Morgunblaðið - 24.12.1952, Blaðsíða 6

6
M O RG VIS ULAÐlti
Miðvikudagur 24. des. 1952
ELLEFU HUNDRUÐ
FLÓTTAMENN KOMU TIL
VESTUR-BERLÍN í GÆR
Þannig hljóðaði fyrirsögn yíir
frétt í Morgunblaðinu um mán-
aðamótin júlí og ágúst í sumar.
Ég sé í huga mér, hvernig blað-
lesandinn heima í Reykjavík
fíökti augunum yfir fréttina og
hver andsvör hann muldraði:
— Ellefu hundruð, ójá, það er
alltaf að flýja þetta fólk, svo eitt-
Jivað hlýtur að vera bogið við
stjórnina fyrir austan
tjaldið.
Svo flettir hann blaði, sökkvir
sér ofan í létt rabb Velvakanda.

w
Tisa
. ia
Þ^ð koma aftur og þá til yfir-
]arn' heyrslu.
— ★ —
Nýkomnir og fyrrkomnir flótts
„ .. . . ... ...... menn ræddust víð og sögðu hvo:
En <hið fjarlæga atvik er fljott; .., . .... _ , ,
„ , A oðrum frettir, o:ð. orn, sem bars
að gleymast.
— —
ELLEFU HUNDRUÐ
FLÓTTAMENN KOMU TIL
VESTUR-BERLÍN í GÆR
Sama fyrirsögnin var samdæg-
urs fyrir framan mig, en hún
var á þýzku og blaðið hét „Der
Tagesspiegel“. Ég sat inni í borð-
sal á Hotel am Steinplatz í Ber-
lín, hafði lokið við að .drekka
morgunkaffi og reykti smávind-
il um leið og ég rýndi í blöð-
in. —
Biðjið Willy að koma og taia
við mig.
Willy var starfsmaður hótels-
ins, miðaldra maður, feitur og
þybbinn með þrjár undirhökur og
andarteppu. Hann var vanur að
lfeysa úr hverjum vanda.
— Sjáðu þessa fregn, sagði ég
og benti á fyrirsögnina. Þetta
vii ég sjá með eigin augum,
fjnna, hvort ellefu hundruð
manns eru hold og bíóð eða
„landvinningasinnaður áróður".
Willy segir ekki töfraorðin
hókus pókus, en samt er árang-
urinn hér um bií jafn snar. Eftir
fimnr mínútur kemur. hann trítl-
andi aftur.
— Það er allt í Ordnung, segir
h; nn andstuttur. -
í Kuno Fischer strasse 8. Það!
frá manni til manns. Og þá feng;
þeir nýkomnu fvrstu fregnirna
af þessari hræði’egu yfirheyrslu,
Augnatillitlð, hvernig þeir settv
í brúnirnar, hræðs’a við eitthvað.
sem ekki vsr umflúið, örvænting.
— Þessi uggvænlega yfirheyrs':
flottamannaneíndarinnar meí
hinni uggvænlegu spurningu: —
Var lífsnauðsynlegt fyrir yður ai
flýja? — Ja, þá svara ég bam
og sýni fram á, hvernig ástand
iö var hjá okkur. Við vorun
þrautpýnd af stjórnarfulltrúui:
um. — Svar þess fyrrkomna: -
Nei, góðr minn, það dugar ekki
— þú verður aldrei „viðurkennd
ur flóttamaður" fyrir það.
— Það þykir mér hart, ef é
verð ekki „viðurkenndur flótta
maður“, sagði einn fúlskeggjað
ui og skítugur bóndi frá Meckl
emburg við mig. — Við erurr
búin að ganga alla leið frá Eystrr
salti til Berlínar. í borginni höf
um við verið að viJlast i heila
dag, peningalaus, matarlaur
þorðum h^lzt ekki að tala vit
ókunnuga, sem við mættum
þangað til loksins að við kom-
um yfir marka’ínuna. í nótt svár
um við á hcrðum bekk í Lieízer,-
Þér farið yíir | jjann hé’t áfram: — Við höfurr
I f’úíð þetta víti kommúnismans,
er flottamannaskrifstofan. Eg ._ ... ,. , .....
, , ,. ._ , , , t i við hofum yfirgefið bvhð litla,
talaði við forstoðukonuna, fru , , '. . , .. , ’
, þar sem faðir mmn bio. Við
. , . .... . , ' hofum skihð alit eftir, sem okk-
greiða fyrir yður i ollu Auk U[. var áður kffrt_ _ gvo
þess hef eg pantað leigubifreið, I œtla þegsir
sem kemur að anddyri hotelsms
eftir 47 sekúndur.
Og eftir 47 sekúndúr steig ég
upp í leigubifreið. Henni var ek-
ið geyst vestur eftir endilöngu
Kantstrasse.
—
Á breiðri stétt fyrir framan
rauðu' tigilsteinsbyggínguna úði
og grúði af fólki, körlum, kor.um
og krökkum.. Allt þetta mánn-
haf, vafalaust nokkur' hundruð
einstaklingar, vij’tist vera ., að
bíða. Fremst á gangstéttinni stoð
fólkið méð framteygða hálsa og
höfuð, sem einkenna þá sem
fcíða eftir hópferðavögnum. Nær
húsinu stóð fólkið í hlykkjóttum,
þykkum og þungum biðröðum,
sem námu að dyrum hússins:
svipur þess þreytulegur eins og
það hefði beðið alla eilífð og þr
þolinmóður eins og það vær: i
reiðubúið að bíða aðra eilífð í |
viðbót. Sitt 'nvoru megin stóðu |
nokkrir liðsmenn verndarlögreg: I
unnar búnir ferlegum marg-1
hleypum. í slíðrum.
í einni biðröðinni var nýkomn; j
flóttafólkið. Það sem mest ein- j
kenndi þennan hóp var, að karl-
mennirnir vo'ru ó’’akaðir. Ef bet- j
ur var að gáð, mátti sjá, að fó’k- j
ið var óhreint, skórnir og sokk-
arnir götóttir, fötin úr stífu vað-.
málskenndu efni, hrukkuð or;
fcætt. Mest allt þetta fólk var sól-1
brennt, . sterkbyggt og frekar;
klunnalegt með stórar og þykk-:
ar vinnuhendur. Það hafði með i
sér smápinkla, pappakassa, poka |
oc töskur. Ég átti erfitt með að
skilia það, en í þessum pinklum
■ hafði það a’eigu sína.
Hineað, í Kuno Fischer strasse j
var flóttafólkinu safnað saman j
tii. þess að læknisskoðun færi
fram á því, það væri skrásett og
fengi ákveðinn samastað í flótta"-
mannabúðum. En seinna skyldi
þarna inni í
þtssu húsi að segja:
— Þið nöfðuð enga ástæðu til
að flýja.
— Eða á. svo að þröngva
okkur til að sr>úa til baka aftur
undir stjórn kommúnista? — Nei,
Nýkomiff flóttafólk, þungfcúið, þreytt og umíram allí glorhungraff.
— En hvaff er framundan?
aldrei, aldrei aldrei. Þarna er if hér fyrir utan sagði mér, að
konan mín og þarna eni dæ+ur sumum væri þröngvað til að snúa
mínar, Lísa 7 ára og Susi 5 ára. aftur, spurði ég.
AUt frernur en að snúa við. —,
Jafnvel ....
--Á ----
-— Er það rétt, sem flóttafólk-
— Nei, svaraði frú Fischer,
forstöðul: ona flóttamannastof n-
unarinnar.
í því hringdþ. síminn og þann
tima, áem ég sát inr.i í herbergi
"orstöðukonunnar, var samtal
okkar stöðugt ónáðað af síma-
hringingum. Það var mjög mikið
ið gera hjá henni, enda hafði ver
ið stanz'aus straumur flóttafólks
til.Vestur Ber'ín allan júlímán-
ið. Loks gat hún þó haldið máíi
sínu áfram:
— Það er alls ekki rétt, að
'óttafólki sé þröngvað til að
múa aftur, slíkt er alveg óhugs-
'odi. Sumt flóttafólkið, einkum
'að sem er nýkomið virðist fá
oessa fciugmynd, þegsr talað er
m „viðurkennt flóttafólk“.
— Hvrða mimur er þá á að
era „viðurkemdur" og „ekki
iðurkenndur flóttamaður“?
purði ég.
— Það gerir mikinn mun á
'ttarstöðu manra. „Viðurl eund-
r“ eru aðeins þeir, sem f’úið
lafa ti! að bjarga lífi sínu úr
•ráðum háska. Fyrr á árum féll
________ restur hluti f’ót.tafólksir>s u»dir
tJjS /j*f á skilgreiningu. Nú er hinsveg-
A' ■ "Yl<rWr *,*!** ' ■"<> okkar áliti m i 1:1 u meirn
f I• -11;■ f< i1 k i. ‘.■••'i 11 y i’
' :!lÚl‘‘t' K <aLr°" aHe'ðingar af ranp-
fjl ÍAÍ .JÉÉ tum s1ió-n-.>ratfcöfnuni í Aust
i*. * BÉ>mSOEBm M- ýjMT n -Þýzk?'a>- di, án þess bó að
g * Æ*f * Ma oiðið fyrir beinum <>.'.• ••í.n-
m4 m ^ v|ð opnuðum nú a''ar vátt-
• / ■'■,*“ '■'■ '' I á aðstöðu „viðurkenndra og ekki
Hlnn daglegi hópur bíffandi fólks fyí-ir utan flóttamannaskrifstofuna 1 viðurkenndra flóttamanna“?
—■ Hann er mikill. „Viður-
kenndir“ flóttamenn mega leita
sér atvinnu. Hinir mega ekki
taka vinnuna frá Berlínarbúum-
Ákveðinn hluti af „viðurkennd-
um“ flóttamönnum er fluttur
flugieiðis til Vestur-Þýzkalands,
en þar mega lífsafkomúmöguleik
ar teljast nokkru betri en í Ber-
iín, sem er orðin aiveg yfirfull
af flóttafólki.
Frá því 1949 hafa flúið til borg
arinnar 230 þús. manns. Af þeim
hafa aðeins 90 þús. talizt „við-
jrkenndir“ flóttamenn.
Flóttafólkið heíur því hlaðizt
hér upp. Sumt hefur fengið inni
í einkaíbúðum, en miki'l hluti
þess býr þó enn í flóttamanna-
búðum við mjög kröpp kjör. Nú
sem stendur eru um 50 stórar
lóttamannabúðir víðsvegar um
borgina, flestar með um og yfir
1000 íbúa, hver fyrir sig. Svefn-
úm eru ekki til nema í nokkr-
im hluta þeirra og er þá sofið
í hálmdýnum. Alít er þetta .fólk
'áfátækt. Af þessu getið þér
?éð, að flóttamannastraumurinn
hingað er geysilegt vandamál.
— ★ —
Þetta var gamalt loftvarna-
byrgi frá því á stríðsárunum,
fcggirnir rammefldir, geysiþykk
r úr grárri steinsteypu. Þetta
var „Flúchtlingslager Fichter-
trasse“ — Flóttamannabúðirnar
: Fichterstvasse. Ein af eldri
'óttamannabúðunum og því
:æmilega búnar nauðsynjum. —
Þær voru starfræktar af Rauða-
hrossinum.
Strax og ég rak nefið inn úr
nddvrinu, mætti mér matarlykt
’urðulega megn, hún lá í loft-
nu eins og brækja. Það vcr mat-
æálstími í byrginu. Eftir 'að hafa
engið leyfi forstöðumannsins til
ið skoða mig um, gekk ég inn
t borð-salinn. Við annan enda
hans stóðu stúlkur og skömmt-
uðu kjötsúpu á diska upp úr
100 lítra suðuámum. Þær buðu
rr ér að smakka á réttinum.
Kjötsúpan var svellþykk, með
kjötbitum, káli, rófum, öðru
grænmeti og grjónum, öllu
slengdu saman. Af kálinu var slík
sterkjulvkt, að við fvrstu snert-
ingu virtist það hinn versti
dcunn.
En mennirnir í borðsalnum
virtust láta sér þetta vel líka,
svo að ég sló til þrátt fyrir lykt-
ina ogTékk mér súpulögg á email
eraðan disk. Súpan bragðaðist
alls ekki svo illa eftir allt sam-
an.
— ★ —
Mennirnir við borðið, þar sem
ég fékk mér sæti, létu komu mína
ekki truíla sig fyrst í stað.
Þeir voru að tala um bíla. Mér
skildist á talinu, að einn þeirra
hefði átt kost á happakjörum,
I bílgarm fyrir h’ægilega lágt
j verð. Ja, hver sem ætti peninga,
j stundu þeir.
Lóks sneri einn þeirra sér að
' mér.
— Ertu nýfluttur hingað?
•— Ég er ekki flóttamaður. Ég
kem frá íslandi.
Eir.s og margir aðrir misheyrði
hann.
— Ertu ekki flóttamaður?
Iívernig hefurðu þá sloppið fra
Eistlandi?
■ Ég svaraði því til, að hann
misskildi mig. Ég væri ekki frá
Eist'andi, heldur frá íslandi, ís-
lundi. — Það er eyja í Atlants-
hafinu.
Yfir þessu urðu þeir alveg
höggdofa og horfðu á mig um
slund, engu líkara en ég væri
Marz-búi. Unz einn þeirra tók
til má's:
— Jú, það er víst rétt sem
hann segir. Það er til eyja í haf-
inu, sem heitir ísland. Þar er
mikið af hestum. Litlir hestar,
eii kraftmiklir. Ágætir, þarf ekki
að fóðra þá á höfrum, bara gras.
Ég hef séð slíkan íslenzkan hest.
Þeir eru notaðir í Póllandi.
Ekki þarf að taka það fram,