Morgunblaðið - 21.12.1952, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. des. 1952
Kristmann Guðmundsson skrifar um
6 K M E IM N T
EL CAMPESINO (Bóndinn).j Sjí.ifur hefur hann, með að-ftryggir allt og linnir ekki fyrr
Eftir Valentin Gonzales og stoð' annars sér ritfærari, sagt et. hann hefur fundið einhverja
Julian Gorkin. — Stuðla- þos'sa sögu sína. Er hún flestum feiru í öllu. En sýnt er að kenn-
berg. > réifurum fremri að spenningu og ing Eknhnatons, hins mikla trú-
Líf og dauði í Sovétríkjunum^ hroðalegum frásögnum. Um sannj arbragðahöfundar, er fyrstur boð
1 aði eingyðistrú í kunnri sögu,
hefur haft talsverð áhrif á hann.
Gegnum bókina alla er undiróm-
<er annað nafn þessarar bókar. og
€; einkum hið síðara sannne/ni.
Hér segir frá einum spæœium
rnorðingja, sem lærði iðný sína
tieima í héraði og tók sv'jinspróí
Jscxtán ára með bví Sið drepa
y.okkra lögreglumenn. Hélt hann
í.vo starfi sinu áfram og hlaut
írægðir miklar og virðingu, sem
metfésmanndrápari, unz hann
wað lokum þótti jafnvel hæfur til
.að öðlast upptöku í kommúnista-
flokkinn spænska. Var það þó í
■fypstu aðeins til reynslu, svo að
sjéx má, að ekki hefur verið heigl-
lim hent að heita þar fullgildur
rnaður. En ráð „Bóndans“ vænk-
aðist skjótt. því hann var tekinn
í .pænska hcrinn og fékk þar
tækifæri til að gerast liðhlaupi
ui sárrar hryggðar og vonleysis
yfir vonzku mannanna og vesai-
dómi. Hann sýnir þeim í ljótan
spegil: svona eruð þið, ræflarnir,
andstyggð og viðbjóður! En hann
sér engin bjargráð, eygir enga
von, — nema ef vera skyldi kenn-
irig Ekhnatons? Hefur hann þó
berlega litla trú á þvi, að menn-
irnir geti nokkru sinni hagnýtt
sér hana.
En mikið og gott skáldverk er
þetta. — Þýðing Björns O. Björns
sonar er ekki gallalaus, fremur
en önnur verk dauðlegra manna,
en hún er gerð af samvizkusemi,
sem er allrar virðingar verð. Mál-
ið er alla jafna gott. Bókina hef-
og föðurlandssvikari í stórum j __
Val’ ekkert len§ur Því,leiksgildi hennar get ég ekkert' u hann ^ nokkuðogvarekki
tu fyrirstoðu, að hann yrði með-jfull t En margt bendir til að vanþorf a þvi En styttingin er
x kommúnistaflokksins i hún sé ekki uppdiktuð. , þo stundum til skaða; sakna eg
■ nokkurra setmnga, er ekki mattu
missast.
Frágangur á útgáíunni er með
Frásögnin ber vel þann ramma
keim reynslu og lifaðs lífs, sem
fagætur er í skáldsögum. AukJ ,
þe’ss ber henni saman við ótelj- d&æ rn
andi bækur aðrar, er um þessi
efni fjalla.
Jinaur
íullri- alvöru og stuttu síðar
'brhuzt borgarastyrjöldin út. Þar
var nú söguhetjan heldur en ekki
í essinu sínu. Þó var eitt, sem
Ækyggði á hamingju hans. Til
■Spánar komu sem sé eigi allfáir
sérfræðingar frá Rússlandi og
risu þegar úfar nokkrir með þeim
og honum. Vildu þeir kenna hin-
um spænska morðingja sitthvað
xiytsaint, en hann þóttist full-
swna í faginu og setti á sig snúð.
í>egar Frankó vann, komst El j Þegar „Sinuhe, egyptilainen", I ao lesa hann, þegar honum tekst
CEjmpesínó úr landí, ásamt hinum (Sinuhe, egyptinn) kom út, vakti bezt. En um litlar framfarir virð-
Nýlega strandaði danski tundurskeytabáturinn Haförninn við aust-
* urströnd Englands, skammt fyrir norðan mynni Thames. Miklar
leirur eru þar við ströndina, svo að skipbrotsmenn voru flutíir í
land af þyrilflugunni, sem sést svífa yfir tundurskeytabátnum.
EGYPTINN
Eftir Mika Waltnri.
Björn O. Björnsson þýddi. —
Bókaforlag Odds Björnsson-
ar. —
HLAUPARINN FRA
MALAREYRI Eftir Óskar
Aðalstein. — Bókaútgáfan
Vestri.
Óskar Aðalsteinn hefur í öllum
bókum sínum sýnt ótvíræða
skáldgófu og það er ánægjulegt
99
#44
ssi
g1
Löfuðpaurunum og áttu þeir nú hún þegar feikna mikla athygli
ekki í annað hús að venda en Hún var þýdd á margar þjóð-
sjálft sæluríkið Rússland, hugðu tungur — 10 að minnsta kosti —
<enda gott til, sem skiljanlegt er. 0£. aiistaðar mikið lesin. Ekki var
Bn þegar á leiðinni þangað, — hún þó vel til þess fallin, að
með rússnesku skipi, — kom ým- hressa hrjáð mannkyn og auka
isiegt smávegis >úfyrir, sem bjartsýni þess, því sjaldan hefur
Æpænsku hetjunum þótt grun- hatramari bölsýni sézt a prenti.
scmlegt. Meðal annars var tek-. Sagan gerist á fjórtándu öld
inn. af þeim allur farangur og fyrir Krist og er gífurlega efnis-
sá*u þeir hann aldrei síðan. Ekki mikil. Aðalpersónan er egypzk-
sE^orti þó glæsilegar móttökur, Ul íeeknir, Sinuhe. Hann er leit-
Læði í Leningrad-og Moskva. Var ancii maður, skarpskyggn og vit-
þar drukkið ósköpin öll af vodka ur; en ávallt mjög einmana, sök-
-0£ etnir hestburðir . af styrju- um þess að þrár hans beinast í
Lrognum, ræður haldnar, sálmar agt.a att en fjöldans. Skapgerð
sdngnir og bumhur barðar. Ekki hans, reynslu og þróun er lýst
-gafst „Bóndanum" vel að öllu af snilli mikils skálds, enda aug-
í Sovét, þótti miklum mannafla íjóst að höf. hefur jafnan í huga
oytt í að gæta hans og njósna um sina eigin lífsreynslu, og skiln-
Lánn. Þá getur hann þess, að vel- ing á samtíð sinni. — Önnur
sæld alþýðunnar í þessari para- fjábær persóna er þrællinn Kap-
•dl. verkamannanna hafi verið tah. Það er óhætt að segja að
xiakkuð á annan veg en útlendir su mannlýsing er ein hinna
félagar þeirra héldu. Sjálfum skemmtilegustu sinnar tegundar
var honum vel veitt og boðnir all- f heimsbókmenntunum. Þó minn-
ir kostír góðir, en varð þó að ir Kaptah allmikið á Sancho
"taka upp rússneskt nafn og ganga Panza. Hann sér vel fyrir séð,
í rauða herinn til að hljóta þá. en er jafnframt mjög húsbónda-
T>a var hann og settur undir hollur. Þenslan milli síngirni
ist vera að ræða, enn sem kom-
iö er. Ég er helzt á því, að hann
þyrfti að kynnast heiminum bet-
ur og mennta sig í list sinni af
rr.eiri alvöru og kostgæfni en
raun ber vitni um. Það er enginn
efi á því að hann getur orðið
miklu meira skáld en hann nú er.
— Hitt skal svo játað, að það er
hægara að leggja heilræðin en
halda þau. —
Margt er vel um Hlauparann
frá Malareyri. Sumar mannlýs-
ingar þókarinnar eru ágætar, svo
sem Matthías Matthíasson, bæjar-
stjórinn, hjónin í Austurvík —
cg einkum dóttir þeirra, sem
er alveg Ijómandi vel gerð per-
sóna. Lýður, aðaipersónan, er
sjálfum sér samkvæmur og þró-
un hans sæmilega trúleg. En
ýmsar atburðalýsingar eru
skemmdar, sökum skorts á hóf-
semi, og bygging bókarinnar gæti
verið talsvert betri. Bæjarstjóra-
dóttirin er skemmtileg, en göll-
uð persónulýsing, — ég myndi
vilja segja, að hún væri tekin
ókörruð út úr sjálfu lífinu. Eins
er um öll samskifti Lýðs og henn
jarnharðan aga, en undirgefni og hans og tryggðarinnar er gerð af ar, þau eru ekki nógu trúleg.
þjpnlund var ekki meðal þeirra1 djúpstæðri sálfræðilegri þekk- Slíkt og þvílíkt hendir í lífinu
eiginleika sem mest 6ar á í fari ingu. — Ekknaton faraó er ekki sjálfu, mikil ósköp, og raunar
Hans. Gerði hann ýmsan upp- vej gerð persóna, enda er höf. miklu ótrúlegri hlutir. En ljós-
steit, er ekki þótti lofa góðu um þersýnilega í hálfgerðum vand- mynd er sjaldnast listræn og
framtíð hans. En nreð því, að I ræðum með hann og tekst naum- skáldskapur er háður sínu eigin
liunn var mikill í sérgrein sinnija3i ah biása Jífsanda i nasir lians. lögmáli, sem ekki verður kom-
•O" frægur „hershöfðingi“, var! WaUari lætur ekki vel að lýsa izt hjá að uppfylla, þegar skapa
honum sýnd linkind lengi vel. j dulrænitm fyrirbrigðum; hann er skal list. En það er einmitt að-
\ ar þó færður úr forirrgjaskólaj þag sem kallað er: raunsær. En algalli þessarar sögu, að atburða-
rauða hersins, þar sem hann striðshetjunni Hóremheb lýsir rásin er oft ekki nógu eðlileg til
li^fði 1800 rúblur á mánuði, og j hann stórvel, og þegar kemur að þess að sannfæra lesandan.
settur í stritvinnu erfiðaren .fékk. kveniýsinguntim fatast honum Annars eru hér mörg skáldleg
ekki fyrir hana nema-300 rúblur : hvergj; Minea hans mun seint tilþrif, gáfan leynir sér ekki: bók-
a manuði. gleymast lesandanum, Baketam- in er hressileg og góðir sprettir
Síðan skall heimsstyrjöldin á on, Taja og Merit eru allar bráð- í henni. Leiðinlegur er höf.
■og vildi hann að vonum-komast j lif&ndí, en meistarastykkið er aldrei. Og náttúrulýsingar eru
VIÐKOMA „Gullfoss“ í Krist-
ianssand í síðustu ferð skipsins
frá Kaupmannahöfn til Reykja-
víkur — en erindi skipsins í
norska höfn var það, að taka um
borð 13.000 jólatré til ísJands —
hefir vakið mikla athygli í Nor-
egi. Það hljápaðist að til að vekja
athygli á þessari skipskomu, að
,,Gullfoss“ sjálfur þótti fallegt
skip, að það voru jólatré, sem
hann flutti frá Noregi, að sendi-;
herrar íslands og Noregs voru j
staddir í Kristianssand sr skip-
ið var þar (sendiherra Noregs,!
hr. Anderssen-Rysst vár farþegi,
með skipinu heim) og loks að
svo vildi til að Oskar Torp for-
sætisraðherra og frú hans voru
stödd í Kristianssand þennan
dag og voru gestir í hádegisverði
er Jón Sigurðsson skipstjóri hélt
um borð fyrir ýmsa gesti. Þar
voru og' sendiherrarnir báðir,
John Smidt biskup á Ögðum,
Frydenberg fylkismaður, íslenzki
konsúllinn í Kristianssand, Christ
ensen forstjóri, Grönningsæter
forseti bæjarstjórnarinnar og
Rynning Tönnesen lögreglustjóri
ásamt ritstjórum allra blaðanna
í Kristianssand og fréttamönn-
um Norsk Telegrambyrá, Ríkis-
útvarpsins norska og ýmsra
Oslóarblaða. Þarna var jóJailm-
ur og jólaskap um borð því að
roeðan setið var að snæðingi
fýlltist skipið af jólatrjám. „Þetta
var blessanlega skemmtilegur og
giJdur hádegisverður — og það
var ekki aðeins því að þakka að
framreiðslan var frábær og hús-
bóndinn gestrisinn — heldur var
hitt ekki minna virði að þarna
var aðeins haldin ein ræða“, seg-
ir „Fædrelandeet" í Kristians-
sand. „Það var Torp forsætis-
raðherra sem hélt hana og þakk-
aði fyrir matinn. Og ræðan var
stutt og laggóð“.
í hana. Raunar hafði hann það á
Lak við eyrað, að strjúka og
3<omast á brott úr gosenlandinu,
Tafði þegar fengið sig fullmettan.
En Rússar trúðu honum mátu-
Ifcga og fékk hann ekki aö striða
með þeim. Þegar her nazista
xálgaðist Moskva og talsvert tok
&£ losna um móralinn, datt sögu-
Tetjan loks í lukkupottinn. Tók
hann nú upp sina fyrri iðju, alls-
hugar feginn, gerðist rænmgi,
Jjjófur og manndrápari. Reyndi
hrnn loks að flýja, en var tek-
inn og látinn í fangabúðir. Þar
harg hann sér á stakkanóvisma
•cg harðfrisku kvennafari, komst
svo, loks úr landi, eítir mikla
iTrakninga.
dækjan Nefer-nefer-nefer! Þar yfirleitt góðar, sumar hreinasta
tekst Mika upp sem aidrei fyrr sniild, eins og lýsingin á strom-
í kvenlýsíngum .sinum. I inum í skógarhiíðinni, á bls. 164.
Bygging sögunnar er nokkuð Um boðun bókarinar er það að
abótavant og lopinn ósjaldan segja, að hún er ekki nógu vel
tcygður um of. En hið flæðandi felld inn í frásögn og atburða-
líí frasagnarinnar gerir meira en rás, og verður því alloft utan-
bæta upp þessa galla. Höf. tekst gátta í sögunní. Það verður ekki
ac láta lesandann sjá og skynja nógsamlega brýnt fyrir ungum
það er hann lýsir, en það er einn skáldum, að ef áróður á að koma
mesti öndvegiskostur skáldskap- að gagni í skáldskap, verður
ar í óbundnu máli. Sumir kaflar liann einnig að vera list. Annars
þessarar löngu sögu eru ritaðir j nennir fólkið ekki að lesa hann
ai alveg ógleymanlegri snilld, — — og hver er þá nytsemd hans?
ekki sízt sá, er fjallar um guðinn! En hvað sem öllum vanköntum
dauða á Krítarey. Að vísu er líður, þá er Óskar Aðalsteinn
scgnfræðileg undirstaða hans al- cfnilegt skáld. Hann þarf aðeins
röng, en það skiftir ekki máli. j að vanda sig betur og vera strang
Fátt er höf. heilagt, hann tor-'ari við sjálfan sig.
„HÖLDUM FAST í
! GÖMLU KYNNIN!“
— Þegar ég var boðinn í há-
degisverð hingað í dag, datt mér
ekki í hug, herra skpstjóri, að
| þér gætuð sýnt okkur annað eins
skip og þetta, sagði forsætisráð-
berrann. Ég vissi að þér ætluðuð
að flytja héðan jólatré. En hví-
1 líkt prýðis 'skip er það ekki, sem
þc-ssi jóiatré fá að sigla með. Það
var beinlínis undarlegt að koma
hingað niður á hafnarbakkann og
finna ilminn af þessari einkenni-
ltgu jólastemningu, sem ég hélt
að við gætum hvergi fundið
j ncma í Noregi — og fá að sann-
reyna að sömu kenndina er hægt
að flytja til íslands. Er það ekki
gleðilegt. Sambandið milli Nor-
egs og íslands er ekki hægt að
i skilgreina. Við þurfum ekki að
læra sögu til að vita að við er*
um meðal vina þegar við erum
innan um fólk frá íslandi. Fyrstu
samfundir okkar Bjarna Ásgeirs-
sonar voru á skrifstofu minni,
án mikilla formsiða. Þegar hann
kom inn þekktumst við undir
eins. Það var eins og sjálfsagður
hlutur. Hvað er það sem veldur
þessum samhug? Við verSum
hans varir meðal allra norrænu
þjóðanna — vitanlega er þar
stigmunur. íslendinga hittum við
sem gamla vini og ættingja. Við
eigum kynni, sem verða rakin
þúsund ár aftur í tímánn. Látum
okkur halda fast í þau! Vinátta
er dýrmætur hlutur. Höldum
fast í vináttu okkar tii íslands,
varðveitum hana og leggjum alúð
við hana! Ég er hræðrur yfir þvS
vinarþeli, sem við höfum mætt
hér um borð í dag. Okkur hefir
verið það mikið gleðiefni að
koma hingað. Megi vináttubönd-
ir. milli íslands og Noregs þró-
ast og æ verða sterkari.
1
BEINAR SIGLINGAR ’
NAUÐSYNLEGAR
Johannes Seland ritstjóri, sem
er umboðsnjaður norska útvarps-
ins í Kristianssand átti að loknu
borðhaldinu tal við Jón Sigurðs-
son skipstjóra og sendiherrana
Bjarna Ásgeirsson og T. Anders-
sen-Rysst og vék þar einkum að
nauðsyn bæri til þess að fá bein-
ar áætlunarsamgöngur milli Nor-
egs og íslands, en þær hafa eng-
ar verið síðan fyrir stríð. Sendi-
herrarnir báðir töldu knýjands
nauðsyn á beinum samgöngum,
og að þær mundu verða sam-
banclinu til eflingar, bæði að því
er snerti verzlunarviðskipti og
kynnisferðir milli landanna. —.
Þetta viðtal kom í norslca út-
varpinu kvöldið eftir. Sendiherr-
arnir létu báðir í ljós ánægju
sína yfir þessari heimsókn veg-
legasta skips íslenzka flotans og
vonuðu að koma „jólaskípsins'*
yrði fyrirboði þess, að íslenzk
skip fjölguðu viðkomum sínum
í Noregi. )
í sama strenginn taka öll þau
norsku biöð, sem ég hef séð. Em
svo er eftir að vita hvernig að-
stæðurnar eru til þess, að skip
eins og t. d. Gullfoss gæti tekið
Kristianssand upp á áællun sína.
Krókurinn er að visu ekki mik-
ill, en þá eftir að vita hvort Krist
inassand vildi sýna það, t. d. við
útreikning hafnargjalda og þvi
um líkt, hve mikils bærinn met-
ur að fá íslenzkar skipaviðkom-
ur. Þvi að fyrst í stað mundi
Frh. á bls. 11 J