Morgunblaðið - 10.09.1952, Page 9

Miðvikudagur 10. sept. 1952
MORGUNBLAffíB

.r |
Þetta er myr i a£ iíkani Iðnskólans á Skclavörðuhæð, er sýnir skálann eins og hann á að vera fullgerður. í*á verður byggingin
stærsta bygging á landinu, enda á skólinn að rúma 1000 iðnnernendur. Líkan þeíta er á Iðnsýnsr gunni. Ákvörðunin um að halsla
Iðnsýninguna í skólahúsinu flýtti mjög fyrir smíði skólans sem kunnugt er. Það sem óbyggt er af þessu stcrhýsi, er sá hluti bygg-
íngarinnar, sem á myndinni er lengst til viiutri. í þeim hluta hússins á að vera kvikmyndá- og samkomusalur.
KITI A VI5) 314 MILLJON
ItOLATONNA Á ÁRI
Ég skrapp inn á Iðiisýninguna
í gær. Þetta var öimtsr heimsókrf
mín þangað. — í fyirsta skiptið
vannst mér ekki tími til að koma
í nærri því allar sýrúngardeild-
irnar, Eftir að hafa komið þar
öðru sinni, rann það greinilegar
upp fyrir mér, hve wiíkið verk
það er, og hver fyrírhöfn að
skoða þessa miklu sýnirigu, svo
að fuilu gagni komi.
En það er skylda hvers manns,
er lætur sig nokkru varða þjóðar- i Mesti orkugjafi lands vors eru
heill, að láta þann íróðleik ekki fallvötnin, segir þar í annarri
ganga sér úr greipum. áletrun. Menn ætla að nýtanleg
Reykvísk húsmóðir, sem geng- orka þeirra nemi 6 miiijómmi
ið hafði um alla sý»ÍEguna og hestafla.
virt fyrir sér það sera þar er að Óþrjótandi elds er kraftur,
sjá, varpaði fram þeírri spurn- ár og síð í djúpi starfa, segir
ingu við samferðafólkið að lok- ; Búarímu Gríms Thomsen. Jarð-
l,m: 'hitinn er annar mesti orkugjafi
„Hvaða hlutir eni það eigin- jsiancjs.
lega, sem ekki eru búsir til her úr jslenzkri jörð streyma ár
á lanoi? .... og síð um 3 milljarðar hitaein-
Fjölbreytni sýnmgarinnar er jnga a hverri klukknstund, en
svo mikil að menn muna ekki í það jafRast á við hitagildí 3</2
íljotu bragði eftir því, hvað þann milIjóna koIatonna á ári. Enn er
mann vanhagar um, er getur veitt eþíi nýtt nema rúm 2% af þeirri
ser það, sem þarna er sýnt, og orku.
er á boðstólumt aí innlendum
varningi.
JARÐEFNIN
í anddyrinu þar sem menn
! hafa myndirnar, og þessar og
IN1.GANGSOR3 55E9 ; fleiri upplýsingar fyrir augum
MYNDUM ; eru j smekklegum sýningarkiissa
í fordyrinu í stofuliæð blasg ýmis jarðefni, sem til eru i landi
við aðkomumönnum skemmtileg- voru, og geta komið að gagm
yfni
kyrjitíj af i5it-
IsEendinga
ar myndir af íslenzkum náttúru-
öflum og athafnalífi þjóðarinnar.
Er þetta eins konar formáli að
því er siðar ber fyrir augu sýn-
ingargesta.
svo sem skeljasandur, er von-
andi verður bráðlega notaður ti>
sementsgerðar í stórum siíl, bik
steinn, er þenst við upphitun og
verður að bergfroðu, sem góð er
Fyrsta myndin er af Gullfossi W einangrunar, brennisteinn og
rieð áletruninni yfir úr hinu gull- brennisteinskís, brúnkol, Ijós-
fallega kvæði Landsýn Hannes- 8rýli til steinsmíða og gabbró,
ar Hafstein: Land m'rtt, þú e-t eir, sink og blý, innan um aSrar
sem órætíur draumur, óráðia bergtegundir, jaspis o. s. frv.
5,'áta, fyrirheit.
En myndinni og tílviínuninni
fylgja svohijóðandi skýxingarorð:
Á íslandi er gnótt nýxra efna,
í jörðu, í Iofti og legi. Hér er
eg ærin orka, fallvatna og jarð-
I ita. íslenzkur iffnaðisr á sér því
lika von mikils þroska, ef þjóðin
veitir honum fulla rækt og víst
riun hann þá greiSa að fullu
fósturlaunin.
menn geta gert sér nákvæmasta
hugmynd um, hvernig þær hafa
litið út. Þar er líka sýnt, m. a.,
eintak af hlutabréfum Innrétt-
inganna en þær voru að nafninu
til hlutafélagseign.
GAMLAR MYNDIR OG NYJAR
í næsta herbergi eru enn ýms-
ar merkar myndir úr atvinnu-
lifi þjóðarinnar og daglegu lífi þegsi mynd fr
fyrri tíma. Gömlu myndirnar.

Þsrskafii géðisr hjá
FRÁ Vestfjörðum hefir sjór verið
stundaðbr aðailega á smébátum
í sumar, en fiestir hinna stærri'
báta fóru til síldveiða. ÞorskafU
hefir víða verið góður og sums
staðar ágætur. Frá einstökum
veiðistöðvum er þetta að segja:
Steingrímsfjöröur: Allgóður
afli var á smábata um tíma í
júlí en tregðaðist er á leið. Voru
veiðarnar stundaðar í firðinum.
Eftir heimkomu af rýrri sildar-
veitíð hófu tveir bátar þar veiðar
með handfærum og öfluðu sæmi-
lega með köilum.
Súðavík: Þaðan stunduðu bátar
kúfisktöku en aílinn var frýstur.
Hafa bátarnir aðallega haldið sig
í Hesteyrarfirði og Önundarfirði
og gengið allsæmilega.
ísafjörðar: Fjórir bátar hafa
stundað togveiðar i allt surnar og
var aíli adgóður framan af sumr
inu og í byrjun ágústmánaðar en
tregur þess á milli. Ilefir fiskur-
inn yfirleitt verið smár. I júlí var
cfli á handfæri góður en tregðað-
ist aftur í ágúst. Nokkrir bátar
veiddu sniásíld í Áiftafirði og
Skutulsfiiði í júlí og ágúsí. Auk
þess að vera smá var síld þessi
ákaflega horuð. Fór mest af henni
til bræðslu en mjög lítið lýsi
fékkst úr henni.
Hnífsdalur: Aðeins einn bátur
þiljaður hefir stundað þorskveið
ar þaðan í sumar og aflað sæmi-
lega. Var hann oftast á handíæra-
veiðum. Þegar síldveiðibátar
komu heim fóru þeir til þorsk-
veiða en fengu iítinn afla.
j Bolungarvík: í júlí var afli á
smábáta góður og var aðallega
stundað með handfæri. Hélzt all-
góður afli fram í byrjun ágúst.
i Bátar frá Bolungarvík fóru einn-
ra Iðnsýninsunni svn ... , ,, ,
. . . , _ íg til smasildaryerða sem aður
, ir, hvernig gerour er saniar.buro-
teknar úr ferðabókum Gaimards fáum yið sexfalt mej fvrj .jaW getun ,
— -----------’----;i— ■*--------- r,- i - i . I Suffureyn: I jum og juh var
eílir þvi, hvort varan er ’ _ „ ... , , 7 , -
afbragðs afli a- smabata en dro
úr þegar kom fram í ágúst enda
DRAUMUKINN Æ3 RÆTAET
Þegar gesturinn Brefur fengið
.yfirlit yfir þessa sýningu hefur
hann komizt að raun um að is-
lenz’ ur ionaður er ekki lengur
sá ,,6 ætti draumur“ og hann var
vm síðustu aldairét, þegar hin
tíl.vitviuCu orð skáldsíns urðu ti!.
Huffvit og mannsorka hafa þegar
ráðjð meira af þeirri gátu sem
] ndið var, meðan hcr var ekki
1 hpnda fvrir alvöru.
Myndirnar í anddyrinu beina
1 upanum til nokkurra þeiria
verkefna, sem framundan eru.
] >ar er t. d. bent á með mynd
og nokkrum velvöídum orðum,
loítið sjálft geyrnir lindir
: uðs, þegar vatnsorkan er tekin
í þjónustu þjóðarimiar eins og
nú er í undirbúningi ínni i Gufu-
nesi: Að vinna úr loíti og vatni
frjóefni til að rækta sveitir
landsins.
A SLÓBUM SKULA FOGETA
Flestir munu gestirnir koma
við í sýningardeildum þeim, er
sé'staklega hafa verið gerðar, til
minningar um „Innréttingar“
Skúla fóget.a. Þvi miður er ekki
mikið til af gripum og munum
frá ævi hans og starfi, eða sem
hann hefur átt í eigu sinni cða
haft :neð höndum.
En stóll fógetans úr Viðeyjar-
kirkju hefur sýningarnefndin
engið að láni, og er hann I sér-
stöku nerbergi sem helgað er
Innréttingunum og Skúla. Þar
eru i sýningarkassa tóbaksdós-
irnar hans, en á þær er letrað
fangamark hans, og konu hans og
barna, og þar er skráð vlsan al-
kunna:
„Forlög koma ofan að, örlög
kringum sveima, álögin úr ýms-
um stað, en ólög fæðast heirna“.
Finnst manni við skjóta athug-
un, einkennilegt, að þessi vísa
skuli hafa verið eftirlæti Skúla,
er alla sína ævi átti i erfiðleik-
um margs konar og stríddi við
ólög sem „fæddust" utanlands.
Rendir ekki þessi visa hans á,
að hann hafi átt erfitt með að
sætta sig við þá erfiðleika sem
voru ,,heimatilbúnir“?
í Skúlaherberginu er líka lík-
anið af Innréttingunum eins Og
og fleiri merkum ritum, þar eru
líka myndir af nýjustu tækni og
þróun atvinnuveganna, settar
upp með tilliti til þess, að minna
gestina á, hvernig hin tvö
hundruð ára gamli draumur
Skúla Magnússonar hefur rætzt
í nútímanum.
í herbergi Skúla er vefstóll,
að visu ekki frá Innréttingun-
um en gamall er hann og af sömu
gerð og þeir sem notaðir voru hér
á landi fyrir 200 árum. En sama
gerð af vefstólum var algeng
fram á vora daga.
MENN UNDRAST
FJÖLBREYTNINA
Þá er næst fyrir, að hefja hina
miklu „skoðunarreisu“ um allar
nútímadeildir sýningarinnar, og
kynnast því, hvað íslenzkur iðn-
aður megnar á mörgum sviðum
að framleiða í dag.
Er menn ííta yfir farinn veg
að lokinni þessari göngu, furð-
ar mann mest á fjölbreytninni,
og hversu mörg framleíðslufyrir-
tæki eru starfandi hér í bænum,
og annars staðar á landinu og
framleiða nytsamar prýðilegar
vörur. enda þótt tilvera þeirra
hafi í dag, ekki komist í með-
vitun almennings.
Það er Icvartað yfir því, og
vitaskuld með réttu, hve íslenzk-
um iðnfyrirtækjum er skorinn
þröngur stakkur vegna þess, hve
þjóðin er fámenn og kaupenda-
fjöldinn þess vegna takmarkað-
ur.
Kynningarstarfsemin sem nú
er hafin, með þessari stórmyndar-
legu og hóðlegu sýningu, hiýtur
að koma að rniklu og margvíslegu
gagní, til að kynna þjóðinni hvað
hún á í iðnaðinum.
Futðulegastar fyrir hinn al-
menna áhorfanda eru sýningar-
deildirnar í kjallaranum, þar sem
eyrmn eltir því, hvort varan er
unnin í laniiinn sjáifu eða er fiutt
inn fullunnin. --- I þessu tilfeiii
fáum við sjöfalt meira fyrir gjald-
eyrinn, ef vinnuíannin eru ekki
greiciil úr landi.
þá líka minna stundaðar veiðar.
Flateyri: í júní og júlí gengu 10
bátar til handfæraveiða og voru
þar af tveir þilfarsbátar. Var afl-
, , , inn þá yfirleitt ágætur. I ágúst
upplysmgar um og syndar a verk stunduðu færri bátar veiðar en
iegan hatt, hve mikil gjaldeyris- af]j yar þá enn sæmilegur.
sparnaður þjoðarmnar verður, t Þin evri: Engir bátar stunduðu
með því að taka innlenda iðnfram
leiðslu fram yfir þa erlendu. En
þarna er, eins og kunnugt er, mik
ið verk að vinna, vegna þess hve
íordómar almennings eru rótgrón
ir gagnvart innlendum iðnaði,
sem að þarfleysu og fyrir mis-
skilning, er látinn sitja á hakan-
um, þegar erlendar vörur bjóðast.
En eins og Páll S. Pálsson gat um
í grein sinni í Morgunblaðinu hér
um daginn, er þeð með öðrufn
þjóðum talin undirstaða siálfstæð
isins að rækt ‘ sé lögð við hinn
innlenda iðnað.
GERBREYTING TIL
ÞJÓÐARÞARFA
veiðar þaðan en hins vegar var
togari sá, sem þaðan er gerður út
á ísfiskveiðum og lagði íiskinn
upp í frystihús á síaðnum.
Bíídiulalur: í júlí voru 5 bátar
á veiðum ýmist með handfæri
eða línu. Var afli á færi yfirleitt
bærilegur. einkum framan af mán
uðinum. í ágúst var aðeins einn
bátur stopult á færavéiðum en.
einn bátur stundaði kúfistöku til
ffvstingar.
Patreksf iörSur: í júlí var ffóður
afli á smábáta en þó nokkuð mis-
jafn. Vrvu stundaðar handfærs-
veiðar. É ágúst var aftur á móti
tregur afli og langsótt enda voru
veiðar bá mínns stundaðar.
(Frá Fiskiíélagi íslands).
15
a næsia ári
Auk kynningar á framleiðslu
hinna ýmsu fyrirtækja, hefur sýn
ingin að geyma margs konar al-
mennan fróðleik, er kemur iðnað-
inum og almenning að gagni.
Deildin um gernýtingu í iðnaði
er mjög athyglisverð og er þar íil
útbýtingar ritlingur til leiðbein-
inga um það, hvað hér er á íerð-
inni.. Lýkur máli hans þannig: STOKKHÓLMI 9. sept. — Þing
„ÖIl þjóðin nýtur góðs af auk- alþjóða skáksambandsins er um
inni gernýtingu iðnaSarins. Með þessar mundir haldið í Saltsjö-
aukinni framleiðslu og minni baden í Svíþjóð. Var samþykkt
framíeiðslukostnriði gcísir hún á þinginu í dag rheð fyriivaia að
selt rneira á erlenda markaði, heimsmeistarakeppnin í skák fari
minnkað innflutning á erlenðum « næsta aii fra^ 1 ‘S?ss: SaiT:
vörum oa þar með bæði skapað Þykktin er bundm þv> skdyrðg
o<r sparað dvrmæían gjr.lðeyri.
Þjóðin býr við beíri lífskjör, sem
feUrr í sév minni framleiðsHikcstn
meðal annars eru sýningar vél-i * ,
b | að emstakLngsms. nimna rða ckk
smiðjanna, en það er fagmanna
°inna. að dæma það sem þár er
til sýnis.
IÐNABUR SEM SPAItAR
GJALDEYRl
Þar og víða annars staðar eru
að Svisslendingar geti gefið nægi-
lega tryggingu fyrir þvi að mót-
ið geti farið þar fram á ákveðn-
um tíma.
Undanrásir undir heimsmeist-
rrt atvmnu’ey* i, einsiaklingurinn arakeppnina fara fram í Stokk-
i-r msir úr býtnm og gctsr veiít hóimi á timabilinu 15. sept. til
sér meiri þægindi. kairpmátturinn 22. okt. Fimm beztu slíákmehn-
eykst og bjóðarbúskapurinn verð irnir þar mætast í Sviss og sig-
ur heilbrigðari á allan hátt“. . urvegarinn getur skorað heims-
' meistarann ■ Botvinnik á hólm.
V. St. i — NTB,