Morgunblaðið - 17.02.1953, Side 7

Þriðjudagur 17. febrúar 1953
MORGIJTSBLAÐIÐ
Eru íslenzkir bændur íjáð-
ari en líklegt mætti þykja
í ÁRBÓK landbúnaðarins 4.
hefti 1952 er íróðlegt yfirlit og
skýrsla um eignir og skuldir ísl.
bænda, er sýnir heildar- og með-
altalseign þeirra í h'verri sýslu og
svo á öllu landinu.
Hér hefur ritstjóri árbókarinn-
ar, hr. Arnór Sigurjónsson, unn-
ið mikið og þarft verk, og væri
vel ef að hliðstæðar athuganir
og skýrslur væru gjörðar varð-
andi allar stéttir þjóðfélagsins,
sem gæfu bendingu um hvernig
stéttirnar stæðu mishölium fæti
í baráttunni fyrir lífsafkomu
sinni. Er ekki ólíklegt að slík
gögn, ef fyrir hendi væru, og
viðurkennt væri að byggð væru á
sönnum og óhrekjandi staðreynd-
um, gætu verið mikils virði í
kaup- og kjaradeilum stéttanna
og leitt til þess að auðveldara
væri að samræma hlutföllin milli
þeirra og jafna aðstöðumuninn í
bartátuni fyrir duglegu brauði.
Eins og að líkum lætur, er fyr-
nefnd skýrsla í stórum dráttum
og gefur aðeins heildarmynd af
ástæðum bænda, þar sem hún
nær aðeins til heiila sýslufélaga,
en að baki henni hlýtur að liggja
glögg og ýtarleg sundurliðun þar
sem eignahlutföll hvers einstakl-
ings innan stéttarinnar hlýtur að
sjást greinilega. Það er líka að-
kallandi nauðsyn að sjá glöggt
aðstöðumuninn innan stéttanna,
og mætti þá sennilega ætla að einnig vera að víða valdi beinn
um % hlutar fasteignanna séu fjárskortur. Fyrir þeim bændum,
jarðir í leiguábúð. Eign leigulið- sem ekki áttu ábýli sín eða fast-
anna virðast því að mestu vera eignir, hafa allt til þessa verið
gangandi peningur (bústofn), lokaðar leiðir til lántöku í
innbú og önnur nauðsynleg bús- bönkum eða sparisjóðum. Það
áhöld og vinnutæki.
er fyrst nú á nýafstöðnu alþingi
að út voru gefin lög, sem heim-
MEÐALBÚ iluðu lánastofnunum að lána út'
Meðalbú á íslandi er talið vera á hóp gangandi peninga, og var
8 hektarar ræktaðs lands. Áhöfn það ekki vonum fyrr.
tæpar 70 kindur, 5 kýr og 7 hest- Útnes og afdalir og aðrir af-
ar og þykir þetta nærri ótrúlega skekktir staðir mega ekki falla
lítið. Með skattmati síðasta árs úr bvggð. Þjóðin þolir ekkert bet-
á búpeningi myndi þessi áhöfn ur, nema síður sé, að missa lif-
vera að krónutali eitthvað ná- andi samband við þá staði en
lægt eftirfarandi: hina, sem fljótt á litið virðast
Lét aka sér fengi kvöids
" bb° e a » e» e .. ■ • | r•
- atti ekki tyrir okugjalcfi
Hæsíiréíiur dæmrii honum 30 daga
íanyelsi, en skilorðsbunriið
70 kindur (ær) á kr. 300.00 eða
5 kýr á kr. 2.500.00 ..........
7 hestar á kr. 750.00 .........
Jls
kr. 21.000.00
— 12.500.00
— 5.250.00
Alls kr. 38.750.00
Mcðalfjáði bóndinn á íslandi vera byggilegri og nær daglegri
á árinu 1951 á þá þetta Htla bú umferð. Það er þá lika einmitt
og að auki tæpiega hálft annað þetta afskekkta fólk, sem þarf að
þúsund krónur. Enga fasteign, koma á móts við og rétta því
ekkert innbú, engar vinnuvélar. framrétta hönd til stuðnings, áð-
Hvað þá um alla hina, sem eru ur en það verður of seint. Heil
fátækari en hinn meðalfjáði? héruð eru þegar orðin mannlaus.
Meðalríki bóndinn í bezt stæðu Um orsakii; mætti fleira skrifa.
sýslunni virðist eiga tæpar 13 Hér mun staðar numið.
þús. krónur umfram þetta meðal-
bú, en meðalbóndinn í Snæ-
fellssýslu virðist vanta nærri 9
þá fyrst er líklegt að sjá megi1 þúsund krónur til þess að geta
hvað veldur misjafnri afkomu og leyst það til sín.
hvernig helzt má bæta úr að-
stöðumuninum.
MIKILL MISMUNUR
Á MEÐALTALSEIGN
Skýrslan sýnir að 10 sýslufé-
lög eru ofan til við meðaltals-
eignina, en hún er talin vera kr.
ENN BUA BÆNDUR
VIÐ ÞRÖNGAN KOST
Enginn má ætla, að ég með
þessum línum vilji berja lóm
fyrir bændur og heldur ekki
kemur mér til hugar að vanmeta
Kvígindisdal, 1. febrúar 1953
Snæbjörn J. Thoroddsen.
æmr a
KVÖLDBÆNIR eru nú á föst-
unni í Hallgrímskirkju á hverj-
urn virkum degi, nema á mið-
...___________ _____ _______ h'ð ágæta verk hr. Arnórs Sigur-' vikudagskvöldum þegar þær eru
40.153.00. Þar er Húnavatnssýsla jónssonar. Hinsvegar sé ég ekki haldnar föstuguðsþjónustur. •
miklu efst með meðaltalseign kr.
51.578.00. 8 eru undir meðaltal-
inu og er þar Snæfellsnessýsla
með lægsta meðaltalseign, eða
astæöu til aö iata þessar eigna-1 Þessar kvöiabænir eru haldnar
tölur vaxa mér í augum, eða kl. 8 síðdegis og standa aðeins
villa mér sýn um það, að enn 20 minútur. Engm prédikun er
búa margir bændur við lítinn haldin, en bæn lesin og sungnir
passíusálmar.
Það er ekki ætlunin að fólk
kr. 29.829.00. Það er því allmikið ! efnahag, og þá vitanlega sérstak-
bil á milli meðaltalseignar í bezt lega þeir, sem af viðráðanlegum
stæðu sýslunni borið saman við eða óviðráðanlegumástæðumhafa komi sérstaklega prúðbúið til
þá fátækustu og þá vitanlega dregizt aftur úr stéttarbræðrum þessara kvöldbæna, heldur eins
regin munur milli fjáðustu og sínum, sérstaklega nú hin síðustu | og það stendur í hversdagsfötum
fátækustu einstaklinganna, en|ár. Jafnframt skal það fúslega sínum. Er eitt dæmi þess m. a
um það vantar almenning öll játað, að mjög margir bændurl að gjómenn sem komu frá vinnu
gögn. Þessi mikli afkomumunur'eru ágætlega efnum búnir og sinni ji0lnu til kvöldbænanna í
bendir í þá átt að nokkur að- ‘hafa vafalaust
stöðumunur sé til búrekstrar í
fátækari sýsluftum og þar lakari
skilyrði til sæmilegrar afkomu
«n í hinum betur stæðu, og gæti
það út af fyrir sig verið viðfangs-
efni, að athuga það.
BÆNDASTÉTTIN
ALLVEL STÆÐ
í útvarpi og blöðum hafa kom-
ið frám ánægjulegar raddir yfir
því, að þessi eignakönnun (ef !
f j árhagsaf komu
og það munu þá líka einmitt
vera þeir, sem hækka meðaltals-
eignina í það, sem hún þó er.
Það út af íyrir sig er ánægjulegt.
Ánægjulegra væri þó, að hinir
íátækari, og þeir eru því miður
margir,/gæfu komizt nær hinu
skráða meðallagi.
Það er alveg rétt, sem hr.
Arnór Sigurjónsson segir, að sér-
staklega hefur það verið bænd-
, , ,, , , ,um mikils virði hin síðari ár
svo ma kalla þetta) hafi synt, 'hversu afui.ðaverð hefur verið
hversu vel isl. bændur stæðu fjar fast Qg öruggfj og því hægt að
hagslega og það, jafnvel mun, reikna með ákveðnu. Ekki standa
betur en þjoðina hafi aður grun- | þó bændur £ þessu efni betur að
að. I sjalfu yfirhti ritstjorans ma, vígi þeimj sem eiga vis föst laun
búið við góðaj ohrcinum vinnufötum sínum.
undanfarin ár, j,eir sogðu prestinum, sr. Jakobi
Jónssyni: Við vildum heldur
koma þannig klæddir en að missa
af bænastundinni.
Það verða guðfræðistúdentar
og fleiri sem aðstoða við bæna
hald þetta.
«innig sjá, að álit hans er, að
og vita því ávallt hverju þeir
hagur bændastéttarinnar sé mjög hafa úr ag spila
sæmilegur og jafnvel betri en
skýrslan sýni, með því að rit-
stjórinn telur að sumir eignalið-
ir, einkum fasteignir, séu of lágt
metnir.
Alltof mikill hópur bænda get-
ur enn sagt: „Ég er bóndi og
allt mitt á, undir sól og regni“.
j Það eru enn of margir bændur,
ar. Nota enn aðallega orf og
hrífu. Eiga ekki súgþurrkunar-
tæki, og varla votheyshlöður, og
það eru enn of margir leiguliðar.
Of fáir geta prýtt og bætt sín
eigin ábýli. Þessa bændur vantar
öryggi varðandi afkomu bú
_ „ sem ekki eiga véltæk lönd og
Það er vafalaust rett, að mjog þ^ heldur ekki nútíma vinnuvél-
víða eru fasteignir meira virði
en fasteignamat sýnir, enda sjálf-
sagt allvíða verið gjörðar umbæt-
ur á landi og byggð upp hús og
bætt við þau, sem ekki er kom-
ið inn á fasteignamat. Á hinu
leitinu er svo það, að of víða
hafa bændur neyðst til þess að arðs af honum.
tlýa fra fasteignum sinum ogj
yfirgefa þær, hús, girðingar ogj , ,
lönd, án þess að geta fengið nokk . ERFITT UM LÁNTÖIÍUR .
Urt fasteignamatsverð fyrir þær.J Hvað veldur því, að þessir kvo d kI ° ,2‘
Fasteign og jafnvel ágæt hús íjhafa dregizt aftur úr fjöldanum?
gveit, ef ekki er vel í sveit kom-j Sjálfsagt eru þetta víða bænd
in og enda jafnvel þrátt fyrir(ur á útnesjum og afdölum og
það að hún er sæmilega í sveit öðrum afskekktari stöðum,
pett, er alla jafnan verðminni fjarri akfærum vegum, svo að
eign en ef í kaupstað væri. I þeim fyrir þær sakir hefur ekki
Af nefndu yfirliti ritstjórans! reynzt fært að ná til sín jarð-
skilzt mér að um 60% af fast- j ýtum eða öðrum hraðvirkum nú-
eignum í sveitum sé eign bænda l tíma jarðvinnslutækjum. Má
Kvenfélag Háleigs-
sóknar. Slofnfundur
í kvöld
ÞAÐ er alkunnugt, hversu ágætt
starf kvenfélögin í landinu hafa
unnið á umliðnum árum. Hafa
konur lagt mörgum velferðarmál
um mikilvægan stuðning, einkum
á sviði líknar- og mannúðarmála.
f ýmsum hinna stærri safnaða
landsins hafa konur bundizt sam-
tökum um stofnun kvenfélaga,
sem hafa það sórstaka markmið
að efla safnaðarlífið og koma þar
til liðs, sem óleyst verkefni bíða.
Hafa slik félög miklu góðu til
vegar komið.
Nýlega hafa konur í Háteigs-
prestakalli hafið undirbúning að
stofnun slíks félags, kvenfélags
Háteigssóknar, og er stofnfundur
ákveðinn í Sjómannaskólanum í
MAÐUR nokkur tók sér leigu-
bifreið sunnudagskvöld. Lét
hann bifreiftarstjóra aka sér
og félaga sínum um bæinn. —
Þegar komift var fram á nótt
lauk akstrinum. Neitafti mað-
urinn þá að greiða ökugjaldift,
sagðist enga pcninga hafa.
Hann hefur ekki greitt það
síðan. Fyrir þctta fékk hann
30 daga fangelsi, en m.a.
vegna þess að hér var um litla
upphæð að ræða var dómur
Hæstaréttar skilorösbundinn.
Maður þessi hafði áður verift
dæmdur skilorðsbundinni refs
ingu fyrir auðgunarbrot, en
þá haldið skilorðið.
Málavextir eru annars, sem
hér segir:
★
Um klukkan hálf níu sunnu-
dagskvöldið 16. desember 1951
kom ákærði, Guðmundur Ottós-
son, inn í bifreiðastöð Steindórs
og bað um leigubifreið. Settist (
hann síðan ásamt félaga sínum
upp í leigubifreiðina. Voru þeir ,
ölvaðir og ók leigubílstjórinn!
þeim hingað Qg þangað um bæ-,
rnn fram yfir miðnætti.
FÓR AÐ SÆKJA ÖKUGJALDID
EN KOM EKKI AFTUR I
Loks bað ákærði um að ekið |
/rði heim til hans. Þar fór hann
nn, en kom ekki aftur út. Bif-
reiðarstjórinn taldi að hann
hefði farið að sækja peninga til
/reiðslu ökugjaldinu, en er bif-
'eiðarstjóranum fór að leiðast
öiðin fór hann inn og hitti konu,
3em mun hafa verið móðir á-
lærða. Skýrði hún bifreiðarstjór-
mum svo frá að Guðmundur ætti
/kki fyrir ökugjaldinu, sem var
kr. 140.00.
4.TTI EKKI FYRIR
ÖKUGJALDI
Ákærði segir að honum hafi
yerið ljóst er hann tók bifrei&-
ina, að hann átti ekki fé til a3
greiða ökugialdið, en hann hafi
gert sér vonir um, að móðir hana
mundi láta hann hafa peningana.
Bifreiðarstjórinn gerði síðar
tilraun til að fá ökugjaldið greitt
en allt kom fyrir ekki.
I undirréttardómi segir: .
Með því að bifreiðarstjórini*
lilaut aö gera ráð fyrir að á-
kærði greiddi ökugjaldið þeg-
ar að afloknum akstri, og tófe
að sér að aka ákærðum á þeira
forsendum, verður að telja að»
ákærði hafi haft svik í frammi,
er varði við 248. grein al-
mennra hegningarlaga.
Sú grein fjallar um það, að .
maður kemur öðrum manni til aff
hafast eitthvað að með því á ó-
lögmætan hátt að vekja, styrkja
eða hagnýta sér ranga eða óljós*
hugmynd hans um einhver atvik.
og hefur þannig fé af honum, þá
getur það varðað fangelsi allt aS
6 árurn.
En með því að hér var um smg-
ræði að tefla taldi undirréttur
refsingu hæfilega ákveðna 3Q>
daga fangelsi.
-i'I.t-Í
DOMUR j
SKILORBSBUNDINN
Mál þetta kom nú fyrir
Hæstarétt. Staðfesti hann dóim
undirréttar, að öðru leyti ea.
því að hann gerði reísinguna.
skilorðsbundna, þannig a®
refsing feilur niður eftir 5 ár,
ef ákærður hefur ekki hrotiff
af sér innan þess tíma.
(ViliNRÐ
l’ipar
.Nefnill
Kaneli
Karry
Kardemommur
Kngi fer
Allrahantla
Lírviðarlauf
Sinnep
SófuUtur
Malarlitnr
Kókósmjöl
Mömilur
Natron
— Fæst í næstu búð —
H. Benediktsson & Co. h.f.
Hafnarhvoll — Reykjavík
íslen^kukennsRa
i Winnipeg
FINNBOGI Guðmundsson, há-
skólakennari við Manitoba-há—
skóla, skýrði frá starfi sínu viS
íslenzkukennslu í jólablaði vest—
ur-íslenzka blaðsins Lögbergs.
él
■á
Mér er ljúft að minna á þessa
félagsstoínun og hvctja safnaðar-
konur til þátttöku. Ég er þess
fullviss, að félagið á eftir að vinna
gifturík störf til heilla og bless-
unar safnaðarlífinu. Og hver sá,
sem leggur góðu málefni lið, hlýt-
ur sjálfur af því blessun.
Jón ÞorvarðsSon.
GÆFA FYLGIR
trúlofunarhrinf
xnmm fri
Signrþðr
Hafnarstneti 4
— Sendir gegr
pðstkröfu. —
Sendið ná-
kvaant maL —
SJO NEMENDUR
FYRSTA ÁRID
Hann segir frá eftirfarandi:
Tvö íslenzkunámskeið vorui
auglýst við háskólann. AnnaS
fyrir byrjendur, hitt fyrir þá,
sem eitthvað kynnu. Komu tveir
í fyrri flokkinn og fjórir í þanra
síðarnefnda. Þá ies einn nem-
andi íslandssögu. Allir þessir sj»
nemendur eru af islenzkum ætj-
um. Er eðlilegt að svo sé fyrsta.
kastið. Þegar Islendingarnir
sýna íslenzkudeildinni rækt,
verða þeir til að kynna hana öðr-
um smám saman.
X
KENNSLA f RÓKMENNTUM
Finnbogi segir, að næsta vetqr
verði sömu námskeið og nú eru.
Þá er í ráði að koma á kennslu £
forníslenzku og íslenzkum bók-
menntum fyrir nemendur, sem
lesa ensku og þýzku til hærra
prófs.
M
NAMSKEIÐ FYRIR
ALMENNING
Þá segir Finnbogi frá þvi a$
háskólinn haldi á hverjum vetri
námskeið fyrir almenning í ýmg-
um greinum niðri i Winnipeg'-
borg. — Þótti þá sjálfsagt í haust,
■að íslenzka yrði þar á boðstólnum
og tók ég þann kostinn að miða
fyrst við þá er kynnu málið og
vildu lesa með tilsögn valda
kafla úr íslenzkum bókmenntum.
Taka nú alls rúmlega 20 þátl £
þessu námskeiði. Bókin, sem þar
er lesin er Heiman ég fór, safra.
úr íslenzkum bókmenntum, er*
Snorri Iljartarson hefúr safnað..
segir F-innbogi. ‘ :