Morgunblaðið - 14.07.1951, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 14. júlí 1951 "’J
’ 6
JNromittÍrlftfrití
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Framtíð fransks lýðræðis
ÞEGAR franska þingið kom sam
an fyrir nokkrum dögum í fyrsta
skiptið eftir kosningarnar. hjelt
aldursíorseti þess ræðu sam-
kvæmt venju. Að þessu sinni
var það einn af stuðningsmönn-
um deGaulle hershöfðingja, 85
ára gamall öldungur, Eugéne
Pebeliier, sem ræðuna flutti.
Þessi gamli maður hefur aldrei
á allri sinni löngu æfi fengist
við stjórnmál. En ástæðan fyrir
þingmensku hans nú er eftir-
tektarverð. Sonur hans var þing
maður fyrir síðari heimstyrjöld-
ina og greiddi atkvæði með valda
töku Pétaii,3 mai'skálks sumarið
1940. í styrjaldarlokin varð hann
eins og mörg hundruð annara
stjórnmálamanna Frakka að
draga sig í hlje frá stjórnmála-
þátttöku vegna fyrri afstöðu sinn-
ar.
En nú bað þessi fyrrverandi
þingmaður hinn aldraða föður
sinn að gefa kost á sjer til þing-
mensku. Stjórnaði sonurinn síð-
an kosningaáróðri hans með
þeim árangri að faðirinn var
kjörinn.
í þingsetningarræðu sinni
hvatti öldungurinn alla flokka til
þess að leggja flokks deilumálin
á hilluna. Hann minntist einnig
á dóminn yfir Pétain og krafðist
endurskoðunar hans og lagabreyt
ingar, sem fengi stuðningsmönn-
um hans full pólitísk í-jettindi að
nýju.
Þetta hafði þau áhrif á við-
stadda að til ákafra deilna og
brigslyrða kom þegar milli hægri
manna og kommúnista. Eru slík
uppþot engan veginn fátíð í þing-
inu.
Hinn gamli foringi radikala;
Edouard Herriot, hefur nú verið
kjörinn forseti enn einu sinni.
Stjórn Queille hefur einnig sagt
af sjer eins og stjórnarlög lands-
ins gera ráð fyrir að loknum
kosningum, er þing kemur saman.
Og nú vakir sú spurning á allra
vörum, hvernig sú ríkisstjórn
muni líta út, sem Frakkland fær
á næstunni. Myndun næstu ríkis
stjórnar veltur að mestu leyti á
samkomulaginu milli miðflokka
þingsins. Kommúnistar, sem hafa
nú aðeins rúma 100 þingmenn,
koma ekki til greina í sambandi
við stjórnarmyndun. Svipuðu
máli gegnir um flokk De Gaulle,
sem þó er stærsti þingflokkur-
inn. Miðflokkarnir, þ. e. a. s.
þjóðlegi lýðveidisflokkurinn, jafn
aðarmenn og radikalir, vilja ekk
ert hafa saman við þessa flokka
að sælda.
En þessir þrír fyrrverandi
stjórnarflokkar liafa ekki einir
hreinan meirihluta í þinginu.
Til þess að afla sjer hans þurfa
þeir að Ieita til óháðra hægri
manna, sem unnu mjög á í
síðustu kosningum og hafa nú
um það bil eitt hundrað þing-
menn. En stuðningur þeirra
yrði engan veginn öruggur,
þar sem þá greinir sjálfa veru
lega á í ýmsum málum og eiga
auk þess fremur lítið sameigin
legt með jafnaðarmönnum,
sem einnig yrðu að taka þátt
í stjórninni.
Það er einnig athugandi að inn-
an radikala flokksins gætir nokk
urs klofnir.gs. Raunverulega
skiptist flokkurinn, sem hefur nú
i;úm 90 þingsæti, í tvo hópa, ann-
án undir forystu Herriot, en hinn
undir forystu Daladier, sem nú
er aftur kominn fram á svið
franskra stjórnmála. Vill hinn
fýrrnefndi halda áfram allnánu
samstarfi og tengslum við jafn-
aðarmenn, en hinn síðamefndi
hallast miklu meira til hægri og
vill halda sig frá slíku samstarfi.
Á flokksfundi, sem haldinn var
nýlega varð niðurstaðan sú að
Herriot' varð algerlega ofan á.
Fylgdi mikill meiri hluti þing-
flokksins stefnu hans. En Dala-
dier hefur lýst því yfir að hann
beygi sig ekki fyrir þessari á-
kvörðun.
Það er þannig auðsætt að sam-
steypustjórn, sem mynduð yrði
af miðflokkunum, hlyti að verða
mjög veik enda þótt hún nyti
stuðnings óháða hægri manna og
hefði þannig í byrjun allsterkt
þingfylgi bak við sig. Ágreinings-
efnin mílli stjórnarflokkanna
hlytu óhjákvæmilega að verða
mörg og hætturnar á samvinnu-
slitum tíðar. Allt bendir þess-
vegna til þess að Frakkland eigi
ekki von á sterkri stjórn á næst-
unni.
Fylgismenn De Gaulle, sem
gert hafa kröfu um að flokki
þeirra verði falin stjórnar-
myndun sem stærsta þing-
flokknum, draga enga dul á
það, að þeir geri ráð fyrir að
allt fari í glundroða og upp-
lausn hjá miðflokkunum. Þeir
gera sjer þessvegna vonir um
að röðin komi síðar að þeim
þó að völdin komi ekki í
þeirra hlut er næsta ríkis-
stjórn verður mynduð. Það
verður því ekki annað sagt en
fremur þunglega horfi um
framtíð hins franska lýðræðis.
ÞAÐ er ekki óalgengt að sam-
komum víðsvegar um land, úti
og inni sje spillt með óspektum
og drykkjulátum nokkurra háv-
aðamanna og drykkjurúta, sem
hvorgi skeyta um skömm nje
heiður og ævinlega eru reiðubún
ir til þess að misbjóða öllu vel-
sæmi.
Þeir menn, sem þannig haga
sjer eru sannir friðarspillar og
vandræðagemlingar. Það er ekki
nóg með að þeir eyðileggi sína
eigin skemmtun með framferði
sínu heldur setja þeir ómenning-
arbrag á samkomur, þar sem
yfirgnæfandi meirihluti fólksins
kemur fram af háttvísi og prúð-
mensku. Jafnfx-amt draga þeir oft
mjög úr ánægju samkomugesta
af þvi, sem fram fer.
Hvernig á að taka á þessum
siðlausa lýð? Hvernig á að koma
í veg fyrir að þeim takist
skemmdariðja þeirra?
Á einstökum stöðum hafa þeir
verið settir í poka og látnir hírast
þar. Víst eiga slíkir menn það
margfaldlega skilið. En á því eru
engu að síður vandkvæði.
Kjarni málsins er sá að almenn
ingsálitið verður að þjarma að
fyliirútunum og friðarspillunum,
ekki aðeins meðan á drykkjulát-
um þeirra stendur heldur og síð-
ar þegar þeir eiga að heita alls
gáðir. Þeir verða að skilja það,
að þeir hafa orðið sjer rækilega
til minkunar. Þeir eiga að finna
fyrirlitningu almennings á hátt-
erhi þeirra. Slík hraðfrysting ætti
að hafa töluverð áhrif. Það verð-
ur að þvo ómenningarblettina,
sem hin siðlausa áfengisneysia
setur á samkomuhald þjóðarinn-
ar, af henni. Heilbrigt almennings
álit og skynsamleg áfengislög-
gjöf er greiðfærasta leiðin til
þess.
Hesturinn er brátt Syrir vfela-
notkun nauðsynlegur til bústarfa
á öílum býlum iandsins
ÁRSÞING Landssambands hesta-
mannafjelaga var haldið í Reykja-
vík dagana 30. júní og 1. júlí s. 1.
Þar voru mættir 26 fulltrúar frá
12 hestamannafjelögum.
Formaður sambandsins H. J.
Hólmjárn setti ársþingið og bauð
fulltiúa velkomna til fundar-
starfa.
Fundarstjórar voru kjörnir
Steinþór Gestsson og Gísli Jóns-
son, og fundarritarar Björgvin
Bjarnason og Kristján Fjeldsted,
Fonnaður gaf ýtarlega skýrslu
um störf stjórnarinnar frá stofn-
un sambandsins. L. H. var stofnað
18. og 19. désember 1949. Að stofn-
uninni stóðu 12 hestamannafjelög,
en síðar bættust tvö í hópinn.
Að lokinni skýrslu formanns
fóru fram ýtarlegar umræður um
framtiðarstörfin.
Gjaldkeri L. H. Pálmi Jónsson
lagði fram endurskoðaða reikninga
sambandsins. Tekjur voru 235.-
651,00 kr. en gjöldin 227.410,00
krónur.
ÁLYKTANIR UM TAMNINGU
REIÐHESTARÆKT O. FL.
Ályktanir, sem fundurinn gerði
voru í aðalatriðum eftirfarandi:
Samþykktar voru allvíðtækar
ályktanir um aukna fræðslu í
tamningu og meðferð hesta og um
kenslu í því að dæma hesta. Var
stjórn L. H. falið að leyta sam-
starfs við Búnaðarfjelag Islands
og bændaskólana um framkvæmd
þessara atriða:
Samþykkt var reglugerð um
ræktun reiðhestsins og að leyta
samvinnu við Búnaðarfjelag Is-
lands og ráðunaut þess um nauð-
synlegar breytingar á núverandi
reglugerð Búnaðai-fjelags íslands
um hrossarækt. 5 manna nefnd
var falið að vinna að þessum mál-
um ásamt stjórn L. H.
Rætt var uppkast að reglugerð
um kappreiðar, sem lá fyrir fund-
inum. Fimm manna nefnd falin
frekaii endurskoðun á reglugerð-
inni og leggja hana síðan fyrir
næsta ársþing.
IILUTVERK IIESTSINS
í ÞJÓÐLÍFINU
Svohljóðandi samþykkt var gerð
á fundinum:
„Fyrsta ársþing Landssambands
Hestamannafjelaga vill vekja eft-
irtekt alþjóðar á hinu þýðingar-
mikla hlutverki hestsins í þjóðlífi
Islendinga. Það telur, að enda þótt
tækniþróunin og vjelanotkunin sje
nauðsynleg og þýðingarmikil, þá
sje þar á ýmsan hátt stefnt í
öfgar, sem hvoi-ki sje hagkvæmt
fyi-ir þjóðarbúskapinn nje hollt
fyrir uppeldi þjóðarinnar. L. H.
lítur svo á, að hesturinn sje jiauð-
synlegur til bústarfa á öllum býl-
um landsins og óhjákvæmilegur
við fjárgæslu og heyskaparstörf.
Hinsvegar er það ljóst, að of lít-
ið er af góðum hestum í landinu
og of fáir, sem vita hvað góður
hestur raunverulega er og getur
afkastað. Þetta á stóran þátt í
vjelakaupum bænda, og gjaldeyris-
eyðslu þjóðarinnar vegna þeirra.
Ástæðurnar fyrir skorti hinna
góðu hrossa, sem eru ómetanleg
fyrir hvern bónda, telur L. II. aðal-
lega vera þrennt:
HROSSAKYNBÆTUR
Skipulag og stai-fsemi hrossa-
kynbótanna er ekki í því lagi, sem
vera þyrfti og skortir þar fyrst
og fremst stuðning löggjafar og
fjárveitingavaldsins. Mætti með
óverulegum hrossaskatti ásamt
framlagi samkvæmt lögum um bú-
fjárrækt bæta þar mikið um. Þá
væi'u sambönd hrossaræktarfjel-
aga einnig mjög þýðingai-mikil
endurbót á f jelagsskipulaginu,
eins og nú hefur verið komið á á
Suðurlandi.
Uppeldi hrossa er mjög ábóta-
vant og er óhófleg stóðeign margra
bænda þar mikil orsök. Með nýj-
um og heilbrigðum fjárstofni ætti
að geta orðið almenn stefnubreyt-
ing á þessu sviði.
VANKUNNÁTTA í
TAMNINGU
Of mikil vankunnátta í tamn-
ingu, hirðingu og meðferð hrossa.
Þar er þýðingarmikið verksvið,
sem eðlilegt er að bændaskólamir
vinni að umbótum á. Þá vill árs- ■
þing L. H. vekja eftirtekt alþjóðar
og þó sjerstaklega æskunnar á því,
að hestamennska hefur frá fyrsta
byggð landsins verið fremsta og
glæsilegasta íþrótt Islendinga og
vill því vænta þess eindregið, að
fjelagssamtök æskufólksins vinni
að því að opna aftur hugi ung-
linga og glæða áhuga þeirra fyrir
unaðssemdum hestamennskunnar,
og þeirri gleði og lífsnautn, semj
íslensk náttúra veitir fólki í'
fjelagsskap við góðhestinn".
STJÓRNARKJÖR
Or stjóm L. H. áttu að ganga
H. J. Hólmjárn og Hermann
Þórarinsson. Báðust þeir báðir
eindregið undan endurkosningu.
St jórn Landssambands hesta-
mannafjelaga skipa nú, aðalstjórn
Steinþór Gestsson, Hæli, formað-
ur, Pólmi Jónsson, Reykjavík,,
gjaldkeri, Ari Guðmundsson, Borg
arnesi, ritari og meðstjómendur
Kristinn Hákonarson og Samúel
Kristjánsson. Varastjóm: Bogi
Eggertsson, varaformaður, Björn i
Gunnlaugsson, varagjaldkeri, Jón,
Pálsson, vararitari og varameð-!
stjórnendur: Ólafur Sveinsson og
Sigurdór Sígurðsson. Ákveðið var
að halda næsta ársþing L. H. í
Skagafirði.
Norsk gamanmynd
íTjarnarbíó 1
„VIÐ giftum okkur“ heitir norsk
mynd, sem frú Guðrún Brunborg
byrjar að sýna í Tjarnarbíó í dag.
Er hjer um verðlaunaða gaman-
mynd að ræða, sem vakið hefur
mikla hrifningu í Noregi og verið
sýnd þar við hina bestu aðsókn.
Myndin sýnir sP skemmtilegan
hátt daglega lífið í Osló, en þar
í er auðvitað fljettað mörgum
æfintýrum.
Agóði af sýningum þessarar
myndar rennur sem fyrr í styrkt-
arsjóði þá, sem frú Brunborg
hefur stofnað til við háskólana í
Reykjavík og Oslo. En eins og
skýrt hefur verið frá áður, eru
sjóðirnir stofnaðir til minningar
um son hennar, sem fórst í stríð-
inu, og fje úr þeim notað til hjálp
ar stúdentum við báða skólana.
Kvikmyndafjelagið Norsk Film
gerði myndina „Við giftum okk-
ur“ og bauð frú Brunborg hana
til sýningar. Mun fjelágið hafa
ætlast til þess, að þessi gaman-
mynd hjálpaði frúnni að afla fjár
til styrktarsjóðanna. En starf
hennar hefur að vonum vakið at-
hygli engu síður í Noregi en hjer.
Væri nú óskandi, að aðsókn að
myndinni í Tjarnarbíói yrði jafrx
góð og málefnið gefur tilefni til.
—VíkYerji skrifarr —----
IJR DAGLEGA LÍFHMG
íslenskt vaxmyntíasafn
OSKAR Halldórsson, útgerðar-
maður, hefur nú gefið ríkinu
vaxmyndasafn það, sem hann Ijet
gera með ærnum tilkostnaði fyrir
nokkrum árum. í safni þessu eru
myndir, eða líkön nokkra kunnra
erlendra manna og innlendra.
Óskar mun hafa fengið áhuga
á því fyrir mörgum árum að
koma upp vaxmyndasafni á ís-
landi og hugmynd hans var að
koma því upp sjálfur og standa
straum af því. En húsnæðisskort-
ur og aðrir erfiðleikar ollu því
að Óskar gat ekki komið safninu
upp svo almenningur fengi að-
gang að því.
Þarf að komast upp
sem íyrst
NÚ ÞEGAR ríkið hefur eignast
•þenna myndarlega vísi að vax
myndasafni er þess að vænta að
því verði fengið heppilegt hús-
næði, ef til vill í þjóðminjasafn-
inu nýja og síðan þarf að auka
við það. Mun safn þetta þá verða
vinsælf meðal almennings og
gesta, sem til bæjarins koma.
Eftir því sem tímar líða verður
safnið merkileg heimild um út-
lit manna, sem þar eru sýndir
eins og þeir eru, eða voru, því
líkönin eru nákvæm eftirmynd
mannanna og jafnvel fötin eru
alveg eins og mennirnir voru í.
Óskar Halldórsson á þakkir
skildar fyrir að hafa komið þessu
safni upp og rausn hans að gefa
það í almennings þarfir verður
ekki gleymt.
„Veiðarfærin" vantar
IRÆÐU, sem Luðvig Hjálmtýs-
son, formaður Sambands ís-
lenskra gisti- og veitingahúseig-
enda, flutti í lokaveislu fyrir híð
norræna þing veitingamanna sem
hjer hefur staðið yfir undanfarið,
ljet hann svo ummælt að um mót-
töku erlendra ferðamanna hjer á
landi væri nú líkt á statt og þeg-
ar Islendinga skorti veiðarfæri
til að færa sjer í nyt, að þeir
búa við auðugustu fiskimið
heimsins.
Hingað til hefur gengið treg-
lega að koma forystumönnum
þjóðarinnar í skilning um, a5
hægt er að hafa miklar tekjur af
eilendu ferðafólki. En smám
j saman eru þó augu almennings
og ráðamanna að opnast fyrir
þeim staðreyndum.
I
Frumskilyrðin
FRUMSKILYRÐI til þess, a»
hægt sje að taka á móti er-
lendum gestum, er að hægt sje
að bjóða þeim upp á mannsæm-
andi gistingu og beina. Sumir
menn eru þeirrar skoðunar, að
ekkert dugi minna en risastór
luxushótel. En það er hinn mesti
misskilningur.
Það, sem fyrst og fremst er
krafist, er að gisting og beini sje
þokkalegt og hæfi pyngju þeirra,
sem litlu hafa úr að spila og'
hinna, sem geta og vilja greiða
mikla peninga fyrir lífsþægindL
Þetta skilja veitingamenn vor-
ir og gestgjafar, en löggjafinn
gerir þeim erfitt fyrir á ýmsan
hátt.
Fordæmið í Gullfossi
OÚ VAR tíðin og það ekki langfc
undan, að íslendingar þurftu
að sækja gestgjafa og frammi-
stöðufólk til útlanda, ef eitthvaiS
var um að vera. Jafnvel þjónustu
lið á íslensku skipunum var út-
lent fyrst í stað. Nú er þetta ger-
breytt og við eigum á að skipa
vel þjálfuðu og prúðu þjónustu-
fólki, sem ekki gefur eftir starfs-
bræðrum sínum og systrum í öðr-
um löndum.
Veitingastarfsemin í Gullfoss
hinum nýja er al-íslensk og er
svo til fyrirmyndar, að frægt er
orðið víða um lönd.
Þegar veitingastarfsemin i lanc!
inu er komin á líkt stig og um
borð í Gullfossi, þá þurfum við
ekki að kvarta. En til þess að sv»
megi verða þarf að afnema höft
og bönn, sem nú torvelda alla
veitingastarfsemi í landinu.