Morgunblaðið - 16.04.1953, Blaðsíða 6

6
HU KGV N BLAÐIÐ
Fimmtudagur 16. apríl 1953
Otg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgOarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600-
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
t lausasölu 1 krónu eintakið
5 UR DAGLEGA LIFINU f
Hin þögla sveit stend-
ur uppi afhjúpuð
og fyrirlitin
ÞEIR hafa verið þögulir undan-
farið íslenzku kommúnistarnir
um atburðina í Rússlandi. ,,Þjóð-
viljinn“ lét sér nægja að birta
tilkynningu Moskvustjórnarinnar
um að læknarnir hefðu verið
sýknaðir en ákærendur þeirra
ýmist fangelsaðir eða sviptir Len-
in-orðum. Nokkur orð úr Pravda
var allt og sumt, sem látið var
fylgja þessari fregn.
Síðan hefur kommúnistablaðið
þagað eins og steinn um þessi
mál. Og Einar Olgeirsson virðist
vera ófáanlegur til þess að svara
fyrirspurnum, sem til hans er
beint um þau.
Sannleikurinn er sá, að hin
þögla sveit veit ekki sitt rjúkandi
ráð í þessu öllu saman. Fyrst skip
ar Moskva henni að útbásúna
glæpi Gyðingalæknanna. Svo líða
örfáir mánuðir. Þá eru læknarnir
sýknaðir og fimmtuherdeildunum
út um öll lönd fyrirskipað að
skamma aðra menn fyrir að hafa
logið á þá og pyntað þá.til þess
að játa saklausir á sig eiturmorð
og ráðagerðir um að ráða æðstu
leiðtoga Sovétríkjanna af dögum.
Ekkert er líklegra en að eft-
ir nokkra mánuði komi ný
frétt um að læknarnir séu eft-
ir allt saman eiturmorðingjar
og „kvikindi í mannsmynd“
eins og þeir voru fyrir þremur
mánuðum!! i
Það er sannarlega ekkert
þægilegt fyrir kommúnista
hér á íslandi og annarsstaðar
að eiga slík veðrabrigði sí-
fellt vofandi yfir höfði sér og
vera ávallt skyldir til þess að
verja yfirboðara sína í
Moskvu, hversu mjög sem
skýringar þeirra stangast á við
rökrétta hugsun og heilbrigða
skynsemi almennings.
Af þessum ástæðum telur „Þjóð
viljinn“ sér heppilegast að vera
sem þöglastur um atburðina í
Moskvu. Hann sér líka, hvaða
áhrif þeir hafa haft á afstöðu þús-
unda manna til þeirra. Sú yfir-
lýsing Malenkovstjórnarinnar, að
Stalinstjórnin hafi notað pynting-
araðferðir til þess að knýja fram
falskar játningar sakborninga
sinni er nefnilega hræðilegt vitni
gegn hinu kommúníska skipulagi,
ekki aðeins í Rússlandi heldur
einnig í öðrum löndum. Sjálf
æðsta stjórn kommúnistaflokks
Rússlands hefur nú neyðst til
þess að játa það fyrir sinni eigin
þjóð og frammi fyrir öllum heim
inum, að réttarfar sovétskipulags
ins hafi byggzt á glæpsamleglum
pyntingaraðferðum. Aðeins ör-
fáir mánuðir eru liðnir síðan tug-
ir manna af æðstu áhrifamönnum (
og leiðtogum kommúnistaflokka j
leppríkjanna í Austur- og Mið-
Evrópu voru teknir af lífi á grund
velli slikra „réttarhalda“.
Það er athyglisvert, að það
eru fyrst og fremst menn inn-
an sjálfs kommúnistaflokks-
ins, sem fyrir þessum „hreins-
unum“ hafa orðið. Allur heim-
urinn veit t. d. um þá stað-
reynd, að nær allir fremstu
frumkvöðlar rússnesku bylt-
ingarinnar voru drepnir á
valdatímabili Stalins. Svo að
segja allir forsetar hinna ein-
stöku ríkja innan sovétsam-
bandsins voru teknir af lífi.
Allir höfðu þessir menn
„játað“ á sig hræðilega glæpi
og voru síðan drepnir á grund
velli þeirra játninga sinna.
Hverskonar stjórnarfar er þetta
eiginlega? Hver er lífsmáttur þess
skipulags, sem haldið er við með
slíkum aðförum?
Það er áreiðanlega eitt kynleg-
asta fyrirbrigði veraldarsögunn-
ar, að til skuli vera menn víða
um lönd, sem syngja þessu skipu-
lagi lof og dýrð og telja sjálfan
yfirslátrarann, hinn „mikla“
Stalin, mesta velgerðamann mann
kynsins, „verndara smáþjóðanna"
og hinn eina sanna „friðarvin"!!
Marg bendir til þess, að fyrir
dyrum sé stórfellt hrun komm-
únistaflokka Evrópu. Frjálsar
þjóðir sjá nú orðið greinilega, að
hinu kommúníska skipulagi er 1
haldið uppi í þeim löndum, sem
því hefur verið nauðgað upp á
þjóðirnar með svikum, morðum I
og undirferli, með miskunnar-1
lausri harðstjórn en þekkzt hef-
ur fyrr eða síðar. Spillingin og
rotnunin innán þessara ríkja
blasir nú við fyrir augum hins
frjálsa heims.
Fimmtuherdeildirnar standa
uppi afhjúpaðar sem auðsveip
verkfæri harðstjórnarinnar í
Moskvu. Allt hjal þeirra um
I friðarást sína, þjóðerniskennd
og ættjarðarást er aðeins
gríma til þess að dylja hina
algeru þjónkun við hina aust
rænu yfirboðara.
Þetta skilur íslenzka þjóðin
í dag miklu betur en áður.
Þessvegna fer því fólki ört
fækkandi, sem kærir sig um
samneyti við hinn fjarstýrða
flokk, sem stendur nú einangr
j aður á bersvæði, fyrirlitinn og
áhrifalaus.
Itrekuð fyrirspurn
FYRIR alllöngu síðan lýsti Al-
þýðublaðið því yfir að flokkur
þess hefði „úrræði á reiðum hönd
um“ til lausnar öllum vandamál-
um íslenzks atvinnulífs. Var
þeirri fyrirspurn þá þegar beint
til blaðsins, hver þtssi úrræði
væru.
Hvernig stendur á því, að Al-
þýðublaðið er ófáanlegt til þess
að veita þessar upplýsingar. Ef
það hefur úrræðin virkilega á
reiðum höndum, hversvegna tel-
ur það þau þá ekki upp með glöðu
geði, flokki sínum til heiðurs og
þjóðinni til ánægju?
Ennþá einkennilegra er, að Al-
þýðuflokurinn skuli hafa látið
heiþfc kjörtímabil líða án þess að
bera þessi „úrræði" fram á Al-
þingi. Þar hafa þau aldrei litið
dagsins ljós. Á síðasta þingi fluttu
allir þingmenm flokksins í Neðri
deild hinsvegar frumvarp um
nýtt ráð, sem skyldi „ráða sér
starfsfólk eftir þörfum“ og vera
kostað af ríkissjóði. Það er eina
leiðin, sem þessi flokkur hefur
getað bent á, til lausnar efna-
hagsvandamálunum.
Enn einu sinni er nú skorað á I
Alþýðublaðið að telja fram úr-
ræði flokks síns. Ef það ekki svar-
ar er hætt við, að margir álíti I
að hann hafi úrræðin alls ekki „á I
reiðum höndum".!!!
Þjóðsögurnar og þróunin
ÞEGAR Einar Hjörleifsson vék
að því í aldamótahugleiðing
sinni, að á þessari öld myndi
þjóðin hætta að leggja eins mikla
stund á sín þjóðlegu fræði og
hún hafði áður gert, reyndist
hann að vissu leyti sannspár.
Enginn vafi er á því t. d. að menn
lifa ekki eins mikið í hugarheimi
þjóðsagnanna eins og áður tíðk-
aðist, leita þar ekki sömu hug-
svölunar og afþreyingar eins og
menn gerðu í gamla daga.
HAFA SÍNAR
SKUGGAHLIÐAR
Að vísu má segja að þjóð-
sagnaheimurinn hafi ekki að öllu
leyti verið hollur fyrir veikgeðja
unglinga, að því leyti t. d., að
hann hafði að geyma sögur um
drauga og forynjur, er gátu haft
miður heppileg áhrif.
i •
KVIKMYNDIRNAR KOMA
f STAÐINN
Þegar mér verður litið til þjóð-
lífsins um aldamótin, og hugsa til
þess, hvernig börn og unglingar
ólust upp við þjóðsögur og þjóð-
sagnalestur, get ég ekki betur séð
en kvikmyndirnar hafi að miklu
leyti komið í staðinn fyrir þjóð-
sögurnar.
Unglingarnir, sem fá tækifæri
til að heimsækja kvikmyndahús
að jafnaði, fá þaðan svo mikið
hugmyndaflug að naumast kemst
þar annað að. Kvikmyndir nú-
tímans eru því að sjálfsögðu mik-
ill þáttur í uppeldismálum lands-
manna.*
Mjög væri æskilegt að hin
uppvaxandi kynslóð missti ekki
af sambandinu við þær hugar-
myndir, sem þjóðin á í þjóð-
sagnaauðlegð sinni.
SAMTAL UM ÞJÓÐSÖGUR
mér heimsókn á
'iefðarheimili í
Skagafirði er ég
/ar á fermingar-
ddri, þegar þeir
æddust þar við
merkisbændurn-
ir, Jón Jónsson
irá Hafsteins-
stöðum og Jó-
hann Pétursson
á Brúnastöðum.
Minnisstæð er
þeirra var ís-
un heims, sem komið hefur og1
hefði komið þessum tveim skag-
firzku bændahöfðingjum á óvart.
Og það er sjónvarpið. Því þjóð-
sögurnar herma að þeir fjöl-
kunnugu gátu séð „í gegn um holt
og hæðir.“
Þeir höfðu ekki trú á, að
mannsandinn myndi geta leyst
þá braut. En nú er sjónvarpið
komið til sögunnar ,enda þótt
það sennilega muni líða á löngu
unz það geti komið að notum
hér á landi.
Neistar
Ung húsmóðir var hreykin af
því, hve snaggaralega hún hefðl
þaggað í gestum sínum i mið-
degisveizlu í gær. Einn af gest-
unum, sagði hún, byrjaði að
segja svívirðilegar sögur um
ágæta vinkonu mína. — Ég sneri
mér að honum ákveðin a svip-
inn og sagði: Hatturinn og frakk-
inn yðar hanga úti í forslofunrii.
— Nokkuð djarflega tekið til
orða, sagði kona ein, er var við-
stödd og hvað varð úr þessu?
— Flestir veizlugestanna fóru
með honum, því að þeir höfðu
augsýnlega áhuga á að fá fram-
haldið af kjaftasögunum.
uu andi óhrifar:
M
Jón
Umræðuefni
lenzkar þjóðsögur og tæknifram-
farir nútímans.
Við að hlusta á þessa gömlu
menn, sá ég þjóðsögurnar í
nýju ljósi. Þeir sönnuðu fyrir
mér, að í sögunum fælust gamlir
óskadraumar mannkynsins,’ er
aukin tækni og þekking hefði lát-
ið rætast.
Þá var símamálið á dagskrá
þjóðarinnar, en skessurnar í þjóð-
sögunum höfðu með fjölkynngi
sinni komið svipuðu fyrirkomu-
lagi á milli sín, þar sem þær gátu
kallast á við fjarlæga vini sína.
Á þessum árum
var farið að
æða um hagnýt
ing fossaflsins.
hað þótti þeim
■natur, að geta
;ett í samband
/ið gullkisturn-
ar, sem frá alda
iðli hefðu ónot-
aðar legið á bak
við fossana. —
Jóhann Þeir höfðu í
blöðunum frétt um fyrstu til-
raunir flugtækninnar. Töldu þeir
að þær ættu rót sína að rekja
til fornra óska í þjóðsagnaheim-
inum að „fljúga á klæði“. Þannig
héldu þeir áfram góða stund, að
færa sönnur á að óskir mannanna
væru oft lengi að rætast, sem
þjóðsögurnar herma, en þær
rættust furðu vel ef óskafræin
fengu með tímanum að falla í
frjóva huga.
ÞEIR TRÚÐU EKKI
Á SJÓNVARP
Ein er sú framför í tækniþró-
Krabbameinsdagurinn
ÉR hefir borizt bréf frá verzl-
unarmanni einum hér í bæn-
um, dagsett 12. þ.m., sem hljóðar
á þessa leið:
„Kæri Velvakandi!
Mér datt í hug að senda þér
nokkrar línur í sambandi við mál
efni, sem deginum í dag (12.
apríl) var helgað, þ. e. a. s. fjár-
söfnunardag krabbameinsfélag-
anna.
Mér finnsfc það láta dálítið
kuldalega í eyrum, þegar fólk tal-
ar um málefni krabbameinsfélaga
og um krabbameinsdag þannig,
að vel mætti skilja það svo,
að deginum sé varið til að út-
• breiða krabbann í staðinn fyrir
! að berjast gegn honum.
I Gætum við ekki fullt eins vel
haft hér annað orðalag t. d. „Sam
band krabbameinsvarna“, eða
eitthvað í þá áttina, sem þá yrði
skammstafað „S.K.V.? Það myndi
skapa annað hugtak hjá almenij-
ingi.
Kom óþægilega við.
IDAG var t. d. sagt við mig:
„Ertu búinn að kaupa krabba-
meinsmerki?“ Þessi spurning
kom dálítið óþægilega við mig.
Hefði ekki eins mátt segja: „Ertu
búinn að kaupa merki S.K.V.?“
eða „Ertu búinn að kaupa merki
Krabbameinsvarnanna?“
Það myndi þýða það sama en
sagt á hlýlegri og viðkunnanlegri
hátt.
Hin ýmsu krabbameinsfélög,
sem starfandi eru víðsvegar á
landinu mætti kalla t. d. „Samtök
Krabbameinsvarna Hafnarfjarð-
ar“ o. s. frv. og heildarsamtökin
„Samband Krabbameinsvarna Is-
lands“, skammstafað S.K.I.
Læt ég svo útrætt um þetta.
Með beztu kveðju — Verzlunar-
maður“.
Það er nokkuð til í þessu hjá
verzlunarmanni. Það væri óneit-
anlega réttara að kenna herferð
þá, sem hafin er gegn þessum
skæða sjúkdómi við vörnina gegn
honum heldur en einungis við
kvillann sjálfan. Til hliðsjónar
mætti benda á, að við tölum um
„berklavörn“, „berklavarnar-
dag“ o. s. frv. — nákvæmlega hlið
stætt dæmi.
Varið ykkur á
bóndósunum!
KONA í Kópavoginum skrifar:
„Velvakandi góður!
Viltu koma fyrir mig á fram-
færi umkvörtun til íslenzkra bón-
framleiðanda — ekki svo mjög yf-
ir bóninu sjálfu heldur yfir dós-
unum, sem það er í. Þær eru
beinlínis stórhætulegar fyrir það
hve rendurnar í opið á þeim eru
hárbeittar, svo að gæta má ýtr-
ustu varkárni til þess að skera sig
ekki á þeim, þegar dósin er opn-
uð. Ég veit t. d. tii þess, að kona
nokkur varð svo illa út' í þessum
viðskiptum. að hún varð að leggj
ast inn á sjúkrahús af völdum
fingurskurðar, sem hún hlaut í
viðskiptunum við mjög svo sak-
leysislega Stjörnubónsdós — já,
það er óhætt að segja, að það er
oft krappur leikur og naum und-
ankoma. Ætli að ekki væri hægt
að bæta úr þessu?
Það er reyndar ýmislegt fleira,
sem mig langar til að úthella
hjarta mínu yfir við þig, Velvak-
andi minn, en ég hefi ekki tíma
til þess að sinni. Með þökk fyrir
birtinguna. — Kona í Kópavogin-
um“.
Ég vona, að bónframleiðendur
bregði við skjótt, svo að konan
í Kópavoginum og aðrar íslenzk-
ar húsmæður geti gljáfágað gólf-
in sín án þess að stofna sjálfum
sér eða öðrum í háska í hinum
tvísýna leik við bóndósirnar.
Um íslenzkuþætti
Eiríks Hreins.
CO hefir biðið mig að birta
. eftirfarandi:
„Ég er einn hinna mörgu, sem
þykja ágætir þættir Eiríks Hreins
Finnbogasonar um íslenzkuna.
Þessvegna varð mér mjög hverft
víð, er hann eitt sinn sagði: „Á
stjórn Skemmtiklúbbs templara
þakkir skilið fyrir þessa við-
leitni", en þetta -á auðvitað að
vera „þakkir skildar“. Ég benti
honum á, að hann yrði að leið-
rétta eigin villur jafnt og ann-
arra, en hann hefir látið þetta
liggja í þagnargildi.
Einnig varð honum á slæm
villa, er hann flaskaði á beygingu
orðsins, dóttur. Hann sagði: „Loks
ætla ég að svara yngsta bréfrit-
aranum, sem þessum þætti hefir
slrrifað, Guðrúnu Pétursdóttir", í
staðinn fyrir dóttur. — G. S.“
Ef til vill hefir G. S. misheyrzt,
— dóttir og dóttur er býsna svip-
að í framburðinum.
II'
Skynsamleg spakmæli eru and-
legir fjársjóðir.