Morgunblaðið - 16.01.1952, Qupperneq 5

Miðvikudagui' 16/jan: 1952
MORGUISBLAÐIÐ
B
iUþýðublaðið heldur úirum biekk
MBL. birti í s.l. vikú skýringar-
myndir um það, hvernig verð-
lagið á bátagjaldeyrisvörunum
myndast. Var þar ljóslega sýnt
hve stór þáttur innkaupsverð, þ.
e. fob-verð, innlendur kostnaður,
opinber gjöld, bátagjald og á-
lagning væri af heildarverði
vöru og var farið eftir skýrslu
verðgæzlustjóra.
m.a. svart á hvítu, hver þáttur
þessar upplýsingar Mbl, sýndu
álagning innflytjenda er í heild-
arverðinu, en Alþýðublaðið^ óg
menn úr þess flokki ög raunar
aðrir höfðu reynt að telja al-
menningi trú um, að álagning
heildsala væri það, sem fyrst og
fremst skapaði hið háa útsölu-
Verð á bátagjaldeyrisvörunum.
En skýringar Mbl. sýndu Ijós-
lega, að álagning innflytjendans
er skv. skýrslu verðgæzlustiór-
ens ekki það, sem fyrst og fremst
skapar hið hás verðlag, cn cr
miklu fremur :í hófi rstillt.
Þegar Aiþ.bl. sá, að því var
ekki lengur stætt á að halda því
fram, að innflvtjendur ættu r,ök
á hinu háa verðlagi, bá var gripið
til annarra ráða. Alþ.bl. fer bá
inn á þá braut, að ieegja álagn-
5ngu heildsala og smásala saman,
miða hana við aðeins hluta af
heildarverði vörunnar en r.leppa
hinu og ioks sýna, hvað á'agn-
íngin hefði átt að vefa, ef gömlu
verðlagsákvæðin hefðu "ilt.
I beirri blekkingarstarfsemi,
sem hér fer fram, á Alþ.bl. að
mörgu leyti hægan leik. Það er
bfur auðvelt fyrir bá, sem viija
hafa sig til þess, að rugla tölum,
taka eitt atriði með og sleppa
oðru, miða við falsaðan grund-
völl og fá þar af leiðandi falska
miðurstöðu, sem er þar.nig, að al-
menningur áttar sig ekki í íljótu
hragði á falsinu. Þetta er í raun-
inni alveg sama og þegar leiknir
trúðar !áta áhorfendum : ýnast
eitthvað, sem raunverulega ekki
á sér stað, en lítur þó trúlega út.
Slíkar Truxa-aðferðir geta verið
Ekemmtilega’- og meinlausar til
gamans, en þær eru ekki til þess
fallnar að sýna .hlmenningi,
hvernig málum i’aunverulega or
háttað.
AbÞÝnTJRLAÐra MIÐAR
VIÐ 5 ÁRA GAMLAR REGLCR
Alþ.þl. segir: „Áiagningin á
bátagjaldeyrisvöruna hér innan-
lands er m.ö.o. eins'mikil og inn-
kaupsverðið“. Þegar Alþ.bl. talar
hér um „innkaupsverð“ á það
aðeins við bluta af hinu -aun-
verulega vöruverði, cða r.ðeins
verð vörunnar í erlendri höfn.
Öllum kostnaði og útgjöldum við
vöruna EFTIR að hún cr rfhent
í erlendri höfn er sleppt. Síðan
segir Alþ.bl.: Þetta or innkaups-
verðið og svona mikil er. álagn-
ingin í hlutfalli við hana!!
. En Alþ.bl. er ckki nóg að "alsa
þannig þær tölur, sem það ber
fram um vöruverðið on heldur
áíram að bera núverandi verzlim
arálagningu i heildsölu og smá-
sölu saman við margra ára gömul
og úrelt verðlagsákvæði, sem öll-
pm, bæði stjórnarvöldum, Fjár-
hagráði og yfirleitt öllum, sem
skyn bera á, bar saman um, að
«kki ná neinni átt miðað við
breyttar aðstæður. Þessi verð-
lagsákvæði, sem Alþ.bl. miðar við
voru samin og sett árið 1947 og
giltu í öþum höfúðdráttum bar
til slakað var á höftunum í fyrra-
vor. Þótt b^eytingar væru yerðar
t.d. eitt sinn til hækkunar út af
mannakauni skv. gerðu.m samn-
ingum við launþega, bá var
grundveúinum frá 1917 haldið
öllum þöfnð^triðum óbrevttum
þannig ?ð t.d. var eftir "engis-
lækkunina, ekki leyft að lepgía
á nema h’utá af raunverulegu
verði
Þegar Alþ.bl. miðar við gömtu
verðlagsákvæðin og lætur í veðri
vaka, að þau ættu að gilda nú,
þá strikar blaðið yfir nær því
rlla hækkun á verzlunarkostnaSi
og vörudreifingti, sem átt hefur
sér stað síðan 1947. Það kemur
unar úr hörðustu átt, að Alþ.bl.
s'-uli á þennan hátt þurrka út
áhrif síhækkandi almenns verð-
uigum um ver
lags á verzlunarkostnaðinn í
landinu allt síðan árið 1947 eða
í um 5 ár. Það iíður þó varla sá
dagur, að Alþ.bl. láti ekki í ljós
hneykslun sína út af hækkun
dýrtíðar á öllum sviðum. í sömu
blöðunum og Alþ.bl. birtir fregn-
ir um uppsagnir samninga vegna
aukningar dýrtíðar á undanförn-
um mánuðum, þá lætur það í
veðri vaka, að innflytjendur,
kaupmenn og kaupfélög ættu nú
í dag að geta haft svo til sama
verzlunarkostnað og árið 1947.
Sýnist ekki þurfa að fara fleiri
orðum um þann leik, sem hér er
á ferðinni, en það er eftirtektar-
vert, að þegar Alþ.bl. ræðir um
verzlunarmál almennt og álagn-
ingu sérstaklega skuli það ekki
geta gert það á annan hátt en
falsa tölur og falsa þann grund-
völl, sem verzlunarálagning
byggist á. Alþ.bl. segir, að það
rr;uni hafa verið í fljótræði, sem
Mbl. birti glöggar upplýsingar
um hvernig verðið á bátagjald-
eyrisvörunum myndast. Mbl. hef-
ui aldrei birt annað en réttar töl-
ur um verzlunaráiagningu og
annaS í því sambandi. Það væri
hins vegar sýnilega „fljótræði“
hjá Alþýðublaðinu, ef það birti
nokkurn tíma annað en faisaðar
og tilbúnar töiur um þessi efni.
LEYFÐA ÁLAGNÍNGIN
í DANMÖRKU OG HÉR
Til þess að sýna enn betur, hve
fráleitt er að miða við hina úr- j
eltu verzlunarálagningu, sem
Alþ.bl. heldur dauðahaldi x má
benda á, hvernig verzlunaráiagn-,
irigin er í öðrurn löndum, þar sem j
hámarksverð er. Viðskiptamála-
ráðherra upplýsti nokkuð um!
þetta í útvarpserindi í s.l. októ-'
ber og eru eftirfarandi tölur
teknar úr ræðu hans:
Heildsöluáiagning, sem leyfð er
í Danmörku á bómullarefni, kven
kjóla úr bómull, barnaföt úr ull
og skyrtur er 15—20% eftir vöru-
tegundum, en hér á landi var
lejdð áiagning eítir reglum þeim,
st-rn Aiþ.bi. vitnar í, 6 tz%.
Smásöluálagning í Danmörku
á kvenkjóla og barnaföt, sem
keypt er beint frá útlöndum er
43% í Danmörku, hér á landi
28%.
í Danmörku er leyft að ieggja
í heildsölu 35—40% á leir og leir-
vörur, en skv. reglum Alþ.bl. var
hér á landi leyft að leggja 17%
á þessar vörur. Smásöluálagning
var í Danmörku 70—80%, en
leyfð álagning hér 32—42%.
Þetta yfirlit sýnir glögglega
þaixn mikla mun, sem er á há-
marksálagningu Dana og gömlu
ákvæðunum hér, sem Alþ.bl.
vitnar sí og æ í.
Tiigangur Alþ.bl. með skrifum
þess er auðsær. Núv’. ríkisstjórn
hefur slakað á höftunum cg þar
með gert heilan hóp af Alþfl,-
mönnum utan gátta, sem fyrr
höfðu atvinnu af höftunum. Alþ,-
bl. er í stjórnarandstöðu og spar-
ax ekkert til þess að sverta' allt!
sem núv. ríkisstjórn gerir.
Alþ.bl. og þess mönnum er
sýnilega alveg sama, hvaða með-
ul þeir nota til þess að blekkja
almenning, ef það gæti orðið til
þess að þeir gætu grætt á því
stjórnmálalega. Þar af koma all-
ar þessar sjónhverfingar Alþ.bl.
með tölur og hundraðshluta, inn-
kaupsverð, gömul verðlagsákvæði
og annað, sem það tjaldar til.
En Alþ.bi. gáir þess ekki, að
það er algerlega vonlaust verk
Framh. á bls. 8
EidsvolÉimi á Ullsslöðnm
NÝÁRSDAGUR 1952 rann upp
bj&rtur og fagur, feiandi í sér
vonir nýs árs og hækkandi sóiar.
1 uppsveitum Borgarfjarðar var
veður kalt þennan dag og snjór
mikill á jörðu. Á slíkum dögum
er bjart og hlýtt heimili sérstak-
ur unaðsreitur. Þar er hinn mikli
bakhjarl í lífsbaráttunni, þar má
næðis njóta og hvíldar að loknu
dagsverki. þar má finna hetgsvöl-
un og andlega upporvun, er slíks
er leitað. Allt hið bezta er þar
innan veggja.
Eitt slíkt heimili er mér ríkast
í h;i!?a bessa daeana — heimilið
á Úlfsstöðum í Hálsasveit.
Heimilisfóikið bar hefur gengið
að störfum að venju, er bað hef-
ur heiisað árgeislum nýársdags-
ins. Nú er liðið á daginn. Þor-
steinn bóndi .Tónsson ?r kominn
heim frá miðdegisgegningum.
Eftir er aðeins að sinna fjósaverk
um að kvöldi. Fjöiskyldan, 7
manns. kemur saman til miðdeg-
isdrykkju. Það er ylur og von í
hvers manns hug og hjarta.
Að lokinni drykkju er frú Ás-
laug, dæturnar fjórar og háöldr-
uð stjúnmóðir bónda, hér og þar
inni við, sitt hvað að sýsía, en
Þorsteinn bóndi gensur inn í her-
bergi s’tt og sezt við r.krtfborðið,
Þangað lissur ieiðin svo oí+. o'r
hann á frístund ir>ni við, Þor-
steirn er ekki rð'ins r'tinn
bónd’, heMur- r,ká1r’ og
trúeður — Tír.nn
giímir við andle.3 viðfnnssefni,
meðan banr vin<—" -ð bústörf-
unum. Og nú b«rf rann að skrifa
eitthvað af því niður, er í hug-
ann kom í dag, áður en bað
hverfur aftur í gieymsku. Hann
hefur farið úr sokkum og situr
við skrifborðið með ilskó eina á
fótum, enda er hlýtt inni og gott.
Þorsteinn og frú Áslaug hafa
búið á Úlfsstöðum um árabil.
Þau hafa bætt jörðina og prýtt.
Nýtt íbúðarhús hafa þau reist og
búið sér þar yndislegt heimiii.
"v Fögur bióm og smekkvís handa
V '
...—... - —S/W-
STRAUVÉLAR
p- straua allan þvoff,
{afnvel skyrfor
Þegar strcuaS er, er setið
við vélixia og henni stjórn
að með hxiénu, þannig að
nota má báðar hendur til
{■> hagræua þvottinum í
vélina.
Þegar vélin er elxki í notk-
un, má Ieggja hana saman
á mjög einfaldan hátt og
fer þá mjög lííið fyrir
henni. — Eru væntanleg-
ar frá U.S.A. og tökum við
pöntumtm.

J. Þorláksson & Norðmann h.f.
Bankastræti 11 — Sími 1280
vinna ber vott um listnæman á-
huga móður og dáétra. Pianó
stendur í stofu. Það er eign dætr-
anna, en sérstakt yndi Guðrúnar
Elsu, sem stundar hljómlistarnám
í Reykjavík, þegar við verður
komið. Þrír miklir bókaskápar
prýða stofu og skrifstofu bónda.
Þetta bókasafn hefur Þorsteinn
verið að byggja upp í 35 ár. —
Þarna eru, auk margs annars,
ljóð flestra íslenzkra skálda og'
skáldrit, fornritin, heil íímax'it,
m.a. Eimreiðin, Iðunn, Andvari
og Morgunn. Margt er þarna
heimspekirita, heii hilla spiritist-
iskra rita o. fl. o. fl. Þorsteinn »
Úlfsstöðum er eins og áður getur
heimspekingur af lífi og sál. Dr.
Helgi Pjeturs hefur mótað stefn-
una, en Þorsteinn hefur tekið upp
merki hins iátna SDekings og ber
þap hátt, þrátt íyrir dagsins önn.
I skrifborði eru geymd óprent-
uð handrit Þorsteins. Þar erx*
ritgerðir um heimsDeki og hug-
ræn efni, þar er alistórt kvæða-
safn hans óprentað. Þorsteinn er-
líka gott skáld, þótt ekki haidi
hann því á iofti.
Þorsteinr. situr nú við skrifborð
sitt og vinnrr cf kappi. Öll fjcl-
skvkian hvex-fur að sínum hugðar-
cfmxm. Það er fx-iður og gleði —-
vo”«rrík :'ýársstund.
Ég ssm þetta rita, b.afði átt lei5
að Síðumálnkirkju á nýársdag.
Við vorum þi'ír í bílnum. Ferðix*
gekk seint sökum ófærðar. Báðar .
leiðir urðum við að moka bílnun*.
braut á Tungumelum. Við vorun*
fegnir, er við beygðum inn í Reyk-
holtsdal og vissum, að nú mundi
vart meira um vegartálma, unz.
heim yrði náð.
En hvað er beíta? Dimmrauður
eldblossi sást i austri. 1 fyrst 1»
virtist okkur, að þetta væri heimil*
mitt, er væri að brenna. Mér varð
skiijanlega al! órótt. Brátt sáuin»
við, að svo var ekki. Okkur bar
fljótt heim, og nú heyrðum við
iíðindin. Húsið á Úifsstöðum var
að brenna. Okkur var sagt að engi»
hefði verið unnt að bjarga. Fólkið
komst að vísu út, en særðist og
brann, er það reyndi að bjarga
einhverju úr hinum brennandi
stofum og kailaði á hjálp í sím-
ann. Fólk dreif að til hjálpar, ei*
ailt var um seinan. Bjarta og
fagra heimiiið á Úlfsstöðum var
rjúkandi rúst.
Vonarríkur dagur var að kveldi
kominn. Honum iauk hér með eyð-
ing íagurs heirnilis. Ósegjanleg-
sorgbiandin samúð greip okkur ölí,
sem til þekktum. Við skildum sorg
Guðrúnar Elsu og allra systranna,
þegar píanóið brann, begar hveii*
í strengjunum, sem voru að slitna.
Hörðum höndum var unnið til aðf
eignast þennan grip, — og nú var
hann horfinn. Ég hugsa um blóm-
in, um vetrarvinnu Steingerðar á
húsmæðrasKÓlanum, um rokkinnt
gömlu konunnar og minjagripi
her.r.ar. Allt er þetta horfið í elds-
ins hít. Og ég hugsa um bóka-
safn Þorsteins, um handritin hans,
um einu myndina, sem til var af
móður hans. Þetta er líka horfið.
Þessu var sárt að sjá á bak. Af-
gangur af nýtelcnu bankaláni var
enn í vörzlu Þorsteins, peningar
barna hans og gömlu konunnar,
aiis nær 10 þúsundir króna í reiðtr
fé brann þarna einnig. Fleira verð
ur ekki talið. Þorsteinn bóndi stóð-
berfættur úti í snjónum og horfði
á iogana eyða heimili hans. Þetta.
er raunasaga — ein af mörgum.
Svona enda sumir dagar.
Fjölskyldan kom að Reykholtt
um kvöldið. Læknir og hjúkrun-
arkonur gerðu að sárum Þorsteins,
frú Áslaugar og Guðrúnar Elsu.
Aðrir höfðu ckki meiðst verulega.
Ég sit við Yúm Þorsteins. Við
ræðumst við. Hann er þreyttur og
sár, en ekki i neinum uppgjafar-
hug. Heilsan hefur ætíð verið veil,
en seiglan er mikil og trúin á lifið-
bregst ekki. Þótt hann sé meir ei*
hálfsextugur, er enn tími til aA
ganga á brekkuna að nýju. Úlfs-
staðir skulu rísa á ný mót suðvi
og sól. Heimilið skal endurreist.
sem fyrst og sem bezt. Öll f jöl—
Framh á bls. 8