Morgunblaðið - 17.02.1953, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. febrúar 1953
Bréí send Morounbiaðinu:
Eru sölybúlir og verzlunar-
fólk óþarfa milllliðir!
Herra ritstjóri: ' dagvinnukaupi þótt í eftirvinnu
„BERSERKSGANGURINN gegn væri. Og eru ekki til myndar-
íslenzku verzlunarstéttinni er legir kaupsýslumenn, sem gætu
mér alveg óskiljanlegur“, sagði tekið eina og eina vakt hjá lög-
einn vinur minn eitt sinn s. 1. reglunni? Það mætti segja mér
sumar, er hann var hér á ferð, að margir þeirra yrðu vörpu-
en hann er nákunnugur verzlun legir, ef þeir tækju að marséra
og viðskiptum í Danmörku og í úníformi á götum bæjarins. Þá
raunar nágrannalöndum hennar er sennilega ekki allt verk sér-
líka. „Hvergi á Norðurlöndum fræðingsstarf, sem unnið er á
eru kaupmennirnir annað eins Landssímanum. Su stofnun gæti
bitbein dagblaðanna og stjórn- vafalaust létt eitthvað á tap-
málaflokkanna, og þó er mér vel rekstri sínum, með því að fá
kunnugt um það, að smásölu- verzlunarfólk í eftirvinnu kvöld
ólagning er hvergi í þessum lönd- og kvöld. Heldur ekki efast ég
um eins lág og hér á landi“. I um, að margskonar járnsmíði og
Undrun þessa vinar míns kem- skipavinna gæti lækkað eitthvað
ur mér oft í hug og ég get ekki í verði, ef hópi kaupsýslumanna
lengur á mér setið, að hripa nið- væri blandað saman við hitt
ur nokkrar líntfr og reyna að starfsliðið, gegn lægra kaupi. Og
koma þeim á prent. | svona mætti lengi telja.
Hverju sætir allt tilstandið í, ---
sambandi við verðlagseftirlitið,1 En án gamans vil ég að lok-
allt þófið á Alþingi, pöntunar-'um segja þetta: Kaupmenn og
félagatízkan, rosa-fréttirnar í verzlunarfólk: Þið eigið að
Alþýðublaðinu, hinar óteljandi heimta skýr og ákveðin svör um
fundarsamþykktir (í verzlunar-1 það, hvort telja beri, að ísland
og verðlagsmálum, því varla er geti eitt allra landa komist af
nokkurs staðar á landinu hald-1 án sölubúða og verzlunarfólks.
inn svo fundur, að ekki sé þar Það getur svo sem vel verið, að
gerð ályktun um verzlunarmál þeir, sem hafa lært járnsmíði,
og birt í útvarpinu. ! símfræði, bifvélavirkjun og skipa
Hvernig stendur á öllu þessu? smíði séu betri afgreiðslumenn
Er verzlunarstéttin, þar með talin í verzlun heldur en þessi hópur,
kaupfélögin, samansafn eintómra sem hefur verið að dunda við
okrara? Er alveg hægt að kom-1 það fram að þessu. Mér dettur
ast af án sölubúða hér á landi, þetta svona í hug og legg til að
gagnstætt því, sem alls staðar úr þessu verði skorið hið bráð
annars staðar tíðkast, jafnt fyrir
austan járntjald, sem fyrir vest
Smdsaga dagsins:
Þakklætisbros og þreyttir fætur
an? Er það hreinn óþarfi, að
hópur verzlunarfólks sé á þön-
um frá morgni til kvölds við að
afgreiða vörur til fólksins? Er
vörudreifingin ekki meira starf
en það að hver stétt geti haft
hana í ígripum í vinnutímanum?
Er það framtíðarlausn þessara
mála, að neytandinn kaupi beint
af heildsalanum og er sölubúðin
orðin óþarfa milliliður (sbr.Al-
þýðubl. 12. febr.).
Eru smákaupmennirnir í
Reykjavík kannske eintómir stór
laxar, sem lifa í vellystingum
praktuglega? Þekkir þó ekki
flest ykkar einhvern kaupmann
og ’það fleiri en einn, sem stend-
ur í verzlun sinni frá morgni til
asta, svo starfskröftunum verði
þannig varið, að sem bestum not-
um komi fyrir þjóðarheildina.
Smákaupmaður.
Bréf senf Morpnbfóðinu:
Landheígisdeilan
AUÐSÆTT er, að þær þjóðir sem
hafa áfellzt ísland fyrir hinar
nýju friðunarreglur þess, hafa
eigi gert sér mikið far um að
setja sig inn í málstað íslands.
Hið víkkaða friðunarsvæði- er
ekki á neinn hátt sameiginlegt
hagsmunasvæði íslands og nokk-
urrar annarrar þjóðar.
Friðunarsvæðið er hið minnsta
Öllum íslendingum er það
Ijóst, að stærra svæði er nauð-
synlegt að friða íslandi éinu til
handa, en ástæðan fyrir því, að
ekki var farið lengra í sakirnar
nú, var sú, áð ísland vill halda
sér innan þeirra takmarka, sem
Alþjóðadómstóllinn í Haag hefur
örugglega staðfest. Hér er því að-
eins um áfanga í friðunarmálinu
svæði, sem ísland getur sætt sig
kvölds, daginn út og daginn inn j við að sé friðað, því einu til
og ber sjáanlega ekki meira úr handa um aldur og æfi.
býtum en gengur og gerist hjá
t. d. mörgum iðnaðarmanninum?
Og bera ekki ársreikningar
KRON það með sér, að fyrir-
tækið rétt ber sig? Vissulega er
afkoma kaupmannanna misjöfn.
Sumir eru duglegir og hagsýnir
og efnast á verzlun sinni. En,
mér er spurn, má ekki benda á
marga menn í öðrum stéttum, | ag ræga
sem einnig skara fram úi og bera | Vegna þess, að búast mátti við
því meira úr býtum heldur en þvj ag þær þjóSSir, sem eru að
nágranninn, sem stundar sama vjsu samherjar íslands í efna-
starf? Jú, vissulega, og sem bet- ( hagsvigreisn Evrópu, en stunda
ur fer sleppa atorkumenn annara veiðar í norðurhöfum, mundu
stéíta við allan róginn. lýsa sig andvíga því, að ísland
---- fengi að njóta hinna nauðsyn-
Er annars ekki kominn tínji til legu og sjálfsögðu réttinda sinna,
þé^s, að kaupsýslustéttin fari að til friðunar landhelginnar, svo
s^ipast í kring um sig hjá öðrum sem skýrt er komið á daginn
stéttum þjóðfélagsins? Ég neld hefði verið rétt að láta Samein-
þá# sé' orðið tímabært að Verzl- J uðu þjóðirnar fylgjast með mál-
unarmannafélag Reykjavíkur og inu frá upphafi; en nú verður' hugsagi sig um andartak.
ÞETTA var_ snemma dags í
grárri morgunskímunni. Spor-
vagnarnir fóru skröltandi um
mannfáar göturnar og fluttu
farþegana í vinnuna. Á einu
stanzinu, gengu tvö inn í spor-
vagninn heldur síðbúin eftir næt-
urskemmtan. Fyrir tíu klukku-
stundum höfðu þessi tvö vissu-
lega verið létt í lund, glöð og
hlæjandi í eftirvæntingu nætur-
innar. Þetta var ungur maður í
ljósum fötum og heillandi fögur
kona, í loðkápu og prúðbúin. En
eítir glaum langrar nætur, voru
þauð orðin illa til reika, líkust
úfnum köttum, föt þeirra hrukk-
ug og þau virtust vera syfjuð og
dauðþreytt, já, jafnvel svo stúr-
in, að þau nenntu ekki að hrista
konfetti-pappírsræmurnar úr
hárinu.
Þau settust á bekk í sporvagn-
inum skáhalt á móti mér. Ég virti
þau nokkra stund fyrir mér, með
samúð, því að ég vorkenndi þeim,
hvað þau virtust úttauguð og illa
til reika. Sjá t. d. skó konunnar,
hvað þeir voru orðnir illa út-
leiknir eftir dans um nóttina.
Síðan hafði hún gengið á þeim
í snjónum og þeir blotnað upp.
Það var því engin furða þótt hún
væri nú síður en svo létt í lund.
Aðrir í vagninum virtu þau
einnig fyrir sér, en í svip þeirra
var heldur að finna ónot, því að
mönnum, sem eru á leið til vinnu
sinnar að morgni dags, geðjast
sjaldan að nátthröfnunum, sem
þeir mæta.
Þegar vagnvörðurinn gekk að
þeim, ókyrrðist ungi maðurinn
og fór að leita í öllum vösum
sínum. „Hefur þú ekki aur?‘
spurði hann lagskonu sína.
Hún horíði steinhissa á hann:
„Hvað meinarðu? Ég lét þig
hafa allt sem var í veskinu mínu.
Hefurðu týnt því?“ — Hún virt-
ist nokkrum árum eldri en hann.
„Það er allt búið“, svaraði
hann þurrlega.
„Jæja, gott fólk“, svaraði vagn
vörðurinn, „sá sem ekki getur
borgað fargjaldið fær heldur ekki
að ferðast með rafmagnsvögn-
um“. Svo bætti hann við önug-
ur. „Þið verðið þá að stíga út
og fara fótgangandi heim“.
Fótgangandi"! hrópaði fagra
konan skelfingu lostin, og leit
niður á þreytubólgna fæturna.
,Það er ómögulegt. Þetta er
klukkustundar gangur! Ég verð
að fá umgangsmiða með spor-
vagni nr. 22“. Hún var komin að
gráti.
„Og ég þarf að fá umgangs-
miða með vagni nr. 8“, sagði ungi
maðurinn, en lét erfiðleikana þó
ekki á sig fá.
Allt í einu fór að skrjáfa í dag-
blaði við hliðina á mér. Sessu-
nautur minn, miðaldra maður
með fíngerða andlitsdrætti og
ihugull á svip gægðist undan
blaðinu, sem hann hafði verið
að lesa. Hann tók hendi niður
í vasa sinn og sagði upphátt við
vagnvörðinn: „Hérna, ég skal
borga það! Umgangsmiða!“
„Fyrir ungfrúna?“
Maðurinn horfði á þau tvö og
Svo
vörum, unz þau komu á umgangs
stanzið og stigu út.
Er þau voru stigin út úr vagn-
inum, skildu þau. Hann gekk til
hægri og hún til vinstri. Hún
gekk fram hjá rúðu sessur.autar
sins, en hún leit ekki upp. Ekk-
ert augnatillit gegnum rúðuna,
enginn vottur þakklætis. Hún
flýtti sér í burtu, En maðurinn,
bak við dagblaðið horfði á kon-
fetti-pappírsræmuna í hári henn-
ar.
Mér gramdist slík framkoma
gagnvart svo óvenjulegu höfð-
inglyndi og hjálpsemi. Ég gat
ekki orða bundizt og sagði við
sessunaut minn: „Það hefði mí
ekki sakað, þótt hún heíði brosaS
í þakklætisskyni, þótt ekki hefðí
verið meira.
Maðurinn lét dagblaðið síga og
sagði með vingjarnri ró: „O, hún
brosir seinna!“
„Ha, brosir hún seinna?“
„Já, þegar fæturnir eru ékki
lengur sárir og þreyttir“.
„En hvenær . . . hittið þér hana
þá síðar?“
„Ég hugsa það, bráðum . . . hún
er konan mín!
Að svo mæltu tók hann dag-
blaðið á ný og hélt áfram lestr-
inum.
MálfrsSmpr á að kenna félki,
sem kefur ekkerf sfafrof, að lesa
i Nígeríu eru töluð yfir 59 fungumál
UNGUR AMERÍSKUR málfræðingur, dí. Hans Wolff, hefur tek-
izt vandasamt hlutverk á hendur. Á komandi ári ætlar hann a5
reyna að kenna íbúunum í Nígeríu að lesa. En þetta er hægrai
sagt en gert íbúa landsins vantar nefnilega stafrof.
* Stjórnin í Nígeríu hefur beðið
um aðstoð dr. Wolffs til að búa
til stafróf fyrir mál, sem aldreí
hefur verið ritað, aðeins talað.
Hraðritunarblokk og segulband
verða þýðingarmestu hjálpar-
gögn dr. Wolffs við þetta starf.
Hann ætlar að ferðast um allt
landið, tala við fólk og kynna sér
orðaforða þess. Þegar hann ritar
niður svör íbúanna, þá notar
hann hljóðtákn eins og gert er
í orðabókum til að tákna fram-
burð. Því næst reynir hann að
setja rómverska bókstafi í stað
hljóðtáknanna.
GETA FENGIÐ
AÐRA MERKINGU
En þetta er ekki nægilegt.
Mörg Afríkumál eru hljóðmál —
eins og kínverska. Bara með
breyttri áherzlu getur sama orð
fengið allt aðra merkingu. Dr.
Nýit söiufyrirkomu-
lag íslenzkra béka í
ísafoklarbókabúð
BÓKAVERZLUN Isafoldar í
Austurstræti, hefur tekið upp
nýtt fyrirkomulag við sölu ís-
lenzkra bóka í sérstökum bóka-
flokkum, en þær verða hafðar
á sérstökum borðum í bókabúð-
inni, ákveðinn tíma í senn hver
flokkur, en þá verður skipt um
og nýr bókaflokkur settur á borð
in.
Um þessar mundir eru það
barnabækur, bæði frumsamdar
og þýddar. Þykir sýnt að þetta
nýja fyrirkomulag muni ætla að v/olff verður því að gefa áherzl-
gefa góða raun og mælast vel
fyrir meðal fólks sem reglulega
leggur leið sína í bókaverzlanir
og kynnir sér hvað I hillunum og
á borðunum er.
Oft hafa híyrst óánægjuraddir
unum og öðrum hljóðmyndunum
gaum.
NOTAR SEGULBAND
Hann ætlar að nota segulband
til þess að fá glögga hugmynd
meðal fólks, um að gömlu bæk- j um mállýzkurnar og útbreiðslu
urnar verði að víkja fyrir þeim t>eirra- Hann lætur einhvern
samtök kaupmanna hafi mein af-
skifti af kjörum starfsmanna
það að teljast óhjákvæmilegt. | sagði hann rólega: „Fyrir þau
Um sameiginlegar ráðstafanir ^æði"! ”
Stjórnarráðsins, Landssímans og Þjóðanna til þess að forðast of- Ungi maðurinn lét í ljósi þakk-
veiði er svo allt öðru máli að ^ læti sitt með mörgum fögrum
. . , . , . orðum, en sessunautur minn
Slikir sameiginlegir hagsmunir brosti . kampinn Qg svaraði;
Laftdssmiðjunnar eli verið hef
ur.^að er alveg fráleitt að verzl-
uriármenn haldi fund eftir fund T , .,,
, íi , , Islands og annarra þjoða, sem
an pess að gera tillogur um kaup ________
og kjör bifvélavirkja og járn-
srrtíða.
En þetta er alls ekki nóg. Verzl-
unárstéttin á að láta hendur
standa fram úr ermum. Það er
mjög sennilegt, að ýmsir bíla-
eigendur geti notast við lagtæka
verzlunarmenn til þess að dytta
að bílnum, og líklegt, að sumir
föngjust til þess að vinna fyrir
veiðar stunda við ísland, Græn-
°g
„Það er ekkert að þakka. Ég hef
land og víðar, eru vissulega fyrir ^ka einu sinni verið ungur“ Svo
hendi eftir sem áður. En þeir
koma þó aðeins til greina gagn-
vart því hafsvæði við ísland, sem
er utan við hið íslenzka fríðun-
hvarf hann aftur með kyndugu
brosi við munnvikin bak við dag-
blaðið og hélt áfram að lesa.
Konan hafði ekki þakkað fyrir
aisvæði, eins og það kgnn að þessa höfðinglegu björgun með
verða ákveðið á hverjum tíma. r einu einásta orði. Hún brosti ekki
En þar má aldrei stíga neitt spor einu sinni. Hún sat hreyfingar-
aftur á ijak. - laus við hlið förunautar síns,
Ásgeir Þorsteinsson. laut höfðí Ög mæti ekki orð frá
nýju og séu þá settar í geymslu-
hillur. Bókabúðirnar hér í bæn-
um eru rúmlitlar, en bókaútgáfa
aftur á móti mjög mikil og er-
lendu bækurnar og tímaritin
þurfa sitt pláss. Vill því oft svo
fara að eldri bækur verði óhjá-
kvæmilega að vikja úr vegi fyrir
hinum nýju.
Þessi tilraun verzlunarstjóra
ísafoldar til að jafna bilið á milli
gamalla og nýrra bóka með því
er því lofsverð og rétt að geta
hennar.
Hann hyggst hafa fyrifkomu-
lagið þannig, að hver flokkur
bóka verði á boðstólum í viku-
tíma í senn. Þegar barnaflokkn-
um lýkur, taka við ferðabækur
síðan minningar og ævisögur, þá
þjóðsögur og þjóðleg fræði, ljóða-
bækur og leikrit verða eina viku,
bækur trúarlegs eðlis og skáld-
sögur, bæði frumsamdar og þýdd-
ar.
Sfjórnarbæfur í Marokko
PARÍS, 13. febr. — Franska
stjórnin hefur nú lýst sig reiðu-
búna til að hefja viðræður við
umboðsmenn soldánsins af Ma-
rokko um stjórnarbót Marokko.
Tilkynnti franska stjórnin þetta
sem hún hefur sent soldáninum.
í dag, er hún birti orðsendingu,
— Reuter.
mann í einhverju þorpi segja sér
sögu og tekur hana á segulband.
Því næst lætur hann íbúana í
öðrum þorpum hlusta á söguna,
til þess að komast að raun um,
hvað mikið þeir skilja af henni.
íbúarnir í tveimur þorpum geta
talað sama mál án þess að skilja
hver aðra, þótt skammt sé á milli
þorpanna. í Nígeríu eru töluð 50
mál. Aðeir.s þrjú þeirra, nefni-
lega Yoruba, Ibo og Pausa, hafa
stafrof. Gefur þetta dálitla hug-
mynd um, hve margþætt starf
dr. Wolffs er.
il
Áttunda umlsrð
skákþingsins
ÁTTUNDA umferðin á skákþingi
Reykjavíkur var tefíd s.l. fimmtu
dag. Leikar fóru þannig, að Óli
Valdimarssön vann Steingrím
Guðmundsson, Ólafur Einarsson
vann Jón Pálsson, Þórir Ólafsson
vann Inga R. Jóhannsson. Jafn-
tefli varð hjá Lárusi Johnsen og
Jóni Einarssyni, Ingimundi Guð-
mundssyni og Hauk Sveinssyni
og Þórði Þórðarsyni og Gunnari
Ólafssyni.
Lárus er nú efstur með 6V2
vinning. Næstir eru Ingi, Óli og
Haukur með 5 vinninga.
Næsta umferð verður tefld n.k,
finítmúdag.
t A