Morgunblaðið - 20.12.1951, Side 9

Fimmtudagur 2ff. des. 1951
MORGUTSBLAÐIÐ

Stutt
45
Þegar FJalftirlpn o
HÉR á dögunum heímsótti ég
Gunnar Gunnarsson skáld og
konu hans í hinu nýja húsi þeirra
við Dyngjuveg. Dyngjuvegur er
nýleg gata sunnan í Laugarásn-
am. Byggðin eykst þar ört, enda
£er þar saman hið fegursta út-
sýni yfir Laugardaíinn og inn
yfir Reykjavíkur-byggðina og
skjól fyrir norðanátt.
Gunnar flutti i hið nýja hús
sitt á s.l. vori og hafði það þá
yerið um það bil ár í smíðum.
Hann hefur sem kunnugt er
rjndanfarin ár, síðan. hann flutti
hingað austan frá Skrsðuklaustri,
starfað að útkomu bóka sinna,
er félagið Landnáma gefur út.
Alls eru komin þar út 11 bindi
af verkum Gunnars. Formaður
Landnámu er Andrés G. Þormar,
en í stjórninni eru auk hans m. a.
bókaútgefcndurnir tveir, Ragnar
Jónsson í Helgafelli og Ragnar
Jónsson í Hlaðbúð.
Nú hefur Helgafell gefið út
Fjallkirkjuna í einu bindi. Er
efnismesta bók, sem forlag þetta
hefur hingað til gefið út, með
miklum fjölda teikninga eftir
Gunnar yngra Gunnarsson.
í þetta sinn var það erindi mitt
við Gunnar skáld að ræða við
hann stundarkorn um Fjallkirkj-
una.
BJARGAÐ ÚR RÍJSTLM
— Hún kom út á dönsku í 5
bindum á árunum 1923—’28, seg-
ir Gunnar. Hér heima kom hún
út, íslenzkuð af Halldóri Kiljan,
nálega 20 árum síðar, sem sé á
árunum 1941—’43. Er þetta því
2. íslenzka útgáfa, sem nú er
komin hjá Helgafelli.
— Fjallkirkjan er stundum
talin eins konar sjálfsævisaga
þín. Hvað er satt í því?
— Líklega kemst maður sönnu
næst með því að segja, að hún
sé tengd, meira að segja nátengd
á köflum, bernskuminningum úr
dölunum heima. En enda þótt
endurminningar vefjist saman
við söguþráðinn og myndi raun-
ar aðaluppistöðuna, er sagan þó
í flestum greinum varasöm sem
heimildarrit; hún er í hæsta
máta bland beggja, „Dichtung
und Wahrheit", og þó líklega
uppspuninn yfirgnæfandí. Látum
vera að frásögnin styðjist víðast
hvar við sannsögulega atburði og
persónur, — það er þó aðeins
ytra borð sögunnar. Efniviðinn
hef ég vægast sagt lagað í hendi:
gert mönnum upp hugsanir, til-
finningar, orð og jafnvel athafnir.
Atburðaröðin nær annars fram
til heimsstyrjaldarinnar fyrri;
hún er skollin á, þegar sagan
endar. Fjarri sanni mun það
varla vera að segja, að þar sé
verið að bjarga úr rústum. Síðan
hafa rústirnar orðið fleiri og víð-
tækari — og björgunarstarfsemin
eðlilega erfiðari og dvissara um
árangur.
BÆKURNAR
ERU TVÍÞÝDDAR
— Og hvernig hefur tekizt að
færa söguna í hinn nýja búning?
— Vel, held ég; prýðilega.
Þýðingin hefur verið endurskoð-
uð og virðist mér hún hafa stór-
batnað — nálggst meir málbrag
sveitafólks, svo sem sjálfsagt er,
í köflum þeim, er gerast hér
heima. Þá hafa og einstöku mis-
fellur verið lagaðar. Hins vegar
fær sagan varla að öllu leyti
þann svip, sem hún hafði, þegar
henni upprunalega skaut upp í
huga mér, fyrr en hún er komin
á austfirzku. Hvenær verður
jþað? Það er mikið verk og vanda-
samt að flytja bækur af einu
máli á annað. Oftast nær verður
að steypa þær um, ef ég svo
mætti segja. Vinnan við slíkt er
allt að því eins mikil og að skrifa
bókina frá rótum.
Annars mega þær af bókum
mínum, ér ritaðar voru á dönsku,
eiginlega heita tví-þýdclar: fyrst
af íslenzku á dönsku, nefnilega
begar ég samdi sögumar og sat
við að þýða þær eftir texta, sem
ég hvergi hafði nema í höfðinu;
siðan aftur á sitt upprunalega
tis’gcrð eli
hölnndfflfferí
ræou
Á FUNDI efri deildar í fyrrinótt var frumvarpið um stofnun og
rekstur Iðnbanka íslands h.f. tekið til þriðju umræðu. Mikill ara-
grúi af breytingartillögum höfðu komið fram við frumvarpið og
voru þær allar felldar og frumvarpið sámþykkt sem lög frá Alþingi
óbreytt eins og neðri deild gekk frá því.

RETTLÆTISMAL
IÖNAÐARÍNS þeirra óskir á að virða og upp-
Jóhann Þ. Jósefsson, þingmaður fylla.
V estmann aeyj akaupstaðar, talaði
í þessum umræðum og flutti mjög FRAMSÓKN ENNÞÁ Á MÓTI
greinargóða ræðu. ( Framsóknarmenn lögðust nri sem
Gunnar Gunnarsson ritliöfundur.
mál — og mátti þá sleppa lýs-'
ingum ýmsum og skýringum, sem
óþarfar voru og enda ofaukið
fyrir fólk, sem kunnugt er um-
hverfi sagnanna og háttum þess
fólks, sem verið er að lýsa, en á
sínum tíma þóttu nauðsynlegar
leiðbeiningar fyrir erlenda les-
endur.
KOMNAR HEIM
EFTIR LANGA ÚTIVIST
Fjallkirkjan og aðrar bækur
mínar eru á heimleið eða heim
komnar, eftir ærið langa útivist
-— ég kann bezt við þær á því
máli, sem heyrir þeim til. Dansk-
an er ljúft mál, viðfeldið, sveigj-
anlegt, svipbrigðaríkt. íslenzkan
er þyngri í vöfum og þyngri á
bárunni, en lumar á kostum, sem
fá önnur mál eiga. Ég efast um
að nokkurt nú talað mál jafnist
á við liana ,ef samanburður væri
hugsanlegur. Gróðrarmagn henn-
ar er óþrotið og að ég hygg ó-
þrjótandi. Hins vegar mun á
næstunni á reyna, hvernig hún
stendur sig á vörum íslenzkrar
alþýðu. Mönnum væri hollt að
kynna sér málfarið á eyjunum
norður af Skotlandi, þar sem
norræn tunga eitt sinn var töluð.
En svo að ég víki aftur að
Fjallkirkjunni og umtalinu um
hana sem þátt úr ævisögu minni,
þá er þess að gæta, að öll list
verður að byggjast á því, sem í
kringum okkur er. Okkur, sem
gerum sögur, er líkt farið og
börnunum, er föndra við liti og
blýanta áð gamni sínu — lífinu
sjálfu stöndum við ekki snúning.
Það kann að þessu! En við er-
um í góðum félagsskap. Skapar-
inn er skáldið eina og mesta,
honum tekst allt af upp.
ÆVINTÝRIÐ MIKLA
Hvort hann hins vegar er ein-
yrki, hefur lengi verið um deilt.
Líti maður á ævintýri það hið
mikla, er gerzt hefur með okkar
litlu þjóð síðustu hálfa öld, aðal-
lega, þá er þar mörgu vel til
hagað, en tæpast öllu. Landið er
óbreytt, tungan traust sem fjöllin
og tilbúin að standa sig sem
„dautt“ mál, verði hún vanrækt
af lifendum. Og er þetta ekki allt
önnur þjóð en var um síðustu
aldamót? Hvert stefnir?
Það verður mikið verk i og
rnargbrotið fyrir ; þá, er það,
mættu reyna, að segja í samhengi
sögu þessa furðulega tímabils í
Islandssögunni — sem raunar því
aðeins hefur þýðingu, að hún sé
tengd að rótum alheimsmenning-
unni, ef slík er til, eða þó mann-
lífinu hnöttinn um kring, og það
er áreiðanlega til og verður, á
meðan mannkindin sjálf ekki
slysast til að eyða því. En enda
þótt margt sé á huldu um fram-
tíð okkar Islendinga og horfurn-
ar uggvænlegar á sínum sviðum
og þeim mörgum, er hins að gæta,
að yfirborðs einkenni eru oft
villandi. Sú bygging, sem hér
hefur verið reist, mætti helzt
ekki hrynja. Skyldi svo illa til
vilja, værum við betur farnir,
íslendingar, ef við ekki sjálfir
ættum sökina. Saga mun hafa
einhverju að segja frá, það eitt
er áreiðanlegt — „við engar er
hún aldir bundin, ei við siða-
skipti nein; saga er jafnan söm
og ein“, sagði Grímur karl Thom-
sen. Betur er ekki hægt að segja
það.
VISTASKIPTI SKÁLDANNA
— Með hvaða tilfinningum yf-
irgefið þið rithöfundarnir full-
gerða sögu og snúið ykkur að
nýjum verkefnum?
Gunnar þagnar við og hugleiðir
svarið andartak, en segir svo: —
Það er svo misjafnt, það fer eftir
því hvernig verkið hefur verið
viðfangs — og tekizt. Annars er
æði tómlegt að vera allt af að
hafa vistaskipti. Að minnsta kosti
þangað til maður hefur vanizt
nýju húsbændunum og er f*trinn
að kunna við sig. En það er nú
svona, það er sjaldan sársauka-
laust að kveðja.
— Þetta er orðinn ærið langur
tími síðan fyrsta bókin þín kom
út, 45 ár, eða er ekki svo?
— Jú, það voru „Vorljóð“, sem
Oddur Björnsson gaf út á Akur-
eyri 1906; annað ljóðakver, „Móð-
urminning“, kom út hjá honum
sama árið. Fyrsta danska bókin
var „Digte“ hjá Pio haustið 1911.
Árið eftir gaf Gyldendal út fyrsta
þáttinn af Borgarættinni, Ormar
Örlygsson, og þar hafa bækur
mínar síðan komið út.
Aldrei betri
STARFSSKILYRÐI EN HÉR
Er ég spurði Gunnar, hvernig
honum héiítia 'á
Fróni, eða iillu .heklur þér i
Reykjavik,; eftir .þúskaparariji 'fi|
Skriðuklaustri, komst' hapn a'ð
orði á þ«jsa Újið:. . _ ■
— Eg, hcí alarei att víð bet n
Frh. á bls. 12.
Benti hann ó að með stofnun
Iðnaðarbankans færu iðnaðar-
menn aðeins fram á að þeim verði
sýnt jafnrétti á við aðrar stéttir
þjóðfélagsins.
Iðnaðarstéttin væri nú þriðja
stærsta atvinnustétt landsmanna
og aðalatriðið i þessu máli væri
hvort þingmenn vildu unna henni
réttlætis. Iðnaðarmenn sjálfir eða
samtök þeirra hefðu farið fram á
það við Alþingi að mega með
stuðningi ríkisins stofna sinn
eigin banka, og það væri rétt-
lætismál að verða við þessari ósk
þeirra.
Nú ætti iðnaðurinn við slíka
erfiðleika að etja sem öllum væri
kunnugt og þótt segja megi að öll
vandamál þeirra verði ekki leyst
með stofnun þessa banka væri það
þó stórt skref í áttina.
Sumir þingmenn létu sem þeim
þætti ekki nóg fé lagt til bankans,
og hann kæmi ekki iðnaðinum að
nógu gagni. En hversvegna eru
þeir sömu menn þá að reyna að
tefja framgang málsins með alls-
kyns tillögum? Aðalatriðið væri
að koma málinu í gegn ó þessu
fyrr gegn Iðnaðarbankanum og
reyndu að tefja framgang máls,-
ins með margskonar tillögum. Nú
er liðið m.jög á þingtímann og ef
einhverjar þessara tillagna væru
samþykktar væri teflt mjög í tví-
sínu að frv. næði fram að ganga
á þessu þingi.
Er til atkvæðagreiðslu kom
voru allar breytingartillögur felld-
ar og frv. sjálft samþykkt að við-
höfðu nafnakalli. Þessir sögðu já:
Jóhann Þ. Jósefsson, Sig. O. Óla-
son, Steingr. Aðalsteinsson, Bjarni
Benediktsson, Brynjólfur Bjarna-
son, Finnbogi Valdimarsson, Gísli
Jónsson og Haraldur Guðmunds-
son.
Nei sögðu: Bernharð Stefáns-
son, Páll Zophoniasson og Þor-
steinn Þorsteinsson.
Þessir vildu ekki greiða atkvæði
um frv.: Hermann Jónasson,
Hannibal Valdimarsson, Karl
Kristjánsson, Rannveig Þorsteins-
dóttir og Lárus Jóhannesson.
Frv. var þannig samþ. sem lög
með 8 atkv. gegn 3, en 6 greiddu
ekki atkvæði.
Tékkar þjóðnýta lögfræðistörfin
þingi. Það væri hægt síðar að auka j PRAG. — Framvegis verða allir
við fé til bankans er hann væri lögfræðingar í Tékkó-Slóvakíu
stofnaður. Og það er einmitt það,! ríkisstarfsmenn, hefur stéttin ver
sem iðnaðarmenn sjálfir vilja, ogjið þjóðnýtt.
Bandarískir þingmenn á ferð í Keflavík
Mynd þessi var tekin á Keflavíkurflugvelli í gærdag er bandarísku
þingmennirnir voru þar á ferð. Talið frá vinstri eru: Hall, O’Toole,
McGaw hershöfðingi og Joseph Martin.
Var rætt m forsetakosningar ?
ÞRÍR bandarískir þingmenni Kvað Martin sér það óblandna
komu við á Keflavíkurflugvelli í ánægju að hafa staldrað við á
gær á leið sinni vestur um haf. j íslandi þar sem byggi þessi
Voru það þeir Joseph W. Martin, i gamla og dugmikla þjóð, er hefði
leiðtogi republikana á Banda-
ríkjaþingi og þingmennirnir
O’Toole og Hall.
Hafa þeir verið á ferðalagi um
Evrópu og sátu þeir O’Toole og
Hali m.a. fundi mt-ð j áðgjafa-
Þjjjgi.Evrópjjráðsins, sem haldnir;
vpru j Stpass.borg ó dögunum. W
V.cu u þeir -í þingmannanefndinni
er send vaj' til viðræðna við ráð-
gjofaþingið um hugmyndina úm
Bánúaríki Evrópu og fleira i þvi
sambandi.
átt þann mann er fyrstur fann
Ameríku.
Meðan Martin dvaldist í
París ræddi hann m.a. við
Eisenbower hershöfðingja, en
ekki er upplýst hvað þeim fór
á milli, Sumir hafa viljað
setja fund þeirra í samband
við.hugsanlegt framboð Eisen-
howers við forsetakosningarn-
ar í Bandaríkjunum á næsta
ári, _ _ '__,