af dúfnahöldurum þessa bæjar í
æsku er jeg búinn að gleyma
flcstu, sem jeg lærði um heimilis-
líf dúfnanna.
En þetta eru annars méiri harð
indin, er fuglarnir fara að leita
Akureyringar
fá ennþá rollukjöt
VINUR VOR frjettaritari Morg-
blaðsins á Akureyri, Hallgrím-
ur Valdimarsson tekur upp þykkj
una fyrir samborgara sína vegna
meinlausra orða er fjellu hjer í
dálkunum á dögunum um kjöt
birgðir. Hallgrímur skrifar:
„í Mbl. þann 14. þ.m. talar Vík-
| verji um í „Daglega lífinu", að
lambakjöt fáist nú ekki í Reykja-
vík, en segir svo að t. d. hafi ver-
ið haldið fram að nóg lambakjöt
væri í búðum á Akureyri.
Nú vil je« upplýsa góðkunn-
ingja minn, Víkverja um, að hjer
á ^.Kureyri er lambakjöt þrotið
fyrir nokkru og verðum við því
að bjargast við rollukjöt svo sem
höfðingjarnir í Reykjavík.“
Það þætti rott hjer
TfTIL VIÐBÓTAR þessu er hægt
L að upplýsa Hallgrím og aðra,
sem áhuga hafa á því, að jafnvel
„höfðingjarnir í Reykjavík"
myndu vafalaust „þakka fyrir og
sleikja útum“ einsog þar stendur,.
ef þeir fengju þótt ekki væri
nema rollukjöt.
Ærkjöt hefir þótt sæmileg fæða
þegar annað hefir ekki fengist,
en hvorki „höfðingjum“ nje „sauð
svörtum almúganum" í henní
Reykjavík stendur einu sinni
rollukjöt til boða.
Þarna eru þeir betur settir fyr-
ir r.orðan, eínsog mig gruraði.