Morgunblaðið - 26.02.1952, Qupperneq 5

[ 'Þriðjudagur 26. febrúar 1952
MORGVHBLAÐIB
EC KHUS FRELSMÐ
eftir rússneska kommúnistann og embætti.manninn Victor A. Kravchenko er
vafalaust MERKILEGASTA OG SKEMMTILEGASTA SJÁLFSÆVISAGA, sem
rituð hefur verið síðasta áratug, svo að ekki sé of djúpt tekið í árinni. Um fáar
bækur hafa staðið jafeiaaiklar deilur, þó segja megi að úr þeim hafi dregið að
mestu með dómi í hinu fræga máli, sem Kravchenko höfðaði gegn tímaritinu
Action fran?aise og lauk með fuJium sigri Kravchenkos. — Bók þessi kom út í
íslenzkri þýðingu i byrjun desembermánaðar s.l. og er óhætt að fullyrða, »ð hún
sé mest umtalaða bókin, s*m gefin var út síðastliðið ár. — Hér fara á eftir
ummæli nokkurra merkra íslendinga ogblaðaummæli, sem birzt hafa um bókina.
IVferkur athafnamaður
PÁLL
GUÐMUNDSSON
%
Hinningarofð —
STEIXGRIMIR STEINÞÓRS-
SON, FOBSÆTISRAÍHIF.RRA:
„Ég hef lesið bók Victors Krav-
þhenko „Ég kaus frelsifr*. BÖicm
er skernmtileg og fræðandi, svo að
iég las hana í striklotu. Lestur
þeiirar bókar staðfesti óumdeil-
tuilega þá staðreynd, sem mér var
að vísu fuTlljós áður, að einrseii
í hvaða mynd sem það birtist, er
ióþolandi fyrir alla frjálsa hugsun
©g heilbrigt atvinnulíf. Þessi bók
iá því skilið að hún sé lesin með
}jaurag*frti“.
jÓLAFUR THORS,
A TVINN11MÁL ARÁDHERR A:
„Ég hef í'áar beekur lesið jafn
gkemmtilegar og' fróðlegar sem
Bjálfsævisögu Kravchenkos „Ég-
laus frelsið“.
BJARNI BENEDIKTSSON,
ITANRIKISMÁLA-
BÁÐHERRA:
„Kommúnisminn /befur nú bein
feða óbein áhrif á líf svo að segja
Jivers einasta manns í heiminum.
Jínginn kemst þess vegna undan
J>ví að taka afstöðu til hans, með
Jionum eða á móti. Sú ákvörðun
yerður örugglegast byggð á því
þð kynna sér hvernig hann hefur
J-eynst í framkvæmd. Um það efni
feru til margar heimildir, misjafn-
íega áreiðanlegar og aðgengileg-
far. Fáar eða engar þessara
beimilda eru áreiðanlegri en bók-
jn „Ég kaus frelsið“. Hún er skrif-
bð af gerkunnugum manni, og
tilraun andstæðinga hans til að af-
þanna frásagnir hans fór gersam-
lega út um þúfur og snerist höf-
jundínum alveg í vil. Þá er bókin
Bvo aðgengileg, að fáir hætta við
lestur hennar, sem á henni byrja.
Jlér er því sú heimild um hið
jnerkilega fyrirbæri, kommúnism-
tann, sem allir ættu að afla sér og
Jcynna sér til hlítar“.
BJÖRN ÓLAFSSON,
MENNT AMÁLARÁÐHERR A:
„Ég las bókina „Ég kaus frels-
jð“ með mikilli ánægju. Hún cr
íjörlega og skemmtilega rituð og
jgefur nákvæmari lýsingar af
félagslífi og starfsemi í Ráðstjórn-
ÍHTÍkjunum en menn eiga yfir-
Jeitt kost á að kynnast í slíkum
jitum“.
EYSTEINN JÓNSSON,
EJÁRMÁLARÁÐHERRA:
„Ég sé ekki eftir þeim tíma,
feem ég notaði til þess að lesa
bókina „Ég kaus frelsið". Bókin
fer bráðskemmtileg og gefur fá-
jgsett tækifæri til að gægjast aust-
jur fyrir járntjaldið".
i
IIERMANN JÓNASSON,
LANDBÚNAÐAR-
JRÁDHERRA:
„Ég hef lesið bókina „Ég kaus
írelsið“. Hún er skemmtileg af-
Jestrar og mjög fróðleg. — Bókin
’dregur upp ljósa og ægilega mynd
af einræðinu og sýnir, að það er
alltaf sjálfu sér líkt hvað sem það
Kallar sig og hvenær sem það rík-
Ir. En með nútíma tækni og þekk-
ingu verða vinnuaðferðir cinræðis-
ins þó ennþá ægilegri en áður.
Bókin er þörf hugvekja um það,
Iivers virði lýðræðið raunverulega
«r fyrir manninn".
BRYNJÓLFUR BJARNASON,
ALÞINGISMAÐUR:
„Ég kaus frelsið" eftir Victor
IA. Kravchenko er meðal leiðinleg-
tistu og ómerkilegustu bóka, sem
iég hef Iesið“.
MAGNÚS KJARTANSSON,
JIITSTJ. ÞJÓÐVILJANS:
„Rg byrjaði að lcsa bókina „Ég
Laus frelsið'* eftir Victor A.
Kravchenko,, en bókin var svo
leiðinleg, að ég hætti við hana eft-
ir 30*—90 blaðsíðnr".
JÓN PÁLMASON, FORSETI
SAMEINADS ALÞINGIS:
„BÓkin „Ég kaus frelsið" eftir
Vietor Kravchenko er m jög merki-
leg og skemmtilega rituð sjálfs-
ævisaga. Bún gefur 1 jósa og við-
tæka hugmynd um það, hvernig
sú stjórnmálastefna er í fram-
kvsemd, sem Iieillað hefur ótrúlega
marga menn víða um lönd. Þar
sem víða annarsstaðar hefir sann-
ast, að fjarlægðin gerir fjöllin
blá og mennina mikla. Það verð-
ur oftast annað upp á íeningnum
við náin kynni.
Bókin c • þannig skrifuð og svo
fróðleg, aó aillir sem hafa áhuga
á stjórnmálum eiga að lesa hana,
hvort sem þeir eru fylgismenn eða
andstæðingar rússnesku stefnunn-
ar“.
BERNHARD STEFÁNSSON,
FORSETI EFRI DEILDAR
ALWNGÍS:
„Ég hef lesið bók Victors A.
Kravchenko „Ég kaus frelsið“ og
þótti niér hún svo skemmtileg og
fróðleg, að ég las í henni fram
eftir nóttu, þar til henni var lok-
ið“.
STEFÁN JÓHANN STEFÁNS-
SON, FYRRVERANDI FOR-
SÆTISRÁÐHERRA:
„Ég hef lesið með mikilli athygli
bókina „Ég kaus frelsið“ eftir
Kravchenko. Bókin er ágætlega
skrifuð, skemmtileg aflestrar, óg
sú sannfæring vex og styrkist eft-
ir því, sem lengur er lesið og bet-
ur íhugað, að hér sé um sanna
fi'ásögn og sjálfsævisögu að ræða,
ritaða með sársauka og trega
þess rithöfundar, sem sjálfur hef-
ur gengið gegnum eldraunirnar“.
JÓN BJÖRNSSON, SKÁLD OG
RITHÖFUNÐUR í MOKGUN-
BLADINU 18. DES. 1951:
„... Þessi merka sjálfsævisaga
mun verða mikið lesin og auðvitað
líka umdeild hér á landi. Það er
blátt áfram óhjákvæmilegt að lesa
hana, ef maður á annað borð ósfc-
ar að kynna sér orsakirnar að því,
sem er að gerast þéssi ár. Skiptir
þá minstu máli hvar í flokki menn
standa. Þýðingin er á góðu máli
og hefur hún þó verið allt annað
en létt verk. Þýðandi og útgefandi
á milcla /jökk skilið fyrir að hafa
komið þessu merkisriti á íslenzku".
ÞJÓÐVILJINN 22. DES. 1951:
... Síðasta bók þessarar teg-
undar (áróðui'srit gegn sósialist-
um og Sovétríkjunum) er heljar-
mikill doðrantur, Ég kaus frelsið,
og höfundurinn talinn vera
„drykkjusjúklingur að nafni Kraf-
sénko. Hitt er alkunna, að hinn
raunverulegi höfundur er banda-
rískur atvinnufalsari Isaac Levine
að nafni. Ui'ðu mikil málaferli út
af bók þessari í Párís á sínum
tíma og fékk „höfundurinn“ hina
hraklegustu útreið, eins og alkunn-
ugt er. . . .“
Halli á út.gáfu bókarinnar „yrði
samkvæmt því áætlaður tæpar 70
þúsundir króna! Og það er at-
hygtisvert að jafnvel þótt upplag-
ið seldist allt myndi það engan
veginn hrökkva fyrir útgáfu-
kostnaði! (Leturbreyting Þjóð-
viljans).
Lárus Jóhannesson er slyngur
fjáraflamaðui' og kastar ekki fé
í stórum stíl í vitleysu. Enginn
lætur sér detta í hug að hann
kasti 70 þúsundum kr. í það að
gefa út Ég kaus frelsið. Hvaðar.
fær hann þá fé til að mæta ha'l-
I DAG er borinn til hinztu hvíld-
ar á Innrahólmi merkilegur og
shall-styrk? Eða hefur hann fengið f
einhver önnur fjárframlög frá
þeim aðilum, sem mestan áhuga
hafa á því að' koma bókinni á
framfæri, Bandáríkjamönnum? .
UR RITDOMI I TIMANUM
6. DESEMBER 1951:
„. . . Þótt bók Kravchenkos gefi
glöggt yfirlit um stjórnmálaþró-
unina í Sovétrík iunum er liún I
ekki skrifuð sem þurr og fræðileg
stjórnmálasaga. Kravchenko læt-
ur atburðina sjálfa tala og segir
frá persónulegri reynslu sinni og
fjölda annarra nafngreindi;a ein-
staklinga. Frásögn hans er ó-
venjulega lifandi, enda hefði bók-
in ekki verið jafn vinsæl að öðr-
um kosti.
. . . Bókin er nú komin út í ís-
lenzkri þýðingu, er Lárus Jó-
hannesson alþm. hefu-r gert. Virö-
ist þýðingin nákvæm og vel af
hendi leyst. Þessri Mk verðekiMar
að vera lesin af ölBum þtim, sem
vilja afla sér fróðleiks og anhrt
skilning sinn á þeim átökum, sem
rm eiga sér stað í alþjóðnmái bnn.
Og vist er það, að engum, sem
byrjnr að lesa. hama, mun þykjn
hún leiðinleg.
H. J. í RITDÓMI í VÍSI
15. DESEMBER 1951:
Það er fengur að því að fá þessa
bók á íslenzku. ... Höfundur bók-
arinnar — Victor Kravchenko —
og framfarastefnu, sem lift hefir
þjóð vorri úr örbyrgð og úrræða-
leysi tiL bjargálna og gjörbreyttr-
ar aðstöðu til hagnýtingar nátt-
úrugæða landsins við sjó og í
‘sveit og- hrundið hefir Meiðia
verkmenningu í byggingariðnaði
vocumy Þessi maður er Fáll Guð-
mundsson. fyrr bónch í Innra-
hólmi.
Pálli er fæddur og, uppalinn í
sveif eg að honum ntendur
sveitafólk í báðar ættir svo íangt
sem; rak-ið verður. Starfaði Páll
að sveitavinnu á æskuheimili
sínu- hjá móður sinni og stjúpa
fram yfir tvitugsaMur. Föður
sinn' missti Páll er hann var á
barnsaldri.
Tuttugu og tveggja ára gamall , Þeirri jörð vel áfram í búsk&par-
fluttist hann til Reykjavíkur og tíð_ hans þar.
hóf þar smíðanám. Er hann hafði ! A Þeim árum hef&t hann haBda
lokið námi hóf hann sjálfstæðan ium byggingu rafstöðvar, senv
rekstur í þeirri iðngrein í Beykja knúin. var með vatnsafli. VaríÞ
vík, sem var á þeim áram í ör-
um vexti. Byggði hann, fjölda
er hinsvegar einn ú*r
sem góða aðstöðu hafði til að
fyigjast með því, hvort kommún-
isminn var helstefna eða ekki. ....
Kommúnistar um heim allan
hafa sjaldan ærst eins og við út-
gáfu bókar hans, og sannar það
flestu betur, að þeim er ekki vel
við frásögn höfunda.r. ... Þeir
hafa reynt að gera Kravchenko
ómerking með ýmsu móti, en hef-
ur ekki tekist, því að hann heíur
staðið af sér hverja hríð, sem’ þeir
hafa gert að honum. . . .
Þessi bók er því öllum hugsandih
mönnum kærkomin, og á útgef-
andinn þakkir skilið fyrir að hafa
s'ilt verðinu svo í hóf, að „Ég
kans elsið“ mun vera ein ódýr-
asixc. liókin, sem nú er hér á boð-
sii'duM — og ódýrust sé miðað
við stærð.
RITDÓMUR í ALÞÝÐUBLAÐ-
INU 14. DESEMBER 1951:
„... Mun þetta vera kunnasta
lýsing af ástandinu í Rússlandi
eftir hyltinguna og spunnust út
af henni umfangsmikil réttarhöld
í París fyrir nokkru. Kommúnist-
ar báru Kravchenko þeim sökum,
° . Reykjavík. Verkefnin biðu hans búskapnum, hefði þar jafnan vak
1 Pelrn nopi, ___.— ,______,. „________ , .andi auau á öllu smáu ofí stórw-
þar óþrjótandi. Hann var dug
legur, hagsýnn og ráðd’eildar-
samur og bar vel úr bítum fyrir
vinnu sína. En þrátt fýrir þetta
:festi hann þar ekki rætur. Sveita
þhann að leiða til rafstöðvar-
Einnar afrennslisvatn frá Akra-
húsa á þvf tíu ára tímabili, sem rfiahi um langa vegu f skurðum^
hann átti heima i Reykjavík. — Þvi aðstaða til slíks verks var
Meðal þeirra húsa er 'hann reistr Lóhagstaeð. Var þetta fyrsta fram-
á þessum árum er hús Jórís bisk- [’kvæmd á þessu sviði í því byggð-
ups Helgasonar í Suðurgötu og : arlagi. Ennfremur stóð hann acF
margar fleiri minjar eru enn við j£vi a® SÍörð var nokkur tiTrauiv
liði í höfuðstaðnum, sem bera jtil lax'veiði í sjá fyrir landi jarð-
vott um framtakssemi og dugnað arinnar. Eigi varð sú filraurv
árangurslaus, en lítt raunhæf til
frambúðar sökum miki’s tií—■
kostnaðar.
hins unga húsasmiðs.
*
Aliar aðstæður voru til þess að
Páll gaeti unað vel hag sínum i
Þótt Páll væri umsvifamikill 4»
andi augu á öllu smáu og stóriv
og slægi i engu slöku við, gafc
hann þó séð af tíma til að sinnæ
félagsmálum hrepps og sýslu og'
sparaði þar ekki fyrirhöfn þegar
mannseðlið var ríkt í honum, það (.ÞV1 var skipta. Var hann acP
var arfleifð hans. Það sagði til náttúrufari mjög áhugasamur
sín og gjörðist því áleitnara sem jum félagsmál öll og þó einkum
ilengur leið. Sveitin og sveitalífið j,°8 sár 1 Þau er th framfara.
heillaði hug hans, honum varð ,°S umbóta horfðu. Þótt hontmv*
það ljóst að þar biði framtíð
hans, þar bæri honum að starfa,
þar nyti hann sín bezt svo sem
væri ljóst af eigin reynsln off
'dæmi annara hverju emstaklings
'framtakið getur til vegar komið,
verið hafði um forfeður hans. |Þá kunni hann að meta þýðingr*
Þetta viðhorf réði úrslítum um °g gildi samtaka til þess acV
fi amtíð hans. Um þessar mundir hrinda þvi' í framkvæmd, serrv
var hið forna prestsetur og kirkju
staður Melar i Melasveit laust tiT
ábúðar og sölú. Keypti' Pall jörð-
ina árið 1910 og flutti þangað bú-
ferlum þá um vorið. Það kom
þegar í ljós er Páll hóf búskap á
Melum að honum brugðust í‘
engu þær björtu vonir, sem hann
ól í brjósti um lífið og starfið
við landbúnaðinn. Þarna biðu
hans ótakmörkuð verkefni í
ræktun og umbótum, einmitt bau
verkefni, er hug hans stóðu
næst. Melar eru landstór jörð og
mörgum kostum búin þegar að
ér unnið með dugnaði og atorku.
að hann fxri með staðlausa stafi l En einn ókost hefir hún, en það
og rússneska stjómin sendi fullan | er mikið iandbrot og þó einkum
jáirnbrautarvagn af vitnum til rétt
arhaldanna, en Kravchenko vann
þar frægan sigur.
Sjálfsævisaga Kravchenko
kom fyrst út 1946. Síðan hefur
hún verið þýdd á ótal tungu-
mál og selst í milljónum ein-
taka á Vesturlöndum.
Þessi stórmerka bók er lanj^-
ód'ýrasta bókin, sem kom á
bókamarkaðinn síðastliðið ár
miðað við stærð.
Bókin er 565 blaðsíður í stóru
broti, prentuð með smáletri og
kostar þó ekki nema kr. 60.00
heft, kr. 75,00 í shirtingbandi og
kr. 80.00 í rexínbandi.
Látið ekki dragast að kaupa
feókina. ÞiA getur orðið
seinan.
Fæst hjá öllum bóksölum.
Prentsmiðia Austurksnds lv.í'.
anum? Hcfur hann cengið Mar- > Hvcríisgöiu 78. — Sí.ni 387
af túninu. Þegar Páll kom að
Melum var landbrotið orðið harla
nærgöngult bæjar- og penings-
húsum og þó einkum hinum forna
grafreit Melastaðar. Páls beiðs
því mikið verkefni á Melúm, að
flytja og reisa að nýju á óhultari
stað öll bæjar- og peningshús
jarðarinnar.
Þetta mikla verk innti hann af
hendi á fyrstu árum sínum á
Melum, jafnframt því sem hann
hóf þar ræktun og vann að þurrk
un Melavatns til slægju auka. Um
bætui' þessar allar héldust i hend
ur við. vöxt og þróun bústofnsins
enda var þess ekki langt að 1aíða
að hann hefði komiS upp stóru og
gagnsömu búi. Eftir tíu ára bú-
skap á Melum seldi hann jörðina
og keypti Innrahólm i Innri
um Akraneshreppi og fluttist þang-
að. Taldi hann sig betur settrr.
þar um samgöngur, enda ekki
slerrið af um viðfnn.'rsafni og af
hafnasvið með skipti.:\um. —- Á
Innrahóimi bjó Páll fulla tvo ára-
tugi og níiðeði umbótum hans
einstaklingsframtakið megnaðk
ekki að fá til vegar komið. —-
Reyndist hann jafnan í þeim mál
um forsjáll og fyrirhyggjusam-
ur, hollráður og tillögugóður. —
Var hann ríkulega þeirri greincV
gæddur að geta verið, þegar þess-
þurfti með, skjótráður, en þó um
leið forsjáll, Varð eigi annað séSí
en að honum væri, þegar svo bar
undir, jafn tiltækt að gera sér
grein fyrir og skoða samtímis en<V
ir hvers máls sem upphaf þess.
Er þetta mikill kostur fyrir þá,
sem færast mikið í fang á félags-
málasviðinu og forysta mæðir á.
* ★
Páll var mikill íjörmaður og
var áhugi hans síkvikur, anda
ávallt líf og fjör i kring unv
hann hvar sem hann fór og
hvernig sem ástatt var.
Hann var jafnan kátur og gam-
ansamur og lét hann þá oft.
fjúka í kviðlingum, því honum
var létt um að ríma. Var kveð-
skapur hans í gömlum. þjóðleg-
um stíl, einlium' var honum
rímnaformið tiitækt. Kvað haniv.
meðal annars að hætti eldri hag-
yrðinga, bæjarimur. Annars mót-
aðist kveðskapur hans meira af~
því að vekja kátínu og stur.dar-
gaman við ýms tækifæri, en hinu
að leggjast djúpt í kveðskapn-
um og færa Ijóð sín í tyrf-
inn og torræðan búning. — PálL
var heitur og einlægur trúmaðuir
og hvílir alvörublær og barnsleg
einlægni yfir því sem hann orti
um trúarleg efrti.A
Hann lét sér miög -nnr;)L. um.
1'irki.n h-i'lsti ■tcóra V"-' þasi*.
i>-!» tvesrr’TP á"riu'fsr’--*-i6 :•>-)•-■ •>-
bóAdi og þá jafn'an súknarneínd-
Framh. á bls. !2.