Morgunblaðið - 17.09.1954, Blaðsíða 9

Föstudagur 17. sept. 1954
MORGVWBL'ÁDIÐ
Starfsíþróttir
ir Ágætur drangur á móti í Hveragerði
ASTARFSÍÞRÓTTAMOTI Hér-
aðssambandsins Skarphéðins,
sem haldið var í Hveragerði 5.
sept. s.l., kepptu fyrstu ungling-
arnir í garð- og kartöflurækt hér
garðrækt. Svo mun vera einnig
hjá mörgum fullorðnum mannin-
um, að hann skorti tilfinnanlega
þekkingu í einföldustu atriðum
garðræktar.. Það mun því vera
ærið verkefni til hjá okkur á
þessu sviði, ef okkur á að takast
j að gera garðræktina almenna og
íslendinga að miklum grænmetis-
neytendum.
En börnin, sem komu á mótið
í Hveragerði komu með sýnishorn
af þvi, sem þau höfðu ræktað og
skýrslur, er þau höfðu haldið um
verkið og tilkostnaðinn. Dæmdu
um þetta þeir Axel Magnússon
kennari við Garðyrkjuskólann að
Reykjum og Jóhannes Helgason
garðyrkjufræðingur í Hvammi í
Hrunamannahrepp. Töldu þeir
grænmetið furðanlega gott, þegar
tillit eh tekið til þess hve seint
börnin byrjuðu á ræktuninni, en
þeim var fyrst sagt frá þessu 11.
maí í vor er varið var að kynna
I
IMýtt timabii
verzlunar að
★
SÍÐUSTU viku var hér á ferð '
Guðrún Erna Jónsdóttir: — Ég
reytti garðinn þrisvar í sumar.
starfsíþróttir í félögum þeirra.
Þorvaldur fékk fyrstu verðlaun
fyrir garðræktina og Guðrún
Erna fyrir kartöfluræktina, en
þau Asdís og Ragnar fengu önnur
verðlaun.
Ásdís og Þorvaldur eru börn
Ágústar Þorvaldssonar oddvita á
Brúnastöðum í Hraungerðis-
hrepp. Börnin úr Ölfusi eru börn
Jóns Þorsteinssonar bónda á
Þóroddsstöðum og Kristjáns Teits
Ragnar Kristjánsson: — Ég ætla
að halda garðræktinni áfram og
gera betur næst.
á landi. í garðrækt voru það þau
Ásdís Ágústsdóttir og Þorvaldur
Ágústsson á Brúnastöðum í
Hraungerðishrepp. í kartöflu-
rækt kepptu tvö börn úr Ölfusi,
þau Guðrún Erla Jónsdóttir á
Þóroddsstöðum og Ragnar Kristj-
ánsson í Riftúni. Leíðbeinandi
barnanna' í Hraungerðishrepp var
ungfrú Bjarnheiður Halldórsdótt-
ir á Skeggjastöðum, en í Ölfusi
var það Þorsteinn Jónsson á Þór-
oddsatöðum.
Þessi börn eru öll á aldrinum
10 til 12 ára. Þau byrjuðu garð-
ræktina um miðjan maí og önn-
uðust hana sjálf að öllu leyti. Auk
þess héldu þau nákvæma skýrslu
um öll störfin og allan kostnað
við garðræktina.
Þessar starfsíþróttir, sem unnið
er að um lengri tíma t.d. í 4
mánuði eða heilt ár og miðaðar
eru við börn og unglinga aðal-
lega, hafa verið stundaðar í
Bandaríkjum Norður-Ameríku
og Kanada um lengri tíma og hin
síðari ár á Norðurlöndum. Hafa
þær hvar vetna þótt vekja áhuga
fyrir þeim störfum, sem þær ná
til og eins mjög lærdómsríkar
íyrir unglingana.
Oft eru starfskeppnir þessar
nefndar 4-H starfsíþróttir hér á
landi, eftir nafni ungmennafélaga
Bandaríkjanna, en þau eru nefnd
4-H Club. Ná þær til fjölmargra
ístarfsgreina t. d. uppeldi búfjár
og hirðingu þess, skógræktar,
heilsuverndar, smíða, matreiðslu,
sauma, vefnaðar og fleira og
fleira.
Tilraun barna þeirra, sem byrj-
uðu á garð- og kartöflurækt í
vor, er athyglisverð. Hún mis-
'tókst hjá sumum og það e t. v.
af ýmsum ástæðum, en ég held
þó aðalástæðuna vera þá, að börn
unum hefur ekki verið kennd
Talið frá vinstri: Ásdís Ágústs-
dóttir, Bjarnheiður Halldórsdótt- I
ir, leiðbeinandi og Þorvaldur
Ágústsson.
sonar bónda á Riftúni.
Töldu aliir foreldrar barnanna
börnin hafa haft brennandi áhuga
fyrir garðræktinni Þau hefðu
viljað hafa sem bezt lag á garð-
ræktinni og öll vilja þau halda
áfram garðrækt og rækta þá
fleiri tegundir en í sumar.
Ekki töldu foreldrarnir börnin
hafa eytt tíma í garðræktina frá
öðrum störfum, sem þeim var
! ætluð, heldur únnið þetta alveg
Þorvaldur Ágústsson: — Nú kann í frítímum sínum. Foreldrarnir
ég að rækta gulrófur, radísur, J töldu mikilvægt, að börn væru
salat og fleira. » Framh. á bls. 12.
fræðingur heims, Svíinn dr. Per
Jacobsson, sem verið hefur efna-
hagsráðunautur Alþjóðagreiðslu-
bankans í Basel í rúmlega tutt-
ugu- ár. Hélt hann tvo fyrirlestra
um gjaldeyris- og peningamál í
Háskólanum, sem vakið hafa
mikla athvgli. Dr. Jacobsson er
fjörmaður mikill og fylgir skoð-
unum sínum eftir með eldmóði
og áhuga. Hann hefur um ævina
lagt á margt gjörva hönd, og
verið kallaður sem ráðgjafi til
margra'landa.
Áður en hann fór af landi
burt á mánudaginn, hitti Mbl.
hann að máli, og bað hann að
segja lesendum sínum eitthvað
um þróun efnahagsmála í heim-
inum.
— Áður en ég segi nokkuð um
efnahagsmál, langar mig til þess
að þakka öllum, sem hlut áttu
að því að bjóða mér og dóttur
minni til íslands og gera dvöl
okkar hér ógleymanlega. Eink-
um vil ég þakka bankastjórum
Landsbankans, Jóni Árnasyni,
Jóni Maríassyni og Gunnari Við-
ar og formanni bankaráðs, hin-!
um glaða guðfræðingi, Magnúsi
Jónssyni. Einnig þakka ég Há-
skólanum fyrir að bjóða mér að
halda fyrirlestra á hans vegum.
Ég hef hitt hér marga menn,
sem gagn og gaman var að tala
við, m. a. Alexander Jóhannes-
son rektor og ráðherrana Eystein
Jónsson, Kristinn Guðmundsson
og Ingólf Jónsson.
STÓRKOSTLEG TÆKIFÆRI
Ég hef verið svo heppinn að
sjá nokkuð af landinu í dásam-
legu veðri, og hef hrifizt af hinni
stórkostlegu og ægifögru nátt-
úru: Gullfossi, Geysi, Þingvöll-
um og Krýsuvík. En ég hef ekki
síður undrazt hinar feikilegu
ónotuðu auðlindir landsins: afl
fossanna, hitann í jörðinni og
endalaust graslendi Suðurlands.
Alls staðar blasa við dæmi þess,
að tæknin hefur haldið hér inn-
reið sína. Framfarir síðustu ára-
tuga hafa komið þeim þjóðum
mest að gagni, sem búa á tak-
mörkum hins byggilega og ó-
byggilega heims. í suðlægum
löndum hafa áveitur breytt eyði-
mörkum í byggilegt land, og hér
norður við íshaf getur raforkan,
jarðhitinn, framræsla mýranna
og nýjar tegundir gróðurs skap-
að meiri verðmæti og velmegun
en okkur órar fyrir.
frjálsrar
hefjast •
Island þarf að cndur-
skoða stefnu sína
t
í fjármálum
Ummæli sænska hagfræðingsins
dr. Per Jacobsson
FRJÁLS GJALDEYRISVERZL-| ir, að danska stjórnin hefur grip-
UN AD RYÐJA SÉR TIL RÚMS : ið til þess ráðs að draga úr eft-
Nú stefna flestar vestrænar | irspurninni innanlands til þess
þjóðir að því að koma á frjálsri að lækna gjaldeyrishallann, en
gjaldeyrisverzlun, en aðeins þær, ekki til innflutningshafta, og eru
Þjóðir geta tekið þátt í þeirri þó social-demokratar við völd í
þróun, sem tekst að koma á jafn-
Dr. Per Jacobsson.
vægi í efnahagsmálum sínum.
— Hver er ástæðan fyrir því,
að slíkt kapp er nú lagt á að
koma á frjálsri gjaideyrisverzl-
un?
— Frjáls gjaldeyrisverzlun er
óaðskiljanlegur þáttur í hag-
kerfi hins frjálsa markaðs, og án
hennar getur frjáls verzlun ekki
orðið að veruleika. Það er venju-
lega talið að tollar séu samrým-
anlegir frjálsri verzlun, enda eru
þeir yfirleitt settir til tekjuöfl-
unar. Hins vegar samrýmast
hverskonar höft og leyfisveiting-
ar henni ekki. Aðeins ef verzlun-
in er frjáls, geta viðskipti þjóða
Danmörku. Þeir hafa hækkað
vexti, dregið úr fjárfestingu og
boða nú nýja skatta.
SKATTABYRÐIN ER VÍÐA
ALLTOF ÞUNG
— Hvað álítið þér um þá að-
ferð að draga úr eftirspurn eftir
gjaldeyri með því að hækka
skatta?
— Skattahækkanir eru ekki
girnileg leið, en ef útgjöldum.
ríkisins er ekki haldið í skefj-
um eru þær óumflýjanlegar.
Maður verður að horfast í augu
við staðreyndir hversu óskemmti
legar sem þær eru. í ársskýrslum.
Alþjóðagreiðslubankans höfum.
við haldið því fram árum saman,
að nauðsyn bæri til að draga úr
ríkisútgjöldum, þar sem of háir
skattar hafa slæm áhrif á athafna
lífið. Það hefur sýnt sig, að þær
þjóðir, sem hafa haldið opinber-
um útgjöldum í skefjum og sér-
staklega varast uppbætur og nið-
urgreiðslur, hafa haldið gjald-
miðli sínum traustustum í þeim
iöndum hefur einnig verið mest-
ur sparnaður og þar af leiðandi
mest fjárfesting.
FJÁRFESTING OG
SPARNADUR
í sumum löndum er vandinn
sá, að tækifærin til fjárfestingar
eru fá, en sparnaður mikill, t. d.
í Sviss. En hér á íslandi er þetta
þveröfugt. Hér eru næg tækifæri
til fjárfestingar, en sparnaður er
ekki nægur. Hættan er sú, að
á milli þróast til fulls öllum til ríkið grípi til þess ráðs að taka
hagsbóta. Ef gjaldeyrisverzlunin lán hjá bönkunum. Ef bankarn-
er frjáls og menn geta yfirfært
peninga sína í hvaða mynt sem
er, fá þeir fullt- traust á gildi
peninganna. Frjáls gjaldeyrir
Ég hef líka undrast hinar j mundi því stórauka sparnaðinn
miklu byggingaframkvæmdir
hvar sem farið er. Þetta er dæmi
um atorku þjóðarinnar og sýnir,
að hún hefur gripið tækifærin,
sem henni hafa boðizt tveim
höndum.
og þar með möguleikana til fjár-
festingar og framfara.
KAPP ER BEZT MEÐ FORSJA
Ég get samt ekki neitað því,
að ég er dálítið smeykur urh að
fjárfestingin sé hér örari en
INNFLUTNINGSHOFT ERU
ENGIN LÆKNING
Það eru margir, sem halda, að
hægt sé að auka fjárfestingu með
því að gefa út meiri peninga, en
vilja koma í veg fyrir, að hin
aukna peningavelta hafi óhag-
stæð áhrif á gjaldeyrisafkomuna
með því að setja á allskonar
heilbrigt er. íslendingum virðist gjaldeyris- og innflutningshöml-
liggja mikið á og vilja helzt gera ’ ur. En þetta er blekking. Of mik-
allt í einu. Marshallframlögin og ill kaupmáttur leiðir alltaf tilþess
peningar þeir, sem íslendingar að gjaldeyris'Ukoman versnar,
hafa getað fengið á undanförn-1 og dæmin sanna, að engri þjóð
um árum gegnum Greiðslubanda ’ hefur tekizt, að lækna gjaldeyris-
lag Evrópu, hafa gert þeim kleift vandræði sín með innflutnings-
að fjárfesta allmiklu meira en
sparnaðinum innanlands nemur.
En nú eru timarnir að breytast.
Endurreisninni eftir styrjöldina
er lokið og héðan í frá verður
við því búizt, að hver þjóð geti
siaðið á eigin fótum, og byggi
fjárfestingu sína á eigin sparn-
aði. En það hefur sýnt sig hvár-
vetna, að til þess að sparnaður
sé nægur þurfa menn að geta
treyst gjaldmiðlinum, og verð-
bólguóttinn verður að hverfa.
höftum.
Það er aðeins ein leið til fyrir
lönd, sem vilja koma á frjálsri
verzlun og nýta auðlindir sínar
til hins ýtrasta. Þær verða að
draga úr þenslunni innanlands
og koma .á jafnvægi á peninga-
markaðinum með hærri vöxtum,
minni útlánum og fjárfestingu og
á annan hátt. Þetta verða stjórn-
ir að viðurkenna, hvaða stjórn-
málaskoðun, sem þær fylgja. Það
er gott dæmi um, hvert nú stefn
ir eru neyddir til að lána meira
en það fé, sem þeim berst í inn-
stæðum, hlýtur það að leiða til
aukinnar eftirspurnar eftir gjald
eyri og þennslu innanlands, eins
og dæmi fjölda landa sýna.
Ég hef ekki verið svo lengi á.
íslandi, að ég hafi getað kynnt
mér tölur um hagþróunina að
neinu gagni, en við fyrstu sýn.
virðist mér líklegt, að hér sé þeg-
ar verðbólga vegna of mikilla
útlána bankanna. Jafnframt er
ég hræddur um að of lítið sé
gert til þess að tryggja hag spari-
fjáreigenda, en það væri mikil
skammsýni.
NÝTT TÍMABIL AÐ
IIEFJAST
Island er ekki eina landið í
heiminum, sem nú þarf að end
urskoða stefnu sína í fjármál-
um. Flest lönd Vestur-Evrópu
hafa annað hvort komið á jafn
vægi hjá sér eða stefna að því.
Siík stefna er nauðsynleg,
vegna þess að veikur gjald-
miðill hefur svo mörg vanda-
mál í för með sér innanlands.
En þar við bætist, að öll
hclztu viðskiptalöndin hafa
ákveðið að koma á frjálsri
gjaldeyrisverzlun í stað hafta
þeirra og jafnvægisleysis, sem
ríkt hefur nú um langt skeið,
Framh. á bls. 12.