Morgunblaðið - 09.01.1952, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 9. jan. 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 18.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
176 millióiiif kiósenia pnga m
Yfirlýsing Eisenhowers
UM ALLLANGT skeið hafa for-
setakosningarnar, sem frám eiga
að fara í Bandaríkjunum á þessu
ári mjög borið á góma.
Ennþá hefur hvorugur flokk
urinn valið sér frambjóðanda.
Mun sú útnefning ekki fara
fram fyrr en á miðju kom-
andi sumri. Þá halda flokkarn-
ir flokksþing sín og taka loka-
ákvörðun um framboð.
En löngu áður en þessi
flokksþing eru haldin byrja
nefningu sem forsetaefni á
flokksþingi repúblikana í sum
ar. Yfirlýsing hans felur með
öðrum orðum í sér fyrirheit
um það að verða í kjöri ef
flokksþingið skori á hann til
íramboðs.
Mjög miklar líkur verður að
telja á því, að flokksþing repú-
blikana muni beina slíkri áskor-
un til Eisenhowers. Það hefur
um langt skeið verið álit banda-
rískra blaða að hann sé lang-
I ÓÐRU fóiksflesta ríki heimsins,
Indlandi, fara um þessar 'mund- j
ir fram kosningar, sem telja má
hinar stærstu sem nokkru sinni
hafa farið fram. Þetta gildir ekki
aðeins að því er snertir fjölda
kjósendanna, heldur og um
tíma þann, sem kosningarnar
standa yfir. Samtals eru það ná-
Iega 176 milljónir manna, er
kosningarétt hafa og kjósa á um
4500 manns á þing einstakra
fylkja og til sambandsþingsins.
| Þar sem Indland er mjög víð-
! áttumikið land, þar sem rnis-
munur á siðum og venjum, lofts-
lagi og menntun íbúa er mjög
mikill, og þar sem sambandið
milli höfuðstaðarins og ýmsra
kjörborðinii í M
Umfangsm<£‘Sfu þingkcsningar
sem sögii'r fara af. Þær sfanda
camfEeyff yfir í þr|á ntánuði
átökin um það innan flokkanna, samlega sigurvænlegasti fram-
hver hljóta skuli þá virðingar- bjóðandinn, sem þeir geti feng-
stöðu að verða í kjöri fyrir þá
og e. t. v. forseti Bandaríkjanna,
stærsta og fjölmennasta lýðræð-
isríkis heimsins. Þau átök eru
fyrir alllöngu hafin að þessu
sinni, og þá ekki hvað sízt inn-
an repúblikanaflokksins, sem nú
ið. Kunnugt er að Truman for-
seti bauð hershöfðingjanum, er
þeir hittust í Potsdam árið 1945,
að tryggja kjör hans ef hann
vildi bjóða sig fram til forseta-
embættis.
Um framboð af hálfu dema-
hefur verið í stjórnarandstöðu krata er enn lítið vitað. Hefur
siðan árið 1932 er Franklin D.
Roosevelt var kjörinn forseti í
fyrsta skipti. En hann var eins
og kunnugt er kjörinn fjórum
sinnum með miklum yfirburðum.
Fór hann með forsetavald er
hann lézt árið 1945.
Repúblikönum mun þykja eyði
merkurganga sín í stjórnarand-
stöðunni orðin löng. Þessvegna
hafa þeir nú hug á að vanda val
frambjóðanda síns sem mest
þeir mega. En þeir hafa verið
í miklum vanda í þessu vali.
Robert Taft, öldungadeildar-
maður frá Ohio, sem vann mjög
mikinn sigur í síðustu þingkosn- j
ingum, hefur sótt það fast að
verða forsetaefni flokks síns.
En hann hefur um langt skeið
verið einn af mikilhæfustu leið-
togum repúblikana. Hefur hann
fyrir nokkru lýst því yfir að
hann muni gefa kost á sérxtil
framboðs. Að því takmarki sínu
hefur hann einnig unnið af hinu
mesta kappi með ferðalögum og
fundahöldum víðsvegar um
Bandaríkin.
En mjög stór hluti repúblik-
anaflokksins hefur daufa trú á
sigurmöguleikum Tafts. Liggja
til þess ýmsar ástæður. Vegna
afskipta sinna af verkalýðsmála-
löggjöf, Taft-Hartley lagnna svo-
kölluðu, hefur mikil andstaða
verið gegn honum innan hinna
öflugu verkalýðssambanda lands-
ins. í utanríkismálum hefur hann
ennfremur hallast að einangrun-
arstefnu, sem orðið hefur æ
fylgisrírari meðal Bandaríkja-
manna. Af þessum ástæðum fer
helzt verið rætt um að Truman
forseti kæmi þar til greina. En
hann vann eins og kunnugt er
mjög óvæntan en glæsilegan sig-
ur í síðustu forsetakosningum.
Bæði Truman forseti og
Eisenhower hershöfðingi hafa
með störfum sínum sýnt, að
þeir leggja höfuð áherzlu á
hið sameiginlega öryggi. Hvor
ugur þeirra er einangrunar-
sinni. Annar þeirra, Eisen-
hower, hefur þvert á móti
fórnað gífurlegu starfi í þágu
hinna sameiginlegu varna
hins frjálsa heims og friðar og
öryggis. Milli hans og Tru-
mans forseta hefur einnig ver
ið hin traustasta samvinna um
þau mál. Stefna þeirra í al-
þjóðamálum er nátengd og
samofin eftir margra ára sam-
starf. Hver þeirra, sem sigrar
í forsetakosningunum, mun
halda áfram að framkvæma
hana.
En frá því að þeim áfanga var
náð fyrir 4 árum, hefur allt
snúizt á verri veg. Að flokkur-
inn enn heldur stöðu sinni sem
stærsti flokkur landsins, þakka
menn eingöngu eiginleikum
Nehrus forsætisráðherra.
En þó upplausnin sé hægfara
er hún örugg. í sumar sem leið
yfirgáfu nokkrir af meðlimum
miðstjórnar flokksins flokks-
bræður sína vegna þess að þeir
töldu hann hafa svikið hugsjónir
Gandhis.
LÝÐRÆÐI ÓHÁÐ
TRÚMÁLUM
Meðal þeírra mála sem Nehru
hefur lagt megináherzlu á í yfir-
standandi kosningabaráttu er,
hvort Indland skuli í framtíð-
inni vera óbundið í trúarcfnum
eins og t. d. Frakkland og
Bandaríkin, eða hvort einstakur
trúflokkur eigi að ráða stjórn
landsins. Að hans áliti getur
aldrei þróast heilbrigí og þroska-
vænlegt lýðræði í Indlandi, svo
lengi sem Hindúar kjósa aðeins
frambjóðendur af sínum trúar-
flokki, muhameðstrúarmenn
kjósa aðeins frambjcðendur af
sínum trúarflokki o. s. frv. Slíkt
leiðir til trúarlegra erja við
hverjar kosnirgar, sem ógna
ekki aðeins lýðræðinu heldur og
þjóðlnni sjálfri.
Stofnun lýðræðisríkis sem ó-
bundið er í trúarlegum efnum
hefði í för með sér annan kost.
Þann, að brúa það djúp, er mynd
aðist þegar muhameðstrúarmenn
ákváðu að mynda sitt eigið ríki.
Þegar Indland hefur gerzt ó-
bundið í trúmálum er ekkert því
til fyrirstöðu að muhameðstrúar-
menn sameinist því.
Að sjálfsögðu eru deilumál
flokkanna miklu fleiri. T. d. er
Framh. á bls. 11.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍHNU
Nehru.
afskektra héraða er í mörgu á-
bótavant, er ekki hægt að fram-
kvæma kosningar á einum degi,
eins og t. d. í Vestur-Evrópu.
Þær hafa, þó ótrúlegt sé, staðið
yfir frá því 15. nóvember og þær
munu standa yfir allt til 15.
febrúar, en þá hefst talning at-
kvæða.
NEITA AÐ GREIÐA
ATKVÆÐI
Fram að þessum tíma eru það
aðeins íbúar einangraðra héraða
í Himalayjafjöllum og í Suður-
Indlandi, sem kosið hafa. Aðal-
hluti kosninganna er ekki fyrr
en í lok janúar og í byrjun fe-
ÖVEÐRIÐ, sem geisað hefur yfir ’ br!iar °S kosningabaráttan er því
landið undanfarna daga hefur stoðugt i fullum gangi. Allir, sem
valdið miklu tjóni. Sárast og ó- »f^hafjí M ar^aldn mega kjosa
bætanlegast er þó það, sem varð
Harmafregn
er vélbáturinn Valur frá Akra-
nesi fórst með 6 manna áhöfn
á leið til heimahafnar sinnar.
Skarð hefur ennþá einu sinni
verið höggvið í raðir íslenzkra
sjómanna. Sorg og söknuður
grúfir nú yfir heimilum þeirra
sjómanna, sem farið hafa sinn
síðasta róður og verið búin vot
....... ,,, , ... gröf við strendur lands síns. A
þvi mjog fjarn að hkur seu í Akranesi hefur dimmur skuggi
,að.eif ini.. g*Uu!,^,Pa!lf,k;lagst yfir í vertíðarbyrjun. Þetta
þróttmikla byggðarlag hefur orð-
boð Tafts af hálfu repúbiikana
Sá maður, sem þeir helzt hafa
haft augastað á, er Dwigth D.
Eisenhower, hinn vinsæli og mik-
ilhæfi hershöfðingi úr síðustu
styrjöld og núverandi yfirstjórn-
andi varnarliðs hinna vestrænu
lýðræðisþjóða. En hann hefur
um langt skeið neitað að gefa
r.okkurn ádrátt um að hann
ið fyrir miklu tjóni og sárum
harmi.
Þegar slíkir atburðir geíast
finnur öll þjóðin að vegið hefur
verið í knérunn hennar. Við
máttum ekki við að missa þessa
menn. Við höfum aldrei mátt við
jafnt læsir sem ólæsir.
En það eru ekki allir sem
vilja greiða atkvæði. Þannig
er með „nagaarna“ þjóðflokk
er lifir frumstæðu lífi í Ass-
am. Þjóðflckkur sá fæsí ekki
til að nota fatnað. Ilafa þeir
tilkynnt að þeir muni ekki
taka þáít í kosningunum. —
Samskonar tilkynningu hafa
þrjár milíjónir Hindúakvenna
gefið. Þær hafa neitað að
gefa nöfn sín upp til prentun-
ar í kjörskránni og bera því
við, að engir aðrir en eigin-
menn þeirra eigi að bekkja
þær.
DVÍNANDI FYLGI
STJÓRNARFLOKKSINS
Mesti íþróttaviðburður
ársins
NÝLEGA var þjóðinni skýrt
frá því, að hún mundi senda
um tylft ísl. skíðamanna á
ólympsku leikana í Noregi í vet-
ur. Sumir þeirra eru víst farnir.
Daglega lífinu hefir borizt löng
hugvekja um þetta mál, og verð-
ur hér birtur hluti hennar.
„Velvakandi góður. Eg er Is-
lendingur, líka íþróttaunnandi,
Því vil ég veg íslenzku íþrótta-
mannanna glæsilegan í hvívettna.
í vetur á rösklega tylft skíða-
Skíðamennirnir sendir utan.
manna og fararstjóra að fara til
Noregs. Þar hefst mesti íþrótta-
viðburður ársins, sá langmesti,
enda fylgzt með því, er þar ger-
ist, um allan heim.
Flokkarnir
sem boðið hafa
að missa fjöldra vaskra og dug- ;fram skipta mörgum tugum.
.... , ....... . . , TT andi manna í sjóinn, oft á bezta 1 Meðal þeirra eru flokkar ákafra
vúdi verða í kjori fynr þa. m ajdri þessi þjóg er svo fárnenn hægrimanna og allt til kommún-
•vtnitlll/Mlrn r, A tr> knnn T 1 I T r'l m °
möguleika á að fá hann til fram
boðs hefur ríkt hin mesta
óvissa.
Nú hefur einn af öldunga-
deildarþingmönnum repúblik-
ana lýst því yfir að hershöfð-
inginn muni vera fáanlegur
til að vera í kjöri við forseta-
kosningarnar fyrir repúblik-
ana. Hefur Eisenhower stað-
fest þá frásögn hans en jafn-
framt lýst því yfir, að hann
muni ekki leggja niður starf
sitt í Evrcpu sem yfirmaður
varnarliðs Atlantshafsríkjanna
til þess að berjast fyrir út-
að hvert einasta mannslíf er ista, sem ekki þurfa nemnar
henni dýrmæt eign. ! skýringar við. Stærsti flokltur-
En nú eins og svo oft áðnr inn er Þjóðþingsflokkurinn og
verður lítið aðgert við harma- benda allar líkur til að svo verði
fregn um bát og menn, sem enn eftir þessar kosningar. Pandit
ekki náðu landi í ofviðri. Við Nehru mun því að líkindum
getum lítið meira en sent ást- verða áfram forsætisráðherra.
vinum þeirra og byggðarlagi En stjórnarflokkurinn hefur
hljóðlátar samúðarkveðjur. — mjög tapað fylgi á síðustu árum
Okkur skortir sakarafl við' vegna innbyrðis klofningar.
sonarbana eins og fornskáldið
kvað. En við getum haldið á-
fram að efla slysavarnir okk-
ar og auka öryggið á sjó og
En klofning innan flokksins
þykir ekki tíðindum sæta, því
flokksstjórnin hefur alltaf verið
mjög laus í reipunum. Að vísu
lardi. Um það starf ber allri var hann einhuga um sjálfstæði
þjóðinni enn að sameinast. Indlands er hann var stofnaður.
f
Aður varð sóminn rýr
SLENDINGAR eru knáir i
frjálsum íþróttum, í knatt-
spyrnu og á skíðum virðast þeir
standa í stað, þótt fenginn sé sæg
ur erlendra þjálfara. Mér er
spurn: Óttast þeir, sem þessum
utanferðum ráða ekki hót, að ís-
lenzku skíðamennirnir fari hrak-
farir? Hverjum verður um kennt,
ef illa tekst til? Ef til vill veðr-
áttu, mataræði o. s. frv. eins og
stundum áður?
Ég er ekki það meinhorn að
vera með hrakspár fyrir íþrótta-
mönnunum okkar. En við ættum
ekki heidur að vera þeir skýja-
glópar að læra ekki af reynsl-
unni. Stundum áður hefir verið
stofnað svo til, að enginn hefir
sómi okkar verið, íslendinga.
Var þá ekki betur heima setið*
Fénu mátti verja
cðruvísi
UTANFARARNIR eru vafalaust
fullhugar, en það er ekki ein-
hlítt, þegar att er kappi við snjöll
ustu skíðamenn heims. Og það
ætti mönnum að vera í lófa lagið
að ganga úr skugga um.
En úr því að þær fjárhæðir,
sem til fararinnar þarf, voru
handbærar, hefði mér sýnzt vit-
urlegra að verja þeim þar, sem
að verulegu haldi kom, Hvers
vegna eru ekki nokkrir slyng-
ustu skíðamennirnir sendir utan
til skíðanáms, þar komu aurarnir
í réttan stað, off þá var fremur
tryggt, að við gætum verið með
næst okkur til ánægju og sóma?
Skíði“.
Veður öll válynd
\7"EÐURFAR seinustu dægra hef
ir verið með endemum við-
sjált. Liggur við, að hér hafi ver-
ið hernaðartímabil, allt í Upp-
lausn og á ringulreið.
Margt hefir orðið undan að
láta,. tjónið er mikið á lífi, limum
og eignum :manna.
Ekki ætti okkur þó að koma á
óvart, þó að vetrar .geisi „storm-
ur stríður" á landi okkar, bví að
aldrað fólk, það sem langminnugt
er, getur frætt okkur um, að í
ungdæmi þess hafi veðrát'tu ver-
ið svo háttað að það hljóti að líta
smáum augum á rosa sainustu
túna.
En við þykjumst hreint ekki
lítil fvrir okkur og lítt kómin upp
á veðurguðina. En hvernig fer?
Rafmagnsskortur, hitavatnsekla,
mjólkurþurrð og margs konar
önnur missa. Sannarlega ættum
við að gefa veðrinu meiri gaum,
einnig hversdagslega.
T.jósta og Ijóstra
LDREI hefi ég lostið upp
leyndardómnum ■— eða eitt-
hvað þvílíkt stóð í nýrri bók, sem
ég las í gær. En þetta er ekki
eins dæmi um notkun sagnarinn-
ar að Ijósía. því að hún virðist nú
oftast nær vera notuð í stað
ljóstra.
Við athugun sjá allir, að barna
er um brenglun að ræða. Aðal-
merking ljósta er að greiða högg,
ljóstra aftur á móti er skylt orð-
inu ljós, — merkir leiða í liós.
Þannig Ijóstra menn upp leynd
armálum, en ljósta andstæðing-
inn kinnhest.