Morgunblaðið - 21.06.1953, Blaðsíða 6

6
MORGVJSBLAÐ1Ð
Sunnudagur 21. júní 1953
Samtalið við Sigurð Guðnason
FVamhald af hts
bókstaflega ekkert um aðstæð-
ur þarna í Berlín. Eg veit ekkert
hvað hefur gerzt. Fyrr en mað-
ur veit það nákvæmlega, þá
þýðir ekkert að tala um samúð.
— Hafið þér ekki heldur samúð
með þeim verkamönnum, sem
hafa fallið fyrir rússneskum
byssukúlum?
— Ég veit ekkert um það. Það
getur vel verið, að þessir menn
hafi haft sig svo í frammi, að
það hafi verið rétt að snúast gegn
þeim.
, -mp#
STJÓRN KOMMÚNISTA
ÁKVEÐ-UR KJÖRIN ÁN
SAMRÁÐS VIÐ VERKAMENN
rr- Þá langar mig að epyrja um
annað. Hafið þér ekki tekið eft-
ir því í fréttum, að upptök óeirð-
anna í Berlín var tilskipun, sem
austur-þýzka stjórnin hafði gefið
út, um að vinnuafköst skyldu
aukin um 10%.
— Jú, en stjórnin gekk að
kröfu verkamanna um að fella
þessar reglur niður. Þá virtist
sem verkamenn væru ánægðir.
Hversvegna rósturnar héldu á-
fram. Það veit ég ekkert um.
— Já, en það er annað atriði,
sejn ég vildi spyrja um. Hvernig
stepdur á því að austur-þýzka
stjórnin ákveður vinnutíma og
vinnukjör og síðan kemur í Ijós,
að samþykki verkamannanna
hefur ekki verið leitað og þeir
eru hatrammlega mótfallnir
þessari kjaraskerðingu sem ríkis-
stjórnin gerði.
— Það getur vel verið að
stjórnin hafi álitið að afköst
verkamannanna væru ekki nóg
og þau þyrftu að aukast. Nú get-
ur verið að stjórnin hafi ætlað
véfkalýðnum of mikið, og öllum
getur skjátlast.
AÐRAR KRINGUMSTÆÐUR
— En er það ekki alveg aug-
ljóst af þessum fregnum, að það
er stjórnin eða stjórnskipaðar
néfndir í Austur-Þýzkalandi sem
ákveða vinnutíma og launakjör.
Og þá langar mig til að spyrja
viljið þér slíkt fyrirkomulag hér
á landi. Hvernig myndi yður
líka það, ef ríkisstjórnin hér
ákvæði skyndilega á fundi, að
vinnutími verkamanna skyldi
lengjast um 2 klst. án þes s að
verkamenn fengju nokkur laun
fyrir þann tíma.
rr- Við myndum ákveðið mót-
mæla því. En þessu er ekki sam-
an að jafna. Aðstæðurnar eru
svo allt aðrar hér eða í sósíal-
istisku ríki. Ég skal segja þér,
að þegar ég var austur í Rúss-
landi, þá sá ég, að kringumstæð-
urnar í verkalýðsmálum þar eru
svo gersamega frábrugðnar þvi
sem hér er, að —það er alls
ekki hægt að lýsa þeim fyrir
fólki sem þekkir aðeins skipu-
lag verkalýðsmála hér á landi.
— Eri er það samt ekki Ijóst
af fréttunum, að í Austur-
Þyzkalandi eru það valdhafarn-
ir, sem ákveða launakjörin án
þess að leita nokkuð álits verka-
mannanna. Er það ef til vill til-
gangur sósíalismans að koma
slíku skipulagi á hér?
—- Það veit ég ekkert um. Eins
og ég segi, kringumstæðurnar
eru svo allt aðrar hér, að það
er alls ekki hægt að lýsa þessu.
— Má ég enn einu sinni end-
urtaka spurninguna. Ég er* ekk-
ert að tala um kringumstæður
eða samanburð. Ég er aðeins að
spyrja, hvort það sé ekki ljóst,
að í þessu tilfelli var það austur-
þýzka stjórnin sem gaf út til-
skipun og ætlaði að ákveða upp
á sitt eindæmi vinnukjör þýzka
verkalýðsins?
— Þeim hafa orðið á mistök
eins og þeir líka viðurkenna. Að
þeir hafa ætlað fólkinu of mikla
vinnu, en þeir hafa líka leiðrétt
þau mistök sín.
RÉTTLAUSIR VERKAMENN
-— Þér segizt myndu vera al-
gerlega á móti því, ef íslenzka
ríkisstjórnin ákvæði með sama
hætti launakjör íslenzkra verka-
manna. Finnst yður þá að verka-
menn í Þýzkalandi eigi að vera
réttlausari en íslenzkir verka-
menn?
Þessari spurningu svaraði Sig-
urður ekki beint frekar en flest-
um hinum. Hann minntist á það,
að það skipulag væri komið á í
Svíþjóð að stjórn Alþýðusam-
bandsins þar ákvæði kjör verka-
manna. Einnig minntist hann
nokkru síðar á, að það væri engin
ástæða til að taka neinum
vettlingatökum á Þjóðverjum.
Þeir hefðu fyrir nokkrum árum
komið af stað blóðugri heims-
styrjöld og það væri ekkert ó-
eðlilegt að þeir liðu noltkuð böl
fyrir.
j HVAÐ UM ALRÆÐI
| VERKALÝÐINS
— Hvernig er það, er það ekki
svo samkvæmt kennisetningum
sósíalismans, að hann miðar að
því að verkamenn taki völdin í
j sínar hendur og hann ætlar sér
að styðjast við verkalýðinn í
þjóðfélagsbaráttu sinni?
— Jú, sósíalisminn miðar að
alræði verkalýðsins og verkalýð-
urinn hlýtur alltaf í sósíalisman-
um að verða grunnsteinn þjóð-
félagsins. Það sem allt er byggt á.
— Er það þá ekki óviðkunn-
anlegt, eða óeðlilegt, að þarna
í Austur-Þýzkalandi, þar sem
kommúnistar eru í valdastól, eða
samkvæmt kennisetningum
kommúnismans, þarna er alræði
verkalýðsins. Er þá ekki furðu-
legt að þessir alráðu verkamenn
skuli gera byltingartilraun gegn
kommúnistastjórninni og að það
skuli vera framverðir sósíalism-
ans, rússneskir hermenn, sem
bæla mótmæli þeirra niður. Kom
þetta ekki flatt upp á yður, þeg-
ar þér heyrðuð þessar fréttir?
— Það veit ég ekkert um, en
ég veit, að þarna í Þýzkalandi
hefur allt verið morandi í fylgis-
mönnum sósíaldemokrataflokka,
frjálslyndra flokka og hægri
flokka. Það stendur náttúrlega
yfir barátta þarna, þegar verið
er að koma sósíalismanum á.
Svona getur— alltaf rokið upp
úr, þegar þróunin er ekki komin
lengra en svo, að fólkið er á
takmörkunuip milli hins gamla
skipulags og sósíalismans. Enn
er fjöldinn allur af þýzkum
verkamönnum móti sósíalisman-
um, já ef til vill meirihlutinn á
móti. En það á allt eftir að breyt-
ast við rétt sósíaliskt uppeldi og
menntun.
— Mér þykir þér segja nokk-
uð. Ef meirihlutinn er enn á
móti kommúnistum, hvernig
stendur þá á því að við kosn-
ingar fá kommúnistar alltaf 90%
greiddra atkvæða og að það eru
kommúnistar, sem öllu ráða. Og
í þessu sambandi, Sigurður, er
eitt enn: — Hversvegna hrópaði
fólkið í Austur-Berlín: — Við
krefjumst frjálsra kosninga? Eru
þá ekki frjálsar kosningar' í ríki
kommúnismans?
SLAGORÐ OR FRJÁLSAR
KOSNINGAR
— Frjálsar kosningar? Það má
skýra það á svo marga vegu.
Hvað þýðir „frjálsar" kosning-
ar. Hvernig á að skýra orðið
frelsi? Ég Jheld, að við höfum
ekki mikið frelsi hér. Annars
vitum við hvernig það er þegar
múgur manns safnast saman.
Hann getur farið að hrópa margs
konar slagorð og allir taka und-
ir, án þess að skilja nokkuð til
hlítar hvað í þessum slagorðum
felst. Það er bara einn liðurinn
í hinni pólitísku baráttu að æsa
fólkið upp svo það hrópi slagorð.
Og það er ekki aðeins í Austur-
Þýzkalandi sem þessum hrópum
er ekki sinnt. Hvernig var það
ekki 30. marz, þegar allur mann-
fjöldinn stóð á Austurvelli og
hrópaði: Við heimtum þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Er það ekki
eitthvað sambærilegt við hrópin
í Berlín um frjálsar kosningar.
Meirihluti Alþingis skeytti þess-
um kröfum ekki.
ÞÝZKALAND ER HERNUMIÐ
MÁ ÞÁ SKJÓTA?
— Finnst yður ekki óeðlilegt
FormaSur Dagsbrúnar.
í róstunum í Berlín, að rússnesk
ir hermenn skerast í leikinn. Nú
I er eins og við allir vitum, að
Rússar hafa látið setja á stofn
í það sem kallað er sjálfstætt ríki
j í Austur-Þýzkalandi með sjálf-
stæðri stjórn, sem ætlað er
minnsta kosti að fara með innan-
ríkismálin. Svo þegar eitthvað á
bjátar í innanríkismálum Austur
Þýzkalands, þá fer rússneskt her-
lið að hlutast til um innanríkis-
málin með ofbeldi. Eru þetta ekki
undarlegar aðfarir?
— Ég vissi ekki betur en að
landið sé enn hernumið. Það er
rússneskur her í Austur-Þýzka-
landi og líka í Berlín. Það er
hernámslið og ekkert í veginum
fyrir því að það geti gripið í
taumana.
— Jæja, sleppum þá því, hvort
Austur-Þýzkaland og ríkisstjórn
in þar eru sjálfstæð. En finnst
yður þrátt fyrir það ekki nokkuð
óhugnanlegt, að rússneskt herlið
skuli^ráðast með vopnum á hópa
verkalýðsins?
— Hefðu Bandaríkjamenn ekki
gert það sama, ef uppreisn hefði
brotizt út í Vestur-Berlín?
— Við vorum ekki að tala um
það. Ekkert liggur fyrir um það,
að uppreisn hafi verið gerð í .
I Vestur-Berlín. Það er hins vegar .
! álaðreynd að verkamenn í Aust- |
ur-Berlín mótmæltu. Og hafið
' þér ekkert á móti að rússneskir 1
hermenn skjóti á þýzka verka-
menn?
— Við verðum að athuga það,
að það er enn hernám bæði í
Austur- og Vestur-Þýzkalandi.
Við erum allir sammála um það,
að Þjóðverjar hafi valdið öðrum
þjóðum svo miklu tjóni, að þeir
eigi hernámið skilið. Auk þess
er ég ekki í vafa um, að það eim-
ir enn eftir af uppeldi nasista.
Enn eru margir þýzkir verka-
menn nasistar. Það tekur svo
langan tíma að breyta hugarfar-
inu og ala fólkið upp í nýjum
anda. Annars veit ég ekkert um
þetta mál.
HVER ER TILGANGURINN
MEÐ SPURNINGUNUM?
Og Sigurður heldur áfram.
— En hver er eiginlega til-
! gangur þinn með þessum spurn-
ingum. Ertu kannske kominn
I hingað til mín með þessar spurn-
ingar, af því að þú veizt, að ég
er allra manna fáfróðastur um
j þessi mál?
j — Hver tilgangurinn er? Ég
' sagði yður í upphafi, að ég væri
i blaðamaður, sem bæði um sam-
tal. Að sjálfsögðu birtist samtal
! þetta innan skamms í Morgun-
blaðinu.
— Þetta vissi ég!
— Ég hef heldur ekki komið til
yðar, vegna þess að ég haldi yð-
ur fáfróðan, heldur vegna þess,
að þér eruð formaður stærsta
verkalýðsfélagsins á landinu og
ég hef borið upp fyrir yður spurn
ingar, sem nú sækja á í huga
hvers manns, ekki sízt í huga
verkamannanna, sem þér þykist
standa sem fulltrúi fyrir, já,
verkamannanna, sem geta ekki
látið sér á sama standa um aðbúð
starfsbræðra sinna í Berlín. —
Og spurningar hljóta ekki hvað
sízt að beinast til yðar, þar sem
mér skilst, að þér viljið koma á
sama skipulagi hér og nú er í
Austur-Þýzkalandi. Og spurning-
in um það, hvernig það þjóðskipu
lag sé í raun og veru, hefur verið
ákaflega áleitin í huga verka-
manna þessa síðustu daga.
v
ER SIGURÐUR „SAMHERJI“
RÚSSNESKRA HERMANNA
SEM SKJÓTA Á VERKALÝÐ?
— En hvernig er það, held ég
áfram, hvernig er það, þegar þér
bjóðið yður hér fram fyrir sósíal-
istaflokkinn. Þýðir það ekki bein
línis, að þér séuð samherji austur
þýzku stjórnarinnai' og rússneska
herliðsins, sem skaut á þýzku
verkamennina?
— Samherji? Það hef ég aldrei
sagt. Ég veit ekkert hvað yfir-
leitt er að gerast úti í heimi. Ég
kann engin útlend tungumál. Ég
get ekki lesið nein útlend blöð.
Ég hef þess vegna ekkert vit á
því, sem er að gerast úti í heimi.
Ég er bara íslendingur. En ef
þessir atburðir hefðu gerzt hér,
þá hefði ég haft vit á þeim.
— En hvernig er það þá með
slagorðið um að öreigar allra
landa skuli sameinast. Og þar
sem þess eru dæmi, að menn af
mörgum þjóðernum starfi sam-
an, þá spyr ég aftur: — Eruð þér
ekki samherji þeirra?
— Það veit ég ekkert. Ég er
bara sósíalisti, af því að ég vil
þær breytingar, sem sósíalisminn
stefnir að.
— Já, eruð þér þá ekki sam-
herji austur-þýzku stjórnarinnar
og rússnesku hermannanna, sem
skutu á vopnlaust fólkið?
— Ég er bara sósíalisti, af því
að ég vil breytingu á þjóðfélag-
sem er ranglátt eins og það er
nú. —
Og Sigurður var ófáanlegur til
að játa, að hann væri samherji
kommúnistastjórnar Þýzkalands,
né hersveita Rússaveldis.
ENGINN TÍMI TIL AÐ
BIÐJA UM NÁÐUN
— Það er enn ein spurning. —
Finnst yður það ekki nokkuð
hröð afgreiðsla mála í Austur-
Berlín, þegar maður er handtek-
inn, dæmdur og tekinn af lífi, allt
á einum degi. Er honum þá ekk-
ert tækifæri gefið til að leggja
fram vörn í málinu, áfrýja dóm-
inum eða sækja um náðun? Eruð
þér meðmæltur því að sama fyr-
irkomulagið sé tekið upp hér?
SAMTALINU SLITIÐ
Þessari spurningu er enn, eins
og flestum hinum, sem farið var
kringum, ósvarað. Rödd Sigurðar
Guðnasonar hækkaði:
— Hvað eiga þessar spurning-
ar eiginlega að þýða? Það er
naumast að áhuginn hjá ykkur
Morgunblaðsmönnum hefur allt í
einu vaknað. Það er ábyggilega
eitthvað óheiðarlegt, sem liggur
að baki. Þið eruð ekki vanir að
I koma til okkar sósíalista og biðja
um álit okkar á ýmsum málefn-
um. Hvers vegna komið þið ekki
til okkar og hafið samtal við okk-
ur um öll þau umbótamál, sem
við berjumst fyrir. Já, hvers
, vegna komið þið ekki þá?
j Og að svo mæltu sleit Sigurður
samtalinu. Það er leiðinlegt hvað
gamlir menn pg góðir geta farið
út úr jafnvægi þegar þeir standa
rökþrota á rangri braut.
I Og hvernig er það með þessi
umbótamál, sem kommúnistar
vilja ræða um. Er ekki þeirra
fremsta og æðsta „umbótamál"
að koma á sama þjóðskipulagi og
því, sem nú hefur sýnt sig í verki
í Austur-Þýzkalandi.
i
MÖRGUM SPURNINGUM
ÓSVARAÐ
Annars fannst mér leiðinlegt
að Sigurður skyldi slíta samtal-
inu svo fljótt. Það voru ýmsar
fleiri spurningar, sem ég átti eft-
ir að leggja fyrir hann. Þar á
meðal spurningin um það hvern-
ig honum líkaði, að verkamönn-
um í Austur-Þýzkalandi er bann
að að ræða stjórnmál á vinnu-
stöðvum og hvort hann vildi að
sama skipan væri tekin upp hér á
landi.
En fyrst hann ekki vildi svara
fleiri spurningum, þá getur sér-
hver maður svarað henni fyrir
sig, alveg eins og verkamenn
geta sjálfir reynt að svara öllum
þeim spurningum, sem Sigurður
vék sér undan að svara beint.
En eitt og annað er hægt að
marka af ummælum þessa for-
ingja kommúnistaflokksins.
Þ. Th.
smáíbúðarhúsa-
Á FUNDI bæjarráðs er haldinn
var á föstudaginn, var samþykkt
að verða við beiðni Ólafs Svein-
bjarnarsonar, um að verða leyst-
ur frá starfi við úthlutun lóða
fyrir smáíbúðir. — Samþykkti
bæjarráð jafnframt, að fela starf
ið lóðanefnd og skrifstofu bæjar-
verkfræðings.
Þjóðviljinn og skaffar hans
NÚ ER SVO KOMIÐ, að Þjóðviljinn hefur ærzt af
sínum eigin áróðri og skrif hans eru orðin slíkt mold-
viðri, að hverju sæmilega greindu barni er auðvelt að
greina blekkingarvefinn.
I gær þenur blaðið þá fyrirsögn yfir forsíðu sína,
að ríkisstjórnin hafi „rænt“ þjóðina 150 millj. krónum
með bátagjaldeyrisfyrirkomulaginu. Fyrir- slíkri „skatt-
lagningu“ sé engin heimild í lögum og því stjómar-
skrárbrot að leggja slíkan „skatt“ á þjóðina!
Þjóðviljinn heykist hins vegar á að skýra frá því,
að bátagjaldeyrinn á ekkert skylt við skatt eða skatt-
lagningu, og til þess þarf hvorki lög eða stjórnarskrár-
ákvæði að leyfa útvegsmönnum að selja bátagjald-
eyrisskírteini sín, sem þeir hafa sjálfir aflað.
Bátagjaldeyrisfyrirkomulagið var í upphafi sett til
þess að bjarga útvegi landsmanna frá algjörri rekstr-
arstöðvun og hefur átt sinn þátt í því að reisa við
efnahag landsins, auka vöruinnflutning, afnema svarta
markaðsbrask og bakdyraverzlun.
En manni verður á að spyrja, þegar Þjóðviljinn
þjófkennir núverandi ráðherra og kveður þá hafa brot-
ið stjórnarskrána: Hversvegna vísar hann ekki málinu
til dómstóla landsins í stað þess að vaða elg blekkinga
og lyga?
Eða grunar hann ef til vill hver úrslitin munu verða?