Morgunblaðið - 22.10.1952, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 22. okí. 1952
MORGVISBLAÐIÐ
IlIÍQi'
i iiki

FYRIR skömmu ræddi fréttamað
m' blaðsins við Ólaf Jónsson bún-
aðarráðunaut á Akureyri og
fiæddist nokkuð um ræktunar-
mál og j’mis vandamál bænda hér
norðanlands af þessuin marg-
reynda og margfróða manni um
þessi mál.
Ólafur hefir sem kunnugt er
fylgst með og staríað að ræktun-
armálum hér í Eyjafirði og ná-
grenni í nærfellt 30 ár. Við hófum
fnáls á því að spyrja hvað hann
segði um hið svikna grasfræ, sem
bændur hefðu haft undanfarin ár.
Það er nú kannske full fast að
orði kveðið að kalla grasfræið,
sem við höfum haft svikið, en það
mun óhætt að fultyrða að sú fræ-
blanda sem undanfarið hefir ver-
ið löguð hér, hentar okkur ekki.
Svo er fleira, sem í þessu sam-
bandi kemur til greina og allt
virðist hefa lagst á eitt til þess
að valda bændum stórtjóni.
— Hverjar ern orsakir þess að
við höfum eklti fengið það gras-
fræ, sem okkur hentar?
■ -— Til þess liggja nokkuð lang-
sóttar orsakir.
FENGUM FKÆBLÖNDU FRÁ
AMEKÍKU Á STRÍBSARUNUM
Fyrir stríð höföurn við blöndu
er við töldum að bentaði okkur
allvel. Meðan ekki er fundin öiur-
ur, er sannanlega reynist betur,
tel ég að við eiguro skilyrðislaust
að aíla okkur hennar og nota
hana. A stríðsárunum gátum við
ekki fengið fræ í fræblöndu
þessa, vegna þess að það er feng-
ið frá Norðurlöndum. Var þá ekki
um annað að ræða en að leita til
Ameríku, en þaðan er það fræ
komið, sem við höfum haft þar
til þrjú til fjögur undanfarin ár.
í það vantaði bæði língresi og
háliðagras, sem hvorttveggja eru
harðgerðar grastegundir. og hafa
reynst hér vel. Á þessari Ameríku
blöndu var engin reynsla hér og
hún fékkst að sjálfsögðu ekki fyrr
en að nokkrum árum liðnum.
Fyrst eftir stríð fullnægðu gras
fræseljendur okkar á jMorðurlönd
um aðeins eigin þörf, en þremur
til fjórum árum, eftir strið voru
þeir orðnir aflögufærír.
Ég tel að ckki hafi verið unnið
s;m skyldi að því að afia allra
ekkar fyrri sambanda, að minnsía
I, osíi vantar enn iín- og háliða-
grasfræið. Reynt mun hafa verið
að afla háliðagrasfræs frá Finn-
landi eftir venjulegum verzlunar-
leiðum, en það ekkí tekizt.
Það kom fram á síðasta bún-
sðarþingi að maður, sem var á
farð í Finnlandi, gat fengið þar
þetta fræ á sama tírna og inn-
flytjendum tókst það ekki. Var
þá þegar hafizt handa um að afla
iiæsins, en þá var orðið svo álið-
ið, komið fram í marz, að á mark
aðnum var lélegt. og ónóg fræ.
Þetta íræ kom hingað tíl Eyja-
fjarðar og Skagafjarðar, en mér
er kunnugt um að það hefir
spírað mjög illa.
Fræsins þarf aí afla á fcaust-
nóltum árið áðar ea það á að
notast, það má ekki bíða þar til
sainni part vetrar eía þar til kom
ió er fram á vor.
— Hverjir leggja á ráðin um
það hvaða fræs skuíi aíla hverju
sinni, og hverjir eru íanflytjend-
urnir?
F.NDURBÓTA ER ÞÖRF Á
INNFLUTNSNGl FRÆSIMS
— Tilraunaráð landbúnaðarins
hefir verið ráðgefandi á þessu
sviði. Samband íslenskra sr.m-
vinnufélaga hefir ver.ið aðalinn-
flytjandinn og ennfrerour hefir
Mjólkurfélag Reykjavikur flutt
inn fræ. En það er ekki nóg að
tilraunaráð gefi forskriftína. Það
getur verið erfitt að afla sumra
íegundanna, sem ætlnðar eru í
fræblönduna. Innkasspa í'yrirtæk-
in verða því að hafa í sinní þjón-
• ustu menn, sem sérEcenutaðii' era
eifl mesfa áhvagju-
Samfal vi* öiaf i-:ns£:n,. búrraSarráð'jnauf
£*%ff || fi{ ff iarnu*
af eklil
aun
Ólafur Jónsson
á þessu sviði og sem þau geta sent
á þá staði sem fræið er keypt.
Það er ekki nóg að hafa dugiega
verzlunarmenn, hér þarf búfræð-
in einnig að koma til.
— Þú talaðir um að fleiri orsak-
ir væru til hins mikla tjóns
bænda á nýræktum þeirra. Hverj
ar eru þær?
I — Kalið mun þar lang skæðast.
Ástæður tid kalsins geta verið
mjög margar. En það kal, sem
mestu tjóni veldur mun vera
þannig til komið að leysingavatn
lennur um túnin í vorkuldunum,
þegar enn eru næturfrost, en
óvarin rótin á slegnu túninu
springur og deyr. Sums staðar er
mikið af arfa og öðru illgresi í
flögum, er gerir riytjagrasfræinu
svo erfitt fyrir að spira og vaxa
að það lifir ekki veturinn af. Enn-
fremur eru nýræktirnar oft slegn
ar seint á fyrsta sumri og eru því
berar undir veturinn, sem oinnig
getur orsakað kal. Undanfarin ár
hafa verið mjög slæm, langir vet-
ur og köld vor, sem að sjálfsögðu
hafa leitt af sér aukna kalhættu.
í þriðja lagi getur verið um
áburðarsveltu að ræða, sem, þótt
gróðuiinn vaxi, veikir hann svo
I mjög að hann lifir ekki kuldann
af. Þetta allt ássmt óhentugu fræi
tel ég að orsaki hið gífurlega tjón,
er fcær.dur haía orðið fyrir á ný-
ræktum sínum og sáðsléttum.
RÆKTUN 5ÁBSLÉTTNA
VAR HAFIN FYRIR STRÍÐ
Annars er þetta frævandamál
ekki nýtt fyrirbæri. Fyrir fyrra
sti íð var í æktun sáðsiétta nokkuð
hafin hér á landi, að sjálfsögðu í
smærri stíl en nú. Á þeim stríðs-
áium fór eir.s og nú og leiddi það
til þess að menn misstu trúna á
sáðgiæðslunni og haíði hím ckki
unnið aftur þann sess sem hermi
bar fyrr en skcmmu áður en si'mu
vandiæðin henda okkur á ný.
Fari svo að menn neyðlst ti; þess
að taka upp sjálfgræðsluna á ný,
te: ég það mikla afturför í ís-
tlenzkum ræktunarmáium Við
Aðeins tveir hreppar innar. við
Dlaísíjörð irafa ekki fengið sku.ð
giöfuvinnslu, en það eru Skriðu-
íreppur og Dalvikurhreppur.
— Hvað u:n byggmgarjnál
sveitarinnar?
dlKID EYGGT
.1 UNDANFÖRNUM ÁRUM
— Auoseo er ad auiein dýrtíð
jr nú farin að segja til sín á því
.viði. Auðvitað hefir ve.-ið byggt
nikið á undanförnum árum, en
é)g er samt eftir svo að ekki ætti
.ð draga úr byggingunum af
þeim sökum. Hitt :.nun orsökih,
:.ð dýrtíðin cr orðin svo mikil, að
óændur eru farnir að kippa að
sér hendinni. Á ég þarna sérstak-
.ega við skýrsluskyldar bygging-
ar, svo sem áburðar og hey-
geyms’.ur, en um þær er mér bezt
kunnugt.
— Hvað telur þú mesta vanda-
mál bænda hér nyrðra?
— Kalskemnu’irnar. Þær mega
teljasí orðin plága á bændum í
sumum sveiíum hér á Norður-
landi.
Að lokum sagði Ólaf ’.r okkur
frá mjög athvgiisverðu fyrirbæri
í sambandi við áburðarnotkun.
í vor sáði Gunnar Kristjánsson
bóndi á Dagverðareyri ti! bvggs
og hafra. Gunnar sáði í flag i mýr
lendi, sem ræst var fram fyrif
nokkrum árum. Var það ve’. þurrt
orðið. Hann bar aðeins kali- rg
fosfóráburð í flagið, en áburður-
inn þraut, er svolítil skák var
eftir af flaginu og var hún því
áburðarlaus. Kornið spratt vel og
j mun nokkuð af því hafa náð full-
i um þroska, en á áburðarlausu
| skákinni spratt það sama og'ekki
| neitt. Þetta sýnir að í vel þurru
mýrlendi, sem farið er að rotna,
; er nægilegur köfnunarefnisáburð
fir ffrir henöi fvrst í stað. en að
fosfórsýru og kalískortur getur
verið þar á mjög háu stigi.
J Þið þetta vaknar sú spurning,
hvort kúadauðinn í Eyjafkði geti
ekki stafað aí fosfórsýruvör.tun,
en hann mun hér öllu algengari
e:i í cðrum héruðum. Um það
vildi Óláfur þó ekkert segja, en
kvað þetta mjög athyglisvert
dæmi. Hdr í Eyjafirði er sem
tunnugt er rnikið af ræktuðu
andi á mýrlendi og uppþurrkun
ands fer mjög í vöxt.
Vignir.
Á ÐAGSKRÁ á þingi í gær voru 9 mál í neðri deild og' þrju í efri
cleild. í efri deild fór m. a. fram fyrsta umræða um frumvarp um
skemmtanaskatt, og hafnargerðir og lendingarhætur. í neðri deild
var rætt m. a. um gengisskráninguna. Björn Ólafsson, mennta-
máiaráðherra flutti framsöguræðu með frumvarpi ríkisstjórnar-
innar um nýtt prófessorsembæíti við læknadeildina. Þá fór og
fram fyrsta umræða um frumvarp um Iaun forseta íslands.
■* STAÐFE3TING Á
ERÁDABIRGSALÖGUM
Frúmvarpið er borið fi’am af
ríkisstjórninni, sem setti bráða-
birgðalög, samhljóða frumvarp-
inu 22. marz s.l.
Forsætisráðherra flutti fram-
STUDENTAFELAG Reykjavíkur
hefur nýlega gefið út veglegt af-
mælisrit í tiíefni 80 ára afmælis
félagsins á s.l. ári. Er gefið í skyn
í formálanum, að menn megi e. t.
V. búast við árlegu framhaldi
ritsins, þótt ekki sé það fullráðið
enn. ,,Það sýnist þó fyllilega vera
athugunarvert", segir enn frem-
ur í formálanum, „hvort Stúdenta
félagið ætti ekki að hefja útgáfu
slíks ársrits, sém flytti ritsmíðar
hæfustu manna úr stúdentahópi
1 um efni, sem ofarlega eru á baugi
með þjóð vorri eða ættu að vera
það.“
í þessu riti er birtur samtíning-
ur úr gömlum plöggum félagsins
auk greina margra þjóðkunnra
manna. Ennfremur er þarna að
finna kvæði eftir Tómas Guð-
mundsson, Pál Ko'ka, Jónas Guð
laugsson og Karl Ísíeld. — Hall-
dór Jónasson ritar grein um sjálí-
stæðisbaráttuna, Gísli Sveinsson
um íslenzka stúdenta, Alexander
Jóhannesson á þr.rna grein, er
hann nefnir Afmæliskveðju,
Gunnar Árnason greinina Á morg
| un er aftur dagur, Lárus Sigur-
björnsson skrifar um leiklistina
og stúdentafélagið og Jóhann G.
Möller um áfengismálin, svo að
l.nokkuð sé nefnt af cfni ritsins. —
'scguræðu með málinu og rakti
alla málavexti, er til þessarar
launabreytingar æðsta embættis-
rnanns íslenzka ríkisins liggja.
SVEINN BJORNSSON /
DRÓ EKKI FULL LAUN SÍN
Árið 1944, við stofnun lýðveld-
isins, voru sett sérstök lög um
embætti forseta íslands (37/
1944). Þar voru grunnlaun forseta
ákveðin 50 þús. kr. á ári, luk verð
lagsuppbótar, sem aðeins var þó
greidd að litlum hluta. Siðar var
þessu þó breytt, þannig að verð-
Jagsuppbót reiknaðist á öll laun-
in, en Sveinn Björnsson hélt eigi
að síður áfram að taka verðlags-
uppbót af einungis tæplega
fimmtung grunnlauna sinna (kr.
9.870.00) þafTgað til’á miðju s.l.
ári að verðbreytingar voru orðn-
ar slíkar, að laun hans voru ekki
i neinu samræmi við það sem á-
kveði'ð var í upphafi. Urðu laun
hans þá alls um 17 þ’ús. krónur á
mánuði, í stað 6 þús. óður.
NÚ 85 ÞÚS. KR. í GRUNNLAUN 1
í stjórnarskránni er svo ákveð-
ið, að laun forseta megi ekki
lækka á kjörtímabilinu og bar
því brýna nauðsyn að setia þau
bráðabirgðalög, er áður er frá
kýrt. Samkvæmt þeim, og jafn
Af þessu yfirliti má sjá, að þaina j;;.arnj; frumvarpi þessu, er ákveð-
er margt að finr.a bæði til ;-g ag grunnlaun forseta íslands
skemmtunar 03 fróðleiks. Ekkilgkuli nú vera 85 þúsund krónur
eru auglýsingarnar h.eldur r-|á ári, auk verðlagsuppbótar, eins
verra tapinu, enda eru þær felld- |og hún er á hverjum tíma. Yrðu
ar í stuðla af Rjóh. og eeíu: þoð tþau þá| með núverandi verðlags-
þsim vissulega aukið cildi. Meðal I
þeirra fná nefna þessa:
i.atE3i kveisÍÐjo
! vci ðum
rð bæta í: arið, svo að
ekki sé hægt að kenna því urn.
— Hvað er aina s um iæktun-
ina hér í Firðinum í ár.
— Ræktun hefir verið hér sízt
minni en i fyrra og mun nú geysi
mikið land liggja í f’.ögum enda
eru maryar iarðvinns'uvéiar að
verki í héraðlnu 03 þess utan sex
skuiðgröfur, þar ax limm, se.m ein
göngu vinna við framræslu lands.
er setlað er til ræktunar. Eftir-
spurn er mjög rnikil eítir skurð-
| gröfunum og stundum hvað mcst
þar sem mest kefir verið ur.nió.
j MARSEILLES 13. okt. — Upp
j komst urn gamlan mann hér i
i borg er haíði haldið konu sinr.i
; irmilokaði i í 14 ár, án þess að
| r.okkur grunaði karl um neitt
j rnisjafnt. Haíði hann á miðjimi
j aldri kvænst ungri föngulegri
j stúlku, Marie Jaques að nafni,
j mörgum árum yngri en hann.
Mun hún hafa verið létt upp á
fótinn og tíðlitið til karla. Það
vissi bóndinn, gazt ekki að, hugði
hana komna að brotthlaupi, feá
íinn kost vænstan að bregðast
skjótt við og kom konunni í af-
hýsi nokkurt í húsi sí.nu. Ilún
var nær vandalaus og grunaði
engan hvað af stúlkunni hefði orð
ið en tóku skinskýringar karls
G úaniogaí’,
Er hin unga kona nú á hress-
ingarhæli í Juan Le Pins á Mið-
jai ðarhaísslröndinni, en franska
lögrcglan héldur karli í dýflissu.
— Reuter.
Mér dettur ei i hug p.ð bragða
morpunk.pffið mitt
nema Morgunblaðið se hjá boll-
anum,
en Reykvíkingar hvlla það 0"
heimta b’aðið sitt,
því það hermir þeim, frá cl’un'
skol’ar.um
Frágangur ritsirss er hinn prýði
legasti, og hefur stjórn Stúdenta-
’ fé’ags Peykjavíkur e.nna=t útgáfu
þsss. Ábvrgðarmenn evu Einar
Pétursson og Guðiaurur Þcrvalds
Leggja til að samn-
iíígwn ver?i sae! ;ipp
í FYRRAKVÖLD var haldir.n
fundur í fulltrúaráði verkalýðs-
félaganna hér í Reykjavík og í
Hafnarfirði. Voru og mættir á
fundmum formenn verkalýðsfé-
laganna er aðild eiga að fulltrúa-
: áðir.u.
Á fundinum var ræít urn at-
vinnumálin. Var þar samþykkt
að skora á félögin að segja upp
hinn 1. nóv. r..k. gildandi samn-
ingum sínum, svq að þeir verði
óbundnir hinn 1. desembar.
vísitölu samtals 120.3S0.09 á ári.
70 ÞUS. KR. I RISNU
Þannig hlýtur forseti nú í rnán-
aðarlaun um 10 þúsund krónur,
en þess ber þó að fseta í þessu
sambandi, að þar að auki nýtur
hann ýmissa fríðinda, sem æðsti
emtíættismaður ríkisins, svo sem
ókcypis b’óstaðar, l.ióss og hita,
og þjónustuiiðs og þar að auki
eru honum grgiddar 70 þúsund
krónur í risr.ufé. Ofan á það bæt-
ist og rð launin öll evu skatt og
útsvarsfrjá’s.
Frumvarpinu var visað r?.m-
hljóða til'annarrar umræðu.
inKtanhffirðjs
NEW YORK. — Risastór flutn-
ingafluvél, er flutt gctur 400
hermenn fullbúna, er nú í fram-
leiðslu í Bandaríkjunum eftir að
tiiraunum með sííkar véíar er
lokið, en þær báru gcðan ár-
angur.
Flugvélin hefur ssx hreyfla,
vænghafið er G9 m (230 fet) og
skrokkurinn cr rúmlega 54 m að
lengd. Eln slík véí hóf sig ný-
lega til flugs með 115.359 kg
flutnings ’nnanborðs.