Morgunblaðið - 10.10.1952, Blaðsíða 9

Föatudagur 10. oM. I9a2l
MORGVNBhAÐlÐ
9
T«
00 j
íflíHl ^
AD MÍNUM dcmi er ókleift að
gera sér réíta gTein f yrir
heíztu sérkeimum voidugra
hreyfinga ntma með því móti
að kymia ser sógn þeirra. Eg
l.el' leitast vi«$ aíi kynnast sögu
konmiúnismans trá ýmsum
híiþrnn, einnig frá Komxnúnist
um sjáifum.
Sannleikurinn í raálinu er
auðvitað ekki ailt aí haega að
íinna með íuílri víssu, og vill
þetía jafnan loða viS soguvís-
ÍixdÍil.
Varasamt er að kynna sér
h.eimiiajr fia í.ommúeisium sjálf
um og l.eysta þeim- Segja komm
úmsiar yíirleitt nokkurn tíma
rétt xiá?
Eg geri ráð fyrir að flestir, sem
hafa i.ána kynningu af koœraún-
iskum ái oðri viti aö þar brxtist oft
eíní, sem er ósatt og rangt frá
uppnafi til enda. Eins rná Jíka
fmna efni úr þeim herbúðum,
þar sem kjarmnn er sannur, en
túlkun staðreyndanna er fölsk. —
Sé maður frjáxs í írjáisu landi læt
úr maður ekki biekkjast af þessu.
En oft geta líka kömmúöistar
gert manni þann greiöa að leggja
iram efni, sem leysir betur vanda
málin en ætla mætíi. Tökum
dærni: Samkvæmt heimiid frá
kommúnistum var eítt sinn aðal
áheizian lögð á að hver flokks-
maður skyldi vera hermaður,
þj'áifaður og vopnaðtir. 3 komm-
úriistahernum voru 40,000. Tala
fiokksmanna var líka 40,000.
Kommúnistar hvetja aðra flokka
á þessu tímabili til friðar og sam-
vinnu — létu aðdáun sína í ijósi
á þeim, seiri neituóu að gegna
herþjonustu. Og friðarsinnar
íriiynsa aér að kcanmánistar vilji
ekkert annað en frið.
Skiiur ekki hvert mannsharn
hver tilgangurinn var meS þessu?
hað er svo einfalt, að eltbi þarf
að færa öað í ietar.
Hin opinbera „rauða saga‘‘ er
rh. a. sicrifuð til að leiðbeina ung-
ufn flokksfnönnum og hefir þar
af leiðandi að geyína mikilvægar
uppiýsingar um viðburði og tíma-
mót, sem mikiu máíi skiptu í sögu
hreyfingarinnar.
Frá minu sjónarmíði er mikií-
vregt að athuga hvernig iireyfing-
ín breyttist úr ðraumórakenndri
trú á „þróun“, létímetis byltinga-
hyggju í harösnúna hernaðar-
síeinu og heimsvelössáhyggju af
nýrri gerð, sem seinr .raust ; itt
til vopnanna og seíar þau öiiu
ofar.
m
til mm

Mac Tse-Tung — hinn
„cskéikuli“ ielðtogi.
Tung gegn „hsegriviliu“ . og
„vinstrivillu" í fiokknurn sjálfum
er sennilega sá eiginleiki hans,
sem mest hefir villt erlendum
blaðamönnum sýri. Þeir hafa oft
talið hann hægfara. Það skiptir
engu máli, hann hefir ekkert á
móti þvi að menn hugsi þannig
um hann. Kjarni má'sins er að
komast áfram og ná markinu. Og
það hefur honum tekizt.
ÞK3ATIU ARA SAGA
Þrjátíu ára sögu sinni skipta
EINN „OSKEIKUU“
EEIDTOGI
í sögu. rússneska koznmúnism-
ans er jafr.an talað um tvo
„óskeikula" byitingaleiðtoga,
henin og Stalin.
Kínverski kommúnisminn átti
ekki þessu láni að íagna. Fyrri
aöai-Jeíðtogi þeirra var ailt annað
ea „óskeikull“. Hanrt var ekki
mikiö rrieira en róítækur lýðræðis
sinni, sem kommúnisíum finnst
léleg, en stundum nytsöm mann-
tegund.
En smátt og sroátt tekur að
hóla á hínum „óskeikuia" leið-
toga, sem korna skyldi. höngu áð-
cr en nann er að fuilu metinn í
EÚiunt eigin fiokki, hefir hann, að
<icmi hmnar rauðu sögu, æfinlega
íétt fyi'ir sér. Hann sér jafnan við
lævisi andstæðinganna, sem
xeyndu að koma flokknum fyrir-
hattarnef. Hann upprætir „ill-
gresi" til hægri og vinstri við
hina réttu iínu. Htmum tekst að
sigla fram hjá öllum slterjum og
leiða flokkinn í valdalröfn. Og
þegar í 'höfn er komið, segir hann
lyrir verkum.
Nú ætlar hann að gera út í
r.ýjan leiðangur og „frelsa" alla
húgaða menn hvar seres þeir eru
í heiminum, með aðstoð Staiins,
féJaga síns. —---Hér skal þess
getið að baráttuhæfni Mao Tse-
kínverskir kommúnistar á þessa
leið:
j 1. Gi'andvöllur flokksins í
; fyrstu borgarastyrjöldinni þar
sem kommúnista gætir, 1921—27.
2. Önnur borgarastyrjöldin,
1927-^-36. Þetta var erfiðasta tíma
bil flokksins og munaði þá litlu
að hann yrði bæld-ur niður.
3. Varnarstríð Kínverja gegn
innrás Japana, Í937—45. Friður
| að nafninu til milli flokkanna í
j Kína. Þrenging, fáíækt og raargs
| konar erfiðleikar meðal þjóðar-
innar, sem ágerast eftir því sem
iíður á styrjölöina. Vöxtur og við-
gangur kínverska rauða hersins
og flokksins.
4. Þriðja byltingastyrjöldin og
gvuntívöilun alþýðuiýðveitlis í
Kína, 19ÍS—1951. FuUnaðarsigur
kommúnismans á meginlantii
Kína. Að démi kommúnista
sjáíira er stríðið í Kóreu iippkaf
að endanlegum aigri yfir Vestur-
veltíunum og um leið lokasigur
yfir öl!u auðvalds og allri heims-
veldahyggju í heimimim.
Um það fyrsta áf þessum tíma-
bilum hef ég áður skriíað nokkuð
almennt.
FJokkárinn var að vísu ckki
stof.'.aður fyrr en 1921. En frétt-
irnar um októbe”b''ltinpuna í
Rúr.slandi hofðu haft áhrif á ýmsa
menntammn i Kína. En áhrif
hennar tóku að koma í 'jós eítir
4. meí 39J9. Þann daP héldu Kín-
verjar víða um landið mótmæla-
fundi gegn ákvæðum Versalcsátt-
málar.s (af hví að bann veitti
Japönum ýms íi íðindi í Kína, sem
Þióðverjar höfðu áður heft). Ari
síðar eru til orðnir örlit'ir smá-
flokkar kommúnista í r.okkrum
stórfcorgum 'andinu.
VILDU 'ÍEI'IARANN, EN
EKKI HERVELDI
Á liðr.um öldum höfðu bænda-
byltingar átt sér stað í Kí.na, en
ehgr.m bóncja hafði til hugar kcm
ið að stofna lýðveldi, heldur að
losa sig undan lcúgun hermanna
og embættismanna og annarra,
sem þeir áttu grátt að gjalda. En
K.eisaradómi viidu þeir halda, þ ví
hugmyndin um að einn rnaður
nexOi „umboð himinsins ‘ til að
í’ara mcð æðstu stjórn landsir.s
1 /ar mjóg rótgróin með allri þjóð-
inni. Þannig var t. d. Taiping-
uppreisnin. Og leiðtogar byltmg
-iuisar 19n voiu yfiileitt
menntamenn, embættismenn og
hexmenn, þegar lýðveldið var
stofnað. Og þeir voiu þá mjög
háðir eilendum fyrirmyndum
þegar þeir stofnuðu lýðveldið.
Aíþýða manna hafði svo litia
lestrai kunnáttu á þeirn tíma að
nun skildi ekki nema að litlu
leyti hvað var að gerast, en fannst
jafnan mikið á vanta, þar sem
enginn r,ýr keisari kom til sög-
' unnar.
Fyrstu verkföliin í Kína voru
alis ekki gerð til að bæta lífskjör
manna, fá hærra kaup eða styttri
vmnutíma, heldur til að mótmæla
] erlendum áhrifum. Kommúnistar
| líta þó svo á að viðburðirnir 1919
ihafi verið svar við orðsendingu
‘frá Lenin, tilraun til að fullnægja
jóskum hans um heimsbyltingu.
1 Mörgum árum áður hafði Lenin
| látið í ijós áhuga fyrir Austur-
Asíumálum.
TÓLF MENN Á STOFNFUNDI
Stofnfundur kommúnistaflokks
ins var haidinn 1. júlí 1921. Voru
þar saman komnir 12 menn, sem
voru fulltrúar 50 manna, sem þá
töldu sig opinberlega til komm-
únista. Skyldi flokkurinn vera
stjórnmálaflokkur verkamanna,
en kommúnistar telja að þá hafi
verið um 3 milljónir verkámenn
í Kína. Oss virðist talan lág, en
iðnaðarmenn og bændur eru ekki
taldir til verkamanna hér og að
líkindum ekki heldur þeir, sem
unnu í fjölskyiduverksmiðjum,
en mestalJur iðnaður Kína var
framleiðsia smáfyrirtækja. Ný-
tízku verksmiðjur og hafnir voru
fáar, námur og járnbrautir miklu
minna starfræktar en ætla mætti.
Svo talan er ekki fjarri sanni. Til
forseta var kjörinn Chen Tu-hsiu,
en hin rauða saga segir nú að
hann hafi aldrei góður marxisti
verið, heldur aðeins róttækur lýð
ræðissinni.
Næsti aðaifundur flokksins var
haldinn 1922. Gekk hann frá
stefnuskrá og vígorðum og finnst
nútíma kommúnistum lítið brafð
að. Kjarni málsins var sem sé lít-
ið annað en að gera Kína að
„raunvcruiega lýðræðislegu lýg-
veldi".
100 VERKFÖLL Á RÚMU ÁRI
Eftir þetta var megin áherzla
iögð á að stofna verkalýðsfélög ’
j og gera verklöll, og var v@i að
i verið, með því að um hundrað (
verkföll voru gerð á rúmu ári. j
jVoru um 40 járnbrautarmer.n
drepnir í sambandi við eitt þeirra '
bg s’ó þá óhug á leiðtogana.
Þessi atburður varð þess vald-
andi að kommúnistar tókú að
hugsa rækilega um tvö mikilvæg
atriði, sem mótuðu hreyfinguna
mjög síðar:
| 1. Að byggja starf flokksins
ekki aðeins á verkrriönr.um rem
voru íæplega einn af hundraði
þjóonrinnar, heltíur cinnig á
bæntíum, sem voru um 80—S5 af
himdraði. |
I 2. AS Þoma rér upn vopnuðu
liði til að 'rsrakværaa bvUimruna
og vinna sér fylgi meðal her-
manna. Leið aillanfiur tími áður
en þessu var komið í framkvæmfl,
ru að það tckst, er ein meffinor-
sak sigurs kommúnisíar í Kína. :
Þegar Sun Yat-Sen endurskipu
lagði gamía byitingaflokkmn, þá
stofnaði hann Kuomingtan, flokk
Frh. á bls. 12.
DEILAN um bókasafn Þjóðleikhússins hefur að vonum vakið mikið
umtal rnanria á meðal. þar sem annars vegár er því haldið fram af
þjéðleikhússtjóra að frávikning bókavarðar, Lárusar Sigurbjörns-
so;:ar*h£fi e.irin áhrif á að safnið verði áfrain í vörzlu Þjóðleik-
hússins.
ENGAR VÍ3RÆDUR
UM SAFNID !
I gær átti Mbl. stutt samtal við
Lárus Sigurbjörnsson, bókavörð,
og gefanda mikils hluta safnsins.
Lárus sagði, að sér væri það
nokkurt undrunarefni aS þjóð- ‘
leikhússtjóri hefði ennþá ekki
iætt við sig um máiefni bóka-
safnsins. Væri það þó tekið íram
sem skilyrði fyrir bókagjöfirmi,
að allt er varðaði safnið yrði rætt
á íunduin þjóðleikhússráðs og að
bókaverði viðstöddum. S-íkt
fuadarboð kvaðst Lárus ekki hafa
fengið, hvorki er tekin var á-
kvörðun um uppsögn hans né
heldur síðan.
Kvaðst . Lárus telja eitt af
tvemrei uppsögnina markleysu,
eða bókagjafina hovfna aftur til
sín. Eirskum þó þegar þess er
gætt að önnur skilyrði lyrir gjöf-
inni hefðu verið haidin á svipað-
an hátt, sagði Lárus.
RAÐSTAFAÐ 1 ORUGCA
VÖRZLU
Á þessu stigi málsins kvaðst
Lárus ekki hafa neitt að segja um
bókagjöfina, né þær ráðstafanir,
sem hann hefur hug á, aðrar en
þær, að hann mundi áreiðanlega
ráðstafa bókunum í örugga
vörzlu, sem heildarsafn, þar sem
þsð geti komið fræðimönnum og
öðrum að gagni.
isa ars
Yiiiiil yfir leyfishafa 09 velfinpsfaði
FRUMVARPI ríkisstjórnarinnar til nýrra áfengislaga hefur nú
verið útbýtt á Alþingi og fylgir því ítarleg greinargerð sem áður
hefur verið getið hér í blaðinu. í greinargerðinni er m. a. að íinna
nákvæmt yfiriit yfir útgáfu vínveitingaleyfa í Reykjavík á fyrra
helmingi þessa árs miðað við veitingahús og leyfishafa.
Segir svo um þetta efni í greinargerðinni:
Útgáfa sérstakra vínveitingaieyfa, einkum í Reykjavík, er eitt
þeirra atriða í framkvæmd áfengismála, er sætt hefur mikilli gagn-
rýni. Hefur nefndin aflað sér upplýsinga um leyfisveitingar. Árið
1950 voru útgefin leyfi í Reykjavík 1096 að tölu, ei\ 1951 voru þau
903. Á fyrra helmingi þessa árs voru útgefin ieyfi í Reykjavík 492
að tölu. Á sama tírr.a voru gefin út á Akureyri 33 leyfi. Á öðrum
stöðum mun ekki hafa kveðið neitt að slíkum leyfisveitingum.
YFIRLIT
Vínveitingaleyfi í Reykjavík 1. janúar til 30. júní 1952.
Leyfishaíar.
1/1-31/3 1/4-30/6 Samtals
Átthagafélög .......................... 39 46 85
Starfsmannafélög ...................... 42 32 74
Stjórnmálafélög ....................... 33 40 73
Skipshafnir og starfsfólk stofnana .... 33 15 48
Félög listamanna..................... 20 21 41
Stofnanir ýmislegar .................. 15 19 34
Stúdentar, félög og árgangar........... 15 18 33
Fulltrúaráð og félagSstjórnir ......... 10 20 30
Spilafélög og Biáa Stjarnan ............ 3 14 17
Nemendafélög, önnur en stúdentar .... 4 12 16
Erlend féiög og kynningafélög íslend-
inga og erlenara þjóða ............... 7 8 15
íþróttafélög ........................... 7 4 11
Ýmis félög ............................. 5 6 11
Einstaklingar .......................... 2 2 4
Samtals 235 257 492
" Veitingastaðir.
1/1-31/3 1/4-30/6 Samtals
Sjáifstæðishúsið .................... . . 44 57 101
Tjarnarkafíi ........................... 46 4S 92
Tívolí ................................. 33 45 78
Breiðfirðingabúð . i.................... 34 39 73
Þjóðleikhúsið .......................... 24 23 47
Laugavegur 162 ......................... 20 26 46
Þórskaffi .............................. 12 7 19
Vonarstræti 4 ........................... 9 9 18
Borgartún 7 ............................. 3 1 • 4
Café Höll ............................... 2 2 4
Iðnó .................................... 3 „ A 3
Gamli Garður ........................... 2 „ 2
Hótel Borg ....................,.... 2 „ 2
Hótel Skjaldbreið .......>.... 1 „ 1 ■'
Ónafngreint ........................... • 2 2
Sámtaís 235 257 492
Hótel Borg er eina veitingahúsið á landinu, sem hefur vínveiti
leyfi samkvæmt lögum, og er hinna sérstöku vínleyfa ekki þörf
þótt þar hafi verið veitt tvö leyfi á 1. ársfjórðungi 1952.