Morgunblaðið - 26.02.1954, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 26. febr. 1954

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Rítstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
n
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Iðrandi syndarar
ALLT s.l. kjörtímabil börðust
kommúnistar eins og ljón
gegn þátttöku íslands í efnahags-
samvinnu hinna vestrænu lýð-
ræðisþjóða. Þeim var það að sjálf
sögðu ljóst, að án hennar gátu
Islendingar hvorki reist raforku-
verin við írafoss og Laxá í S-
Þing., né heldur komið upp
áburðarverksmiðju, sem full-
raforku til heimilisnota og át-
vinnureksturs. Það eina sem
þá varðar um eru hagsmunir
herra sinna í Kreml. Það eru
þeir, sem þeir eru kjörnir til
að þjóna en kki íslenzkt fólk,
sem vill bæta aðstöðu sina í
lífsbaráttunni.
Þegar þessi staðreynd liggur
ENSKUR stjarnfræðingur, dr.
Percy Wilkins, sagði í útvarps
erindi fyrir jól, að hann hefði upp
götvað 30 km langa brú í tungl-
inu. Brú þessi, sem er nálega eins
km breið og liggur í tveggja km
hæð, liggur yfir eina af sléttum
tunglsins, að sögn stjarnfræð-
ingsins. Víðs vegar um heim ruku
menn upp til handa og fóta vegna
þessarar fréttar, sem er sannar-
lega athyglisverð, ef hún er að
sama skapi áreiðanleg og hún er
stórkostleg.
^JJit^arlur&ur
L
ruarcjeruL
★ EKKI er ófróðlegt að kynna
sér, hvað aðrir stjarnfræðingar
hafa um þetta mál að segja.
Danska stjarnfræðingnum C.
Luplau Janssen farast orð á þessa
lund: Brú á tunglinu, tarna var
lagleg fjarstæða! „Mánabrúin“
, . . , ,, , fyrir sonnuð og ovefengjanleg,
nægði þorfum íslenzks landbun- , ...
* , . ,, * t, , . verður það Ijost að engmn viti-
aðar fynr tilbuinn aburð. En þeir , . * , , , . ,
, ., * , , . 5 * bonnn maður getur fylgt komm-
hikuðu engu að siður ekki við að & j &
leggja ofurkapp á baráttu sína
gegn þessari þátttöku.
\Jelvahandi óhriiar *
únistaflokknum að máli, nema
að hann vilji berjast gegn sín-
Kommúnistar sögðu að með um ei§in hagsmunum og þjóðar
henni væru íslefidingar að kaupa sinnar-
Það er vegna vaxandi skiln-
ings á þessari staðreynd, sem
fylgi kommúnista fer nú ört
hrakandi í landinu. Fleira og
fleira fólk lítur á kommúnista,
sem einangraða og áhrifalausa
kliku auðmjúkra Rússaþjóna.
Með þeim getur enginn frjáls-
lyndur íslendingur átt sam-
leið.
yfir sig „amerískt auðvaldsok“.
Þess vegna bæri „öllum heiðar-!
legum mönnum" að snúast gegn
henni. |
Nú eru raforkuverin risin og
áburðarverksmiðjan tekur senn
til starfa. Það hefur verið bætt'
úr rafmagnsskömmtuninni og
raforkuskortinum, sem valdið
hefur þúsundum heimila og
fjölda iðnfyrirtækja miklum ó-
þægindum og tjóni. Raforkan frá
Irafossi og Laxá streymir til
Reykjavíkur og Akureyrar og á
næstu árum munu háspennulín- *
urnar teygja sig út um nálægar
sveitir.
Sofandi lönd
Á SKAMMRI stund skipast veður
í lofti. Á einum degi er tveimur
Og nú eru kommúnistarnir einvöldum Arabaríkjanna velt úr
orðnir hræddir við afleiðing-
ar fyrri verka sinna. Nú kem-
ur Einar Olgeirsson ásamt ein-
um liðsmanni sínum sem iðr-
valdastóli. — Byltingarráðið eg-
ypzka sviftir Naguib öllum mann
virðingum og setur hann í stofu-
fangelsi. Uppreisn sýrlenzka hers
andi syndari fram á Alþingi lns fellir Shishakly einræðis-
og ber fram frumvarp um
lántökuheimild og ríkisábyrgð
til virkjunar Efri-Fossa í Sogi.
herra, svo að hann kemst naum-
lega undan á flótta.
Slíkir atburðir eru að vísu lítið
Þegar öll þjóðin hefur séð nýnæmi í Araba og múhpmeðs-
fjandskap kommúnista við trúarlöndunum í Vestur-Asíu og
virkjun írafoss og Laxá, ætla Afríku. Hver uppreisnin hefur
þeir sér að breiða yfir víxl- rekið aðra í Sýrlandi og Egypta-
spor sín með því að þykjast landi. Og enn er mönnum í fersku
nú allt í einu vera fullir áhuga 111111111 atburðirnir í Persíu, þar
sem Mossadek hrifsaði smam
saman alræðisvald í sínar hendur
Þetta er ákaflega vesældarleg og var svo að lokum steypt af
stóli.
Ástandið í þessum múhameðs-
trúarlöndum er alþjóðlega alvar-
á virkjun Efra-Sogs!!
tilraun til þess að hylja gömul
afglöp í móðu gleymskunnar.
Þess vegna tekst hún ekki.
Hvernig stendur á þv?
GAMALL togarasjómaður skrif
ar:
„Ég veit ekki vel hvað ég á að
halda, þegar ég les fréttir af því
að ekki fáist lengur menn á tog-
arana okkar, fallegu og full-
komnu nýsköpunartogarana, sem
okkur gömlu mönnunum, sero
vorum á fyrstu íslenzku togurun-
um hefðu fundizt hreinustu lysti-
skip. Já, víst er hann breyttur
aðbúnaðurinn að togarasjómönn-
unum okkar eftir að öll þessi
nýja tækni kom til sögunnar og
er það vel.
En hvernig stendur á því, að
hinir stríðqldu íslenzku æsku-
menn fást ekki lengur til að fara
á sjóinn? Erum við íslendingar
að ganga frá sjómannseðli okkar?
Víst er hægt að fá hægari og
áhættuminni vinnu á landi, það
er oft kaldlegt verk að toga á
Halanum — og það er sagt, að
eðlilegt sé, að menn taki fram
yfir þá vinnu, sem er léttari —
og stundum arðmeiri í senn.
Komast ekki á sjóinn
vegna manneklu!
EN ÉG veit ekki — mér hefir
alltaf fundizt, að sjórinn og
sjómannslífið með öllum sínum
töfrum — og öllum sínum hætt-
um, hljóti að eiga það sterk ítök
í íslenzku þjóðinni, að aldrei gæti
til þess komið, að skipin okkar
kæmust ekki á sjóinn sökum
manneklu.
Þjóðin gleymir því ekki að legt, vegna þess að á næsta leiti
kommúnistar börðust eins og ljón hlakkar í Rússum vegna þessarar
gegn byggingu glæsilegustu mann pólitísku óreiðu. Þeir vænta þess
virkja, sem hún hefur reist. Hins að afleiðingin verði algert öng-
vegar mun Efra-Sog verða virkj-
að í samræmi við þá stefnu sem
Sjálfstæðismenn hafa markað. —
Hin Óraunhæfa æsingastefna
kommúnista mun ekki fá hindr-
að að áfram verði haldið að reisa
glæsileg raforkuver til sköpunar
auknum lífsþægindum og bætt-
um atvinnuskilyrðum fólksins.
En það er ómaksins vert, að
þjóðin minnist þess, að meðan
þveiti og auðvelt að ná yfirráð-
um á þessu þýðingarmikla svæði
heimsins. Hvergi í heiminum
beita kommúnistar eins áróðri
sínum sem þarna og þeir munu
vissulega ekki sleppa neinu tæki-
færi til að efla völd sín.
Arabalöndin eru sofandi lönd.
Þau dveljast enn á sviði mið-
aldanna. Gamalt og úrelt léns-
skipulag er þar enn við ríkjum,
dollarar voru notaðir til þess að|fáeinir höfðingjar deila um völd-
kaupa morðtól og verksmiðju- ir. meðan allur þorri íbúanna lifir
vélar fyrir Rússa, þá voru þeir við sárustu neyð. — Menntun og
góður og gjaldgengur gjaldmiðill,
að áliti kommúnista. Þá töluðu
þeir ekkert um að Evrópa væri
að kaupa yfir sig „amerískt auð-
valdsok“. Það er fyrst þegar nota
þarf dollarana til þess að byggja
upp lönd Evrópu, reisa raforku-
ver og verksmiðjur handa íslend-
ingum, sem Einar Olgeirsson og
Brynjólfur Bjarnason sjá hina
skelfilegu hættu sem felst í
amerísku fjármagr»i till handa
Evrópuþjóðum!
Allt sannar þetta enn þá
betur en áður, hversu gjör-
samlega kommúnistar láta
stjórnast af rússneskum hags-
munum. Þá varðar ekkert um
hag íslenzku þjóðarinnar. Þá
varðar ekkert um það, þótt
fólk í Reykjavík, á Akureyri
og í nálægum sveitum vanti
menning er á furðulega lágu stigi
og sjúkdómar herja fólkið. Flest-
um þessum ríkjum hefur boðizt
aðstoð frá Vesturlöndum um
framkvæmdir til að bæta kjör
alls almennings, en þetta hefur
komið að minna gagni en skyldi
vegna innanlandsástandsins. Sem
dæmi má nefna að Arabía hefur
á síðustu árum fengið ógrynni
fjár í olíugreiðslur, sem nota
hefði mátt til að gerbreyta kjör-
um fólksins. En höfðingjarnir
hafa sóað miklu af þessum fjár-
munum í óhófseyðslu.
Vestutlandaríki þau sem tnést
skipti hafa Við þétta svæði telja
enn sem fyrr mjög mikilvægt
fyrir allan umheiminn að vekja
múhameðslöndin úr þyrnirósa-
svefni miðaldanna. Það má og
benda á að eitt ríkið hefur þegar
vaknað, þar sem er Tyrkland.
Ósjálfrátt hvarflar að mér vísa
úr Islandskvæði Bjarna skálds
Thorarensens:
Fjör kenni oss eldurinn, frostið
oss herði,
fjöll kenni oss torsóttum gæðum
að ná.
Bægi sem Kerúb með sveipanda
sverði
silfurblár ægir oss kveifarskap
frá.
Mér hefir talltaf þótt vænt um
þessa vísu.
Gamall togarasjómaður.“
Frá Þjóðleikhúsinu.
ITILEFNI af því, sem „Ö“
skrifar um skólasýningar
Þjóðleikhússins í gær, hefir Þjóð-
leikhússtjóri beðið mig að birta
eftirfarandi athugasemd:
„Það er á misskilningi byggt,
að leikritin „Flekkaðar hendur“
og „Sölumaður deyr“ hafi ekki
verið sýnd skólum. Sólasýningar
voru á báðum þessum leikritum,
fyrir 10—12 skóla.
Rangur skilningur.
HINSVEGAR vil ég taka.fram
í þessu sambandi — sagðí
Þjóðleikhússtjóri — að því mið-
ur hefir það stundum komið í
ljós, að skólsifólk — á það auð-
vitað einkum við um yngri nem-
endur — virðast stundum leggja
rangan skilning í ýmis leikatriði,
einkum þ"gar um álvarleg leik-
rit er að ræða, svo sem „Sölu-
maður deyr“ og „Sumri hallar“
nú í vetur. Hefur þetta gengið
svo langt, að leikstjórar hafa
kvartað undan því við mig, að
fliss og órói unglinga í áheyrenda
sal á þeim stag í leiknum, er sízt
skyldi vænta, hafi valdið óþægi-
legum truflunum. — Er ástæða
til að minna skólafólk góðfúslega
á, að þeim er boðið á sýningar
Þjóðleikhússins í trausti þess, að
peir komi þar fram svo sem
menntuðum og siðprúðum leik-
húsgestum sæmir.“
Hlýleg orð til Harveys.
ÞAÐ eru alltaf til menn, sem
þurfa að finna að öllu. í
gær var einn slíkur að amast við
því, að Þjóðleikhúsið hefði skóla-
sýningu á leikritinu ,,Harvey“.
Ekkert mannlegt er mér óvið-
komandi á að vera einkunnar-
orð hvers leikhúss, en einnig
námsmanna. Ekki sízt, þegar dap
urleg hlið mannlegs lífs er sett
fram á jafn skemmtilegan hátt
og höfundi Harveys hefir tekizt.
Mér finnst, að menn hafi ekki
gefið nægilegan gaum boðskap
leikritsins: að reynt er að sporna
við því, að allt hugmyndaflug
verði drepið og horft sé á tilver-
una aðeins með vélrænum aug-
um raunveruleikans.
Það er sannfæring mín, að
skólafólk, sem séð hefir Harvey,
þakkar Þjóðleikhúsinu ágæta
skemmtun, — Vinur Harveys“.
Þangbrandr o.g
berserkrinn.
ÞANGBRANDUR fór um várit
vestr á Barðaströnd at finna
Gest inn spaka. Þar skoraði nor-
rænn berserkr á hann til hólm-
göngu. Þangbrandr játti því
Berserkrinn mælti: „Eigi
jnuntu þora at berjast við mik, ef
þú sér íþróttir mínar. Eg geng
berum fótum um eld brennanda,
ok ek læt fallast berr á saxodd
minn, ok sakar mik hvártki.“
Þangbrandr svarar: „Guð mun
því ráða.“
Þangbrandr vígði eldinn, en
gerði krossmark yfir saxinu. Ber-
serkrinn brann á fótum, er hann
óð eldinn, en er hann fell á sax-
it, stóð þat í gegnum hann, ok
fekk hann af því bana. Þessu
fögnuðu margir góðir menn, þó
at heiðnir væri. Þá lét Gestr
prímsignast og nökkurir vinir
hans.
(Úr Kristni sögu).
Hjarta éþek-
ingsins 'gérir
munn hans
hygginn.
getur ekki verið annað en gaman-
mál nema þeir, sem athuganirnar
hafa gert, séu alls óvanir.
Af fjöllum mánans eru margir
og annarlegir skuggar, þar sem
sólargeislar falla mjög skáhallt.
Þegar svo stendur á, er ekki ó-
eðlilegt, að menn þykist sjá hluti,
sem minna á brýr. Öðru sinni
minna skuggar sama fjalls e. t. v.
á annan hlut, ef ljósið fellur öðru
vísi á það.
★—□—★
★ ÞAÐ er ekki ný bóla, að
stjarnfræðingar sjái í tunglinu
fyrirbæri, sem þeim þykja minna
á hluti á jörðu. Þýzkur stjarn-
fræðingur uppgötvaði fyrir 150
árum fjöll, sem menn kölluðu
„virkin“ í gamni. í tunglinu sjást
líka beinir fjallgarðar, sem á
máli stjarnfræðinga ganga oft
undir nafninu „járnbrautargarð-
urinn“. Mörg rök hafa verið færð
að því, að í tunglinu sé ekkert
líf. Hvers vegna þá allt í einu að
kveða upp úr um, að þar séu
risastór mannvirki?“
Rifjum þá upp í stuttu máli,
hvers háttar þessi „uppgötvun“
Wilkins stjarnfræðings er.
— Brúin er fimbulstór. bogi.
Hann hefir allt útlit til, að hugs-
andi verur hafi smíðað hann. Það
er næsta ótrúlegt, að þvílíkt fyrir
brigði sem þessi bogi er, hefði
ekki farið forgörðum þær milljón
ir ára, sem máninn hefir verið til.
Brúin er mjög regluleg í lögun, og
verður það að teljast afar at-
hyglisvert. Af henni myndast
skuggi, þegar sólin er íágt á lofti,
og það er hægt að sjá sólargeisl-
ana, þar sem þeir falla undir
brúarbogann. Þessi brú er sann-
arlega athyglisverð, hið furðuleg-
asta, sem séð verður í tunglinu í
svjp.
Brúin er við jaðar sléttu þeirr-
ar, sem gengur undir nafninu
Mare Orisium.
★—□—★
★ Bandaríski stjarnfræðingur-
inn John O’Neill uppgötvaði brú
þessa 23. júlí í sumar. Segir
I Wilkins að O’Neill hafi haft sam-
1 band við sig skömmu seinna og
beðið sig um að staðfesta upp-
götvun sína á þessari brú. Ég
| gerði þetta, segir Wilkins, reit
I O’Neill bréf hinn 26. ágúst, en
I það var þá um seinan, því að
hann lézt hinn 30.
| Wilkins er forstjóri þeirrar
deildar brezka stjarnfræðifélags-
ins, sem hefir einkum tunglið að
viðfangsefni. í endaðan janúar í
vetur gaf hann út uppdrátt af
bakhlið mánans, þeim hluta hans,
sem allt af snýr frá jörðu. Hann
lét þá skýringu fylgja uppdrætt-
inum, að tunglið bærist svo til,
að menn gætu á stundum séð allt
að 150 km af baki þess við hvora
rönd. Að öðru leyti væri uppdrátt
urinn ágizkun ein.
★—□—★
★ HVORUGUR þeirra manna,
sem telja sig feður brúarinnar,
eru kunnur stjarnfræðingur.
Vitnisburður þeirra veikist ekki
neitt smáræði við það, að O’Neill
ritar Wilkins til að fá uppgötvun
sína staðfesta, og Wilkins telur
sér kleift að staðfesta hana undir
eins að kalla. Ef hann hefði vilj-
að sannreyna hana eins og vis-
indamanni bar, þá hefði til þess
þurft marga mánuði.
Dágóður affi hjá
Hafnarfjarðarbáium
HAFNARFIRÖI. — í gær komu
tvéir ' tágklrát' hingað: Surprise,
sem var með ufn 250 tonn oj» ís-
ólfur um 150. — Afli linubátanna
var Umf10—-12 skipd. á bát í gær
og fyrradag. — Katla kom hingað
í gær fnéð salt til útgerðarmanna.
— G.