Morgunblaðið - 20.08.1954, Side 9

Föstudagur 20. ágúst 1954
MORGUNBLAÐIÐ
9
Pe Cíasperi lægði æsingaöldur
italskra stjórnmála með hóg-
værri Iramkomu og styrkri stfórn
D'
Fiú Aðalheiður Gísíadóttir og' Jakob Jónsson í garði sínum.
(Ljósm. R. Vignir).
Garourmn
ómeíanlesa
ikils
,E GASPERI er fæddur sem
Austurríkismaður árið
1881 í borginni Trento. Hún er
í Suður Tyrol, sem sameinað-
ist ítaliii ekki fyrr en við lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar
1918. Er athyglisvert að þessi
maður, sem átti eftir að verða
forsætisráðherra Ítalíu, lifði
til 37 ára aldurs sem þegn
Habsborgarakeisara en fæð-
ingarborg hans var þó nær ein
göngu bvggð ítölskumælandi
íbúum.
A æskuárum hans var það
æðsta markmið ungra Trento-
búa að hrista af sér austurríska
okið og sameinast Italíu undir
krúnu Viktors Emanúels. ítalirn-
ir voru þó nokkuð sjálfum sér
Einn merkasti stjómmálamaður ettir-
slríSsáranna fellur frá.
HVIKAÐ ALDREI FRA
SJÁLFSTÆÐISKRÖFUM
Andstæðingar Ðe Gasperis
hafa oft reynt að kasta rýrð
á hann fyrir það að hann hafi
hlotið virðingu í Austurríki.
Hefir því óspart verið flaggað
í kosningabaráttu, og látið í
það skína, að hann hafi ekki
alltaf verið heill ítali. En þess-
ar árásir hafa ekki bitið á
hann, því allar heimildir sýna
að hann hvikaði aldrei frá
SEGJA KJÓNIN í SIGTÚNI 53
ÞAÐ SEGIR sig sjálft, að mnð- öllu, segir Jakob, og okkur hafa
ur hefur mikla ánægju af því reynzt runnarnir sem bezta skjól-
að hljóta slíka viðurkenningu i belti. Jurtirnar í garðinum, sem
fyrir frístundavinnu sína, sem í j stendur í fullum blóma frá því
því felzt, að eiga fallegasta garð- fyrst á vorin, unz hausta tekur,
inn í bænum, sagði Jakob Jóns- eru ýmist fjölær blóm eða sum-
son lögreglumaður, Sigtúni 53, arblóm. Þau munu vera af um
er tíðindamaður Mbl. átti stutt 40 mismunandi tegundum. Með-
samtal við hann og konu hans, fram götunni eru í þéttri röð
frú Aðalheiði Gísladóttur, um birkitré um það bil mannhæð-
fallega skrúðgarðinn þeirra, sem ar há.
skrúðgarðadómnefnd Fegrunar-
félagsins úrskurðaði að væri
fallegasti garðurinn í Reykjavík
sumarið 1954.
FRÍSTUNDAVINNA
— Garðurinn okkar er ekki
SJÁLFUM SÉR TIL
GAGNS OG ÁNÆGJU
Það er gífurlegt verk að ann-
ast svo vel sé svo fjölbreytilegan
skrúðgarð. Hjónin í Sigtúni 53,
sögðu að slíka vinnu leggi maður
mitt verk frekar en konu minn- j í garðinn fyrir sjálfan sig, sjálf-
ar, sagði Jakob. — Við höfum j um sér til gagns og ánægju, en
alltaf haft mikla ánægju af því, einmitt borgarbúanum er það
i frístundum okkar, að starfa í, ómetanlega mikils virði að garð-
garðinum. Þó hann sé ekki stór j urinn við húsið hans geti orðið
íim sig, þá er alltaf nóg að starfa. ■ honum athvarf í frístundunum.
Einn daginn kemst maður að Þannig eru flestir fallegustu garð
þeirri niðurstöðu, að einhvér ar bæjarins til orðnir, að heim-
blóm fari betur á öðrum stað í ilisfólkið leggur fram sína hug-
garðinum, og þá er það flutt, kvæmni og smekk til að fegra
þangað, sagði frú Aðalheiður.
og prýða hann að loknu dags-
verki.
0*
Þegar ég gekk út um hliðið á
garðinum, datt mér í hug uppá-
SEX ÁRA GAMALL
Garður þeirra hjónanna er nú
aðeins sex ára gamall, en þar
kennir margra grasa og blóm-
skrúðið mikið og fjölbreytt. —j stunga Velvakanda, kollega míns,
Þau hjónin þekkja öll blómin og að setja ætti lítinn skjöld á garð-
runna með nafni og Jakob segir hliðið er gæfi til kynna viður-
að tré og runnar muni vera af kenningu Fegrunarfélagsins á
um 20 tegundum. Hann notar j því verki, sem hjónin hafa í sam-
með góðum árangri sólber og rifs- einingu gert: — Fallegasta garð-
tré í limgerði. — Skjólið er fyrir inn í Reykjavík 1954.
Mynd af De Gasperi, er hann flutti kosningaræðu. Þar gætti
aldrei ofsa hins suðræna æsingamanns, heldur rólegrar og styrkr-
ar íhugunar.
Kirkjudagur Langhelfssóknar
hðldlnn í annað sinn á sunnud.
TVI'ÆSTKOMANDI sunnudag verður haldin hátíðlegur með úti-
-1-’ samkomu á gatnamótum Karfavogar og Suðurlandsbrautar,
kirkjudagur Langholtssóknar. Er þetta í annað sinn, sem slík hátíð
er haldin. — En hún var í fyrsta sinni haldinn í fyrrasumar og
tókst hátíðin með slíkum ágætum, að hún verður höfð með mjög
líku sniði í ór, og reynt sem bezt að undirbúa hana.
sundurþykkir og stóðu einkum
deilur milli þeirra sem lögðu aðal
áherzlu á siðgæði kaþólsku trú-
arinnar og hinsvegar sósíalista.
De Gasperi var alinn upp í
ströngum kaþólskum trúaranda
og er hann hafði lokið stúdents-
prófi gekk hann á háskólann í
Vínarbörg, þar sem hann lauk
prófi í heimspeki.
★ FRELSISBARÁTTA
SUÐUR TYROL
Á stúdentsárunum þótti hann
skara fram úr flestum öðrum
ungum mönnum. Hann var djarf-
ur og óþreytandi í að tala máli
þjóðernisminnihlutans ítalska,
hélt opinberlega ræður þar sem
hann krafðist þess einkum að
kennsla yrði leyfð á ítölsku í
Suður Tyrol Árið 1904 átti hann
mesta sökina á því, að kom til
slagsmála milli þýzkumælandi
stúdenta og ítölskumælandi á
fundi sem haldinn var í Inns-
bruck. Hélt De Gasperi þrum-
andi æsingaræðu, þar sem
hann krafðist sjálfstæðis fyrir
hinn ítalska þjóðernisminnihiuta.
Lögreglan skarst, í leikinn og De
KEMUR FRAM SEM | og koma fram í henni Hlíðar-
KIRKJAN | endabræðurnir Gunnar og Kol-
Hátíðahöldin hefjast kl. 2 um skeggur. Sigurður Ólafssoh syng-
daginn með guðsþjónustu. Séra ur einsöng. Um kvöldið verður
Árelíus Níelsson messar. Því margt til skemmtunar, svo sem
næst hefjast ræðuhöld og síðan gamanvísnasöngur, ávörp og; þar sem hann varð að dúsa í
mun kirkjukór og telpnakór dans á skrautlýstum palli. Ágóði I fjórar vikur.
sóknarinnar syngja. — Að því samkomunnar verður látinn Er hann hafði lokið háskóla-
loknu fara fram ýmiskonar atriði,1 renna til kirkjubyggingar sókn
svo sem að ung stúlka kemur arinnar.
fram sem kirkjan. Mun hún mæla
sjálfstæðiskröfum ítalans í
Suður Tyrol.
Þegar ósætti kom upp í þrí-
veldabandalaginu og nálgaðist
stríðsyfirlýsingu Itala á hendur
Austurríki varð aðstaða forustu-
manna ítalska þjóðarbrotsins erf-
iðari. í marz 1915, eða tveimur
árum áður en styrjöld brauzt út,
fór De Gasperi í snögga ferð til
Rómaborgar og hafði samband
við ítölsku stjórnina. Hvarf hann
þó aftur til Vínarborgar, þar sem
hann vann gott starf við að
hjálpa flóttafólki frá Suður
Tyrol.
★ VARÐ ÍTALSKUR BORGARI
VIÐ SAMEININGUNA
Rétt um styrjaldarlok slapp De
Gasperi úr landi og komst gegn
um Svissland til Mílanó á Norð-
ur-ítaliu og var hann þar álitinn
sjálfkjörinn forustumaður Tyrols
búanna, sem nú fengu hið lang-
þráða sjáifstæði sitt og samein-
ingu við Ítalíu.
Með sameiningunni varð De
Gasperi ítalskur ríkisborgari og
fór hann þegar að taka þátt í
ítölskum stjórnmálum. Gekk
fram ljóð, sem séra Árelíus
Níelsson hefur ort, en barnakór
mun syngja viðlag við kvæðið.
DANSAÐ Á SKRAUTLÝSTUM
PALLI
Skrautsýning fer einnig fram,
Gasperi var leiddur í svarholið, hann í lið með „þjóðflokknum“,
sem Sturzo ábóti hafði stofnað og
var upphaf kristilega flokksins á
Ítalíu. Var hann þegar kosinn
þingfulitrúi fyrir sitt gamla
austurríska kjördæmi og gegndi
brátt ýmsurn • þýðingarmiklum
nefndarstörfum fyrir flokkinn,
sem var einn stærsti stjórnmála-
flokkur ítalska þingsins með
meir en 100 þingsætum.
prófinu hvarf hann aftur til
Trento. Gerðist hann blaðamað-
ur við kaþólska málgagnið „Voca
Cattolica" og tók jafnframt mik-
inn þátt í stjórnmálum. Ári5 1911
náði hann kjöri til austurríska
þingsins fyrir Fiemme-dal og
þremur árum síðar var hann kos-
inn á héraðsþing Tyrol, sem sat
í Innsbruck.
★'ANDSTÆÐINGUR FASISTA
Viðhorf Þjóðflokksins til
fasistahreyfingarinnar voru
blönduð. Nokkrir þingmenn
hans tóku upp samstarf við
Mussolini og sátu í fyrstu rík-
isstjórn hans. En brátt hóf-
ust deilur milli þeirra og eftir
morðið á Matteotti eiijum harff
asta pólitíska andstæðingi
Mússólínis 1924 snerist þjóð-
flokkurinn allur til andsíöðu.
við fasista. De Gasperi hafði
jafnan verið mtósnúinM.
Mussolini og varð hann nú
formaður flokksins. Það voru
erfiðir tímar. Þjóðflokkurinn
var yfirlýstur ólöglegur 1926
og De Gasperi voru bönnuff
öll afskipti af stjórnmálum.
Hann átti við mikla fjárhags-
örðugleika að stríða og hafði
um tíma í hyggju að yfirgefa
land og fara til Englands meff
konu og tveimur börnum.
í nóvember 1926 var Musso-
lini sýnt banatilræði og hófu
fasistar eftir það eina verstu
ofsóknarherferðina. Var De
Gasperi handtekinn og mis-
þyrmt illilega. Enn var hann
látinn laus. Vinir hans útveg-
uðu honum stt'ðu í Trieste. En
er hann var á leiðinni þangaff
var hann handtekinn í járn-
brautinni, sakaður um að gera
tilraun til að flýja úr landi.
Sat hann um stund í pólitisku
fangelsi.
Er hann var látinn laus, bauð
Píus XI. páfi honum starf sem
skjalavörður í Vatikaninu. Þar
gleymdist hann og hvarf af stjórn
málasviðinu innan úm gamla
doðranta.
★ LEYNIFUNDIR UM
ENDURREISN FLOKKSINS
Þjóðflokkurinn var leystur
upp í ofsóknum fasistanna. En
minningin um hann lifði og þeg-
ar ósigrar Mussolinis sýndu
hverju mysidi fram vinda í síðari
heimsstyrjöldinni, var De Gasp-
eri einn af mörgum gömlum for-
ingjum flokksins, sem komu sam-
an á leynifundi á árunum 1941—
1943. Skipulögðu þeir nýjan
flokk sem þeir nefndu Kristilega
lýðræðisflokkinn. Við fall Musso-
linis kom flokkurinn fram í dags-
ljósið og var viðurkenndur af
Bandamönnum er þeir stigu á
land í Suður Ítalíu. Þeir vonuð-
ust eftir að Bandamenn mundu
frelsa Rómaborg á svipstundu,
én svo varð ekki, heldur stöðv-
uðu þýzku hersveitirnar fram-
sókn þeirra við Kassino-klaustur
og Anzio og varð De Gasperi að
fera huldu höfði í Rómaborg í
9 mánuði. Gerðu Þjóðverjar
ítrekaða leit að honum, en hon-
urh tókst að halda sér leyndum
í Vatikaninu.
De Gasperi varð þegar einn af
forustumönnum lýðræðisstjórn-
arinnar sem komið var á i stríðs-
lok. Var hann skipaður fyrsti
utanríkisráðherra ítalska lýð-
veldisins og síðan er ljóst var að
meirihluti ítölsku þjóðarinnar
fylkti sér um merki kristilega
flokksins, tók hann við forsætis-
ráðherraembættinu. Var hann í
‘stjórnarforsæti samfleytt í rtærri
átta ár eða frá þvi 1945 til 1953.
Og enn eru samherjar hans við
völd, þótt stjórnarsamstarf við
aðra flokka og veikindi De
Gasperis að undanförnu hafi vald
ið því, að yngri menn í flokknum
hafa verið í forsæti. Vegna
vanheilsu hafði hann ákveðið
að draga sig út úr stjórnmála-
baráttunni og sagði af sér for-
Framh. á bls. 13