Morgunblaðið - 10.05.1952, Blaðsíða 11

Laugardagur 11. maí 1952.
11
MORGUNBLAÐIÐ
Mismiificpai'orð ism Geir- Óhagsýni í reksfri
laucgu Jóhannsdóttur
HINN 26. apríl s.l. andaðist í
Beykjavík Geirlaug Jóhanns-
dóttir fyrrverandi húsfrevja á
Úlfljótsvatni í Grafningi. Hún
var fædd hinn 19. nóv. 1870 á
Nesjavöllum í Grafningi. For-
eldrar hennar voru Jóhann bóndi
á Nesjavöllum Giímsson og' kona
hans Katrín Guðmundsdóttir frá
Efri-Brú í Grímsnesi. Hún ólst
upp með foreldrum sínum, sem
ler.gst af bjuggu á Nesjavöllum
og þaðan aiftist hún eftirlifandi
manni sínum Kolbeiní Guð-
mundssyni í Hlíð í sömu sveit
hinn 30. maí 189S. Hófu þau bú-
skap í Hlíð og bjuggu þar í 7 ár.
Síðan fluttu þau að Úlfljótsvatni
og bjuggu þar í 26 ár ágaetu búi.
Norið 1929 brugðu þau búi og
fluttust til Reykjavíkur og hafa
átt þar heima síðan.
Sex börn eignuðust þau, sern
öll lifa, og eru þessi: Katrin gift
Gísla Sigurðssyni kennara, Guð-
mundur kvæntur Áslaugu Elías-1
clóttur, Jóhannes trésmiður
kvæntur Valgerði Tómasdóttur,1
Vilborg gift Ulf Jónssyni lög-
fræðingi, Þorlákur bóndi kvænt-
ui’ Sigríði Gísladóttur og Arin-'
björn læknir ókvæntur.
Öll ætt Geirlaugar vrar sann-
kallað mannval. Fer þar aiit sam-
an, andlegt og líkamiegt atgerfi
ásamt heilsteyptum mannkostum.!
Svo var og um sjálfa hana.
Verkmenningu sína hlaut hún
á heimili foreldra sinna. Auk
þess stundaði hún nám í skól.i
þeim er síra Jens Pálsson stofn-
aði og stýrði á Þingvöliurn. Nam1
hún þar ýmsar þær náxnsgrein-'
ar, sem nú eru kenndar í barna-
og unglingaskólum. Svo dugði
henni þessi menntun vel að henni
tókst að skapa heimili sem af bar
um flesta hluti.
Sá er þetta ritar kom í fyrsta
skipti á heimili hennar veturinn
1923. Er sú koma í minni mér
sem glæsilegt ævintýri og ekki
þvarr ljómi þess við síðari kynni.
Ég var í fylgd með prestinum.
Við vorum leiddir til stofu og
síðan til baðstofu. Við vorum
þreyttir af langri göngu í slæmri
færð. Vosklæði voru af okkur
dregin og við færðir í þurrt. —
Samræður voru skemmtilegar og
ólíkar því sem algengast var.
3?ær snerust ekki endalaust um
veðurfar, sem allir vita jafnmik-
ið um eða annað þvilíkt. Heldur
margvíslegan fróðleik fornan og
nýjan og ýms hin andlegu vanda-
mál mannlífsins. Af þeim sam-
ræðum varð ég margs vísari, er
ég hafði aldrei fyrr heyrt um
getið. Minnisstætt er mér hve
þar var hlýtt og vel lýst. Þau
gæði voru víða takmörkuð í þann
tíð. Alit var svo hreint og skipu-
legt, að líkast var því, að jól
væru að ganga í garð, og ýfir
húsbúnaðinum var einhver al-
gerleiki þó hann væri allur í stíl
síns tíma. Hið sérkennilega við
viðtökurnar þar var ekki það,
sem fyrir okkur var gerí, heldur
anna
Herra ritstjóri!
GJALDKERI Stúdentagarð-
anna, Kristján A. Kristjánsson, I
ritar nýlega grein hér í bhiðið, í
þar sem hann gerir tilraun úil
þess að sýna fram á, að eins ódýrt
sé fyrir stúdenta að bua á Görð- |
unum og framast sé unnt. Þrátt.
fyrir það tekst honum þó ekki i
að neita 'því, að það mun varla i
vera ódýrara en annars staðar
sæidarþokki sá er hvíldi yfir
heirnilinu og hvernig allt var í
té látið. Hin bjargfasta menning 1
ei blasti við í húsbúnaði og fram-'
göngu fólksins, hin fyrirmann-1
lega og alúðarfulla háttvísi og!
hið örugga hæli, sem gesturinn
fann sig í innan veggja heimilis-
ins, allt þetta gerði heimilið frá-
bært. Þa'ð bar þess vott að þar
ríkti húsíreyja, sem var starfi
sínu, vel vaxin og lá í engu á
liði sínu.
Jörðin Úlfljótsvatn er í miðri
sveit. Þar var kirkjustaður, þing-
staður og bréfhirðing. Húsbónd-
inn var rn. a. hreppstjóri, sýslu-
nefiidarmaður, í sveitarstjórn og
auk þess hinn vitrasti og ráð-
svinnasti maður um hvað, sem til
var leitað. Allt þetta leidöi tii
þc-ss að heimili þeirra hjóna var
rniðstoð alls félagslífs sveitarinn-
ar. Húsakostur var þar betri en
víðast annars staðar og því varð
það heimili sjálfkjörinn gististað-
úr lángíerðamanna. Oft dvöldust
þar bæði veiðimenn og útlend-
ingar. Gestagangur er eins og
kunnugt er einhver hin mesta
truflun í vinnubrögðum hvers
heimilis. En svo var dugnaður
og stjórnsemi Geirlaugar mikiJ,
að aldrei gekk úr skorðum regla
og prýði heimilisi.ns. Bætti hún
þó þeirri vinnu, er að gestagangi
laut, ofan á önnur störf sín, sem
venja var að liúsfreyjur hefðu
sjálfar á hendi.
| Geirlaug var frið sýnum, gagn-
merk í orðum og athöfnum. —
Ákveðin í skoðunum og sagði
meiningu sína afdráttarlaust, ef
lienni þótti við þurfa.Brigðmælgi
og lausung var henni jafnt móti
skapi og sóðaskapur eða hirðu-
leýsi. Hún var slejót í hreyfing-
tm, fJjót að hugsa og jafnan við-
búin að gefa grunduð svör án
þess að þurfa langan umhugsun-
arfrest. Hún var glöð í lund og
móðir ágæt. Með Geirlaugu ér
hniginn einn ágætur fulltrúi eldri
kynslóðarinnar.
í S. P.
hér í bæ, og var það þó meg-
inlilutverle Garðanr.a í upphafi að !
veita studentum hlunnindi í hús-
næði og vistakaupum.
Þessu hlutverki gegna Garð-
arnar varla nú sem skyldi, og þar
sem Kr. Ivr. Jiefur sarht talið, að
svo væri, slial bent á nokkur at-
íiði í rekstri þeirra sem tvímæla-
laust :nættu betur :'ara.
Það hefur verið svo í vetur,
að allmargir stúdentar, þeir sem
á Görðunum búa, hafa svelt sig
að nokkru, neitað sér um eina cða
tvær máltíðir á dag, eftir atvik-
um. ÁstæCurnar til þessa neyð-
arúrræðis '.ru fvssr.
í fyrsta .lagi f járskortur margra
stúdenta og í öðru lagi það, hve
fæðið á Görðunum hefur verið litt
iostætt.
Enn aðrir þeirra hafa af þeir.i
sökum leitað til íæðiskaupa út
um bæinn, en gengið fram hjá
matsölu stúdenta. ,Af þessu er
aug'ljóst að brýna nauðsyn ber tii
þess að hafa allan viðurgerning
seldan við svo lágu verði sem
framast er unnt, þegar svo mjög
hefur harðnað á dalnum meðal
efnalítilla stúdenta.
Lauslega áætlað er kostnaður-
inn við Garðsdvöl á mánuði hverj-
um þessi:
Fæði........ 750 kr.
Húsnæði .... 250 kr.
Þjónusta .... 150 kr.
Jörðin Ytri-Hóll í Vestur Landeyjum, Rangár-
vallasýslu er til sölu nú þegar. Tún og engjai*
véltækar. Jörðin er vel hýst.
Semja ber við eiganda, Magnús Andrésson, eða
Friðrik Friðriksson, Miðkoti, Þykkvabæ.
: Auglýsing um dætlunarflugferðir
l Samgöngumálaráðuneytið hefur ákveðið samkvæmt
: heimild í 3. gr. laga nr. 119, 28. desembej:. 19:5Q„ að jgýfi
j ráðuneytisins þurfi að starfrækja áættuntýflúgfei^ir
j milli íslands og annarra landa.
: Er því óheifnilD að hef ja slíkar férðir' éðö h&id'á; þéim
: uppi, nema leyfi ráðuneytisins komi til.
• Samgöngumálaráðuneytið, 5. maí 1952.
Samtals .... 1150 kr.
Það skiptir ekki máli í þessu
sambandi þótt viðurgerningur hafi
áður verið ódýrari, það vissu all-
ir, og er það engin málsbót fyrir
aúverandi verðlag.
Um mötuneyti stúdenta er anr,-
ars þaö að segja, að fæðiskostn
aður þar er e.t.v. nokkiu lægri
en sums staðar annars staðar, on
jafnframt mundi fæði það, sem
framreitt er þar, hvergi boðlegt
á opinberum matsölustað. Gjald-
kerinn er að furða sig á því, hvers
vegna stúdentum hefir svo mjög
f.ækkað í mötuneytinu nú undan-
íarið.
Það skyldi þó aldrei stafa af
gæðum fæöisins? Það er vafalaust
og viðurkennd regla, að í jafn
stóru mötuneyti, þar sem á annað
hundrað manns eru fæðisþegai'
cr langsamlega hentngast að hafa
karlmann sem bryta, er stjórni
matargerðinni og sjái um inn-
kaupin, en ekki erlenda konu, ó-
kunna öllum staðháttum og inn-
kaupum sem nú.
Karlmenn hafa jafnan þótt ráð-
deildarsamari og bruðlminni, þar
sem nýtingin skiptir höfuðmáli. —
Furðulegt er og, að ekki skuli
hafa verið tekin upp í mötuneyt-
inu sú sjálfsagða regla, að láta
.fæðiskort, er keypt séu fyrirfram
gilda sem ávísanir út á hverja
máltíð, en það fyrirkomulag tíðk-
ast víðast í mötuneytum hér í
bænum. 1 því felst mikill sparn-
aður, enda opinbert leyndarmál,
að fleiri og færri borða eina og
eina máltíð'á Garði nú, án þess
að greiða hana og fæðisreikning-
,ana, enn annárra verður að
strika út.
Enn er það, að mötuneytið þarf
ekki að greiða húsaleigu né leigu
fyrir áhöld, sem greidd hafa verið
jl.iðui'. fyrir löngu síðan. Auk þess
afgreiða fitúdentai* sig' s.jálfil- \ið
matborðið og sparast iramTeiðslu-
gtúlknahald alveg með því móti.
l 'Þefesi atriðí eru élla itíjög stór
útgjaldaliður og er því óskiljan-
Iegt að fæðið skuli ekki vera að
i, Framh. á bls. 12.
INGUNN Élín Jónsdóttir var
fædd að Steinnesi í Þingi í Húna-
vatnssýslu 10. maí 1852. Foreldr-
ar hennar voru Jón Jónsson pró-
fastur og kona hans Elín Einars-
dóttir frá Skógum undir Eyja-
fjöllum. Systkinin í Steinnesi
voru þessi: Elísabet Ragnhildur,
Jón Einar, Valgerður Þórunn,
Steingrímur, Ingunn Elín og Sig-
ríður Karitas. Jón prófastur and-
aðist 2,-júní 1862. Steingrímur var
þá 12 ára, Ingunn 10 ára og Sig-
ríður 8 ára. Steingrímur var þá
tekinn í fóstur af föðurbróður
sínum Halldóri Jónssyni prófasti
að Hofi í Vopnafirði, sem setti
hann til mennta jafnt og syni
sina. Hin systkinin voru öll með
móður sinni, en hún flutti að Hofi
í Vatnsdal og var þar eitt ár, en
flutti þá að Leysingjastöðum í
Þingi og bjó þar til 1871. En það
ár giftist Elísabet Ragnhildur
Ólafi Sigvaldasyni, sem þá var
settur læknir í Barðasírandar-
sýslu og settust að í Bæ i Króks-
firði í Reykhólasveit. ÖIl fjöl-
skvlda Elísabetar fluttist með
þeim að Bæ, og fleira fólk að
norðan. Ólafur læknir var ?nik-
iS göfugmenni, og þess munu fá
dæmi að reynast tengdafólki rínu
eins og har.n gerði. Heimiiið í
Bæ var alltaf fjölmennt og margt
þar af ungu fólki.
Árið 1874 var Steingrímur bróð
ir Ingunnar vígður til Garpsdals-
prestakalls, hann var þá tæpra
24 ára og ókvæntur. Ingu.nn fór
með honum að Garpsdal og stóð
fyrir búi hans þar til hann giftist
1877 Guðrúnu dóttur Ólafs pró-
fasts Johnsen að Stað á Reykia-
nesi. Ingunn fór þá aftur að Bæ
og var þar þangað til hún giftist
sumarið 1886 Sigvalda Blöndal
verzlunarstjóra á Sauðárkróki.
Sigvaldi var sonur Benedikts
Biöndal umboðsmanns í Hvammi
í Vatnsdal og konu hans, Mar-
grétar Sigvaldadóttur, systur
Ólaís læknis í Bæ. Veizlan var í
Bæ og var rausnarleg', eins og
allar veizlur e-r þar voru haldnar.
Stór skemma var tjölduð innan
Irtgunn Blöndal
gleði og ár.ægju. Þó átti hún
afskaplega erfitt þennan vetur.
Það gerðist að veikindum manns
hennar og dó liann þennan vetur,
iíka dó ung stúlka, sem I;om til
hennar um haustið. Urn vorið
flutti hún í Grjótagctu 7 og þar
bjó hún í mcrg ár.
Oft átti Ingunn erfitt, en aldrei
svo að hún gæti ekki hjálpað
skyldfólki sínu ef það þurfti
hjálpar með, alveg eins og Elísa-
bet systir hennar. Eins var Ing-
unn mjög hjálpleg öllu þvi íólki
er var hjá henni í fæði og hús-
næði og studdi það með ráðum og
dáð, ef með þurfti, enda naut hún
vináttu þess alia tíð þótt leiðir
skildu. Þsð er fádæmi hvað þess-
ar systur voru frændræknar og
að minnast einnar nema allra sé
hjálpsamar, og þcð er ekki hægt
minnst, enda er mér það Ijúft,
því að þeim á ég aS þakka ílestar
sólskinsstundir æsku minnar.
Valgerður Þórunn, næst elzta
systirin giftist 1875 séra Tómasi
Hallgrímssyni, er var prestur að
Völlum í Svarfaðardal. Veizlan
var í Bæ hjá læknishjónunum.
Sigríður, yngsta systirin, giítist
ekki, en var alla æfi með Eiisabet
systur sinni, nema eitt ár, sem
og þar var borðað, en síðan íarið . .. T . . „
inn í bæinn og skemmt sér þar *hu" ,v“r InSuniu f fauðar'
við söng og dans. Ég var 5 ára jkroktí Signður annaðist alveg um
þegar þetta var, og man aðeins j
eitt glöggt, en það var hvað brúð- I , , . , , ,
■ ■■ „ _■ iii vera fyrsta kona sem hefur haft
guminn song hatt og snjallt, enda i
hafa verið miklir söngmenn í
póstafgreiðsluna í Bæ efíir að
Ólafur læknir dé, og mun hún
Blöndalsættinni.
það starf á hendi hér á landi.
Elísabet og Siríður fluttu til
Þau hjónin settust að á Sauð- 'Reykjavíkur 1902 og bjuggu i
árkróki og stundaði Sigvaldi þar Grjotagotu 14, rett a motr þor sem
verzlunarstörf. Líka ; tóðu bau iIneunn attl heima' ftlr sð
fyrir gistihúsi þar Hótel Tinda- ™
stól“ og mun það hús standa enn.
Sumarið 1946 kom ég á Sauðár
krók og borðaði á „Hótel Tinda-
stól“. Mér þótti gaman að koma
í gamla húsið þar sem föður-
systir mín hafði verið húsmóðir.
Fáum árum eftir að þau Sig-
valdi og Ingunn fluttust norður
veiktist Sigvaldi og missti heils-
una. Þó að hann klæddist, þá var
hann mjög ósjálfbjarga. Nú varð
Ingunn að vinna fyrir veikum
manni og syni þeirra ungum,
Ólafi, en hann hét í höfuðið á
Ólafi læknir í Bæ. Ingunn var
kjarkmikil kona og lét ekki hug-
fallast, hún vann fyrir heimilinu
með saumaskap, og kom henni nú
vel að hún var bæði handlagin
og afkastamikil. Haustið 1897
fluttu þau frá Sauðárkróki og
dvöldu þá eitt ár í Bæ hjá Elisa-
bet, systur Ingunnar. Ólafur
læknir var þá andaður, en frú
Elísabet. bjó á Bæ með sömu
rausn og áður. Þennan vetur sem
i þau voru í Bæ, voru teknar stúlk-
! ur til kennslu. Ingunn kenndi
þeim fatasaum og hannyrðir.
Haustið 1898 flutti Ingunn til
Reykjavíkur og átti hér heima
eftir það á meðan hún lifði. Fór
.hún þá að selja fæði, og hafði
I matsölu meðan henni cntist
htíúso.v' '
ÁldalÁótávéförmn Vár ég hja
Ingunni, hún hafði þá á leigu
húsið nr. 17 við Vesturgötu,
■gamla „Hótel Reykjavík“ og hafði
1 fjölda fólks í fæði og húsnæði.
| Ingunn var friér eins' bg bezta
móðir, og allt vildi hún gera til
oft langdvölum í Reykjavík og
var þá æfinlega hjá Ingunni, og .
það var rnikil gleði íyrir allar
systurnar að geta sést daglega.
Dætur Valgerðar voru lika oft
hjá Ingunni, einnig var Ólína
systir mín hjá henni þegar hún
var á Sauðárkróki, og var hún
þeim öllum eins og bezta rnóðir.
Eftir lát Ólínu tók hún Filippíu
dóttur hennar og gaf henni ættar-
nafn sitt. Það varð Ingunni til
mikillar gleði því Filippía var
henni góð dóttir.
Þegar Ingunn var áttræð, var
henni haldið samsæti af vinum
og skyldfólki, dagurinn var bjart-
ur og fagur og ao öllu leyti gleði-
dagur.
Seinustu æfiárin dvaldi Inguna
á heimili Ólafs sonar sins, en
hann var móður sinni framúr-
skarandi góður, virti hana og
elskaði að maklegheitum. Hún
var búin að vinna mikið, en gat
nú gert það sem hún helzt vildi.
Hún las alltaf mikið og fyJgdist
vel með tímanum, hún var gáfuð
og glaðlynd og skemmtilegt að-
vera með henni. Ingunn andaðist
10. júní 1937, 85 ára, eftir lang-
varandi veikindi, en var stunduð
með ástúð af fósturdóttur og
tengdadóttur. Hún bar veikindin
méðmugprýði eins og allt ar.nað.
Hún hafði sigrað þær þrautir sem
mættu henni um æfina, og kupn-''
að að gleðjast þegar hún sá „sól-
skinsblett í heiði“, Qg nú vonaði
húp eftir meira sólskirú, ,, .
Elín Thorarensen. ]•-