Morgunblaðið - 03.10.1954, Blaðsíða 9

Sunnudagur 3. október 1954
MORGUT1BLABIB
«
Reykjavikurbréf:
Laugardagur 2. okfóbei*
Hæfileikar íandsmanna nýtast betur en áður — Menntun og
mennirng — 60 millj. kr. til kennslumála — Nú er Hæringur
horfinn — Þröngar brýr — Þegar skáldið fórí„partý“ — Kvittur
Skólai og framleiðsla
SKÓLAR landsins hafa undan-
farið verið sem óðast að taka til
Starfa. Á stöku stað hefur at-
Vinna þó verið svo mikil, eins og
t. d. á Akranesi, að frestað hefur
verið að hefja kennslu í gagn-
fræðaskólum. Atvinnulífið hefúr
þurft á vinnuafli skólafólksins að
halda.
í Vestmannaeyjum er algengt,
að kennslu sé frestað nokkra
daga á vetrarvertíð til þess að
gefa unglingunum kost á að taka
þátt í framleiðslustarfinu, þegar
mest berst að af fiskinum. Er
það ekki nema sjálfsagt. Skóla-
seskan hefur gott af því að finna
tengsl sín við framleiðslustörf
þjóðarinnar. Á þátttöku hennar
í þeim veltur framtíðin.
I
Hæfileikarnir
nýtast betur
STUNDUM heyrist undan því
kvartað, hvílík ósköp af skólum
þessi þjóð hafi reist sér. Það megi
vera mikið ef hún kafni ekki í
öllu því bókviti, sem í hana sé
reynt að troða.
Auðvitað er rétt að hóf sé á
haft um skólagöngu og bóklega
fræðslu. En því verður áreiðan-
3ega ekki á móti mælt, að bætt
aðstaða æskunnar til menntunar
hefur gert þjóðinni stórkostlegt
gagn og lagt grundvöll að auknu
andlegu og líkamlegu heilbrigði
hinnar uppvaxandi kynslóðar.
Hæfileikar landsmanna nýtast nú
betur en áður. Varla nokkur j
tmglingur þarf nú að fara á mis
við þá menntun, sem hann þráir,
vegna fátæktar og vanefna.
Áður fyrr var þessu allt
öðru vísi háttað. Þá varð marg
ur efnilegur unglingurinn að
hæla niður þrá sína til skóla-
göngu og menntunar. Enda
þótt slíkt fólk yrðu síðar nýt-
ir borgarar þjóðfélags síns,
sveið því það alla ævina að
hafa ekki öðlazt þá fræðslu,
sem það þráði og sá þá öðlast,
sem betri aðstöðu höíðu.
Menntun og menning
EN það er ekki nóg að leggja á
það áherzlu að hver einasti ung-
lingur stundi eitthvert fram-
haldsnám að loknu barnaskóla-
námi. Hitt er ekki síður þýðing-
armikið að hinn íslenzki skóli
veiti hollum menningaráhrifum
út meðal þjóðar sinnar. Mennt-
unin og skólavistin verða að hafa
í för með sér vaxandi menningu.
Skólinn á ekki aðeins að telja
það skyldu sína að troða ákveðn-
um skammti, misjafnlega stórum
eftir því hvað bekkir hans eru
margir, af bóklegri fræðslu í
unglingana. Hann verður að
kenna þeim góða siðu, fágaða
hegðun, sem sæmir vel upp öldu
og menntuðu fólki.
Á þessu hafa margir skóla-
menn okkar áreiðanlega fullan
skilning. í>ess vegna er nú víða
lögð aukin áherzla á samstarf
skólans og heimilanna um al-
mennt uppeldi æskunnar.
Til kennslu og íþróttamála
ver íslenzka þjóðin á fjárlög-
um ríkis síns á þessu ári tæp-
um 60 millj. kr. Þaff er mikið
fé. En því er vel variff ef æska
lanðsins hagnýtir sér skóla
sina vel og kemur þaffan
þroskuff, vel menntuff og fág-
uff í framkomu. Þá hefur hin-
um íslenzka skóla tekizt aff
vinna islenzkri menningu
mikið gagn.
1 ' v ?
Nú er Ilæringur
horfinn
NOKKRU eftir að sQdarbræðslu-
skipið Hæringur lagði úr hpfn
og stefndi út á Islandsála til
um kosningar — Embættaveitingar
Brúin á Ytri-Rangá er orffin alltof þröng fyrir nýtízku flutningatæki. Á myndinni sést 8 tonna'
diesel-flutningavagn frá Kaupfélaginu Þór á Hellu á leiff yfir hana. En þaff munar mjóu aff hann
— Ljósm. Mbl.: H. Teitsson.
.......
nokkru nánar ádeilu sina á
ung skáld og rithöfunda.
í rammagrein, sem þaff birti
s.l. þriffjudag í blaði komm-
únista gerir þaff enga tilraun
til þess. Aftur á móti færir þaff
gamla skröksögu, sem þaff i
hefur orðið sér oft áffur tii,
minkunar fyrir, í ótrúlega ljót
orff og stór.
En vel má vera aff skáldið
hafi nú læst aff sér sinn
Gljúfrastein og hyggist ekki
þurfa aff finna fyrrgreindri
ádeilu sinni á unga rithöfunda
frekari staff. Þaff verður þá
viff svo búiff aff sritja.
komist.
Noregs birti blað kommúnista
enn eina grein um þetta fræga
skip. í ritsmíð þeessari var hrúg-
að saman öllum þeim vitleysum,
sem biaðið hefur á undanförnum
árum haldið fram um Hæring.
Jóhann Hafstein, sem hafði
mikil ómök og erfiði í sambandi
við kaup skipsins og rekstur, var
svívirtur og alls konar sögur
voru spunnar upp um verð þess
og sjóhæfni.
Það var rétt eins og kommún-
istablaðið gæti ómögulega sætt
sig við að vera nú að missa þetta
ið síðustu árin hafa veítt því
athygli að handrið á brúm yfir
margar ár hafa verið brotin nið-
ur eða beygð út, þar sem það
hefur verið mögulegt. Ástæða
þess er einfaldlega sú, að öku-
tækin hafa stækkað svo mjög
undanfarið að brýrnar eru orðn-
ar ailtof þröngar fyrir þau. Eitt
dæmi um það er brúin á Ytri-
Rangá hjá Hellu í Rangárvalla-
sýslu. Hún er járnbitabrú á stein-
stólpum, sem var byggð árið
1912. Þá voru bifreiðar ekki farn-
ar að þjóta um Suðurlandsundir-
umræðuefni sitt úr landi. Þess' lendið. Að þessari brú var þá
vegna var lífsnauðsynlegt að end-
urtaka ennþá einu sinni þvætt-
inginn og endileysuna, sem sögð
hafði verið um það undanfarin
ár. Og nú stendur „Þjóðviljinn"
uppi Hæringslaus og hugsjóna-
laus. Síldarbræðsluskipið hefur
hins vegar haldið leiðar sinnar
yfir hafið, á sama hátt og það
mikil samgöngubót. En nú er hún
orðin hálfgerður þröskuldur á
veginum austur Rangárvalla-
sýslu til Víkur í Mýrdal og
Kirkjubæjarklausturs. Yfir hana
komast ekki flutningabifreiðar af
stærstu gerð.
Það er því eitt af verkefnum
framtíðarinnar að endurbyggja
sigldi eitt sumarið hér heima nýja, breiða og fullkomna brú á
norður fyrir land án þess að þessari fjölförnu samgönguleið.
hiekkjast hið minnsta á. En þá
höfðu kommúnistar huggað sig
við það í nokkrar vikur, að því
myndi hvolfa er það losnaði við
bryggjur í Reykjavíkurhöfn!
Þegar Hæringur var keypt-
ur og síldin var i Hvalfirffi
var hann ástmögur allra, einn-
ig kommúnista, krata og Fram
sóknarmanna. Þegar síldin
hætti að koma í Hvalfjörð
varff hann skyndiiega aff
einkafyrirtæki Jóhanns Haf-
steins og Sjálfstæðisflokksins.
Hvað skyldi nú verffa sagt
þegar Norðmenn fara að
bræffa sild i Hæringi?
Þá verður Reykjavíkurbær
og affrir fyrrverandi eigendur
hans skammaðir fyrir aff hafa
selt þetta gamla, góffa, „af-
bragffssjóskip" úr landi.
En það var gaman að eftir-
mælagreininni um Hæring
A Ölfusá og Þjórsá hafa slíkar
brýr þegar verið byggðar.
Skáldið fór í „partý“
ÞEGAR Halldór skáld Kiljan frá
Laxnesi hafði lokið framsögu-
ræðu sinni á fundi í Stúdenta-
félagi Reykjavíkur um daginn
tóku ýmsir menn til máls. Var
Kvittur um kosningar
ÞAÐ er gömul og ný saga að
upp gjósi kvittur um kosningar
og þingrof á miðju kjörtímabili.
Að sjálfsögðu geta kosningar ver-
ið eðlilegar og skynsamlegar áð-
ur en kjörtímabili er lokið, ef
málefnaleg rök liggja til þeirra.
En oftar eru þó þingrof ástæðu-
laus og óheppileg.
Núverandi stjórnarflokkar hafa
samið um framkvæmd fjölþætts
málefnasamnings, þar sem heitið
er miklum umbótum á ýmsum
sviðum. Til þess að efna þessi
fyrirheit veitir stjórn þeirra á-
reiðanlega ekki af meginhluta
kjörtímabilsins og vel það, enda
þótt ýms iöggjafarmál hafi þegar
flokkur, sem gefur mikil fyr-
irheit um stuffning við góíí
og nytsöm mál en svíkur þan,
notar hvert tækifæri til þes»
að rógbera samstarfsflokk
sinn og heldur uppi stöðugw.**
æsingaskrifum um vandamál,
sem knýja dyra, uppsker ekhi
fyrir það aukið traust. Hann
hlýtur þvert á móti að glata.
trausti hugsandi fölks meí*
slíku framferði.
Þetta ætti Framsóknarfiokk-
urinn að gera sér Ijóst áður ra
hann lætur Tímann vaða lengra
frá landi í ábyrgðarlausum þvætt
ingsskrifum.
Embættaveitingar
EITT dæmið um heiðarleikann £
skrifum Tímans eru hinar trylltu
árásir hans á menntamálaráð-
herra fyrir veitingu nokkurra
skólastjórastaða. Menntamála-
ráðherrann hefur á þessu hausti
veitt tugi kennara- og skóla-
stjórastaða eins og oft hefur
tíðkazt undanfarin haust. Vegna
þess að í tvær eða þrjár skóla-
stjórastöður í stærstu kaupstöð'-
um landsins hefur ekki verið
skipað að skapi Tímans ætlar
blaðið bókstaflega að ærast. Auð-
vitað skiptir það engu máli, að
þess áliti, þótt sannað sé, a<5
prýðilega færir og hæfir meniv
hafi verið skipaðir í þessar stöð-
ur.
Það sýnir furðulega hræsni og
yfirdrepsskap hjá flokki, sem
hefur gert pylsugerðarmann og
leikfimiskennara að skattstjór-
um, að ætla sér að telja þjóðinni
trú um, að ádeila þeirra á mennta
málaráðherra fyrir skipun ágæt-
lega hæfra manna í skólastjóra-
stöður, sé sprottin af réttlætis-
þrá og sómatilfinningu.
Kjarni málsins er sá, aff
Framsóknarflokkurinn er sá
íslenzkra stjórnmálaflokka,
sem feimulaust hefur sniff-
gengiff allar regiur og velsæmi
í embættisveitingum. Og þaff
er einmitt vegna þess, aff nn-
verandi menntamálaráðherra
er manna iíklegastur til þess
aff framkvæma embættaveit-
ingar af réttlæti og heiffarleik,
sem Tíminn heldur uppi stöff-
ugum árásum á hann.
fyrirspurnum beint til skáldsins verið afgreidd i samræmi við
og ymsar athugasemdir gerðar gefin ]oforð Kjósendur hefðu
viS mal hans M. a. þotti hann þvi rika ástæðu til þegg að saka
ekki rokstyðja nægilega vel þann fiokk stjórnarinnar, sem
harkalega adeilu sina a unga nt- h]ypj frá framkvæmd stjórnar-
höfunda og skald á Islandi í dag. sáttmálans t miðjum klíðum, um
En skáldið var ófáanlegt til mikið ábyrgðarleysi og hneigð til
þess að svara þessum athuga- þegs að svikja hin gððu mál> sem
semdum. Það kvaðst vera tima- samið var um framkvæmd á.
bundið, það hefði lofað sér 1
„partý" og yrði að sigla þangað
Sjálfstæðismenn áttu sinn ríka
þátt í því, að núverandi stjórn
hraðbyri. (Miðnæturboð nefndi hát að heita sár fyrir stórfram-
skaldið hið mikilvæga sam- kvæmdum a sviði raforkumála,
í ^ kvæmi).
auknum stuðningi við húsnæðis-
kommúnistablaðinu. Hún var svo! Látum svo vera. Auðvitað umhætur> auknu framkvæmda-
rækileg sönnun þess að það hafði hefði þáð venð ókurteisi af stúd- og viðskiptafrelsi, endurskoðun
ekkert lært og engu gleymt. of- ] entum, að tefja frummælanda skattalaga og ýmsum fleiri hags-
trúin á heimsku fólksins óð þar shm fi á ánægjulegu ,j3artýi , munamá]um alþjóðar. Það cr ein-
uppi, eins og jafnan áður í skrif- “ * “ '
um þess um síldarbræðsluskipið,
sem glataði vinsældum sínum
vegna fjarveru síldarinnar.
gjarnt, aff skáldiff gefi sér tóm
til þess frá öffrum þýffingar-
minni „partýum“ aff rökstyffja
Þröngar brýr
ÞEIR, sem ferðazt hafa um land-
ekki sízt ef þar-hafa verið ágætir dregjn skoðun þeirraj að þegsi
russneskir gestir MIR, sem voru mál oll séu sv0 þýðingarmikil,
her a fei^jnni um þær mundir. að á miklu velti fyrir þjóðina
Hitt er hins vegar sann- að að framkvæmd þeirra sé unn-
ið af festu og drengskap,
Sú skoðun á áreiffanlega viff
fyllstu rök aff styðjast. Sá
Héraðsfundur
Snæf e llsnespróf asfs-
dæmis
STYKKISHÓLMI, 30. sept. —
Héraðsfundur Snæfellsnespró-
fastsdæmis var haldinn í Stykkis
hólmi dagana 18. og 19. sept. s. 1.
og sóttu hann allir prestar
prófastsdæmisins auk margra
fulltrúa. Séra Sigurður Ó. Lárus
son prófastur í Stykkishólmi
setti fundinn og stjórnaði honum.
Bauð fulltrúa velkomna og var-
aðalumræðuefni fundarins aff
ræða um kirkjusöng og leiðir til
þess að fá söfnuðinn til að taka
virkari þátt í guðsþjónustum
safnaðanna. Auk þess voru mörg
önnur mál á dagskrá sem snerta
kirkju og kristni.
Laugardagskvöldið 18. sept-
flutti sr. Magnús Guðmundssoa
Ólafsvík, snjallt erindi um sam-
starf presta og lækna og kom
víða við, en hann hefur undan-
farið kynnt sér þessi mál sér-
staklega.
Á sunnudag var svo messa t
Stykkishólmskirkju og prédikaði
þar sr. Magnús Guðmundssajn 4
Setbergi í Grundarfírði. —Á.H,