Morgunblaðið - 06.12.1953, Qupperneq 2

MORGVISBLA&KÐ
1
Sunnudagur 6. des. 1953 ]
Skýring
ingi
Hr. ritstjóri:
- Llstsýninff Þorvaldar Skúlasonar
í ÞAÐ er sannarlega mikill við-
burður í menningarlífi þjóðar-
; innar, hverju sinni sem íslenzkur
I listamaður sannar greinilega ár-
v™»r» , ■, „ », angur af margra ára alvarlegu
F * T ”Tl,mans °g ”A1- starfi, sem unnið er af alúð, með
þyðublaðsins s. 1. fostudag og ósérplægni og þekkingu. i
laugardag viðvíkjandi innflutn- sjaldan er samtíðin nægilega
ingi á svokölluðum „enskum næm fyrir því, er menningar-
ost, , leyfi ég mér herra ritstjóri, verðmæti skapast, sem þjóðirnar
að biðja yður að birta í blaði síðan fá að erfðum og verða
yðar eftirfarandi skýringar og þeirra stolt og kraftur um ó-
athugasemdir mínar á þessu komna tíð, menningarverðmæti,
„furðulega fyrirbæri“. sem óneitanlega stuðla að til-
Hér er ekki um að ræða venju- veru smáþjóða, jafnvel þjóðar-
legan ost, eða mjólkurost í lík- brota, og gera þær stoltar og
dngu við þann, sem hér er fram- andlega sterkar. Lítil þjóð með
leiddur, og því hlægilegt að kalla gróna menningu er þúsund sinn-
þetta „tilræði gegn landbúnað- um sterkari en menningarsnauð
inum“ eins og Alþýðublaðið feit- stórþjóð.
letrar í grein sinni í dag. 1 Við íslendingar höfu.m aldrei
Vara þessi er venjulega kölluð verið fjölmenn þjóð. Við höfum
kryddostur, er örlítil stykki (16 löngum byggt afskekkt land, sem
grömm), hvert pakkað inn í h^t var Þekkt meðal þeirra stóru.
■silkipappír, og notað aðeins til Samt höfum við átt þeirri menn-
hátíðabrigðis, til að smyrja ofan *nSu u skipa frá fyistu byggð
á brauð (Snyttur), heitir á ensku hérlenT’ að sumar stærri þjoðir
máli „Cheese Spread“. hffðn htt um sma fortið vita«,
Ef fara á að efnagreina ýmsar ef elja og hsthnelgð IslendmgS'
47 !»->£-• hnf Ai nbbi , rnr', A c>q»vi hnn uor
s,líkar vörur, til þess að ganga úr
skugga um að ekki séu í
landbúnaðarvörur, þá er
þeim
ins hefði ekki verið sem hún var.
Með menningu okkar höfum við |
skapað okkur virðulegan sess í j
._ hætt heimslisl;inni; sem aldrei verður
við að það verði ærið umfangs- af Qkkur tekinn
mikið starf. Vil ég benda á, að Sýning Þorvaldar Skúlasonar,
svo að segja daglega má lesa sem nd stendur yfir í Listvina-
auglýsingar í blöðunum um vör- salnum, er glöggt dæmi, sem af-
ur sem hér eru á boðstólum eins sannar slíka firru. Það er mis-
og „Sandwich Spread“, „Mayon- skilningur, ef einhver skyldi á-
naise , „Salad Craam“ o. fl., sem nta) að á okkar tímum verði ekki
allar innihalda meira eða minna skopuð menningarverðmæti, sem
mjólk, rjóma, eggjarauður og eigi sér mikla 0g glæsilega fram-
eggjahvítu. f tig.
Að iokum vil ég svo mótmæla Síðustu verk Þorvaldar eru of-
því, að vara þessi hafi verið m úr slíkum glæsileik reynslu
flutt ólöglega inn, að hún hafi og þekkingar, að stórfurðulegt er,
verið flutt inn undir öðru vöru- að slík hst skuii þróast hér í fá-
nafni, og í umbúðum með annari menninu úti á Fróni. Eðlilegt
vöru, eins og „Tíminn“ vill vera væri að álíta, að slíkur menn-
Játa í grein sinni. j ingarviðburður sem þessi sýning,
Vara þessi heyrir undir báta-' væri óhugsanlegur nema í ein-
gjaldeyrisleyfi (B-skírteini) eins hverri rótgróinni menningarborg
og þær vörur sem ég nefndi hér stórþjóðanna. En hve glaður og
að ofan, og var gjaldið 60% greitt stoltur verður maður ekki yfir
áður en varan var pöntuð. Á inn- vera af þessari þjóð, þegar
kaupsreikningi og farmskírteini samtíðin gefur manni gjafir sem
er varan nefnd sínu rétta nafni. þennan viðburð.
Þorvaldur Skúlason: Málverk.
Rvík., 5. des. 1953.
• Magnús Th. S. Blöndal h.f.
G. Jóhannesson.
- Ver
Það er oft lítt öfundsvert verk
að ryðja brautir, og fáir braut-
ryðjendur eru metnir að verð-
leikum af samborgurum sínum.
Ekki hvað sízt sannar listasagan,
hve margir hinna gömlu meistara
hafa oft orðið fyrir barði dutt-
lunga og dægurþrass samtíðar-
Framh. af bls. 1. innar. Þessir leiðu kvillar allra
■annazt þær. Það eru einvörðungu tíma verða sjálfsagt seint lækn-
stýrimenn sem gera verkfaHið. — aðir og virðast vera óumflýjan-
Hafa þeir krafizt hærri launa og !egir. — Fjöldi íslenzkra skálda
benda m. a. á það ósamræmi í kemur- hér rækilega við sögu, og
launagreiðslum, að vélstjórar rnætti minna á þjóðskáldið Ein-
hafa hærri ]aun en þeir. En verk- ar Benediktsson í þessu sam-
fallið hófst að kvöldi 3. desem- bandi.
Þer- I En það er athyglisvert, hve
---------------------- ; misskilningur, fordómar og fá-
læti annarra hafa ætíð haft lítil
áhrif á hinn sanna listamann.
Meistarinn veit aUtaf betur en
: leikmaðurinn, og sigur hans er
; óumflýjanlegur. Innri gíeði yfir
I unnum sigrum yfir verkefninu
' sannfærir og hefur listamanninn
langt yfir smámunasamt dægur-
láta. Listamaðurinn þarfnast ekki
hárs á herðar niður eða upp-
' gerðariegrar geðbilunar.
j Einföld og ströng myndbygg-
ing einkennir þessi verk Þor-
! valdar. Hárfínar litasamsetning-
j ar í mismunandi tónum, íitur og
form ofin I sterkar heildir. Verk-
svið listamannsins er breitt,
margþætt völundarhús, sem
J greiniiega sýnir þá þekkingu og
kraft, sem Þorvaldur ræður yfir
sem málari.
| Efnismeðferð hans er látlaus,
en vald hans yfir efninu virðist
' ótakmarkað. Rúmmeðferð öll er
á þann hátt, að segja má með
sanni, að hverjum hluta lérefts-
ins sé gefið tækifæri og hann
notaður að fullu.
| Það er ógerningur í svo stuttu
máli sem þessu að skrifa sér-
stakiega um einstök verk sýn-
ingarinnar, enda óþarft, þar sem
heildarsvipur sýningarinnar ber
list Þorvaldar gleggst vitni. Svo
sterkum tökum hefur Þorvaldur
náð á listformi sínu og svo vel
vandað til sýningarinnar, að þar
gildir eitt verk fyrir öll og öll
fyrir eitt.
Allir þeir, sem fylgzt hafa með
listamannsferli Þorvaldar Skúla-
sonar, geta greinilega séð, hvern-
ig list hans hefur þróazt ár frá
ári meir og meir til hreinnar
myndbyggingar, sterkari og tær-
ari stíls. Þar hefur aHtaf verið
ha!dið á brattann og ekki vikið.
Við hverja raun hefur hann
stælzt og ekki hikað við að brjóta
hiekki smámunanna. Takmark
hans hefur alltaf verið að mála
mynd. Sá þroski og árangur, sem
Þorvaldur Skúlason hefur öðlazt,
er þjóðarauður, sem óefað er
harðara gull en margan grunar.
Þessar .fáu línur eru sannar-
lega ófullnægjandi gagnvart þeim
listamanni, er í hlut á, en ég
vonast til, að einhver, sem þetta
les, geri sér ljóst, hvilíka virð-
ingu listamaðurinn á skilið og í
hvaða þakkarskuld við, samborg-
arar hans, stöndum við list hans.
Við skulum gleyma dægurþrasi
og persónuiegum duttlungum en
reyna að auðgast af þeirri reynslu
og þekkingu, sem Þorvaldur
Skúlason sannar með þeim ár-
angri, sem hann hefur náð. Við
skulum hrósa happi yfir að eiga
slíkan listamann á meðal okkar.
Valtýr Pétursson.
Snjóiaaður
RISI AÐ ÞROSKA
MILLI MANNS OG APA
Framh. af bls. 1.
VÍSINDAMENN
1 LEIÐANGRINUM
Daily Mail ætiar að standa þras. — Sannfæring og þroski
undir öllum kostnaði í sambandi hljóta ávallt að skapa með raun-
við ferð könnunarsveita. Kvik- verulegum iistamanni *eitt tak-
mynd verður tekin af leiðangr- mark, að vera sjálfum sér sam-
inum og sérstakur fréttaritari kvæmur og trúr. Sá, sem grynnra
Daily Mail verður með í förinni. ristir, lætúr sér hins vegar nægja
Þegar er búið að ákveða 6 þátt- augnagaman og lipurt hand-
takendur. Eru þeir mannfræð- bragð.
ingar, fjallgöngumenn, dýrafræð- Þorvaldur Skúlason er einn
ingar með meira. þeirra fáu gæfumanna, sem tek-
izt hefur að komast það nálægt
hinum eilífa leyndardómi hstar-
innar, sem ekki verður lýst með
Enn er lítið vitað með vissu orðum, að það er freistandi að
af Snjómanninum mikla, ann- nefna hann meistara.
að en það sem ráða má af Eftir margra ára baráttu og
frásögnum Sherpanna og sieitulausa vinnu við erfið lífs-
einnig af ljósmyndum, sem kjör, hefur Þorvaldi tekizt að
; brezki fjallgönguíeiðangurinn skapa hreinan og sérlega per-
1951 og svissneski ieiðangur- sónulegan stíl í myndgerð sinni,
inn 1952 tóku af fótsporum sem stendur jafnfætis þeim klass
hans. En allt bendir til að hér iska. Sýning-in sannar þá miklu
sé um að ræða stórt og geysi- alvöru, sem þessi málari leggur
- kraftamikið dýr, sem að í verk sín. Hvergi er kastað til
þroska stendur einhvers stað- hendi, hvergi finnanleg yfirborðs
l ar milli manns og apa. Vrði leg loddaralæti, hvergi látið yaða
* það stórkostlegur vísindaleg- á súðum. Verkefnin eru krufin
ur atburður, þegar slíkur til mergjar á sannfærandi og ein-
Snjómaður yrði handsamaðar. faldan hátt, án hávaða og skrípa-
Frystihúsin á Akranesi ksiipa
nær aEIan afia togaranna þar
AKRANESI 5. des. — Hraðfrystihúsin á Akranesi munu kaupa
mestahan afla Akranestogaranna frá nýári til 31. maí, að því er
Jón Guðmundsson forstjóri Bæjarútgerðarinnar skýrði fréttaritara
Morgunblaðsins frá.
NOKKUÐ MAGN
TIL HERZLU
Var nýlega undirritaður um
, þetta samningur milli Bæjarút-
gerðarinnar og eigenda hrað-
■ frystihúsanna. Verður allur afli
j togaranna seldur frystihúsunum
að undanskildum nokkrum hluta
! sem bæjarútgerðin tekur hér
sjálf til herzlu eftir 1. marz.
| Þannig er bæjarbúum tryggð
atvinna við vinnslu togarafisks-
ins, en eins og kunnugt er á
j Akranesbær tvo togara, Bjarna
Óiafsson og Akurey.
BJARNI ÓLAFSSON Á VEIÐAR
UM MIÐJAN MÁNUD
} Eins og sakir standa er Akur-
ey að veiðum, en væntanleg
jhingaðh næstu viku. Bjarni Ól-
afsson er í slippnum í Reykjavík
og hefur verið þar til viðgerðar
síðan hann strandaði í haust. —
.Verður togarinn tilbúinn til
veiða um miðjan þennan mánuð.
— Oddur.
\n — ny
í GÆR var opnuð ný verzlun í
Hafnarstræti 8. Nefnist hún
Músikbúðin, og eru eigendur þeir
Kristján Krisíjánsson og Svavar
Gests.
Svo sem nafnið ber með sér,
er þar verziað með Mjóðfæri, nót
ur, hljómplötur og yfirleitt allt,
sem viðkemur tónlist.
Hafa þeir félagar aflað sér um-
boða erlendis fyrir ýmislegt, sem
við kemur tónlist og hyggjast
hafa á boðstólnum margbreytiieg
ar tónlistarvörur.
Verzlunin er hin smekklegasta.
Innréttinguna teiknaði Kristján
Davíðsson. Hann sá um ljósaupp-
setningu og um niðurröðun á lit-
um.
® —ö ® a
ÍRVAM/mn
® ® ev^u>c a
AUGLÝSINGABRELLA i
„SÉR eignar smalamaður _féð, þó
enga eigi hann kindina“. Á svip->
aðan hátt fer þeim kommúnist-
unum í bæjarstjérn. Þeir vilja
eigna sér allt, sem gert hefur.
verið til framfara í bænum og ef
eitthvað skortir, er engu um acS
kenna nema „íhaldinu" Komm-
únistar leika oft broslega leiki |
þessu sambandi. 1
Á dögunum bar t.d. einn aj
fulltrúum kommúnista fram til-
lögu um hækkun svonefnds jóla-
giaðnms til styrkþega. Þessi full-
trúi á sæti í framfærslunefnd og
vissi þvi sjálf, að búið var að
1 fela yf irf r amf ær sluf ulltr ú anumj
að gera tillögur um hækkun á
jólaálaginu til styrkþeganna. Ení
: tillagan var auðvitað sett frarn
til að geta auglýst hana í Þjóð-
j viljanum daginn eftir.
- - >
FROÐAR AÐFERÐIR
ÞAÐ gegnir ekki ósvipuðu málii
j um hitaveituna í Bergþórugötu-
i húsin. Kommúnistar vissu, að a£
háifu verkfræðings bæjarins var
undirbúið að leggja hita í þessi
hús og að fyrir dyrum stóð að
framkvæmdir yrðu hafnar. Þeg-
ar kommúnistum var orðið ljóst
að svo langt var komið, fóru
kommúnistar í bæjarstjórn að
gera fyrirspurnir i mjög höstug-
um tón, um hvað verkinu liöi,
Þegar svo því er svarað til, að
framkvæmdir hefjist bráðlega,
eins og iöngu var fyrirhugað, þá
kemur Þjóðviljinn til skjalanna
og segir að sinn fiokkur hafi átt
í „áralöngu stríði“ við að
„knýj a“ bæj arstj órnarmeirihlu t-
ann tii þessara framkvæmda'!
Það er með kommúnista í bæj-
arstjórn eins og með Fróðárhii ð-
ina forðum, að þeir sækjast eítir
„að verma sín hræ við annarra
eld og eigna sér bráð, sem af
hinum var felld“, eins og skáld-
ið sagði. Og væntanlega fer Jíka
fyrir kommúnistum, eins og
draugunum á Fróðá, að þeim
verður vísað til sinna réttu iiúsa
að lokum.
MINNA LJÓS OG
MEIRI KULDI
EF MARKA mætti skrif I-jóð-
viljans um meirihlutann í bæjar-
stjórn skyldu menn hald að
það sé í rauninni minnihlr.linn,
sem öllu komi fram og allt sé að
þakka.
Það má aðeins kenna rnciri-
hlutanum um það sem miður fer.
Allt hið góða kemur frá kirara-
únistum. Þeir hafa jafnan reynt
að þakka sér að írafossstöðm er
orðin að veruleika. I því sam-
bandi má þó minnast þess, að e£
kommúnistar hefðu mátt ráða,
hefðu íslendingar ekki tekið þátt
í efnahagssamvinnu hinna vest-
rænu þjóða, en fjárveitingar
hennar gerðu virkjunina mögu-
lega.
Kommúnistar vildu að ís’end-
ingar útilokuðu sig frá fjári:ags-
legu samfélagi við nágrannabjóð-
irnar til þess að þeir gætu orðið
kommúnismanum auðveidari
bráð. Kommúnistar börðust með
hnúum og hnefum gegn þátiöku
íslendinga í þeim samtökum, sem
bezt stuðluðu að framgangi íra-
fossvirkj unarinnar. Kommúnist-
ar gátu ekki heldur bent á aðrar
leiðir. En ef þeirra stefna hefði
fengið að ráða væri víða kalt þar
sem nú er hlýtt og dimmt þar
sem nú er bjart.
,,í dagrenning“
Á ÁRINU 1945 birtist hér í Mbl.
framhaldssagan í dagrenning, eft
ir Sommerseth Maugham. Var
þetta vinsæl framhaldssaga með-
al lesenda blaðsins. Nú er sagars
komin út í bókarformi. — Frá-
gangur hennar góður og fengur
að því að fá þessa sögu útgefna.