Morgunblaðið - 10.05.1952, Side 9

Laugardagur 11. maí 1952.
UORGVNBLAÐiB
3
Eiríksson
HlÚSMÆÐIÐ
Hollenzki skákmeistarinn Prins teílir fjöltefii á Akureyri. Pi'ins
fiefur nýlokið viS leik á móíi Jóni Þorsteinssyni, skákmeistara
Norðarlanda (nc5 bók eg s’álfblekung fyrir framan sig á borðinu).
I.engst til hægri á myndinni (standanái) sést 12 ára drengur, Ingi-
mar Jóncccn, en Iiann náffi að máía Prins
"■»y _ ei;..
nn nm a mx'm
mtðl við skákaiillinaiim
AKUREYRI 6. maí. — Tíðinda-
jnaður blaðsins hitti hollenska
skákmeistaxann Prins á herbargi
hans að Hótel KEA í dag, en
hann hefur sem kunnugt er teflt
hér undanf'arna daga.
Lodewijk Prins er 39 ára gam-
all, hár og glæsilegur og ninn
prúðmannlegasti. Hann er blaða-
maður að atvinnu og vinnur við
blöðin Het Parcol í Amsterdam
og Nieuw Rotterdamse Couraní
í Rotterdam. Skák er aðeins eitt
af tómstundastörfum hans, sem
liann segist þægilega geía sam-
ræmt aðalstarfi sínu blaða-
mennskunni. Á ferðalögum sín-
um skrifar hann greinar fyrir
blöðin. Við inntum hann eftir
því að hann hefði talið skák eitt
af tómstundastörfum sínum. —
Sagði hann okkur þá að tónlíst,
bókmenntir og sálarfræði væru
hin áhuganiál sín. Prins er það
sem við getum kallað fjölrnennt-
aður maður. Ilann leikur vel á
píanó, hefur stundað hásbólanám
og er unr*margt mjög fróður. —
Hann hefur ferðazt mildð og
sagði að eiginlega mætti íelja
ferðalög sem eitt af tómstunda-
störfum sínum. Núna til dæmis
hefur hann verið að heiman sið-
an í október í fyrra og er reisan
orðin 40 þúsund mílur, eða meii
en einn og hálfur hringur í kring
um jörðina.
FINNST KALT ÍIÉÍC
Við spurðum hann hvort hon-
um þætti ekki kalt hér og h\*ort
viðbrígðin væru ekki mikil þar
sem hér var norðan hríð og land
allt snævi þakið niður í fjöru.
Ekki kvaðst hann geta neiíað því
og sagðist aðeins hafa rneð sér
sumarklæðnað þar sem hann
hefði verið á ferðalagi i suður-
ríkjum Bandaríkjanna og á
Kúbu, en hingað kvaðst hann
ekki hafa ætlað að koma fyr en
með vorinu. Hann kvað sér kunn-
ugt um að þetta væri óvenju
kuldi á þéssum tíma árs, en hann
kvaðst lítið fara út þar sem hann
hefði verið kvefaður þegar hann
kom hingað. Hann rómaði mjög
aílar viðtökur hér og sagðist vera
hrifinn af hrikafegurð landsins.
Talið fór nú að snúast mest-
megnis um skák og’ skákmenn og
sagði hann svo að Islendíngar
hefðu komið sér nokkuð á óvart.
í fjölteflinu á föstudaginn sagðist
jhann hafa staðið síg mjög illa
og hreint ekki búizt við slíkri
útreið. Kvaðst hann hugsa að ís-
lendingar hefðu orðið fyrír von-
brigðum með sig, haldið sig mun
betri en hann væri. Honum var
þó nokkur raunabót að úrslitun-
bm í fjölteflinu á sunnudaginn,
þar sem hann tefidi við 21 rnann,
gerði 3 jafntefli og tapaði 4. Hann
hefur því 63% út úr bessum
iveimur fjölteflum á Akureyri.
SKAKFERILL PRINS
Við inntum hann nú eftir tafl-
ferli hans og árangri í þeirri
íþrctt. Hann kvaðst ekki hafa
teflt að staðaldri nema undanfar-
in 3 ár, en aðeins af og til síð-
astliðin 20 ár. líelztu árangrar
hans eru þessir: Árið 1939 á al-
þjóðamóti í Buenos Aires tefldi
hann á 4. borði fyrir Holiendinga
og hafði 67%, 1950 á alþjóðamóti
í Ðubrovnik á 3. borði, 65%. .—
Hann hefur og tekið þátt í meist-
arakeppnum 1948 í Bevenyijk, 1.
verðlaun, 1949 í Trencianske
Teplice 7—8., 1950 í Gijon 4.
verðl. og það sama ár vann hann
svissneska skákmeistarann Grob.
1951 í Madrid 1. verðlaun, 1951 í
Gijon 4. verðlaun. Prins hefur
einnig unnið allar Hollandskeppn
ir, sem hann hefur tekið þátt í
eftir stríð. Hann hefur nú á síð-
ustu árum náð betri árangri m. a.
gegn Euwe 1 vinning og 2 jafn-
tefli og gegn Glegoric 1 vinning
og 2 jafntefli. Má af þessu glöggt
sjá að hér er enginn viðvaningur
á ferðinni.
í sambandi við ferð sína nú
síðast í Bandaríkjunum sagði
hann oltkur frá samráðaskák er
hann tefldi með Larry Evans
gegn S. Reschewsky og I. Horo-
v/itz í New York. Var það jafn-
framt sýningarskák og útskýrðu
þeir um leið leikina fyrir áhorf-
endum, um leið og samherjarnir
báru saman ráð sín um leikina.
Var þessu þannig komið fyrir að
andstæðingarnir voru sinn í
hvorum enda salar og voru leik-
irnir sendir á miili. Þeir Prins og
Evans unnu skákina.
ROSSOLIMO GLIMUMAÐUR
VIIKILL
Að lokum barst talið að ýms-
um frægum skákmönnum og
varð okkur í því sambandi all-
tíðrætt um Rossolimo, sem okk- ;
ur er kunnur hér síðan hann kom
hingað í skákför fyrir skemmstu.
Prins taldi hann mjög fjölhæfan
skákmann, sem hann taldi þó að-
eins eina hlið hans. Sagði hann
okkur að t. d. væri Rossolimo
mjög fær í japanskri glímu og
hefði tekið þar 5. stig, en G. stig
mun það hæsta sem til er í Ey-
rópu, en alls eru stigin 7. Spunn-
ust um þetta mjög skemmtilegar
samræður. Kvað hann Rossolimo
hafa lagt gjörfa hönd á margt,
verið bílstjóri og skákmaður að
atvinnu og nú sem stgeði væri
hann vagtrnhður á bílástæði í
Ne\V York.
Við kvöddum Prins . ánægðir
yfir að hafa fengið að kynnast
þessum fjölfróða manni og er
Akureyringum sönn ánægja að
því að hafa fengið að njóta skák-
snilli hans. — V. G.
HUSNÆÐIÐ I RUSSLANDI
JBÚÐARHÚSNÆÐÍ í borgun
Rússlands var 1926 5.85 fermetr-
ar á mann. í lok 1932 var þetta
húsnæði 4.78 fermetrar og árið
1939 var þessi tala 4,00 fermetrar.
Þessar tölur eru úr bók Dr. Björk
(bls. 179). Hann tekur þær eftir
sovétrússneskúm heimildum,
Veselovskij og Zaslavskij (Nr. 45
og 48 á listanum yfir heimildirn-
ar).
Af þessu sést aff í rússnesk-
um borgum réð 5 manna f jöl-
skylcía fyrir stríð yfir 20 fer-
metra húsnæði að meðaitali,
sumir því meira aðrir minna.
Memi sem nokkuð þekkja til í
Rússlandi vita að þar er fjöl-
skylduíbáðin eitt herbergi.
fer írcin í sameiginlegu
ha frammi.. gangi,
hver húsrníðir á sinni steiir-
olíuvél.
Hinn 25. nóvember s.l. birti j
Þióðviljinn grein um sýningu
MÍR um fimm ára áætlun Sovét-
ríkjanna 1943—1950, undi' yafn-
inu „Lar.cið þar sem lífskjör
fólksir.s íara alltaf batnandi'i Það
var óvenjulegt *úð greinina, sð í
her.r.i vcru nefndar raunveruleg-
ar tölur frá Rússlandi, ekki bara
prósentur. Þar segir svo:
,.Á síðustu 5 árum voru byggð
ibúðarhús í borgum
100.000,000 fermetrar og byggð
eða enaurbyggð í sveiíum samtals
2 milljónir og 700 þús. íbúðir“.
Það er ekki um að villast. Sam-
kvæmt. þessum tölum var á íimm
árum byggt í borgunum húsnæði
til íbúðar alls rúmlega einn íer-
metri á mann. Þetta er rúmlega
einn fimmti úr fermetra á ári.
milljónir, eða um 1,35.0 sinnum
fleiri én íslendingar. Það er ekki
fjarri lagi að gera ráð fyrir því
að um 40% þjóðarinnar búi í
Reykjavík og eama hlutfall í öíl-
um borgum Rússlands saman-
lögðum. Til þess -að býggja í bórg
um og bæjum Rússlahds ibúðar-
húsr.æði að flatarmálþ sambæri-
legt við það sem byggt var í
Rey.kjavík þessi 5 ár, hcfðu Rúss-
ar átt ao byggja; 365 milljónir
fermetra. Þeír byggðu 100'millj.
ónirrTil þess að byggja sambæri-
lega’tölu íbúðarhúsa > sveitum í
Rússlandi, við það sem byggt var
hér utan Reykj avikúr, héfðu
Rússar átt að byggja þessi 5 ár
5. gr ain
'SYGGINGARHRAÐINN
ÞAR OG HÉR
Hinn 1. apríl birtir svo Þjóð-
viijinn aðra grein um bvgg-
ingu íbúða í REYKJAVÍK á
j yíir 3,1 milljón íbúða TstaS þes:
| arra 2,7 milljóna, sem Þjóðvilj-
i inn. skrifar urn. En talan 2,7
I milljónir er ekki sambærileg við
1 samanlagða tölur.a :“ýrir byggð-
ar íbúðir (í kaups’töðum og kaup-
I túnum) og íbúoarhús (í sveitum)
| hér á landi utan" Re’ykjávíkur.
j Samkvæmt 5-ára áætluninni átti
! að byggja og sef ja í stand 3,4
’. “Í+'V'I milljónir íbúða í svéitununa, Þessi
tala nær sjaanlega til viðgeroa og
ekki aðeins þeirra húsa, sem hafa
verið. fullkomlega gerð upp að
nýju, eins og tölur Teiknistofu
Búnaðarbankans g€ra. (Nýupp-
gerðu húsin eru örfá). 1 íram-
kvæmd reyhdist talan 2,7 milljón
ir. Þjóðviljinn segir um þessa
tölu „byggt éoa endúrbyggt“,-•■e’n
Dr. Björk „bygga éller istáíid-
satta“..þ. e. þyggja eða gera við
(bls. 133). Það sem þessar tölur
sýna í raun 6g veru er að nýbygg
ingarnar á íslandi utan Reykja-
víkur voru meiri en nýbyggingar
og viðgerðir í sveitum Rússlands.
VERÐLÆKKUN
EÖA VERÐFALL
Eg hefi kallað þessar. grejnarr
Verðlækkun i Rússlandi. Ég heíi
gert þetta þrátt fyrir hinn hugú
myndafræðilega lit bessa nafns.
Þegar mönnum líkar verðlækk!
un, þá heitir hún lækkun vöru-
Verðs. Þegar mönnum líkar ,:hún
ekki þá heitir hún verðfall af*-
urða.
Það sem gerzt hefir undanfarið.
í Rússlandi í þessum málum bend
ir eindregið til þess a.o Rússar
hafi sama vandamálið yið að etja
og aðrar þjóðir: í hvaða hlutföll-
um á að framleiða gæðin? Þegar
of langt hefir verið gengið í biii
í einhverri grein, þá 'er þægilegrs
að láta þær afuiðir í skipturo íyr»
’ir afurðir, sem of lítið er íram-
leitt af, þ. e. að flytja út vöruna,
heldur en að þurfa að draga sam-
an seglin, þar eð slíkt verður ekki.
gert truíl:.r.:.l;.v.;f. I ;"*r Hú;;ar
eina til viosiíiptaraö*>*-ír*u undir
.svona kringumstæðum (áuk bess
sem þeir hafa fleiri sjónarmið) þá
kalla þeir það: að efla xnilliríkja-
Viðskiptin. En þegar hinar vest-
rænu þjóðir reyna að efla við-
skiptin .sín á m.illi, kalla Rússaþ
það i’ðrum :íöfnum.
Það 'sém mér persónulega
finnst eftirtekíarverðast viS
verðiækkanimar er það, áff
þær benda íil þc’ss að híð
sósíalistiska hagkerfi Sovét-
ríkjanna sé ekki eins léít *
méðferð og írufIar.alausí og
kommúnistar fullyvða og
margír virðast reiðubúnir að
trúa, (fyrir utan það hve Irani
farirnar ganga þar hægt).
■ Hiíi nýafstaðna viðskiptaráð-
stefna í Moskva og nývaknaði
áhugi Rússa á. að auka uían-
ríkisverzlunina bensla oinnig i
sömu átt.
árinu 1951, undir nafninu: Að j íslenzku tölUnum eru þær íbúðir
eins þriðjungi húsnæðisþarí-
arinnar fullnægt“. Byggt var
alls húsnæði tii íbúðar 98.311
rúmmetrar, eða 32.779 fer-
metrar, ef gert er ráð fyrir að
3 metrar séu til lofts. Þetta er
minna en helmingur þess sem
byggt var 1946, en samt meira
en hálfur ferlnetri á hvern
íbúa borgarinnar á einu ári,
eða um 2(4 sirmum meira en
í horgtim Rússlands að meðal-
tali árin 1946—59. A
Hið eina sem þessar tölur sýma
er flatarmálið. Samanfcúrður á
gæðum húsnæðis í Rússlandi og
í Reykjavik er ekki auðvéldur.
Næstum allt, sem byggt er í
í Reykjavík, er Vjyggt úr stein-
síeypu. í Rússlandi er mikill hluti
byggður úr timbri, iafnvel óunn-j
um við og bjálkum. I húsum, sem .
alþýðan býr í, vantar oft skolp- j
leiðslur og .iafnvel vatn í ný hús
og gömul. Vatnið er þá sóít í úti- j
krana eða brunna. Annar frágang ,
ur, svo sem málning, pólfdúkur ?kkert óeðKlegt. Almenningur á
o. þ. h. er oft ekki fyrir hendi,! Islandi hefir tjl, gfnpta þrisvar til
eða þá lélegt að gæðum. j fjórum sintium stærra húsnæði
Við skulum samt reyna að gera en almenningur í
fyllri samanburð á ibúðarbypg-
sem byggðar hafa verið í stærstu
kaupstöðunum, márgar mjög syo
stórar. Þessar- íbúðir eru taldár
til jafns við skyndibyggingar
rússneskfa bænda, sem væru í
sumum tilfellum miklu fremur
sambærilegar við braggana, sem
hér eru alls ekki taldir rneð.
3—4 SINNTJM MEIRA
BYGGT HÉK
Tölurnar, sem bera saman flát
armál nýbygginga í Reykjavík
einni og öllum borgum og bæjum
Rússlands, eru langtum sambaeri-
legri, þótt gæðamunurinn einhig
þar sé geisimikill, því þar er-’þó
í báðum. tilfpUunum miðað við
flatarmál. Með því áS sniða ein-
göngu við þær töfur má ílykta
að á tímabilinu 1946^—1950 he'fir
vcrið bvggt hér á landi 2—4 : inn-
um meira íbúðarhúsnæði ; ð lat-
armáli en > Rússlandi :niðað við
fólksfjölda. Þetta er’ i rauninni

en almenniíígúr í Rússlandi.
Það er í rauninni ekkert við því
ingum i heild í Rússlaridi og á ís- að segja að Rú^sar ei.gi erfitt, en
MEÐ Gullíossi fer héöan í dag
hópur kvenna sem þátt tekur í
J störfum þings kvehnréttindafélaga
,á Noi’ðurlöndum, er hcfst í Osló
þann 19. þ. r.i. Fýrir þessu þingi
liggur að f.ialla um. ýms hags-
munamál fjölskyldnanna og þar
munu hinar norrær.u konur t. cl.
ræða um skattamál hjóna.
Hinir íslenzku fulltrúar á þing-
inu eru: Frú Sigríður J. Magnús-
son formaður Kyenréttindafélags-
ins, varaformaður þess frú Frið-
rikka §>veinsdóttir, frú Steinunn
B.iartmarz, frú Sigríður Björns-
þóttir, Ragnhildúr Jónsdóttir Ijós-
móðir, ungfi’ú Anna Bjarnason,
frú Guðbjörg Kristjánsdóttir; —
Þes.sar konur allar eru héðan úr
Reykjavík. Þá er frú Unnur Gtíð-
jónsdóttir frá Dalasýslu og. frá
Akureyri frú Ingibjörg Eiríkg-
clóttir og dóttir hennar Gunnlaúg
Björk, og f.rá’Húsavík er frú Þór-
dís Arnadóttir.
lardi bessi 5 ár, 1946—1950.
Á Islandi hefir verið bvggt á
þessu 5 ára tímabili sem hér seg-1
ir: (a) í sveitum, 805 ífcúðarhús,1
auk embættisbústaáa. í þessari
tölu eru örfá a’gjörlega endur-
byggð hús. (b) í kaupstöðum og
kauptúnum utan Revkjavíkur
telja ársskýrslur Jjandsbankans
byggðar 1,476 íbúðir, en, mikið
vantar að upplýsingar séu ful'-
nægjandi, einkum fyrir árin 1946
og 1947. Við skulum samt halda
okkur við bessa tölu, þótt við
vitum að hún sé talsvert of lág,.
(c) .Embættisbústpðir utan
reyni að bWta' astandi$ éfti’r því
sem efnahagur, félagsleg skilyrði
og aðrar ■ kringumstæður levfa.
Það er aftur á móti til lítils sóma
fyrir “reinárhöfún'd Þjóðviljans,
eftir að hafa birt tölur sem sýna
fátækt og. erfiðleika Rússa, að
enda skrif sín á eftirfarandi hátt;
„Þetta éru nokkrar tölur tekn-'
ar af handahófi á sýningunni,
(hjá MÍR) en slík -upptalning er
íslenáír presfar vlð
guðsþjónusfu á
lítils virði hjá þvr sem að fara og
sjá sýninguha rnéSr'éigin áugurin.
— Það er alveg sérstök ástæða
f.yrj.r okkur hér.’að kynna okkur
uppjbv.vfJÍnguixa ». landi bar sem
Reykiavíkur 33, (d) í Revkiavik framleiðslan eykst stöðugt og lífsr.
270.000 fermetvar, miðað við cð kjiý-fólksins batna jöfnum hönd-
3 m. séu til lofts til jafnaðar.
HEFÐU ÁTT AÐ BYGGJA
365 MILLJ. IT.RMETKA
Rússar eru nú taldir um 200
um, og bera það saman vio ástand
ið hér þar sem siversnandi Jífs-
kiör, atvinnuleysi og eymd er
boðorð dagsins hjá þeim’sem með
völdin fara“.
NOKKRUM meðlimum íslenzkú
préstastéttarinnar og. hijómlist-
arunner.dum hefur vérið boðið
að Vera viðstaddir :nessu, sem
haldin verSur næstkomandi
sunnudag í..kapelíunni á Keflavík
urflugvelli, kl. 3 e. h.
•Dr, Páll ísólfsson mun leika á
hið nýja HampriQnd-orgel kap-
•ellunnar, og Ragnar Stef-
ánsspn. syngur npkkur, lög.
Hans -E. Sandrock. mótmæi-
endapresturirm á .yelHnum, pré-
dikar og. vígir nýja orgelið.
Hluta af messunni mun verða
útvarpað hjá útvarpstöðinni á
Keflavíkurflugvelli.