Morgunblaðið - 23.10.1953, Blaðsíða 6

6
MORGUNBL A~Ð4 Ð
Föstudagur 23. okt. 1953
Frá BeEgrad
Víkkun íslenzku landhelg-
innar til að forða rányrkiu
m/ «1
Mikilsmelinn brezkur togaramaður
tekur málsfað fslendinga
Mikil ókyrrð er um þessar mundir í Júgóslavíu vegna ákvarðana Vesturveldanna um framtíð
Tríest. — Hér á myndinni sjást nokkrir Júgóslavar á götum Belgrad mótmæla ákvörðunum Vestur-
veldanna.
Þorsteinn Jónsson, Úlfsstöðuim:
Líissamhandið milli sljarnanna
ÞÓ AÐ ég hefði kosið, að grein
Björns Þorkelssonar, sem nýlega
birtist í „Tímanum" undir fyrir-
sögninni „íslenzk stefna“, hefði
verið með nokkuð öðrum hætti,
þá vil ég nota það tækifæri, sem
hún gefur til umræðu. Og þá er
þess fyrst að geta, að lífsamband-
ið á milli stjarnanna er mér jafn
sjálfsagt og óhjákvæmilegt og
það þykir nú sjálfsagt og óhjá-
kvæmilegt, að hreyfing jarðar-
innar á braut sinni sé ekki án
sambands við sól og enn aðrar
stjörnur. Eg get að vísu hugsað
mér, að einhverjum hafi þótt
Kopernikus forðum gera lítið úr
jörðinni með því að láta sér skilj-
ast, að hún væri ekki þungamiðja
sólhverfisins. Ég get að vísu
hugsað mér, að einhverjum hafi
þótt Newton gera lítið úr jörð-
inni með því að láta sér skiljast
þetta, sem ég vék að, að hún sé
sjálfri sér ekki nóg á göngu sinni.
En hvað sem einum eða öðrum
kann að hafa fundizt um þetta og
annað, sem miðaði til aukins
skilnings á tilverunni, þá er þess
nú að engu getið. Því síður sem
menn bundu hugsun sína innan
þröngra takmarka, því fremur
reyndust þeir ævinlega vera á
leiðinni til að skilja. Aukinn
skilningur var ævinlega falinn í
nýjum fundi sambanda. Og þó
að í þetta sinn hafi slíkur fundur
fyrst verið gerður á íslandi og af
íslendingi, þá mun reynast svo
cnn sem jafnan áður um fundi
nýrra sambanda, að þar hafi ver-
ið stigið spor til aukinnar þekk-
ingar og skilnings.
SVEFN OG DltAUMAR
Svo sem kunnugt mun þeim,
scm lesið hafa rit dr. Helga
Béturss, þá byggðust ályktanir
hans um lífsambandið á milli
stjarnanna fyrst og fremst á at-
hugunum hans á eðli svefns og
orauma, og sé ég ekki á hvern
hátt það hafi verið að hafa ekki
„fast undir fótum“ að rannsaka
s'íkt. Það, að menn þurfa að sofa,
og þá dreymir, þegar þeir sofa,
er engu síður staðreynd eða veru- (
leiki en jörðin, sem þeir standa á. j
Og það að gera sér ljóst, að
draumarnir eru annað og meira
en einar saman hugsanir dreym- I
andans, var fyrstí áfanginn á leið
dr. Helga til skilnings á þessu
efni. Hann gerði sér ljóst, að
draumur er fyrst og fremst sýnir,
og atburðir, en ekki eins og þeg-
' ar hugsað er um sýnir og atburði,
I og mun honum þá hafa farið að
| þykja undarlegt, ef maður skyldi
fremur geta skapað sér slíkt í
svefni en vöku. Og þegar hann
svo fór að veita athygli, ekki
einungis því, að draumar eru
þetta, sem vakandi maður getur
alls ekki látið bera fyrir sig með
hugsun sinni einni saman, heldur
einnig, að það sem ber fyrir
dreymandann, er jafnan nokkuð
sem hann aldrei hafði séð né
heyrt, þá fóru örðugleikarnir að
verða miklir á að hugsa sér, að
dreymandinn geti með öllu ver-
ið höfundur drauma sinna. Nú
munu að vísu margir vilja segja,
að það, sem ber fyrir þá í svefni,
sé jafnan aðeins það, sem þeim
sé kunnugt úr vöku. Munu þeir
vilja halda því fram, að þegar þá
dreymir, dreymi þá jafnan kunn-
ingja sína, húsið sitt eða staði
heima hjá sér. En það sem dr.
Helgi gerði sér ljóst, var hið
gagnstæða. Hann gerði sér ljóst,
að það, sem honum í draumi þótti
vera heima hjá sér, kunningjar'
sínir eða eitt og annað kunnugt
sér úr vöku, var nálega ævinlega
meira og minna frábrugðið því.
Dreymdi hann t. d. húsið sitt eða
eitthvað í sambandi við það, þá
var hið draumséða hús jafnan
öðruvísi en hans eigið. Og þetta
var nú ein ástæðan til þess, sem
hann síðar hélt fram, að draumur
eins sé ævinlega að undirrót
vökulífs annars. Þegar t. d. ein-
hver þykist í draumi virða fyrir
sér húsið sitt, þá er það ekki hans
eigið hús» sem hann er að virða
fyrir sér, heldur annað hús og
sem annar maður er raunveru-
lega að virða fyrir sér. Og þegar
svo dr. Helgi enn gerir sér ljóst
að margar af draumsýnum hans
voru slíkar, að þær gat ekki hafa
borið fyrir neinn af íbúum þess-
arar jarðar, eins og t. d. þegar
maður þykist í draumi sjá fleiri
en eina sól á himni eða fleiri en
eitt tungl, þá var komið að þess-
ari ályktun hans, að draumgjaf-
inn hljóti, að minnsta kosti stund
um, að vera íbúi annarrar
stjörnu.
HVAÐ ER SVEFNINN?
Þetta var nú, í fáum orðum
sagt það, sem dr. Helgi Péturss
komst að um draumana, og ætti
hver að geta séð, að þar ræðir
aðeins um ályktanir af staðreynd
um en ekki trú. Og þegar íhugað
er um svefninn, þá verður það,
sem beinast liggur fyrir að álykta
um hann, í mjög góðu samræmi
við þetta um draumana. Menn
hafa nú að vísu lengst af látið sér
nægja þá reynd, að svefninn er
hvíld og endurnæring, og ekki
gert sér grein fyrir, í hverju sú
endurnæring var falin. Var þann-
ig lengi áður um þörfina til að
anda, að menn gerðu sér ekki
grein fyrir henni, eða orsakar-
innar til hennar. En sé íhugað, þá
ætti í raunini að liggja ljóst fyr-
ir, að svefnhvíldin hlýtur að
vera, eins og öndunin, einhvers-
konar næringartaka, einhver
uppbót og endurnýjun á þeirri
lífsorku, sem eyðist við vöku og
starf, og ætti þá að vera skiljan-
legt, að sú uppbót og endurnýjun
lífskraftarins verður ekki án
þess, að hún komi einhversstaðar
að. Og nú, þegar tekizt hafði að
átta sig á því, hvernig draum-
arnir eru tilkomnir, þá lá þetta
svo ljómandi Ijóst fyrir: í svefni
fer fram hleðsla eða magnan
fyrir tilgeislan lífskraftar frá líf-
heimum annarra hnatta, og það
var þessi magnan eða tilgeislan,
sem tendraði fyrst lífið hér á
jörðu og hefir æ síðan haldið því
við og knúið fram þróun þess.
HVAÐ ER HIÐ RÉTTA?
Það væri varla ofsagt, að um
flest annað hafi hér verið rætt
og ritað en kenningar dr. Helga
Péturss, sem hann bar fram í
Nýalsritum sínum. Tel ég ávinn-
ing, ef á þessu færi að verða ein-
hver breyting. Væri þá fyrst, ef
umræður yrðu um þetta efni til
sóknar og varnar, að taka fyrir
undirstöðuna, sem hér var vikið
að, eðli svefnsins og draumanna,
og skyldu andmælendur sýna
fram á, að draumar geti ekki
verið til orðnir fyrir samband né
svefnhvíldin. Geri ég auðvitað
ráð fyrir, að ekki þurfi að benda
á, að til þess þurfi annaðhvort
eða hvorttveggja, að hafa lesið
rækilega allt það, sem dr. Helgi
hefir um þetta ritað, o'g að hafa
gert sér ljósa grein fyrir, hvað
draumarnir og svefninn 1 raun-
inni eru. Það getur í rauninni
enginn sýnt fram á, að eitthvað
sé rangt án þess að vita þar hið
rétta. — Einnig mætti andmæl-
andi minn gjarnan taka til með-
ferðar það,.sem ég hefi um þetta
skrifað, og er það einkum í bók
Framhald á næsta dálki.
í FORYSTUGREIN enska blaðs-
ins „Yorkshire Post“ h. 25. f.m.
voru höfð eftir einum elzta tog-
araútgerðarmanni Breta, J. Mc
Cann, sem íslenzkum lesendum
er þegar kunnur orðinn fyrir
skrif hans um landhelgisdeiluna
þessi ummæli: „íslenzka stjórnin
var fullkomlega í rétti sínum, er
hún lokaði vissu hafsvæði um-
hverfis strendur landsins fyrir
öllum togurum til þess að koma
með því í veg fyrir rányrkju og
eyðileggingu fiskimiðanna".
Sem svar við grein þessari hef-
ir McCann, í bréfi til ritstjóra
„Yorkshire Post“ skrifað eftir-
farandi:
| „Þetta eru vissulega mín orð
og ég sannaði þau ennfremur
með tölum og rökum, sem hafa
verið hrakin af hvorugum hinna
tveggja aðila, sem hér eru ann-
ars vegar.
VERKSVIÐ
RÍKISSTJÓRNANNA
Ég vildi ennfremur benda á,
að þegar um slík alþjóðleg tak-
mörk er að ræða, þá heyrir það
undir verkahring ríkisstjórna
hinna viðkomandi landa að jafna
allan ágreining þeirra þjóða, sem
við deiluna eru riðnar. Fiskveiði
takmörkum íslands var breytt
og þau ákvörðuð af ríkisstjórn
Islands á réttan, löglegan hátt,
ekki af togaraeigendum og skip-
stjórum á íslenzku togurunum.
ÓFAGURT FORDÆMI
Hinir brezku togaraeigendur og
skipstjórar hafa hinsvegar farið
sinna eigin ferða og tekið sér
herravaldið í hendur (ófagurt
fordæmi af hálfu atvinnurek-
enda), og á þann hátt hindrað
alla löndun á Islands-fiski í Eng-
landi síðan í maí 1952.
AFSTAÐA ÍSLENZKU
STJÓRNARINNAR
SKILJANLEG
Það er á allan hátt skiljanlegt,
að íslenzka ríkisstjórnin skuli
! ekki fús til að ganga til samn-
inga á meðan þessi alþjóðlega
deila er af hálfu Englendinga i
höndum togaraeigenda — og
minni „Samtöl um íslenzka heim-
speki“ og annarri, sem koma mun
út bráðlega. Bendi ég á þessar
bækur vegna þess, að drenglynd-
um andmælanda kynni að þykja
skemmtilegra að veitast þannig
fremur að lifandi manni en látn-
um. Mun ég svo, þegar þetta
efni, svefninn og draumarnir,
hefir verið rætt að gagni, vera
fús til að ræða um það, hvort
engin ástæða sé til að tala um
hitt, hve mikils megi af fram-
helstefnu hér á jörðu og þá eins
tíðinni vænta ef snúið er að þeirri
stefnu til sannra framfara. Mun
við þær umræður geta komið í
ljós, hvaða vit eða óvit það muni
vera að tala um byggingu stjörnu
sambandsstöðvar eða vilja og
þörf hinna framliðnu og lengra
komnu íbúa stjarnanna til að
koma hér við hjálp sinni. En
ástæða þykir mér til að geta þess,
að árangurs umræðna um þetta
efni er því aðeins að vænta, að
fremur sé leitast við að skilja en
misskilja, og gildir það jafnt fyr-
ir þann, sem leitast við að af-
sanna eitthvað, og hinn, sem er
að halda einhverju fram og
styðja það. Án sannleiksviðleitni
og nokkurrar góðvildar vinnur
enginn neitt til ágætis sér.
Þorsteinn Jónsson
á Úlfsstöðum.
skipstjóra. Né heldur er hægt að
búast við því, að þeir geti fallizt
á (eins og stungið var upp á af
Togaraeigendafélaginu) að hverfa
aftur til gömlu landhelgislínunn-
ar og ónýta með því þann góða
árangur, sem þegar hefir náðst
af 16 mánaða friðun á fiskimið-
um þeirra. Ef til þeirrar ráðstöf-
unar kæmi, myndu Hull- og
Grimsbytogarar skrapa þau upp
aftur á einum mánuði.
AÐGERÐARLEYSI BREZKU
STJÓRNARINNAR
Það er augljóst af aðgerðar-
leysi brezku stjórnarinnar í
þessu máli, að henni er lítt gefið
um að leggja deiluna í gerð Al-
þjóðadómstólsins í Haag og greiða
offjár yfir að fá til lykta leitt,
samskonar mál og afgreitt var
aðeins fyrir skömmu síðan af
sama dómstóli í deilunni milli
Noregs og Englands, með úr-
skurði, sem sýnir greinilega, að
Islendingar voru í fullum rétti
sínum, er þeir færðu út land-
helgi sína.
IIÖFUÐORSÖK DEILUNNAR
Þér segið einnig í grein yðar
(18. sept.): „Allar líkur benda til,
að fiskverð mundi falla, ef lönd-
un á íslenzkum fiski væri leyfð
á ný“. I þessum orðum felst ein-
mitt höfuðorsök hinnar þrálátu
deilu. Víkkun íslenzku landhelg-
innar var ástæðan, sem gefin var
fyrir verkfallshótun Hull- og
Grimsby skipstjóra (annað ófag-
urt fordæmi fyrir skipshafnir
þeirra) og hótunum togaraeig-
enda um að neita um notkun
löndunartækja.
Að áliti margra þeirra, sem við
fiskveiðar og útgerð eru riðnir
var landhelgisvíkkunin aðeins
kærkomin átylla, þar sem hins-
vegar fiskverðið var hin raun-
verulega ástæða.
RANGT OG ÓAFSAKANLEGT
Hvort heldur sem rétt er þá er
það algerlega rangt og óafsakan-
legt gagnvart vinsamlegri smá-
þjóð, sem ótt hefir veruleg við-
skipti. við England, selt þangað
fisk sinn og keypt þaðan drjúgt
magn af vörum um hálfrar aldar
skeið, að svipta hana einum
helzta markaði hennar og baka
henni mikið fjárhagslegt tjón.
ÞVÍ LENGRA ÞEIM MUN
ERFIÐARA
' Því lengur, sem bannið helzt,
þeim mun erfiðara verður að
leysa deiluna og það mundi vafa-
j laust stórfeflld auglýsing fyrir
brezka útveginn — auglýsing,
sem yrði honum til lítils gagns
■ að ekki sé meira sagt.
Þjngsti vetur-
gamli hrúturiim
vóg 101 kíló
VALDASTAÐIR í Kjós, 21. okt.:
— Bændur hér í Kjósinni eru
mjög ánægðir yfir því hve vel
hafa heppnast fjárskiptin. Hinn
nýi stofn ætlar að reynast hinn
bezti í hvívetna.
Nýlega var haldin hrútasýning
á veturgömlum hrútum, en fjár-
j stofninn er vestan frá Djúpi, og
j voru þar sýndir 50 hrútar. Af
þeim hlutu 16 fyrstu verðlaun og
15 önnur, en hinir flestir voru í
3. flokki, en fáir lentu í úrkasti.
Vænleiki hrútanna var óvenju
góður og þyngsti hrúturinn vóg
101 kg og átti hann Sigurjón
Ingvarsson í Sogni. — Steini.