Morgunblaðið - 03.01.1954, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 3. janúar 1954
Eggerf Jénsson, framkvæmdasfjóri Landssambands iðnaSarmanna
- IÐIMAÐ
LANDSSAMBAND
IÐNAÐARMANNA
MEÐ ÞVÍ að fjölmargir virðast
alltof ófróðir um skipulag og
starfsemi Landssambands Iðnað-
armanna vil ég leyfa mér að
nota þetta tækifæri til þess að
kynna það nokkrum orðum.
Samkvæmt lögum um iðju og
iðnað telzt iðnaður hver sú
starfsgrein, sem sérnám þarf til
og lætur gera. sjálfstætt sveins-
próf samkvæmt lögum og reglu-
gerð um iðnfræðslu. Samkvæmt
reglugerð um iðnfræðslu eru nú
löggiltar hér samtals 60 mismun-
andi iðngreinar og má þar nefna
sem hinar helztu: Allar greinar
byggingaiðnaðarins og járniðn-
aðarins, bifreiðaiðnaðinn, skipa-
og bátasmíði, húsgagnaiðnað-
inn, kjöt- og mjólkuriðnað,
prentun og bókagerð, klæðagerð,
iðngreinar sem láta einkum í té
margvíslega þjónustu, auk
margra annarra, sem hér er of
langt upp að telja.
Til þess að ganga undir sveins-
próf þurfa menn að hafa stundað
verklegt nám hjá meistara í iðn-
inni í þrjú eða. í flestum grein-
um fjögur ár, og ljúka einnig
burtfaraprófi frá iðnskóla. Að
loknu sveinsprófi þurfa sveinar
að stunda iðn sína í þrjú ár und-
ir stjórn meistara, áður en þeir
geta öðlast meistararéttindi. Nú
eru hér starfandi samtals yfir
5000 iðnaðarmenn, sveinar og
meistarar, en auk þess eru skráð-
ir 15—1600 nemendur við iðnað-
arnám.
Landssamband Iðnaðarmanna
var stofnað árið 1932. Öll félaga-
samtök iðnaðarmanna eiga rétt
á að ganga í það, jafnt sérfélög
í einstökum iðngreinum sem iðn-
aðarmannafélög og jafnt félög
sveina sem meistara. Innan vé-
banda þess eru nú 53 félög með
samtals um 2500 meðlimi, þar af
21 iðnaðarmannafélag, en hin eru
sérfélög í einstökum iðngreinum,
flest sérfélög meistara, en sérfé-
lög sveina eru yfirleitt í Alþýðu-
sambandi fslands. Má óhætt
segja að meginþorri atvinnurek-
enda og ca þriðji hluti launþega
í iðnaði sé innan vébanda Lands-
sambands Iðnaðarmanna.
Landssamband Iðnaðarmanna
heldur árlegt þing, Iðnþing ís-
lendinga, og á hvert félag rétt
til þess að senda þangað einn
fulltrúa fyrir hverja 100 með-
limi eða brot úr hundraði. Setu
á Iðnþingi eiga einnig formenn
allra iðnráða á landinu, en þau
eru nú 12 að tölu. Iðnráðin eru
skipuð einum meistara og einum
sveini fyrir hverja iðngrein, sem
stunduð er á viðkomandi stað.
Iðnskólar í landinu eru nú 16
að tölu, og eiga þeir hver um
sig rétt til þess að senda einn
íulltrúa á Iðnþing.
Tilgangur Landssambands Iðn-
aðarmanna samkvæmt lögum
þess er: Að efla íslenzkan iðnað,
vera málsvari íslenzkrar iðnaðar-
starfsemi og iðnaðarmanna út á
við og inn á við, og hafa á
hendi yfirstjórn og forvstu i_ðn-
aðarmála þjóðarinnar. í þessum
tilgangi vill Landssambandið m.
a. vinna að því:
Að efla samvinnu og samtök
meðal iðnaðarmanna.
Að fá fullkomna iðnlöggjöf í
landinu og tryggja það, að rétt-
ur iðnaðarmanna sé ekki fyrir
borð borinn,
Að fullkominni iðnfræðslu
verði haldið uppi í landinu,
stuðla að framhaldsmenntun iðn-
aðarmanna og bættum vinnu-
brögðum og aukinni verkþekk-
dngu í iðnaði.
Að annast upplýsingaþjónustu
fyrir iðnaðarmenn og vinna að
sýningum og sölu á framleiðslu
þeifra.
í samræmi við framangreindan
tilgang telur Landssambandið
hlutverk sitt vera að vinna að
öllum hagsmunamálum iðnaðar-
manna í heild eða einstakra iðn-
greina, með þeirri einu undan-
tekningu, að það hefir ekki af-
skipti af kaup- og kjarasamning-
um, né neinu er þá varða, enda
eru, svo s'em áðúr greinir, bæði
atvinnurekendur og launþegar
innan vébanda sambandsins.
Forseti Landssambands Iðn-
aðarmanna er nú Björgvin
Frederiksen, vélvirkjameistari,
en aðrir í stjórn þess eru nú:
Einar Gíslason, málarameistari,
Guðmundur Halldóreson, bygg-
ingameistari, Tómas Vigfússon,
byggingameistari og Vigfús Sig-
urðsson, byggingameistari.
AFKOMA IÐNADARINS 1953
í ársbyrjun 1953 horfði engan
veginn vænlega um afkomu iðn-
aðarins á næstu mánuðum. Al-
varlegt verkfall var nýafstaðið,
en það hafði mjög lamað at-
vinnulífið í landinu og m. a.
vaidið iðnaðinum mjög verulegu
tjóni. Kaupgeta almenpings var
lítil og mikill skortur á fjár-
magni svo atvinna var æði rýr
í mörgum iðngreinum. Hér rætt-
ist þó betur úr en á horfðist.
Segja má að dýrtíðarskrúfan hafi
stöðvast síðast á árinu 1952 og
verðlagið í landinu hefir verið
sæmilega stöðugt árið 1953. At-
vinna almennings fór brátt vax-
andi og hefir atvinna yfirleitt
verið sæmileg eða góð, nema
fyrstu mánuði ársins. Atvinnu-
aukningar gætti fljótt í sumum
iðngreinum, og með vaxandi
kaupgetu almennings vænkaðist
brátt hagur æ fleiri iðngreina.
Má ótvírætt segja að yfirleiV
hafi afkoma iðnaðarins á árinu
1953 orðið töluverf betri en árið
áður og betri en á horfðist i
byrjun árs, þótt afkoma sé að
visu æði misjöfn bæði eítir iðn-
greinum og eftir einstökum stöð-
um á landinu. Skal síðar vikið
nokkru nánar að einstökum iðn-
greinum, en fyrst vikið að
nokkrum þeim málum, er varða
iðnaðinn í heild.
IÐNAÐARBANKINN
Iðnaðarbanki íslands h.f. var
opnaður hinn 25. júní 1953 í húsi
Nýja Bíó við Lækjargötu í
Reykjavík. Bankastjóri var ráð-
inn Helgi H. Eiríksson, skóla-
stjóri. Viðskipti við bankann
urðu mikil þegar á fyrsta degi
og hafa sparifjárinnlög farið vax-
andi jafnan síðan svo langt er
umfram það, sem í upphafi var
hægt að gera sér vonir um. Er
af því augljóst, að iðnaðarmenn
og velunnarar iðnaðarins hafa
fagnað bankanum af alhug, og
leggja allt kapp á að styðja hann
og efla. Þegar hefir verið undir-
búin stofnun útibús á Keflavík-
urflugvelli m. a. til þess að veita
þjónustu þeim fjölmörgu iðnað-
armönnum, er þar vinna, og tek-
ur það væntanlega til starfa áð-
ur en langt líður. Bankinn hefir
þegar fest kaup á húseigninni
Lækjargötu 10B, Reykjavík, og
mun byggja þar hús fyrir fram-
tíðarstarfsemi sína. í haust var
boðið út viðbótarhlutafé til bank-
ans að upphæð kr. 500.000,00 skv.
heimild í lögum um bankann og
safnaðist sú upphæð á skömmum
tíma. Er þá að fullu dokið hluta-
fjársöfnun til bankans. Á síðasta
Alþingi var samþykkt heimild
til handa ríkisstjórninni til þess
að taka lán allt að 15 millj. króna
og endurlána Iðnaðarbankanum
það með sömu kjörum. Lán
þetta hefir enn ekki fengizt, þótt
bankanum sé þess brýn þörf til
starfsemi sinnar og þörf iðnaðar-
ins fyrir aukið fjármagn sé mjög
knýjandi. Hins vegar hefir ríkis-
stjórnin tekið upp í málefna-
samning sinn ákvæði um að end-
urskoða lánaþörf iðnaðarins í
samræmi við aðra aðalatvinnu-
vegi þjóðarinnar, og er þess að
vænta, að hún vinni ötullega að
því að veita verulega auknu fjár-
magni til iðnaðarins, enda hefur
»
Eggert Jónsson.
fjárskortur verið íslenzkum iðn-
aði alvarlegur fjötur um fót á
undanförnum áium og er svo
enn.
LÖG UM IDJU
OG IBNAB
Fyrir Alþingi 1952 var að til-
hlutun ríkisstjórnarinnar lagt
frv. til iðnaðarlaga, samið af
milliþinganefnd en með tveimur
breytingum frá ráðuneytinu.
Landsamband Iðnaðarmanna
hafði tekið eindregna afstöðu
gegn þessu frumvarpi og sendi
iðnaðarnefnd neðri deildar ítar1-
lega greinargerð fyrir þeirri af-
stöðu sinni. Nefndin lagði síðan
til við Alþingi að frv. yrði vísað
frá með rökstuddri dagskrá til
þess að það' yrði endurskoðað
með tilliti til þeirrar gagnrýni og
þeirra breytingartillagna, sem
fram höfðu komið, og var si^
dagskrártillaga samþykkt sam-
hljóða. í samræmi við þá sam-
þykkt sendi iðnaðarmálaráðherra
frv. aftur til milliþinganefndar
þeirrar, er hafði samið það, en
nefndina skipa Ragnar Jónsson
hrl. formaður, Einar Gíslason og
Snæbjörn G. Jónsson af hálfu
Landsambands Iðnaðarmanna og
Páll S. Pálsson og H. J. Hólm-
járn af hálfu Félags ísl. iðnrek-
enda. Af hálfu Landssambands
Iðnaðarmanna var frv. sérstak-
lega tekið til gagngerðrar endur-
skoðunar, og var það allt endur-
samið verulegar breytingar gerð-
ar á því og allmiklu aukið við?
Náðu fulltrúar L. I. í milliþinga-
nefndinni sfemkomulagi um þær
breytingar við formann nefndar-
innar og var frv. í þessari breyttu
mynd, og .eftir að 15. Iðnþing
íslendinga hafði fjallað um það
þannig, sent ríkisstjórninni sem
tillögur meiri hluta nefndarinn-
ar, en minni hluti nefndarinnar,
fulltrúar F. í. I. skilaði séráliti
og lagði til að frv. yrði haldið
óbreyttu frá því er það var lagt
fyrir Alþingi í fyrra.
Hefir þannig ekki enn dregið
til samkomulags um frv. til nýrra
laga um iðju og iðnað, og eru
því ekki líkur til að málið verði
fiutt á yfirstandandi Alþingi.
ENDUSKOÐUN
TOLLSKRÁRINNAR
í april s. 1. skipaði fjármála-
ráðherra nefnd til þess að endur-
skoða lög um tollskrá msð tilliti
til sérþarfa iðnaðarins. í nefnd-
ina var m. a. skipaður fulltrúi
Iðnaðardeildar SÍS og annar frá
Félagi ísl. iðnrekenda, en eng-
inn frá Landssambandi Iðnaðar-
manna. Reit stjórn Landssam-
bands Iðnaðarmanna fjármála-
ráðherra því þegar bréf og fór
þess á leit að fá einn fulltrúa
í nefndina. Eftir ítrekaðar mála-
leitanir féllzt fjármálaráðherra
á það í ágúst s: 1. að fu'ltrúi frá
L. . I. skyldi mega sitja fundi
nefndarinnar og hafa þar mál-,
frelsi og tillögurétt og var það
boð þegið. Neíndin hefir tekið
tollskrárlögin til ítarlegrar end-
urskoðunar og muri hún væntan-
lega ganga frá áliti sínu og til-
lögum, áður en Alþingi kemur
saman til funda að nýju að loknu
jólaleyfi. Er þess þá og að vænta
að Alþingi taki tillögurnar til
meðferðar og endanlegrar af-
greiðslu, áður en það lýkur störf-
um að þessu sinni. Má þá og
treysta því, að sú afgreiðsla verði
til verulegra hagsbóta fyrir iðn-
aðinn í landinu.
Er rætt er um endurskoðun
tollskrárinnar með tilliti til sér-
þarfa iðnaðarins er full ástæða
til þess að taka það fram, að
einnig er brýn þörf að endur-
skoða bátagjaldeyrislistann með
tilliti til iðnaðarins, þar sem mik-
ið af efnivörum til iðnaðar eru á
bátagjaldeyri og jafnvel einnig
vélar og tæki, Veldur þetta ýms-
um iðngreinum verulegum erfið-
ieikum, sem mjög er nauðsyn-
legt að leysa úr. Er þess því að
vænta, að einnig bátagjaldeyris-
listinn fáist lagfærður með tilliti
til iðnaðarins «vo að viðunandi
sé.
JÐNAÐARMÁLA-
STOFNUNIN
Iðnaðarmálastofnun íslands tók
til starfa í nóvember s. 1. í nýju
iðnskólabyggingunni í Reykja-
vík, og fer Iðnaðarmálanefnd
með yfirstjórn hennar, en nefnd-
ina skipa: Páll S. Pálsson frá
Félagi ísl. iðnrekenda, Þorsteinn
Gíslason frá Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna og Kristjón
Kristjónsson frá SÍS. Nefndin
fékk til umráða kr. 200.000,00
skv. fjárlögum 1953 „til efling-
ar upplýsingastarfsemi og
skýrslusöfnunar fyrir iðju- og
iðnrekstur í landinu“ og hefir
nefndin m. a. notað þessa fjár-
veitingu til þess að koma Iðnað-
armálastofnuninni á fót, en eng-
in sérstök lög eru til um stofnun
þessa. Iðnaðarmálanefnd hafði þó
samið frv. til laga um Iðnaðar-
stofnun íslands á_s. 1. hausti, og
fékk 15. Iðnþing íslendinga tæki
færi til þess að kynna sér frum-
varpið. Iðnþingið tók eindregna
afstöðu gegn frv. og gagnrýndi
auk þess sérstaklega að gerðar
skyldu tillögur um svo mikil-
vægt mál fyrir iðnaðinn í land-
inu, án þess að heildarsamtök
iðnaðarins, Landssamband Iðn-
aðarmanna, væri þar í nokkru
haft með í ráðum. Beindi þingið
þeim tilmælum til iðnaðarmála-
ráðherra að hann legði frv.
þetta ekki fyrir Alþingi, heldur
skipaði fulltrúa frá Landssam-
bandi Iðnaðarmanna óg Félagi
ísl. iðnrekenda í nefnd til fram-
haldsathugunar á málinu. Stjórn
Landssambands Iðnaðarmanna
hefir síðan gert iðnaðarmálaráð-
herra ítarlega grein fyrir afstöðu
sinni til mála þessa og skýrt frá,
hvernig hliðstæðar stofnanir á
Norðurlöndum eru skipulagðar.
Verður það ekki nánar rakið hér
nú, enda er mál þetta í athugun
hjá ráðherra.
SKIPASMÍÐAR
INNANLANDS
Af hálfu Landssambands Iðn-
aðarmanna hefir frá því á fyrra
ári mikið verið unnið að því að
fá gerðar nauðsynlegar ráðstaf-
anir til þess að nýsmíði fiski-
skipa gæti orðið framkvæmd hér
innanlands, en hún hefir legið
hér alveg niðri síðustu árin. Á
síðasta Alþingi fengust engar
þær ráðstafanir samþykktar, er
tryggðu lausn þessa máls, en
samþykkt var heimild til þess að
endurgreiða tolla og sölúskatt af
efni og vélum til báta smíðaðra
hérlendis. Var það sjálfsagt rétt-
lætismál, en eitt sér engin
lausn.
Á síðastliðnu voru gerði Fiski-
féiag íslands ráðstafanir til þess
að fá verðsamanburð á skipum
smíðuðum hér og á Norðurlönd-
um, og urðu niðurstöður þéss
samanburðar stórum hagstæðári I
islenzkum skipasmiðum, en marg I
ir höfðu talið, þótt íslenzk skip
séu vissulega nokkru dýrari. Er
Fiskifélagið hóf þessa rannsókn
sína fór Landssamband Iðnaðar-
manna þess á leit við Fjárhags-
ráð, að það stöðvaði innflutning
fiskiskipa, meðan á rannsókninni
stæði, og voru engin innflutn-
ingsleyfi veitt frá því og þar til
í októberbyrjun s. 1. að veitt voru
leyfi til innflutnings á 21 bát.
Á þessu tímabili var og samið
um smíði 7—8 skipa hérlendis og
hljóp hið fyrsta af stokkunum
hjá Landssmiðjunni nú fyrir
nokkru síðan. Er það ánægjuleg-
ur vottur þess, að störf L. I. að
þessum málum hafi þó þegar bor-
ið nokkurn árangur.
Meðan 15. Iðnþing íslendinga
saf að störfum í haust, áttu full-
trúar þaðan viðræður við for-
sætisráðherra og iðnaðarmálaráð-
herra, og skýrði þá forsætisráð-
herra frá því, að stjórnarflokk-
arnir myndu tilnefna sinn full-
trúann hvor til þess að gera til-
lögur um þessi mál í samráði við
fulltrúa skipasmiða og útvegs-
manna. Hafa fárið fram viðræð-
ur milli þessara aðila og fulltrú-
ar stjórnarflokkanna skilað áliti
til þeirra. Er eindregið að vænta
þess, að unnið verði kappsamlega
að því að koma fram viðhlítandi
lausn þessa máls, er Alþingi kem-
ur saman að nýju í febrúar-
byrjun.
Hér að framan er þess getið,
að íslenzk skip séu nokkru dýrari
en erlend. Er því rétt að taka
þsð fram hér, að það stafar eigi
af því að íslenzkir skipasmiðir
séu eigi fyllilega samkeppnisfær-
ir um afköst og vinnugæði við
stéttarbræður sína á Norðurlönd-
um, heldur stafar það af því,
hve verðlag er hér allt miklu
hærra. íslenzkar skipasmíðar
eiga í því aðeins sammerkt með
ölium öðrum íslenzkum fram-
leiðslugreinum, að vegna hins
háa verðlags hér, geta þær ekki,
að öðru jöfnu, verið samkeppn-
isfærar urh verð við framleiðslu
þeirra nágrannalanda, þar sem
verðlag er miklu lægra. Mættu
þeir jafnan hafa þessa staðreynd
í huga, sem hafa uppi háværast-
ar raddir um það, að íslenzkur
iðnaður eigi ekki rétt á sér, nema
hann sé samkeppnisfær við inn-
fluttar iðnaðarvörur.
FRÁ 15. IÐNÞINGI
ÍSLENDINGA
Þingið var haldið í nýju iðn-
skólabyggingunni í Reykjavík
dagana 10.—15. október s.l. og
sátu það nær 70 fulltrúar. Meðal
helztu mála á dagskrá þingsins
voru öll þau mál, er gerð hefir
verið grein fyrir hér að framan,
en auk þeirra tók þingið m. a.
til meðferðar og gerði ályktanir
um Gjaldeyris- og innflutnings-
mál, Afkomu iðnaðarmanna,
Þátttöku iðnaðarmanna í stjórn-
málum, Frumvarp til laga um
iðnskóla, Endurskoðun skattalög-
gjafarinnar, Söluskattinn, Iðn-
lánasjóð, Réttindi verknámsskól-
anna, Árstíðabundið atvinnu-
leysi, Framtíðarhorfur samtak-
anna, auk annarra smærri mála.
Þá samþykkti þingið að Lands-
samband Iðnaðarmanna sem
meðlimur í Norræna iðnsamband
inu greiddi atkvæði með úrsögn
Norræna iðnsambandsins úr Al-
þjóðasambandi iðnaðarmanna,
smásöluverzlana og smærri iðn-
rekenda, er byggð var á því sjón-
armiði norrænna iðnaðarmanna,
að þeir ættu einungis heima í
hreinum iðnaðarmannasamtök-
um, enda var úrsögnin samþykkt
af öllurri meðlimum Norræna iðn-
sambandsins.
IÐNSKÓLABYGGINGIN
í REYKJAVÍK
Vegna iðnsýningarinnar í fyrra
haust iétu ríkissjóður og bæjar-
sjóður Reykjavíkur í té aukin
fjárframlög til nýju iðnskóla-
byggingarinnar í Reykjavík út á
Framh. á bls. 7.