Morgunblaðið - 17.09.1954, Blaðsíða 2

MOKGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 17. sept. 1954 ]
Ny gjaldskrá fyrir Raf-
inagnsveituna samjiykkt
a bæj arst j órnarfun di í gær
Borgarsljóri gerir grein fyrir
ásfæðum tiS hækkuitarinnar
EFTJR nokkrar umræður var hin nýja gjalilskrá Rafmagns-
veitu Reykjavíkur samþykkt á bæjarstjórnarfundi í gær. —
Minnihlutafiókkarnir ræddu nokkuð um hækkun útsvara og lán-
iökur í þessu'sambandi, en auðheyrt var þó á öllu, að það sem
íyrst og frémst vakti fyrir þessum bæjarfulltrúum var að reyna
íið gera Rafmagnsveituna óvinsæla í augum bæjarbúa vegna þeirr-
í-ár hækkunar á gjaldskrá, sem stjórnendur hennar telja óum-
ílyjanlega.
Borgarstjóri dró í lok um- J hækkuðum útsvörum. Bæjar-
Bezta tækniþekking
F ’amh. af bls. 1 |
tiltekin verkefni í gatna- og
holræsagerð.
Endurbættar vinnuaðferðir
í gatna- og holræsagerð, svo
sem með því að tryggja, að
bæjarsjóður hafi jafnan yfir
að ráða þeim beztu tækjum,
sem völ eru á á hverjum tíma,
og að gera að öðru leyti til-
íbúðabygginga og holræsagerðae,
sem nemur 10 millj. kr. A árur.-
um 1950—53 var varið um 60
millj. kr. til gatna og holræsa-
gerðar, hreinsunar og viðhalds
gatna. Til dæmis um þau verk-
efni, sem liggja fyrir, má
geta þess, að lengd malbikaðra
gatna í bænum um s.l. áramót
var um 42 km., en lengd alls
lögum um, hvers konar endur-
bætur og nýjungar, er hún tel- gatnakerfisins er u.m 147 km,
ur æskilegt, að teknar verði Það væri eitt aðalverkefnið að
upp í þessu sambandi. | komsst að sem tryggustum niður-
Tæðrí|rma saman þau höfuðrök, stjórnarmeirihlutinn er algjör-
sénTliggjá því til grundvallar að lega andvígur þeirri leið. Nú á
hækka þurfi gjaldskrá Raf-
magnsveitunnar. Fórust honum
jn. a. orð íþessa átt:
GREIÐHLUHALLf
RAFMAGNSVEITUNNAR
Rafníagnsveitan hefur verið
þessu ári hefur útsvarsstiginn
verið lækkaður verulega, og
kemur ekki til mála að fara í
framhaldsniðurjöfnun til þess að
greiða halla Rafmagnsveitunnar.
Bæjarstjórnarmeirihlutinn telur,
að fyrirtæki eins og Rafmagns-
rekin með greiðsluhalla síð-1 veitan verði að bera sig og selja
ustu ár. Nemur sá greiðslu- skuli rafmagnið við sannvirði.
halli á árunum ,1949—1953, að t Væri og ella hætt við, að önnur
báðum meðtöldum, um 7(4 bæjarfýrirtæki kæmu á eftir, og
milljótf kr. I í stað þess að selja þá vöru og
Nú í ár má gera ráð fyrir, þjónustu sem bæjarfyrirtækin
að greiðsluhallinn yrði með láta í té, við sannvirði, yrði seilst
óbreyttri gjaldskrá rúmar 7 j í bæjarsjóðinn og heimtað, að
milljóniv. | útsvörin yrðu hækkuð, til að
jafna greiðsluhallann.
Nefndinni er heimilt að ráða
til sín erlendan sérfræðing, ef
hún telur þess þörf.
RÆÐA BORGARSTJÓRA
Borgarstjóri fylgdi tillögunum
úr hlaði.
Lýsti hann því hve stórar fúlg-
ur það væru, sem varið væri til
gatnagerðár á hverju ári. Meðal
annars tók hann fram, að í fjár-
hagsáætluninni 1953 hefði verið
gert ráð fyrir útgjöldum, sem
næmu 13,9 millj. kr. til gatna-
gerðar og götulýsingar, en í fjár-
hagsáætluninni 1954 hefði verið
gert ráð fyrir 19,5 millj. kr. til
sömu framkvæmda og væri því
hækkunin milli þessara tveggja
ára 5,6 miilj. kr. Auk þess er svo
lántökuheimild, sem veitt var til
stöðum um það, hvernig því fé
verði sem bezt varið. Aðstaða til
gatnagerðar hér er verri en í
mörgum öðrum löndum með því
að óstöðug veðrátta, frost og aðr-
ar orsakir af háttúruhnar hendi
spilla götum mjög. Keðjunotkun
bifreiða, sem bílfærið hér út-
heimtir, slítur götum einnig mjög
mikið. Þá er efni til gatnagerðar
lélegra hér en víða gerist með
því að granít er ekki til hér, held-
ur aðeins mýkri steintegundir svo
sem grágrýti og blágrýti.
Ýmsar tilraunir hafa verið
gerðar i bænum viðvíkjandi
gatnagerð. Gerðir hafa verið
kaflar af götum í tilraúnaskyhi,
og hefur verið fylgzt með því,
hvernig þessir vegarkaflar hafa
reynzt, og sú reynsla höfð til
Þótt töluverður afgangur hafi
xjrðið á rekstursreikningi síðustu
ára, er villandi og alrangt að tala
um þá@ sem hagnað eða gróða
JRafmagnsveituniyir, því að föst,
árleg útgjöjfi WR’afmagnsveitunn-
ar umfram’ rekstursgjöld hafa
gleypl þennan rekstursafgang og
meira til.
Ein megin orsök hinnar miklu
djárþarfar Rafmagnsveitunnar er
stækkun bæjarins. Þeim muh
dllciri íbúðir, sem byggðar eru, I
J)eim niun meira fé þarf Raf-
magnsveitan til þess að leggja
pangað rafmagn. Nú eru í bygg-
ingu fleiri íbúðir heldur en
mokkru sinní áður í sögu bæjar-
jns, og þarf Rafmagnsveitan því
jaegar af þeírri ástæðu allmikið
íé til viðbótar.
Það er því Ijóst. að Rafmagns-
veítan ber sig ekki og hefur ekki
"borið sig’s.,1. ár. Hér verður bví
anriað hvört að draga úr útgjöld-
■um' eða að auka tekjur hennar.
RÁÐSTAFANIR TIL
SPARNAÐAR
Margt hefur verið gert og er
á döfínni til þess að draga úr
•útgjöldum Rafmagnsveitunnar.
Mu þar nefria stóraukinn skrif-
stofuvélakost, sem hefur dregið
verulega úr starfsmannaþörf
■hennar.
Nú hefur rafmagnsstjóri skilað
dcil borgarstjóra ýtarlegum tillög-
um breytingar á skipulagi
við rekstur bæjarkerfis Raf-
magnsvcitunnar og standa vonir
•<il, að þær tillögur geti leitt til
nokkurs sparnaðar. En þessar
■sparnaðarráðstafanir nema aðeins
Iduta af þörf Rafmagnsveitunnar
íyrir auknar tekjur.
MILJA MENN HELDUR
TIÍDLISTA?
Hugsanlegt væri að draga úr
Tramkvæmdum, hinum árlegu
xaflögnum í nýjar götur, hý
hverfi, ný hús. og setja þá, sem
óska eftir að fá rafmagn, á bið-
lista, eins og gert er hjá bæjar-
aímanurn, og láta menn bíða,
jafnvel árum saman, eftir því að
fá rafmagn. Ég býst ekki við, að
.xieinn bæjarfulltrúi óski eftir því
Tyrírkomulagi.
IIVERNIG Á AÐ AFLA
*FEKNA?
Þær leiðir til tekjuöflunar,
sem nefndar hafa verið, eru eink-
■um þrjár: Gjaldskrárhækkun,
nýjar lántökur og útsvarshækk-
u ri;-
Sósíálistar hafa lagt til, að
tekjuaukinn yrði fenginn með
LANTAKA?
Þá leggja sumir til, að tekið
sé lán til þess að standa undir
greiðsluhalla Rafmagnsveltunn-
ar. Ég tel útilokað, að nokkur
lánsstofnun sé fáanleg til þess
að veita Rafmagnsveitunni lán til
þess að borga greiðsluhalla, í
stað þess að hækka gjaldskrána.
Væri það lélegt fjármálavit, að
ætla að taka lán, jafnvel árlega,
til þess að greiða með afborganir
og vexti af lánum.
VERÐIÐ EKKI FYLGT
ÖÐRUM HÆKKUNUM
Rafmagnsverðið hefur vcrið
mjög lágt frá því er Sogsvirkjun-
in tók til starfa 1937. Sérfróðir
menn töldu, að rafmagnsverðið
ætti þá að vera 10 aurar á kw.st.,
en bæjarstjórnin ákvað 7 aura
verð, sem var lægra en víðast
hvar þekktist annars staðar. En
auk þess að rafmagnsverðið var
svo lágt í byrjun, þá fer því
fjarri, að það hafi fylgt verð-
lagshækkunum almennt. Meðan
kaupgjald verkamanna hefur
nær 11-faldast síðan 1937, hefur
rafmagnsverðið aðeins 6-faldast,
og ef þessi nýja gjaldskrá verð-
ur samþykkt, 7-faldast það frá
1937.
Benedikt Jónasson
vitaverkiræðingur
M!nningarorS
f DAG mætum við vinir og sam-
starfsmenn við bálför Benedikts
Jónassonar.
Þegar Benedikt byrjaði að
starfa við vitakerfi landsins fyrir
röskum 40 árum, voru aðeins fá
ljós á stangli á hinni mklu strand
ATKVÆÐAGREIÐSLA
Eins og áður er sagt var til-
laga stjórnar Rafmagnsveit-
unnar um hækkun gjaldskrár-
lengju. Þegar hann lét af störfum
aldurs vegna fyrir fáum árum
vantaði aðeins herzlumuninn að
vitaljósin næðu saman allt í
kringum land.
ræður.
Það á vel við að minnast þess
innar samþykkt í bæjarstjórn nú af hve mik’.u raunsæi og fyr-
eftir tiltölulega stuttar um- irhyggju vitabvggingarnar Voru
gerðr strax á þessum fyrstu ný-
sköpunarárum. Byggingarnar
voru engin stæ’.ing frá nágranna-
þjóðunum, heldur frumsamin
smíði miðað við hérlent veðurfar
og staðhætti. Benedikt Jónasson
var höfurtdur þesarar smíði, mið-
aði alltaf við framtíðina — en
SEYÐISFIRÐI, 16. sept.: — ' aldrei við stundarhag. Engin rót-
Kartöfluupptaka er almennt haf-) tæk breyting hefur orðið á fyrir-
in hér austanlands, og er kartöflu j komulagi á vitabyyggingum hér á
spretta góð, talsvert meiri en í , landi, þær hafa búið að fyrstu
fyrrasumar. Bændur eiga ennþá
fyrst í stað og oft varð að bíða
dögum saman eftir að hægt væri
að lenda. í kringum 24 ár hvíldi
það á Benedikt einum, ásamt*vita
málstjóra, að annast allan verk-
fræðilegan undirbúning vitabygg
inga og vitavarðarbústaða, ann-
ast rekstur og viðhald vitanna,
annast allt sem flytja þurfti til
heimila vitavarðanna.'Þetta gerði
Benedikt af þeirri vandvirkni og
nákvæmni, sem honum var lagin
og var aðdáanlegt hve lengi hann
komst yfir þetta margþætta og
sívaxandi starf. Við, sem síðar
komum til liðs við hann, minn-
umst með þakklæti hve traustan
grunn hann hafði eftirlátið okkur
til þess að byggja á.
Ég sem þetfa rita, hefi unnið
árum saman við næsta borð við
Benedikt Jónasson. Betri sam-
starfsmann hefi ég aldrei átt.
Hvernig sem á stóð hjá honum
var hann alltaf boðinn og búinn
til þess að hverfa frá sínu vérki
til liðs við mig, finna fram öll
plögg, er að gagni máttu koma og
hjápa til að leysa málið til fulls
þá á stundinni og einmitt þetta
var einn af ágætum eðliskostum
hans, að ljúka verkinu tafarlaust,
gefa engan afslátt á því, að það
yrði sem bezt unnið og slá engu
á frest. Þá ekki síður hitt, með
hve ljúfu geði samvinnan fór
fram, árin liðu án þess að einu
einasta óþolinmæðis orði væri
beint að mínu borði. Slíkarr geð-
prýði samstarfsmanns er ljúft að
minnast. —A. S.
Góð kartöftuupp-
skera í 5-Múlasýslu
nokkuð úti af heyjum, og er
mestur hluti þess sem úti er orð-
ið skemmt. Það sem af er sept-
ember hefur verið þoka og súld
hér, og þótt þurrir dagar hafi
komið, hefur verið sólarlaust.
Allan ágústmánuð var einnig
þoka og súld, og erfitt með hey-
skap.
Þá er þess að minnast hvílíkur
elju- og afkastartaaður Bertedikt
Jónasson var. Eins og kunnugt
er, standa vitarnir oftast á an-
nesjum, þar sem lending er hvað
erfiðust. Á frumbýlingsárum vit-
anna var nálega að engum kom-
ist landveg, allt varð að flytja
á sjó, með ófullkomnum skipvim þeirra á lífi.
Benedikt Jónasson var fæddur
í Reykjavík 29. sept. 1879, sonur
hjónanna Margrétar Sveinsdótt-
ur og Jónasar Benediktssonar
(frá Hamarskoti á Ásum Jónas-
sonar).
Lauk verkfr’æðiprófi frá verk-
fræðingaskólanúm í Þrándheimi
1909. Aðstoðarverkfræðingur hjá
landsverkfræðingi í Reykjavík
1909—11. Bæjarverkfræðingur,
byggingarfultrúi og slökkviliðs-
stjóri í Reykjavík 1911—14. Verk-
fræðingur vitafnálanna 1919 og
þar til hann hætti störfum fyrir
aldurs sakir fyrir 4 árum.
Kvæntur var Benedikt norskri
konu, Sofie (f. Hovdenak), er
lézt fyrir nokkrum árum. Varð
þeim 5 barna auðið og eru 4
hliðsjónar. Atvinnudeild Háskól-
ans hefur all-oft aðstoðað við
slíkar tilraunir.
Fullkomin gatnagerð eins og
hún tíðkast nú er mjög kostn-
aðarsöm, og er fyllsta ástæða
til, að bæjarfélagið geri ailt,
sem í þess valdi stendur til að
ganga úr skugga um, hvort
ekki sé unnt að draga úr þess-
um kostnaði með ýtarlegum
rannsóknum. Hér geta komið
til greina ýmsar nýjar tilraun-
ir og athuganir í þessu feínú
Til dæmis var gerð sú tih'f un:
að malbika ofan á venjulega
malargötu svo sem á S’ind-
laugavegi og Borgartúr'. og’
hefur það gefið góða raun,
Þannig er glöggt, að vaí'’1aust
er márgt, sem athuga þarf í bessu
sambandi og hafa vakan.'i auga
á að hagnýta alla möguleik?, sem
kunna að vera fyrir he’di, tií
en’durbóta á gatnagerð, v’ muað-
fejðum og tækjum við þessar
framkvæmdir.
17 KM. AF HOLRÆSUM
Á FJÓRUM ÁRUM
Borgarstjóri lýsti því einhig,
að mikil verkefni væru fvrir
hendi í sambandi við 1 olræsa-
gerðina, leiða allt skolp til sjáv-
ar í lokuðum ræsum. Til þessa
hefur verið veitt stórfé, en betur
má ef duga skal. Er þar margfc
ógert. Bærinn þar fleiri stór hol-
ræsi. Til dæmis vantar holræsi
fyrir Fossvog, og er þ;.ð eitt af
brýnustu verkefnanum. Á síð-
ustu fjórum árum h;fa veri&>
lagðir 17 km. af holræsum.
TÆKNIÞEKKINGU, SEM TIL,
ER, ÞARF AÐ HAGNÍ TA
Borgarstjóri tók fram, að
þær tillögur, sem 4:ér væru
lagðar fram væru cinn liður
í þeirri viðleitni SSálfstæðis-
manna að hagnýta, svo sem
unnt er, þá beztu trekniþekk-
ingu, sem völ er á, í þjónustus
Reykjavíkurbæjar.
Loks rakti borgarstjóri nokkuð'
efni tillagnanna lið fyrir lið og
gat þess, að nú væri búið að mal-
bika tæplega 90% allra gatna
innan Hringbrautar.
Sérstaklega tók bo”garstjóri
fram út af þeim lið tillagnanna,
sem fjallar um möguleika á að
semja við eirtstaklinga eða fyrir-
tæki sem til þess eru hæf,
um undirbúning og fram-
kvæmd einstakra verka, að
starfslið bæjarverkfræ&ings gæti
nú þegar ekki annað öllu því, sem
fyrir liggur og lægi því naunxast
annað fyrir en að fjölga þar
starfsliði verulega eða leita til
vekfræðifirma um framkvæmd
verka skv. útboði.
ERLENDUR SÉRFRÆÐINGI R
Borgarstjóri gat þess, að vafa-
láust gætu erlendir sérfræðingar
gefið ýms ráð og bent á nýjar
leiðir við framkvæmd verka, og
væri því rétt að heimila ráðningu
slíks sérfræðings.
TILLAGA SJÁLFSTÆÐIS-
MANNA SAMÞYKKT
Að lokinni ræðu borgai'stjóra
tóku fulltrúar minnihlutafiokk-
anna til máls og lýstu fylgí sínu
við tillögur Sjálfstæðismanna.
Að vísu grobbuðu þeir nokkuð, á
rússneska vísu, um að þeir hefðu
sjálfir stungið upp á því sama
fyrir löhgu. Er það ekki annað en
það, sem heyrist frá þessum
flokkum, þegar um nýjar tillög-
ur Sjálfstæðismanna er að ræða,
enda hafa þessir flokkar ekkí
annað til málanna að leggja, að
því er virðist.
Að loknum umræðum var til-
laga Sjálfstæðismanna samþvkkfc
með samhljóða atkvæðum.
NEFNDARKOSNING
Kosning fór fram á mönnum
í þá sérfræðinganefnd, sem til-
laga borgarstjóra gerir ráð fyrir,
Framh. á bls. 12.