Morgunblaðið - 24.04.1954, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 24. apríl 1954
fiæia Svíakonungs og forseta ís-
Ms í konungsveizlu í Stokkhólmi
Ræða konungs
I»AÐ ER drottningunni og mér
og allri þjóð vorri mikil ánægja
a3 taka í dag á móti forseta ís-
lands, herra Ásgeiri Ásgeirssyni,
•og konu hans frú Dóru Þórhalls-
dóttur í höfuðstað Sviþjóðar.
Ég býð þau innilega velkomin
í þessa fyrstu opinberu heim-
«íkn, sem íslenzkur forseti gcr-
■t. Island er í hópi þeirra ríkja,
Æím venjulega eru nefnd norræn.
frað tekur einnig þátt í norrænni
samviimu. Þetta er önnur ástæða
-til þess, að vér í Svíþjóð lítum
björtum augum á þessa heimsókn
Jjóðhöfðingja náskyldrar þjóð-
Ógleymanleg eru mér þau á-
brif, sem ég varð fyrir í heim-
sókn minni til fslands árið 1930.
jÞúsund ára hátíð Alþingis, sem
Italdin var á hinum sögufræga
S’ingvelli, var áhrifamikil þjóð-
arhátíð. En fyrst og fremst hlaut
Jt;ssi hátíð þýðingu sína vegna
Jess, að ekkert annað þjóðar-
Jing, ekkert annað þjóðkjörið
íulltrúaþing, er nálægt því eins
gamalt og Alþingi. Þátttaker.d-
urnir, sem gestir voru á hátíð-
irrni, fengu vissulega engu síð-
m en ég hugmynd um aðdáan-
legt samhengi sögunnar. Og þess
T»er að geta, að saga og erfð er
i fullu samræmi við íslenzkt nú-
'tíma þjóðlíf.
Það er engin hótfyndni, að fs-
laud er kallað eyjan sögum sveip-
uð. Ekkert annað land í heim-
inutn á svo auðugar þjóðlegar
•og jafnframt framúrskarandi
listrænar bókmenntir. íslend-
ingasögur, sem öðrum þræði eru
•ofnar úr sögulegum fróðleik frá
laitdnámsöld og síðari tímum og
hreinni sagnalist, eru glæsileg
listaverk, sem jafnan munu
Btanda framarlega í bókmennt-
Tinni heimsins.
Af þessu kann það að hafa leitt,
«3 fslendingar hafa löngum ver-
ið bókelskir mjög. Bóklestur og
“bóksýslan er meiri á íslandi en
í nokkru landi öðru. Það er óhætt
að fullyrða, að fornbókmenntir
íslands hafa þar orðið almenn-
iugsetgn, svo mjög, að hvergi á
s'un líka. Og samhengið í bók-
menntunum er meir en orðin
"tótn, því að þær hafa nú á tím-
■Jim borið greinar, sem breiðast
langt út fyrir endimörk lands-
ims,
Framan við baksýn þúsund
ára erfða byggja nútíma íslend-
íugar nú upp nútíma þjóðfélag
í tandi sínu. Andleg rækt og efna-
leg þróun skapa þjóðinni æ betri
lífskjör. Með athafnasemi og frið-
samlegri keppni við aðrar þjóð-
ir hefur ísland skapað sér virð-
ingarsess meðal þjóða heims.
Vér Svíar óskum frændum vor-
nm af alhug góðs gengis í þeirra
Jvjóóholla starfi og bjartrar og
fcappasællar framtíðar.
f þeirri von skála ég nú fyrir
íorseta íslands, forsetafrúnni og
iyrir íslandi og íslendingum.
Ræða forsela
Yðar hátignir.
FiRIR hönd okkar hjónanna og
ísienzku þjóðarinnar þakka ég af
feeilum hug hina vinsamlegu og
Iilýju ræðu Yðar Hátignar og
l»ær glæsilegu viðtökur, sem við
tiöfum hlotið.
Oss íslendingum hefur verið
kunnugt um vinarhug yðar og
íróðleik um ísland, síðan hinn
ligni ríkiserfingi Svíþjóðar sótti
heim í tilefni af Alþingishá-
•tíðúini 1930. Sú heimsókn stað-
festi á fagran hátt samband og
"Vináttu þjóða vorra. Af heilum
*ug ber ég yður því kveðjur allra
ísJendinga.
_ Kunningsskapur Svía og ís-
lendinga er orðinn æði gamall.
>egar vér lesum sögu sænsku
þjóðarinnar, verður það ljóst af
kaflanum um fornsögu landsins,
hversu margt er þar sótt í ís-
lenzkar heimildir. Sú saga væri
fátækleg, ef ekki nyti þar Snorra
og annarra íslenzkra sagnaritara.
Að þeim kafla loknum hefst aft-
urför með íslendingum en upp-
gangur Svía. En frægðarferill
Svía og sænskra höfðingja á
hinni síðbúnu miðöld íslendinga
fullnægði að nokkru leyti þrá
vorri eftir frægð og frama.
Snorri segir, að „Oðinn var sótt-
dauður í Svíþjóð Oft þótti
Svíum hann vitnast sér, áður
stórar orrustur yrði. Gaf hann
þá sumum sigur, en sumum bauð
hann til sín. Þótti hvortveggja
kostur góður.“ Þessi orð gilda
einnig um gullöld Svía.
Enda þótt fjörður væri milli
frænda, gerðu skáld og sögu-
menn brú um þann fjörð þver-
an. Tegnér kvað um efni, sótt
í Friðþjófs sögu, með þeim ágæt-
um, að hin íslenzka þýðing, gerð
af einu stórskálda vorra, varð ís-
lenzk almenningseign. Er þetta
glögg merki um gagnkvæm áhrif,
sem sanna það, hversu nákomn-
ir vér erum að uppruna og hugs-
unarhælti. Siðan þetta varð, hafa
vináttuböndin orðið enn styrk-
ari.
Nú þekkja hundruð Islendinga
Svíþjóð og mikla og fjölbreytta
menningu hennar af eigin raun.
Vér, sem persónuleg kynni höf-
um haft af Svíþjóð, myndum eigi
vilja missa þeirra. Iíynnin verða
auðveldari, vegna þess að sænsk
tunga minnir í hreinleik sínum,
styrk og göfgi mjög á vort eig-
ið mál.
Nú hafa einnig fjölmargir Sví-
ar öðlazt náin kynrfi af íslandi
nútímans og hinni öru þróun, sem
þar hefur orðið á öllum sviðum.
Nútímabókmenntir íslendinga
hafa einnig eignazt marga vini
og aðdáendur.
Vér höfum af athygli fvlgzt
með þróuninni í Svíþjóð. í fé-
lagsmálalöggjöf er Svíþjóð
brautryðjandi innan Norðurlanda
en Norðurlöndin umheiminum
fagurt fordæmi. Hugsazt getur,
að þessi friðsamlega þróun beri
ekki út á við yfir sér þann sama
glæsibrag og hersigrar stórveld-
istímanna, en inn á við er hér
um nýja gullöld að ræða. Snorri
lofar Frey, sem „var því meir
dýrkaður en önnur goðin, sem
á hans dögum varð landsfólkið
auðugra en fyrr að friðinum og
ári.“
Allir óskum vér friðar, en vér
virðum þó þær þjóðir, sem verja
menningu sína og þjóðleg sér-
kenni. Ég hygg, að hafi nokkrar
þjóðir komizt nærri því, að leysa
vandamál samtimans, þá séu það
Norðurlandaþjóðirnar. Vér höf-
um reynt margt og varðveitt hið
bezta. Vér reyndum Kalmarsam-
band — hið eina skipti, er Sví-
þjóð og ísland áttu sama þjóð-
höfðingja. Vér höfum reynt sam-
bönd tveggja landa í senn. En
að endingu höfum vér orðið fimm
frjáls riki, er sín á milli hafa
gert hinn mikla draum um frið
að veruleika. Margt af því, sem
Sameinuðu þjóðirnar hafa á
stefnuskrá sinni, hefur þegar ver-
ið framkvæmt á Norðurlöndum,
og það er engin tilviljun, að aðal-
ritarar Sameinuðu þjóðanna hafa
báðir verið Norðurlandamenn,
hinn fyrri norskur, hinn síðari
sænskur. í augum heimsins njóta
Norðurlöndin virðingar fyrir að
þræða inn á við hinn gullna
meðalveg en leita út á við hins
gullna friðar. Svíþjóð liggur í
hjarta Norðurlanda og hefur
tekið Norðurlöndin í þjóðsöng
sir.n.
Ég leyfi mér að lyfta skál
minni fyrir Yðar Hátign, fyrir
Hennar Hátign drottningunni,
fyrir konungsættinni og fyrir
sænsku þjóðinni allri.
\ I
Framh. af bts. 1
sænska drottningin og íslenzka
forsetafrúin í öðrum vagni. Síð-
ast fóru riddarar úr lífverði
konungs. 1400 hermenn skipuðu
sér í raðir með fram veginum
og mannfjöldinn, sem var mjög
mikiil á leiðinni var óspar á
fagnaðarlæti sín.
í KONUNGSHÖLLINNI
Var nú haldið í viðhafnarsal
konungshallarinnar í hátíðlegri
skrúðfylkingu. — Einkennisbúið
hirðfólk sænsku hirðarinnar
hafði skipað sér í raðir beggja
vegna inngangsins og varðmenn
með brugðnum sverðum stóðu
heiðursvörð. — Forsetahjónin
nevttu síðan hádegisverðar með
sænsku konungshjónunum en
síðar um daginn veitti forsetinn
viðtöku í Ulriksdals-höllinni full
trúum erlendra ríkja.
Á SAMKOMU ÍSLENÐINGA
Síðar_ um daginn^ safnaðist
margt íslendinga og íslandsvina
saman á heimili Helga Briems,
sendiherra. Var forseti íslands
þar gerður að heiðursfélaga í
Sænsk-íslenzka félaginu.
í ávarpi, sem forseti flutti við
þetta tækifæri, lét hann í ljós
ánægju sína yfir að hitta svo
marga íslendinga samankomna.
Vék hann síðar að hinum ýmsu
stórfelldu bre.ytingum, sem orðið
hefðu á íslandi með því er hin
aukna samgöngutækni hefði
fært landið inn á þjóðbraut og
gert vegalengdir hverfandi litl-
ar. „En landið helzt óbreytt“,
sagði forsetinn. „Sagan verður
einnig alltaf að mestu séreign og
bindur oss ættjarðarböndum. En
ekkert sameinar okkur þó betur
en málið, tungan, sem vér höfum
varðveitt um þúsund ár, betur
en nokkur germönsk þjóð“.
VIRÐINGARMERKI VEITT
Um kvöldið hylltu 150 söngv-
arar forsetahjónin með hátíða-
söngvum framan við konungs-
höllina og voru þau hyllt ákaft
af mannfjöldanum, er þau gengu
fram á svalir hallarinnar. Síðan
var gengið til veglegs hátíða-
kvöldverðar í boði konungshjón-
anna. _Við það tækifæri var for-
seti Islands sæmdur sænsku
Serafimer-orðunni, sem er hið
æðsta virðingarmerki Svía, sem
enginn íslendingur hefur hlotið
fyrr. Þá var utanríkisráðherra
íslands, dr. Kristinn Guðmunds-
son sæmdur stórkrossi Vasa-orð-
unnar.
STOKKHÓLMS-HEIMSÓKNIN
Á ENDA
I gær heimsótti forsetinn í
fylgd með Gústav Adolf konungi
Sögusafn sænska ríkisins. Var
forsetanum þar fært að gjöf hið
stóra verk, „Sviþjóð í tíu þúsund
ár“, bundið í skrautbandi, en höf-
undar verksins eru vörður Sögu-
safnsins og Sven Jansson, sem um
skeið var lektor við Háskóla ís-
lands í ReyLjavík.
Forsetahjónin snæddu í gær
hádegisverð í boði Bertels prins
og síðar um daginn bjó Stokk-
hólmsborg þeim veglega móttöku
| í hinum glæsilega hátíðasal ráð-
j húss borgarinnar. Við það tæki-
[ færi var Helgi Briem Ssendi-
herra sæmdur stórkrossi Norður-
stjörnuorðunnar.
í gærkvöldi buðu forsetahjónin
sænsku konungshjónunum til
j kvöldverðar í Hotel Royal, ásamt
j 50 öðrum gestum. Lýkur þar með
j hinni opinberu heimsókn þeirra
til Stokkhólms.
w
Framh. af. bls. 1
ÞEKKIR VEL TIL LEYNI-
LÖGREGLUNNAR
Nikolai Kokhlov hefur síðustu
vikur gefið vestur-þýzku lögregl-
unni og lögreglumönnum Vest-
urveldanna ýtarlega skýrslu um
æviferil sir.n og allt sem hann
veit um starfsemi rússnesku
leynilögreglunnar og launmorð-
ingja hennar. Er frásögn hans
öil sjálfri sér samkvæm og sýnir
að Kokhlov hefur verið háttsett-
ur í hinni rússnesku leynilög-
reglu og henni vel kunnugur.
BREYTINGAR VID DAUDA
BERIA
Hann skýrði m. a. svo frá að
eftir dauða Stalins hefðu farið
að koma í ljós brestir í skipu-
lagi lögreglunnar. Hefur þess
sérgtaklega gætt eftir fall Berias.
Var lögregluflokkur Kokhlovs þá
endurskipulagður, að því er virt-
ist til þess að brjóta niður klíkur
innan lögreglunnar ,sem vin-
veittar voru Beria. En um leið
og lögregluflokkarnir voru end-
urakipuiagðir bilaði samstarfs-
traust lögreglumannanna og sí-
felldar grunsemdir þjá þá. Jafn-
framt því hverfa rússneskir lög-
reglumenn og hinir sem eftir eru
vita ekki hvenær röðin skyldi
koma að þeim.
FANYUSHKIN HÁTTSETTUR
Nikolai Kokhlov skýrði frá því
að yfirmaður hans hefði verið
Panyushkin, fyrrum sendiherra
í Bandaríkjunum, sem var bland-
aður bæði í atómnjósnir og mál
Kosenkinu þeirrar er kastaði sér
út úr bústað rússneska ræðis-
mannsins.
Það var Panyushkin, sem
kallaði Kokhlov á sinn fund
og skipaði honum að fara til
Vestur-Þýzkalands og myrða
þennan ákveðna mann. Kok-
hlov varð að skilja konu sína
og barn eftir í Moskva, en síð-
ustu orð konu hans, er hún
kvaddi hann, voru að biðja
hann um að framkvæma ekki
morðið. Þannig talaði hún,
enda þótt hún vissi, að ef
Kokhlov ekki framkvæmdi
fyrirskipunina væri hún dauð-
ans matur.
Þegar Kokhlov kom til
Vestur-Þýzkalands og átti að
fremja morðið á Okolovich,
gekk hann beint á fund hins
ætlaða fórnarlambs, sagði hon
um alla söguna og bað hann
um að hjálpa sér. Okolovich
hringdi á lögregluna og er
hún kom beiddist Kokhlov
þegar hælis í Þýzkalandi sem
pólitískur flóttamaður. Hafa
vestræn lögregluyfirvöld
rannsakað þetta mál ýtarlega
síðan.
Eyrbekklngar urSu |
fyrlr vonbrlgðum
með kartöflumarkað
BLAÐIÐ átti í gær tal við Vigfús
Jónsson oddvita að Garðbæ á
Eyrarbakka. Var hann að því
spurSur, hvernig útilitið væri
með markað fyrir kartöflur Eyr-
bekkinga.
Skýrði hann m. a. svo frá, að
hann geti búist við, að 6^-7 þús.
pokar yrðu afgangs óseldir af
uppskeru þeirra frá í fyrrahaust.
Vigfús sagði að Eyrbekkingar
hefðu í vetur lifað í þeirri von,
að hægt mundi verða að .selja
kartöflurnar til Grænmetisverzl-
unarinnar þegar komið væri
fram á útmánuði. ■— En þess-
ar vonir hafa brugðist, sagði
hann, því bæði Grænmetisverzl-
unin, Samband ísl. samvinnu-
félaga o. f 1., sem hafa ráð yfir
öruggum geymslum, hafa nú á
boðstólum miklar kartöflur.
— Hefur ekki orðið vart við
neinar skemmdir í kartöflunum.
í haust og í yetur?
— Við vorum alveg lausir við
mygluna. En í nokkrum görðum
okkar sem eru gamlir, og þar sem
ræktaðar hafa verið kartöflur í
áratugi, bar nokkuð á hnúðormi.
Nú þegar þessi tími er kominn
er ekki hægt að búast við veru-
legri sölu á kartöflum, sagði
Vigfús, svo við sitjum uppi með
afganginn til lítilla nota. Er það
áfall fyrir marga Eyrbekkinga
sökum þess, að allmargir þeirra
hafa á undanförnum árum haft
kartöfluræktina að aðalatvinnu-
grein sir.ni.
bræðra hefjasl á ný
FYRIR páskahátíðina efndi Karla
kórinn Fóstbræður til nokkurra
kvöldvaka í Sjálfstæðishúsinu. —•
Voru þetta hinar beztu skemmt-
anir, enda var uppselt í öll þauí
skipti er þær fóru fram.
Um hátíðarnar varð hlé á
kvöldyökum kórsins, en þá not-
uðu þeir tækifærið og brugðu sér
til Suðurnesja og upp í Mosfells-
sveit og fengu á báðum stöðun-
um mjög góðar undirtektir.
Nú koma þeir aftur í Sjálf-
stæðishúsið á sunnudagskvöldið
með kvöldvöku. Og er ekki að
efa að enn verða margir er vilja
lyfta sér upp við söng og dana
hjá Fóstbræðrum.
Heimsækir Kanada.
OTTAWA, 23. apríl — Haila
Selassie keisari í Abyssiniu ætl-
ar að heimsækja Kanada 4. júnl
næstkomandi.

• - -- —

Hafnarfjarðarbáfar
HAFNARFIRÐI — Línubátarnir
öfluðu vel í fyrradag. Voru þeir
með allt upp í 20 skipd. f gær-
morgun kom vélbáturinn Dóra
með 30 lestir, en hún er á netja-
veiðum. — Togarinn Röðull kom
af veiðum í gærmorgun. —G.E. I
Nokkrir fcrðalangar brugðu sér um páskana upp á Langjökul I
snjóbil. Þar á jöklinum höfðust þeir við nokkra daga og var ill-
veður þá flesta með mikilli fannkomu. Á þessari mynd eru fimm
ferðalanganna við sjóbílinn, en þeir eru taldir frá vinstri: Lárus
Jónsson verzlunarmaður, Stefán G. Björnsson, skrifsíofustjóri, Ari
Einarsson loftskeytamaður, Guðmundur Hlíðdal póst- og simamála-
stjóri og Guðmundur Jónasson bílstjóri eigandi snjóbílsins. — Á
my tdina vantar Einar Þór Garðarsson veitingaþjón og Magnús Jó-
hannsson radíóvirkja, sem tók myndina. — Frásögn af ferðinni et?
á bls. 9.