Morgunblaðið - 21.06.1953, Qupperneq 7

■ Sunnudagur 21. júní 1953
7
-fr
MÐRGVNBLAÐIÐ
Reykjavíkurbréf:
&
Bjargræðislímimi fer í hönd
ferðaiagi — Dýr fóðurbætir
|_au^ardagtir , 20. júni
íá| %: jjj & •
- Bændur á
ikið átak
nauðsynlegt í búnaðarframförum
ler
8YC
Tíðarfarið
BÆÐI sunnanlands og norðan
byrjar slátturóvenjulegasnemma
að þessu sinni. Talið er að gras-
vöxtur í góðsveitum Norðurlands
sé öllu fyrr á ferðinni, en hér
fyrir sunnan og er þó sláttur að
byrja hér í nærsveitum. En ferða-
menn, sem farið hafa um Húna-
vatnssýslu segja að grasvöxtur sé
þar nú öllu meiri en hér fyrir
sunnan og hefur sprettutíð þó
verið hér mjög góð. Að vísu eng-
ir skarpir hitar hér en rakt loft
og skúraleiðingar alltaf við og
við svo mátuleg væta hefur verið
fyrir grasvöxtinn.
Og nú nálgast sá tími, þegar
menn fara að taka ákvarðanir
um síldarútgerð sína á þessu
sumri.
Athugaðar
veiðihorfur á síld
EFTIR nokkra daga koma rann-
sóknaskipin þrjú til Seyðisfjarð-
ar, fiskifræðingarnir og hafrann-
sóknamennirnir, íslenzkir, norsk-
ir og danskir béra þar saman ráð
sín og gefa væntanlega skýrslu
um, hvers þeir hafa orðið varir
undanfarnar vikur á rannsókna-
svæði sínu á hafinu milli Noregs
og íslands og norður til Jan
Mayen.
Aðalverkefni þeirra er það að
gera sér hugmynd um hvernig
hafstraumar haga sér á þessu
sumri, í samanburði við straum-
ana undanfarin vor. Að sjálf-
sögðu gera þeir líka grein fyrir
samanburði á sildargöngum nú
og þá, svo menn af því geti mark-
að einhverjar líkur fyrir því,
hvernig síldin hagi göngu sinni
á þessu sumri.
Að sjálfsögðu er það þýðingar-
mest fyrir okkur hvort nokkrar
líkur séu til þess að síldin taki
upp fyrri hætti í göngum sín-
um á hin norðlenzku síldarmið.
Ellegar hún haldi sér frá lar.d-
inu eins og hún hefur gert und-
anfarin 9 ár.
En nú er að sjálfsögðu meiri
hugur í íslenzkum síldveiðimönn-
um en nokkru sinni áður, til
lengri sjósóknar austur í haf,
ekki sízt eftir þær upplýsingar
sem hinn norski fiskiíræðingur
Finn Devold gaf okkur hér í vet-
ur, þar sem hann fullyrti, að með
þeim tækjum, sem nú eru bezt
til síldarleitar og síldveiða á rúm
sjó geti þær verið stundaðar
með góðum árangri. Von er á
nýju Asdic tæki til landsins, sem
sett verður í Ægi í sumar, og
vænta menn þess að það komi að
miklum notum til þess að leið-
beina síldveiðimönnum um hvar
síldin helzt heldur sig í hafinu.
Takmörkuð þekking
á straumum
MJÖG er það bagalegt fyrir fiski
veiðar okkar yfirleitt, hve þekk-
ingin á hafstraumunum kring
um landið er enri óljós og af
skornum skammti. En það ligg-
ur í augum uppi, að straumarnir
sem eðlilega taka ýmiskonar
breytingum frá ári til árs eða
yfir lengri og skemmri tímabil,
hljóta að hafa úrslitaáhrif á göng-
ur ýmissa nytjafisktegunda.
Það hefur vakið athygli tog-
arasjómanna á nýliðnum vetri,
að straumar haga sér með allt
öðrum hætti vestur á Halanum,
en þeir hafa gert þar síðustu ár,
Þ. e. a. s. reyndir togaramenn
halda því fram að straumlagið
sé þar líkara nú eins og það var
áður en aflaleysisárin á síldveið-
um byrjuðu.
Menn geta getið sér þess til, að
einmitt þessar breytingar á Hal-
anum beri vott um, að meiri von
sé á síld á norðlenzku miðin nú
en á undanförnum árum.
Athugun togaramannanna er
sú, eftir því sem frétzt helur, að
austanstraumur sé þar mikið
sterkari en hann hefur verið á
undaníörnum árum.
Það verður fróðlegt að vita, að
hve miklu leyti athuganir ís-
lenzku vísindamannanna á Maríu
Júlíu koma heim við þessa at-
hugun togaramannanna. En
María Júlía hefur sem kunnugt
er verið gerð út á sævarrannsókn
ir á hafsvæðinu norður af Islandi
síðustu vikur.
Bændaför
UM síðustu helgi komu bænd-
urnir íslenzku heim úr þriggja
vikna kynnisför sinni til Norð-
urianda. — Þeir voru sem kunn-
ugt er sína vikuna í hverju landi,
Danmörku, Svíþjóð og Noregi.
Fararstjóri þeirra og leiðbein-
andi var Gísli Krístjánsson rit-
stjóri Freys.
Eftir frásögn Sigsteins Páls-
sonar, bónda á Blikastöðum, er
birtist hér í blaðinu, gerðu þeir
góða för til þessara nágranna-
landa og frændþjóða okkar.
Glöggir, áhugasamir bændur
geta haft ómetanlegt gagn af
slíkum kynnisferðum þegar þeir
fá tækifæri til að ræða við stétt-
arbræður sína, er að ýmsu leyti
hafa sömu úrlausnarefni og
svipuð viðfangsefni eins og ís-
lendingar, er landbúnað stunda.
Sigsteinn benti á eitt og annað,
sem hann hafði lært í ferðinni og
getur komið bæði honum og
ferðafélögum hans að góðu gagni
í framtíðinni. Athuganir hans í
ferðinni sannfærðu hann um, að
við eigum að stuðla að því, að
slíkar kynnisferðir haldi áfram
og einkum leggja áherzlu á, að
ungir menn og áhugasamir, sem
ráðnir eru í því að leggja stund
á ræktun jarðar og búpenings,
eigi kost á að dveljast við
sveitastörf á hentugum stöðum
með nágrannaþjóðum okkar.
Læra þar m. a. verklagni og verk
hyggni og notkun þess vélaafls
sem áreiðanlega ryður sér meira
og meira til rúms við búverkin
hér eins og annars staðar.
Sigsteinn lagði áherzlu á það
m. a. í frásögn sinni af ferða-
laginu, að augu hans og ferða-
félaga hans hefðu opnazt fyrir'
því, hve bændur gætu rekið góð
bú sín í þessum löndum, enda
Menn hafa tekið eftir því að stefna Alþýðubiaðsins hefir
verið svo reikul í stjórnmálunum upp á síðkastið, að þess
eru engin dæmi að stjórnmálablað skifti svo ótt og títt um
stefnumið eins og blað þetta. Þegar t. d. blaðið birtir grein
einn daginn um hin alþjóðlegu samtök Atlantshafsbanda-
lagsins, er það segin saga að næsta dag birtir sama blað
grein um fánýti samtakanna eða jafnvel skaðsemi þeirra
fyrir íslenzku þjóðina.
En ritstjóri blaðsins getur ekki bæði verið með og móti
í sama blaðinu. Er það mál manna að hann hafi tekið upp
þann hátt að varpa teningum um það daglega hvaða stefnu
blað hans á að taka næsta dag í þessu máli. Og er þá líkiegt
að hann Iáti það ráða úrslitum hvort upp komi jöfn tala
á teningnum. Hann getur t. d. haft þá reglu að láta jafna
tölu fá merkingu um að hann sé með, en ójafna tölu að
hann eigi að vera á móti. Þannig verði málið leyst fyrir
hann á hverjum degi, a. m. k. til kosninga.
„Talan þrír. Gott er það, — þá verð ég á
móti á morgun
þótt þeir hefðu mjög takmarkað
landrými hver bóndi.
En einmitt þetta verðum við að
hafa hugfast í framtíðinni. Að
hverfa frá því að nytja víðáttu-
miklar jarðir sem eru að mjög
takmörkuðu leyti ræktaðar. Af-
farasælla verður það á allan hátt
að dreifa ekki byggðinni of mik-
ið.
Hér kemur enn til greina háska
leg vanafesta sem menn mega
ekki binda sig við ailt of lengi.
Því stefnan hlýtur að verða
sú að rækta jörðina vel og
þenja sig ekki yfir stærra
svæði til ræktunar en menn
geta vel komizt yfir að nytja
til fulls.
Verðlaun til
fyrirmyndarbænda
FYRIR mörgum áratugum síð-
an ræddu ýmsir búnaðarfrömuð-
ir okkar um það, að farsællegast
myndi það reynast til árangurs, í
sönnum framförum í búnaðar-
háttum, að veita þeim mönnum
verðlaun og viðurkenningu á
áberandi hátt, er sköruðu fram
úr í búrekstri sinum almennt eða
í einstökum búgreinum. En lítið
hefur orðið úr framkvæmdum í
þessu efni í sama formi og upp-
haflega var ráð íyrir gert.
Opinberar aðgerðir hafa meira
hneigzt að þvi að veita bændum
styrk til framkvæmda sinna, þar
sem allir eru styrktirásama mæli
kvarða eftir framkvæmdum eða
afköstum sínum.
Með því móti hverfa þeir sem
skara fram úr í fjöldann. Myndi
það ekki vera heppilegt að veita
þeim áberandi viðurkenningu
eða verðiaun, er skara svo mjög
fram úr í búrekstri sínum á einn
eða annan hátt svo að eftirtekt
veki, úrvalsmennirnir verði fyrir
valinu, sem sannir fyrirmyndar-
bændur. „Reynslan er ólygnust"
segir máltækið og meðan t. d. til-
raunastarfsemi okkar í búnaði er
laus í reipum og kemur oft að
vafasömu gagni, er eðilegt að
menn leitist við, að leiðbeina
bændum í því hvaða menn séu
eða geti verið almenningi til
fyrirmyndar og myndarskapur og
ráðdeild þeirra til eftirbreytni,
svo menn fái greiðan aðgang að
þeim fróðleik og þeirri reynslu,
sem þessir einstaklingar geta í
té látið
Fóðurbirgðaf élögi n
MEÐAN samgöngur voru eríið-
ari og stopulli en þær eru nú,
var það draumsjón fyrirhyggju-
bænda að komið yrði upp sam-
tökum um fóðurbirgðir í sem
flestum ef ekki öllum sveitum
landsins, til þess fært yrði að
bæta meðferð búpeningsins og
úfrýmt yrði hinum forna fjanda
búskaparins, horfellinum.
Síðustu árin hefur þessi félags-
skapur mætt ýmsum erfiðleik-
um, og skal engum sérstökum
manni um kennt.
Trúlegt er, að enn lifi hinn
sami andi meðal íslenzkra bænda,
um fyrirhyggju og þeim sé það
jafn ljóst og áður, hversu þýð-
ingarmikið það er fyrir afkomu
þeirra alla að forðast að lenda í
fóðurþrotum.
En ýmislegt hefur einkenni-
legt komið fram í þessum málum
á síðustu tímum. T.d. eru bænd-
ur í sumum sveitum farnir að
„ofmetta“ fóðurpening sinn með
kjarnfóðri í venjulegu árferði, en
leggja þá ekki slika áherzlu á
öflun heyja eins og efni stanila
til og þeim er hagfelldast. Mjóík^
urframleiðslan í krafti kjaíhW
fóðurgjafarinnar verður svo mik-
il, að erfiðlega gengur- að koriífr
mjólkinni í fullt verð á innaii-é
landsmarkaðinum, svo hin mikfef'
kjarnfóðurgjöf verður beinlínis-
til þess að lækka afurðir bæntfu
anna sjálfra í verði. En rriégt
þeirri mjólkuraukningu, séWí'
fæst fyrir hið erlenda kjarnfóðt’
ur aukast uppbæturnar ú rikisí-'
sjóði til mjólkurframleiðenda. !fer
furðulegt að slík óhagsýni í þjóð-
arbúinu skuii geta haldizt Við
um langa hríð. ^ ~
Ólag á kjarnfóður-
viðskiptum
SAMTÍMIS berast sannar fregri-
ir af því, að sjálf samvinnufélö^
bændanna er eiga að vera stó@
j þeirra og stytta í atvinnureksftý
' þeirra, leggja svo óspart á hi&
innflutta kjarnfóður, að bændur
I treysta sér. ekki til að sætta sig,
! við þau kjör, en verða að stofna
pöntunarfélög, til þess að festá
i sameiginleg kaup á þessari nauð-s
I synjavöru bændanna hjá kauþ •
' sýslumönnum, sem utan við sarn-
tökin standa.
Með þessu móti komast santt-
vinnubændurnir að þeirri hlþ-
,legu niðurstöðu að þeir eru í dag
að þessu leyti í sömu sporum pg
stéttarbræður þeirra voru i fyrir
löngu síðan, er þeir voru að þoka
sér frá verzlunarbúðum einok-
unarkaupmannanna eða hinusn
erlendu verziunum til þess að
koma á fót þeim samvinnufélög-
um, sem nú eru orðin þeim sytö
dýrseld og dýr í rekstri, að þeir
verða að flýja sínar eigin búðir.
Þetta er lærdómur sem verð-
ur eftirminnilegur fyrir íslenzka
1 bændur. En að sjálfsögðu er ó-
víst hve langan tíma það tekur
fyrir hvern og einn þeirra að
' draga af þeim lærdómi réttar
i ályktanir til framkvæmda.
Hinn erlendi mark-
aður fyrir búfjár-
afurðir
í GREIN sem Guðmundur Jóns-
son skólastjóri á Hvanneyri skrif
aði hér í blaðið fyrir stuttu, urri
verðlag á íslenzkum landbúnajíj-
arvörum, rekur hann verðlag á
kjöti eins og það hefur verið hlr'
síðasta áratug. ..Meðan allmikið
var flutt út af kindakjötinu var,
verðið ekki eins hátt og æskí-'
legt hefði verið“, segir Guð-‘
mundur í grein sinni, og það
muni eiga eftir að sýna sig að þ^g
ar kjötframleiðslan hér verðtpfl,,
meiri en innanlandsneyzlan, en
það verður hún væntanlega,
srtax á næsta ári, þá mun reyry-,
ast erfitt að halda upp verðinu tilj
bænda nema með beinum fram-
lögum úr ríkissjóði“.
Hér drepur Guðmundur á eitt
meginatriði í aðstöðu íslenzxra
bænda nú á tímum. Gildir þsu*
sama um sláturafurðir og mjólk.
: Það er vandalítið að halda uppi
!*verðlaginu hér innanlands með-
an ekki er um að ræða meiri
| framleiðslu en selst til neyzlu.
hér innanlands.
Allt öðru máli er að gcgna þeg-
ar verðið verður að miða að"
miklu leyti við fáanlegt söluverff
á erlendum markaði.
Viðfangsefni hinnar íslenzku
bændastéttar í dag er fyrst og’’
fremst það að geta framleitt vör-
urnar á samkeppnishæfu verSi
Framh. á bls. 12