Morgunblaðið - 13.05.1953, Side 7

Morgunblaðið - 13.05.1953, Side 7
Miðvikudagur 13. maí 1953 MORGUNBLAÐIÐ 7 Vantraust, sem ekki fékk fytoi ÞAÐ leynir sér ekki að kosn- jngar eiga að fara fram hér í Nor- egi í haust. Stjórnarandstöðu- j flokkarnir eru farnir að sækja í jsig veðrið og herða sóknina, og stjórnin sjálf gefur háttvirtum kjósendum undir fótinn með því að lofa ýmsu fögru, svo sem lækkun skatta og afnámi óvin- sælla þvingunarráðstafana, og þá fyrst og fremst hafta þeirra, sem eru á byggingaframkvæmdum einstaklinga. Þetta kom allskýrt í ljós í um- ræðunum um fjárlagafrumvarpið er það kom úr nefnd og var lagt fyrir Stórþingið 21. apríl. Þær umræður stóðu fjóra daga, og umræðutíminn varð samtals rúm- ur sólarhringur, en meira en tveir þriðju þingmanna tóku til máls. Þeir fyrstu fengu að tala í klukku tíma en á fjórða degi komst ræðu tíminn niður í tvær mínútur. I. K. Hognestad verkamanna- flokksþingmaður frá Rogalandi, er formaður fjárlaganefndar og framsögumaður og á honum og Bratteli fjármálaráðherra hvíldi einkum hiti og þungi dagsins í þessum löngu umræðum. Hann taldi Noreg hafa komizt vel af síðan 1945, afköst þjóðarinnar hefðu aukizt og hagur hennar batnað. 1 því sambandi nefndi hann að þjóðartekjurnar, sem hefðu verið 11 milljard krónur brúttó árið Ú946, hefðu komizt upp í 22 milljarda árið 1952. En tölur gefa ekki rétta mynd, því að vitanlega hefur framleiðslan ekki tvöfaldast. Bæði hefur norska krónan verið felld í gengi o'g líka hefur vöruverð stórhækk- að. Hognestad gat þess einnig að erlendar skuldir væru nú minni en fyrir stríð. Þó hefðu framleiðslutækin verið stórend- urbætt og hervarnir landsins sömuleiðis. GAGNRÝNA HAFTASTEFNUNA Stjórnarandstæðingar eru ekki eins ánægðir með afkomuna og útlitið og Hognestad var. Þeir bentu m. a. á að árið 1947 hefðu Norðmenn verið að komast í fjár- hagslegar ógöngur, sem hefðu skapað alvarlega kreppu ef Mars hallhjálpin hefði ekki komið til sögunnar. Þetta hefðu ábyrgir meðlimir stjórnarinnar viður- kennt. Og aftur hefði rekið í strand 1950, ef verð hefði ekki stórhækkað á aðal- útflutningsvöru þjóðarinnar, — skógarafurðum. — Stjórnin hefði farið óviturlega að ráði sínu, látið allt drasla og ekki fundið nein örugg ráð til að sporna við sívaxandi dýrtíð, en hinsvegar haldið dauðahaldi í höft á sviði framleiðslu og verzl- unar og gerst svo afskiptasöm um þessi mál, að einstaklingar misstu móðinn og þyrðu ekki að ráðast í nýjar framkvæmdir. Atvinnulífið væri lamað og yrði það meðan haftastefnan réði í landinu. Síðasta vetur varð at- vinnuleysið meira en nokkurn- tíma síðan stríði lauk og komst Upp I 21.000 atvinnulausa þegar mest var. Og á það var líka bent, af stjórnarandstöðunni að þrátt fyrir hinar miklu fjárfestingar hefði þjóðarframleiðslan ekki aukizt nema 1% síðasta ár. VANTRAUST SEM FÉUL Bændaflokksþingmaðurinn Leir- fall bar fx*am á fyrsta degi van- traustsyfirlýsingu á stjórnina: ■— Þar segir að: 1) Stjórnin hefur í fjárhags- legu góðæri notað sér skattaálög- ur út í æsar, án þess að leggja tii hliðar varasjóði til að standast f j árhagskrepputíma. 2) Stjórnin hefuE. gert fjár- lögin hærri en hægt er að rísa undir, ef miðað er við venju- legt fjár-árferði. 3) Fjármálastefna stjórnarinn- ar hefur rýrt kaupmátt krón- unnar inn á við ■ Og valdið of- hæjíkpn í;v^r|$lagi ög framleiðslu l\ioregsbréf frá Skúla SkúEasyni kostnaði, sem hefur rýrt sam- keppnisgetuna erlendis og um leið gert erfitt að ná greiðslu- jöfnuði í utanríkisviðskiptunum. 4) Stjórnin hefur vanrækt þró- un samgöngutækjanna og með því veikt fjárhagsafkomu þjóð- arinnar til langframa. 5) Stjórnin hefur ekki tryggt atvinnu þjóðarinnar og ekki held ur komið í framkvæmd Stórþings samþykktinni frá október 1947, um jafnrétti atvinnuveganna, né tryggt landbúnaðinum markað fyrir framleiðslu-auka sinni. Þetta er þá í stuttu máli það, sem bændaflokkurinn áfellist stjórnina fyrst og fremst fyrir. Það er sennilegt að ef hægriflokk urinn hefði orðað vantrausts- yfirlýsinguna mundi hún hafa orðið dálítið á annan veg. En báðir þessar flokkar stóðu að van traustinu. En ekki gat stjórn- arandstaðan öll sameinast um það því að vinstri flokkurinn gxxíiddi atkvæði á móti. Var tillagan felld með 109 atkvæðum gegn 31 — atkvæðum hægri og bænda- flokks. Vinstri menn báru fram aðra tillögu, einskonar ráðlegg- ingar til stjórnaxúnnar, en hún var felld með 80:59 og með líkum atkvæðahlutföllum var felld til- laga frá Kristilega flokknum. „DROTTNING NORÐUR- SJÁVAR“ ,,Lyra“ gamla, góðkunningi ís- lendinga hér fyrrum, er ekki lengur til í norska flotanum. Hún hefir verið seld eitthvað út í busk ann eftir langa og dygga þjón- ustu, en í staðinn hefur „Berg- enska“ eignast mikið skip og frítt, sem hefur fengið nafnið ,,Ledá“. Það er hraðskreiðasta skip norska kaupskipaflotans, fer 22 mílur á vöku, og er með „uggum" til að draga úr hliðar- yeltu, en það er tiltölulega ný uppgötvun, og notuð i fyrsta sinn hér á norsku skipi. ,,Leda“ á að ganga milli Berg- en og Newcastle. Hún er 7000 smálestir, smiðuð hjá Swan, Hunter & Wigham Ltd. við Tyne. Tvær eimtúrbínur, samtals 13,200 ha. knýja skipið áfram, sína skrúfuna hvor, eix olía er hita- gjafinn. Lestarrúmið er 73.000 rúmfet, þaraf 5.000 rúmfeta kæli- rúm. En skipið er fyx’st og fremst farþegaskip. Á 1. farrými er pláss fyrir 119 fai'þega í 1— og tveggja manna klefum, og ein fjögurra herbergja íbúð er þar einnig, fyr- ir fólk, sem er í vandræðum með að losna við peningana. En á túrista-farrýminu komast 484 far þegar fyrir. Þar ei*u klefarnir mismunandi stórir, þeir minnstu fyrir tvo og þeir stærstu fyrir 10 farþega. Ekkert hefur verið sparað til tæknilegs frágangs skipsins né hins, sem gert er til að gleðja augað, eixda hefur „Leda“ kostað 32 millj. norskar krónur. Þetta dýra skip er fyrst og fremst gert svona fullkomið og hraðskreitt vegna skemmtiferða- fólksins. Bergenske byrjaði sigl- ingar til Newcastle fyrir 63 ár- um og fyrsta skipið á þeirri leið var „Mercur“, sem um skeið var í íslandssiglingum. Það skip var aðeins 989 smálestir og hafði rúm fyrir 52 farþega. Svo kom „Venus“, dálítið stærri og fleiri skip af sömu gerð, en 1916 „Jupi- ter“, sem enn er í siglingum. — Hann er af líkri stærð og fiestir nýju „fossarnir", 2600 smálpstir, og svo „Leda“ hin fyrri, sem hafði rúm fyrir 150 farþega og gekk 15 míiur. Eftir 1930 komu svo 5.200 tonna skipin „Venus“ og „Vega“ með rúmi fyrir 400 far- þega. „Vega“ fórst í stríðinu og „Venus“ skemmdist en fékk við- gerð, sem að vísu kostaði meira en skipið hafði kostað í upphafi. Og framvegis verða það „Venus“ og ,,Leda“, sem flytja enska ferða fólkið frá Newcastle til Noregs, en þá leið kemur langflest skemmtiferðafólk sjóleiðis. LÓFÓT-VERTÍÐIN hefur brugðist svo hrapalega, að bein vandræði leiðir af, bæði fyrir sjómenn og þjóðina. Þátt- takan var með mesta móti og all- ur tilkostnaður miklu meiri en áður, en eftirtekjan rýrari en í tugi ára. Verðið á aflanum var að vísu með hæsta nxóti, svo að sumir bátar sluppu skaðlausir þi’átt fyrir rýran afla, en margir biðu beint tjón. Kemur þetta hart niður á eignalausum mönnum, er eiga afkomu sína fyrst og fremst' undir Lófót-vertíðinni. — Þeir hafa margir hverjir ekki getað j staðið í skilum með lán, sem ( þeir hafa fengið til að koma upp ! húsum yfir sig, og eiga nú lögtak , vofandi yfir höfði sér nema ríkið , geri sérstakar ráðstafanir við bankana og fái þá til að bíða. Nokkurn styrk hefur stjórnin veitt þeim, sem verst eru staddir, en hann er hvergi nógu mikill. Fyrir þjóðina munar þetta nokk- ur hundi'uð milljónum króna í rýrnun á útflutningsverðmætum. Noi'ðmenn gera ráð fyrir meiri þátttöku í Íslands-síld- veiðum og Grænlandsfiski en áður og hafa nú iagt fram fé í sameiginlega verkunarstöð á Grænlandi með Dönum og Færeyingum. Á síldveiðumim við ísland er ráðgert að nota nýtt tæki við vei’kun síldar- ixxnar. Það afhausar og dregur innmatinn úr sem svarar 15 tunnum af síld á klukkutíma og sparar því mikla vinnu. „EIDSVOLD" OG „NORGE“ Um miðjan apríl var afhjúpað minnismerki í Narvik til heið- urs þeim 283 mönnum, sem létu lífið er herskipunum ,,Norge“ og „Eidsvold“ var sökkt við Narvik 9. apríl 1940. ÞesSi hei'skip voi-u orðin gömul, srníðuð 1898—99 og lutu í lægra haldi fyrir árásum hinna þýzku herskipa. „Eidsvold" varð fyrir þi-emur tundurskeyt- um að heita mátti samtimis og tættist í sundur og fórust þar 177 liðsmenn. En ,,Norge“ livolfdi og sökk, er það hafði orðið fyrir skothríð og fengið eina tundur- 1 sprengju, og fórust 108 menn þar. | „Norge“ kom í heimsókn á Al- I þingishátíðina 1930 og flutti i hingað. fullti’úa konungsins, Anderssen-Rysst núverandi sendi heri'a í Reykjavík, sem mætti á hátíðinni fyrir hönd konungs. Hæstráðandi norska sjáhersins, Sk. Stoi'heill, varaaðmíi'áll, ílutti ræðuna við afhjúpunina, en Ask- in kommandörkapteinn, sem stýrt hafði „Norge“ ,er skipið fórst, afhjúpaði minnisvarðann. LEIKHÚSIN í OSLO eiga við erfiðleika að stríða. — Aðalleikhúsin, Þjóðleikhúsið, Norska leikhúsið og hið nýja „Folketeater" berjast í bökkum, og leikhúsin, sem flytja fólki hið „léttara hjal“ segjast ekki geta haldið áfram nema skemmtana- skatturinn verði lækkaður, en hann er hærri hjá þeim en hin- um leikhúsunum. Þjóðleikhúsið og F'olketeatret fara fram á stór- hækkaðan styrk, því að þau hafa bæði verið rekin með tekjuhalla í vetur. 1 umræðum um þessi mál á þingi, hafa mörg orð hnigið í þá átt að leikhúsin séu orðin of mörg, og það var vitað fyrir- fram um opnun hins nýja Folke- teaters í fyrrahaust mundi draga fx'á hinum leikhúsunum. En í vet- ur hefur yfirleitt tekist illa til með sýningar, margar þeirra „■failið í gegn“ og fá leikrit hafa hlotið aðsókn. Nú er Þjóðleikhús- ið að hleypa af stokkunum leik- Framh. á bia. 12 68 nemendur Vélskól- uns brautskrúðir í gær Skólinn býr enn við erfiða aðstöðu sem bæta þarf úr VÉLSKÓLANUM í Reykjavík var slitið í gærmorgiin í húsa- kynnum skólans í Sjómanna- skólanum. Skólastjórinn, M. E. Jessen, fliitti skólaslitai’æðuna og afhenti 66 nemendum burt- fararprófskírteini, en aldrei hafa svo margir brautskrázt frá skólanum á einu ári. Alls stunduðu í vetur 122 piltar nám við skólann. FVRSTU ÁRIN I skólasiitaræðunni gat M. E. Jessen skólastjóri þess að í ár væru iiðin 40 ár frá því að yél- stjórar voru fyrst brautskráðir frá skóla hér á landi. Gat ba.in síðan að nokkru fyrstu ára Vél- skólans, og er fróðlegt að minn- ast þeirra nú þegar skólinn er orðinn svo stór sem raun ber vitni um og svo mikilvægur fyrir aðal- atvinnuveg þjóðarinnar. Jessen sagði að i okt. 1911 hefði hann verið fenginn frá Danmörku til að kenna vélfræði við Stýri- mannaskólann. En svo lítifl var undirbúningurinn að kennslu þessarar greinar við skólann, að enginn vissi um komu Jessens nema ráðherra. Mánuði síðar hafði þó tekizt að smala samart þremur nemendum til vélfi’æðir náms, en 2—3 mánuðum síðar sögðust nemendurnir þurfa að fara-til vinnu og ekkert varð því af prófum árið 1912. FYRSTU VÉLSTJÓRARNIR Á næsta ári var áhuginn meiri og eftir þann vetur brautskráð- ust 5 menn og er aðeins einn þeirra, Júlíus Ólafsson, vélstjóri á Ægi, á lífi. Þá voru kröfurnar sem gerðar voru til nemendanna næsta einkennilegar, prófin und- irbúin i Danmörku af mönnum sem ekkert þekktu til aðstæða vélskólanema hér á landi. NÝ REGLUGERÐ En 1. okt. 1915 gengu í gildi ný lög um Vélskólann og komu þá aftur til náms í skólanum sumir þeirra er stúndað höfðu þar nám áður. Fyrstu nemendurnir sem brautskráðust frá Vélskólanum samkvæmt reglugerðinni frá 1915 voru Gísli Jónsson alþm., Hall- grimur Jónsson vélstjóri og Bjarni heitinn Þorsteinsson stofn- andi Héðins. Síðan hefur skólinn starfað við vaxandi gengi. Frá honum hafa komið menntaðir nemendur sem revnzt hafa fyllilega færir um að taka við vélstjórn á nýjum og stórum skipum íslenzka flotans og stjórn stærri véla í iandi. PRÓFSKÍRTEINI AFHENT Síðan afhenti skólastjórinn 26 vélstjórum, 28 vélstjórum með rafmagnsdeiidarprófi og 12 raf- virkjum prófskírteini frá skólan- um. 1 Hæstu einkunnir af vélstjórum með rafmagnsdeildarprófi hlutu Helgi I. Gunnarsson, 107% stig, i Héðinn Elentíusson 100% stig, ; Kristján Hafliðason 100% stig og j Magnús Hallfreðsson 99% stig. Er einkunn þeirra allra 1. ágætjs- éxnkunn. i Af raívirkjum höfðu hæstar einkunnir: Jónas Guðlaugsson 7,64 (1. ág.), Siggi Gíslason 7,18 (1. ág.) og Baldur Jónsson 6,73 (1. eink.). Af vélstjórum höfðu hæstar einkunnir: Þoi’steinn J. Þorsteiris son 189 stig, Björn B. Líndal 189 stig, Jóhannes Ásmundsson 187% stig, Garðar Svavarsson 187% stig, Páll Árnason 186% stig og Pétur B. Gunnarsson 184% stig. Höfðu þessir menn allir 1. ágætis- einkunn. Að afhendingu pi'ófskírteiiik lokinni talaði skólastjóri nokkut' orð til nemendanna, og sagði rrj, a.: Skólaslitadagur er í míriuij5 augum bæði gleði- og sorgardag- ur. Það er gleðilegt að fá tækj- færi til að afhenda ykkur þaú skírteini, sem geta hjálpað ykkrjr á lífsleiðinni. Það væri hins veg- ar æskilegt að fá að njóta lengfi samvista með ykkur hér í skói anum. En skólasetan er ei eilíi Þið farið héðan og eigið að sýnp að hér í skólanum hafið þið ekýj setið til einskis. Ég ber fultfc traust til ykkar til þess að sýnk það í verki. Að svo mæltu þakkaði skóli stjóri nemendum og samkennus-- um sínum, sem eru 13 talsin®., fyrir ánægjulegt samstarf ojg sagði Vélskólanum slitið. Áður en skólaslitaathöfninrjji lauk kusu nemendur einn * kennurum skólans í stjórn MiniÍ- ingarsjóðs um Guðmund S. Guð>- .mundsson og Einar Eiríksson. Vaæ Gunnar Bjarnason af nemendui r einróma kjörinn í sjóðstjórnina. ★ Nálega allir nemendur skó' - ans, sem útskrifuðust, er i. komnir í fasta atvinnu, og efí irspurn er mjög mikil eftij nemendum frá skólanum. geta þess að á auglýsingatöfljji skólans er auglýst eftir ner endum frá skólanum i fast stöður. Sýnir það hvert trauá er borið til skólans og þeirrar menntunar er hann veitir. E;» þrátt fyrir það eru aóstæíiu i skólans til að veita menntuB- ina á margan hátt slæmar. Efl- ir langa baráttu fékk iiana viðunanlegt húsnæði til kennál unnar í Sjómannaskólanuito. nýja. Byggingu hans er aS mestu lokið en enn er þó eftn að ganga frá ýmsu smávægi- legu sem lagfæra þyrfíi hiS fyrsta. Aðstaða kennaranna hefi r verið og er enn mjög slæm. IM á. í því sambandi geía þess a 5 enn hafa þeir ekki fengi § greidd laun sín fyrir apri - mánuð. Nemendum Vélskólar s er trúað fyrir vélum sem kost i tugi milljóna. Mikið er undi r því komið að beim farist þa ¥ vel úr hendi. Til þess þurfþx þeir góða menntun, veitta að góðum kennurum. En góð& kennara er ekki hægt að hal * við skóla sem ekki getur greil I kennaralaun. Væri ekki úr vegi að Vélskólinn og S j« - mannaskólinn, sem svo mjö •: eru mikilvægir fyrir aðalaí - vinnuveg íslenzku þjóðarinn - ar, fengju örlítinn hluta þeirrá. tekna sem sjómannastéttii > aflar þjóðarbúinu, og verð i þeirri upphæð til þess að get & gert unga menn hæfari til af stunda sjávarútveg. — Slí i ráðstöfun eða einhver önnuL er tryggði það, að skólinn gæi i gengt því hlutverki sem hoiÉ- um er ætlað í sívaxandi vélaj- menningu íslendinga, yrði veg leg afmælisgjöf til hans á IÞ ára afmælinu 1955. A. St. Aðstoð frá S. Þ. PARÍS — 115 þjóðir nutu aðstoð- ar heilbrigðisstofnunar S. Þ. á s.J. ári. Aðstoðin er m. a. fólgin ;í skipulagningu heilbrigðismálá, j baráttu gegn smitandi sjúkdóni um og ráðstafanir til að bæta al- mennt hreinlæti. BEZl AÐ AUGLfSA l MOROUNBLA91NV 1

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.